Oralarda kimlər var: Aslan Qəhrəmanlı

SƏHİFƏMİZİN QONAĞI ASLAN QƏHRƏMANLIdır

ONUN YENİ PARODİYALARI

TOFİQ ABDİN – Tanınmış şairlərimizin şeirlərinə parodiyalarından bəzilərini oxumuşam.Nə zaman və nədən bu parodiyaları yazmağa başladın?

ASLAN QƏHRƏMANLI – Hər hansı əsərə yumoristik baxış bütün dünyada geniş yayılmışdır.Tarixi və detektiv romanlara, şeirlərə çoxlu parodiya yazılmışdır və indi də yazılmaqdadır. Lakin Azərbaycanda bu,demək olar yoxdur.Əvvəllər şairlər bir-birinə dostluq şarjları yazardılar,indi o da unudulub.Səbəbi isə bizim yazıçıların bir az dəymədüşər olmaları,zarafatı qəbul etməmələridir.Rusların İvanov soyadlı bir parodiyaçısı vardı,az-çox tanınmış bütün şairlərin əsərlərinə parodiyalar yazmışdı və hətta konsertlərdə çıxış edirdi.Şeirə parodiya şairi yazdıqlarına görə daha məsuliyyətli olmağa məcbur edir.Mən Səməd Vurğundan Qulu Ağsəsə qədər şairlərimizin çoxunun şeirlərinə parodiya yazmışam.Bilirəm ki,şairlər məndən inciyirlər,bunu görüşəndə onların soyuq salamlaşmalarından duyuram.

TOFİQ ABDİN : O xatanın bir ucu da gəlib mənə çıxır.

SƏNƏTKARIN BİR GÜNÜ

O gəldi evinə, at-at,

Qızı yüyürdü qabağına, don-don,

Oğlu diyirləndi, dərs-dərs,

Arvadı suyuldu, ot-ot,

Televizor-televizor yoruldu kişi.

Qəşəm Nəcəfzadə

lll

Sümükdə heç yoxdur bir damcı, ət-ət,

İştahla gəmirir qapıda, it-it,

Gözünü bərəldir acıqlı, öt-öt,

Ona bir iri daş atır sənətkar.

lll

Maşınlar yollarda sürünür, tır-tır,

Bürküdən təngləşir nəfəsi, tər-tər,

Gözləri qaralır pis görür, tor-tor,

Axır iş yerinə çatır sənətkar.

lll

Hamı yerindədir orada, küt-küt,

Stolun üstündə kompüter, çat-çat,

Açır, şeirini o yazır, bit-bit,

Aləmi aləmə qatır sənətkar.

lll

Evinə qayıdır, yuyunur, şır-şır,

Uşaq beşiyində ağlayır, zır-zır,

Yorğundur, uzanır yerinə, xor-xor,

Başını bürüyüb yatır sənətkar.

lll

BİZİM KÜÇƏDƏ

hə, qardaşım,

orda ki qan dizə çıxır

orda ki bir-birinin qanına

susayır adamlar

həyat var deməli

həyat var deməli həyatın

yoxa çıxdığı yerdə

Zahir Əzəmət

lll

Sənin küçəndə, mənim küçəmdə

zirzəmilərdə, tinlərdə

bir-birinin qanına susayır adamlar

öldürürlər kim isə yoldan keçəndə

kim isə dalanda

tək olanda

zirzəmilərdə isə

qan dizə çıxır

hamımız yaxşı bilirik ki,

həyatın yoxa çıxdığı yerdə həyat var

ən yaxşı yer isə ölülərin basdırıldığı yerdir

biz bir-birimizi qıracağıq və küçəmiz

qəbristanlığa dönəcək

əsl həyatı onda görəcəyik

hər şeyi çox gözəl bilir öldürülənlər

onların torpağa qarışdığı yer

yəni bizim gələcək küçəmiz

əsl həyat küçəsi olacaq

onda başlayacaq

bizim işıqlı gecəmiz.

lll

İŞIQDA YATAN İT

ey dili qafil fil faili məchul fani f...

qaranlıqda

işığın düşdüyü yerdə bir it uzanıb yatır

it işıq üstə yatıb bu nə qədimlik

bu nə çərxi-fələk tərki dünyalıqdır

itin yatdığı yerdə

topraq üstəki ışıq iti bətninə alıb

tanrı naxışı vurub işığa iti

işığı itə salıb

Xanəmir

lll

ey dili qafil filfilo fil fani f...

qaranlıqdır bayırda

otağın balaca alaca pəncərəsindən

həyətə işıq düşür

işığın düşdüyü yerdə

bir it uzanıb yatır

başa düşmürəm

it işığın üstündə yatıb

yoxsa işıq itin üstünü örtüb

bu it röyasında yasında anasını görür

dəniz iz kənarında öldürülmüş anasını

işıqda yatıb ki onu da görsünlər öldürsünlər

getsin anasının yanına

otaqda söndürdülər işığı

it qaldı qaranlıqda

çox keçməmiş oyandı yandı andı

durub getdi işıq axtarmağa

tapa bilmədi

çünki həyətin hündür hasarı vardı

qapı da bağlıydı

şöngüdü çəpərin dibində

gözləmək üçün sabahkı axşamı şamı

çünki oişıqda yatan itdir.

Sağlıq olsun

gələn dəfə qaranlıqda yatan it haqqında

şeir yazacam azacam acam cam.

lll

DAHİYANƏ BİR BEYTİN

RİYAZİ TƏHLİLİNƏ

AİD MÜHAZİRƏ

... gəlin tək və cüt hecaların sayını toplayaq. Təkdən başlayaq:

9+7+7+11+7+11+13+11+9=85=8+5=13=1+3=4.

Bu isə cüt hecalar:

8+10+10+8+4+8+8+12+8=76=7+6=13=1+3=4.Şərhə ehtiyac yoxdusa da biz başqa bir dəqiqləşdirmə də aparaq. Bu dəfə isə hecaların təklik və cütlük saylarını toplayaq:

təkliklər:

1+3+2+1+3=10;

cütlüklər:

3+1+2+3+1=10. Cavablar eynidir.

Səlim Babullaoğlu

lll

Bu günkü mühazirəmizdə şeirlərin riyazi təhlilinə aid yeni üsulla tanış olacaq və dahiyanə bir beytin sirlərini öyrənəcəksiniz. Əvvəlcə lövhəyə diqqətlə baxın. Burada beş bənddən ibarət bir şeir yazılmışdır və hər misranın qarşısında hecaların sayı göstərilmişdir. Hecaların sayının 8, 10, 10, 9, 7, 8, 7, 11, 4, 7, 8, 13, 8, 8, 12, 13, 7, 8, 11, 9 olduğunu görürsünüz. Tək və cüt hecalı sətirlərin sayı eynidir: hərəsi 10 dənədir. Şeirin əsl gözəlliyi də elə buradan görünür. Baxın, lövhədə onlar toplanmışdır:

9+7+7+11+7+11+13+11+9=85= 8+5=13=1+3=4;

8+10+10+8+4+8+8+12+8 =76= 7+6 =13= 1+3=4.

Şərhə ehtiyac yoxdur. Var? Nə var? Aydın deyil? Misraların sayı niyə 18 oldu? Gəlin bir-bir sayaq. 9 və bu da 9. Eybi yoxdur bu saat düzəldərik. Siz də fikir verin, səhv olmasın:

9+7+7+11+7+13+13+7+11+9 = 94 = 9+4= 13= 1+3= 4;

8+10+10+8+4+8+8+8+12+8 = 84 = 8+4 = 12= 1+2= 3.

Zəhrimar niyə belə alındı? Eybi yox, düzəldərik. Nədir? Bərkdən de. Bərabərliklər səhv yazılıb? 85=4 ola bilməz? 84=12 ola bilməz? Niyə ola bilmir? Bu üsulda nəzərə almışıq ki, hər şey olar. Təki araşdırılan şeirin həqiqi poeziya nümunəsi olduğu görünsün. Burada bir cüzi anlaşılmazlıq oldu. Sonuncu rəqəm 3 yox, 4 olsaydı, daha yaxşı olardı. Lakin bu, üsulun dəqiqliyinə xələl gətirmir. Hövsələsizlik eləməsəniz, indicə görəcəksiniz.

Siz hamınız görkəmli yazıçımız Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevi yaxşı tanıyırsınız. O, Mirzə Səfər adlı bir şairin öz atası ilə birlikdə yazdığı beyti mətbuata gətirsə də, bu şedevr indiyə qədər ədəbiyyatşünaslarımız tərəfindən tədqiq edilməmişdir. Beyt belədir:

Darvazamızı fələk vurubdu!

Sən tək bişüuru mənə veribdi!

Hecaları sayaq. Birinsi misra 10, ikinci misra 11 hecadan ibarətdir. Tək və cüt hecalı misraların sayı eynidir. Bayaqkı üsuldan istifadə etsək,

10 =1+0 = 1; 11 = 1+1 = 2

alarıq. Bu rəqəmlər misraların nömrələrini göstərir. Bundan əlavə birinci misrada 3 söz, ikincidə 5 söz var. İkinci rəqəmdən birincisini çıxsaq, 2 alınacaq. Yəni şeir cəmisi iki misradan ibarətdir.

Beytin daha qəribə xüsusiyyətləri var. Onlardan birneçəsini göstərək.

Birinci misradakı hərflərin sayı 11+5+7=23, ikinci misrada isə 3+3+7+4+7=24 olması onun əlamətidir ki, birinci misra 23-cü olsaydı, növbəti misra 24-cü olacaqdı; yəni bu sətirlərin yerini heç cür dəyişmək olmaz.

Hərflərin ümumi sayının 23+24 = 47 = 4+7=11=1+1=2 olması yenə də şeirdə misraların sayının göstəricisidir.

Beytdə əlifbamızın 12 hərfindən istifadə edilməmişdir. Fikir verin 1 və 2, yəni şeir yalnız 1-ci və 2-ci sətirdən ibarətdir.

Mən yalnız riyazi təhlildən danışdım. Darvazanın geniş yola çıxmaq üçün açıldığını, fələyin həmin darvazanı barmağı, yoxsa yumruğu ilə döydüyünü, insanın əvvəlcə şüursuz məxluq olduğu və sonra ağıllandığını çox güman ki, gələcəkdə böyük alimlərimiz tədqiq edəcəklər.

Amma hələlik buradan belə nəticə çıxır ki, Mirzə Səfər atası ilə birlikdə dahi şair olublar və yaxşı ki, Ə. Haqverdiyev onların şeirini əbədiləşdirib. Yeri gəlmişkən, Əbdürrəhim adında 10 hərf, Haqverdiyev soyadında 11 hərf var. Ədədlər gördüyünüz kimi, şeirin hecaları ilə üst-üstə düşür. Bunu qətiyyən təsadüf hesab etmək olmaz. Yekun olaraq onu demək lazımdır ki, Ə. Haqverdiyev 1870-ci ildə doğulmuş, 1933-cü ildə vəfat etmişdir. Hər iki ədədin rəqəmlərini toplasaq, eyni ədədi, 16-nı alarıq. Buradan 1+6=7 müqəddəs rəqəmlərdən biri alınır və yazıçının araşdırdığımız şeir nümunəsini misal gətirməsi tamamilə qanunauyğun hesab edilməlidir.

Tofiq ABDİN.

525-ci qəzet.- 2013.- 25 may.- S.23.