“Siz teatrı sevirsiniz?”

O gün məni “Səyyar xəyal” (S.Vurğun) tələbəlik illərimə aparmışdı. Siyasət adamı olmadığım üçün hərdən sentimental ovqatda yaşamağı özümə rəva bilirəm. Çox məqamları xatırladım; maddi sıxıntılarla bərabər, müəllimlərim, təhsil illərim, uğurlu, uğursuz imtahan günləri, əlimə düşən kitabları acgözlüklə, yuxuma haram qatmaqla oxuduğum, tələbəlik dostlarımızın dadlı sərgüzəştləri yadıma düşdü. Bir də V.Belinskinin o zaman oxuduğum və uzun zaman unuda bilmədiyim, düşüncəmdə iz qoymuş “Siz teatrı sevirsiniz?” adlı məqaləsini xatırladım... O zaman da, indi də, bunun sadəcə sual, yaxud teatra xəyanət edən şəxsə ünvanlanan ittiham olduğu barədə düşünməli oluram.

Axı, teatrı sevmədən, hətta onun Məcnunu olmadan necə yaşamaq, yaratmaq olar?! Bizim müəllimlərimizin ən böyük xidməti qəlbimizdə, düşüncəmizdə həmin sevgi toxumlarını cücərtmək olub. Və bizlər teatra, “gəldik ki, olaq qəmin hərifi” (M.Füzuli).

Teatr sənəti bütün əsrlərdə, bütün ölkələrdə qınaq və təqib obyekti də olub, heyrət və heyranlıq obyekti də. Bu gün də belədir. Amma fərq burasındadır ki, bu gün, istər MDB-də, istərsə də Avropa ölkələrində teatr ciddi və xüsusi əhəmiyyət kəsb edən sahə olduğu üçün nadan və qaragüruhçu ünsürlər, bilgisi az olan qeyri-professionallar ora daxil ola bilmirlər.

Son vaxtlar Azərbaycan teatr sənətinə dövlət qayğısının artması sayəsində bu sahədə ciddi addımlar atılır, ayrı-ayrı teatrların sənət uğurları əsl mədəniyyət faktına çevrilir. Bu, uzun illik ətalət halından sonra, milli teatr sənətimizin dirçəlmə prosesi yaşadığının sübutu kimi teatrsevərlərin əksəriyyətində fərəhli hisslər oyatsa da, nədənsə, bəzilərini qıcıqlandırır, qərəzli hikkələrin doğurduğu qərəz dolu ittihamlar mətbuat səhifələrinə çıxarılır. Qaşınmayan yeri qaşımaq, stəkanda fırtına yaratmaq cəhdləri ilə daha çox nadanlıqlarını ortaya qoyan belələri, reytinq həşirində olduqları üçün gülünc vəziyyətə düşmələrinin belə fərqində deyillər. Vicdanlarının lüğətində “ayıbdır” sözü olmayan belələrindən biri teatra cırmaq atır, digəri çirkab, bir başqası isə ona nəyi etməli və necə etməli olduğunu öyrətməyə cəhd edir.

Akademik Milli Dram Teatrı bu baxımdan daha böyük hücumlara məruz qalır. Və bu, dünyanın çağdaş prosesindən xəbərsiz, intellektual araşdırma niyyəti olmayan kəslər tərəfindən edilir. Həmin hücumlar, ittihamlar, təhdidlər nə üçündür və kimə lazımdır? Bunu təşkil edənlərin, icraçıların istəkləri və hədəfləri nədir? Mahiyyətcə yaramaz olan bu əməllərin milli teatr mədəniyyətimizə təəssübkeşlikdən qaynaqlandığını ehtimal etmək belə mümkün deyil. Çünki həmin müəlliflərin hansı mənəviyyat sahibi olduğu çoxlarına məlumdur.

Şəxsən mən bu yazılara əhəmiyyət vermir, onların müəlliflərinə hər hansı şəkildə cavab verməyi lazım bilmirəm. Ən azı, ona görə ki, qalmaqal yaratmaq, ara qarışdırmaq, imzasını tanıtmaq üçün canfəşanlıq edən belələrinin nə özlərini, nə yazılarını ciddi hesab etmirəm. Amma “525-ci qəzet”in 5 oktyabr 2013-cü il tarixində tanınmış teatrşünas, sənətşünaslıq elmləri doktoru, professor İlham Rəhimlinin “Məramsız addımlar” adlı yazısı mənə qəribə gəldi və məyus etdi.

Yazının elə əvvəlindən teatrşünaslığımızda yer almayan “Soltan Dadaşov teatrı”, “Vəli Babayev teatrı”, “Azər Paşa Nemət teatrı”, “Mehdi Məmmədov teatrı”, “Hüseyn Sultanov teatrı” kimi ifadələr işlətməsi mənə qəribə gəldi. Ona görə qəribə gəldi ki, qırx il çörək kəsdiyim, dostluq etdiyim İ.Rəhimli, mənə bağışladığı kitablarındakı avtoqraflarında dostum, qardaşım sözləri yazan, bir sıra kitablarına məni redaktor seçən İ.Rəhimli, Akademik Milli Dram Teatrına rəhbərlik etdiyim ötən üç il ərzində bir dəfə də olsun mənə heç bir irad bildirməyən, əksinə, fəaliyyətimi təqdir edən İ.Rəhimli hiddətini mətbuat vasitəsilə çatdırır və məni dostu kimi yox, tələbəlik illərindən tanıdığı, onlarla yaxın-uzaq tanışlarından biri kimi təqdim edir. Halbuki, ötən qırx il ərzində biri-birimizin xeyrində, şərində fəal iştirak etmişik, ailə üzvlərimiz də bir-birilərini yaxşı tanıyırlar.

Azərbaycan folkloruna yaxşı bələd olan professor İ.Rəhimli aşığın “dost arası sözsüz olmaz” deyimini xatırlamalı, münasibətləri ekran və mətbuat vasitəsi ilə müəyyənləşdirməməli idi. Rəhbərliyində çalışdığı “Mədəniyyət” kanalında apardığı teatrla bağlı silsilə verilişlərdə müsahibinin hansı mövzuda danışmağından asılı olmayaraq, söhbəti ona rahatlıq verməyən baş rejissor məsələsinin üzərinə gətirməklə, İ.Rəhimli, subyektiv qənaətləri ilə bərabər, mənim ünvanıma hədyanlar söyləməyi də unutmurdu. Nə etmək olar, görünür, onun belə münasibəti üçün ciddi əsası var. Olsun. Amma ondan fərqli olaraq, mən qarşıma süfrə açan, ən azı bir stəkan çay qoyan anasının (Allah rəhmət eləsin) bacılarının və qardaşlarının (Allah qorusun) boynumda haqları olduğunu heç vaxt unuda bilmərəm. Mənə qəribə gələni dedim, məyus edən səbəbi də deməliyəm.

Azərbaycan teatr tarixinə aid neçə-neçə samballı kitabların müəllifi olan professor İ.Rəhimlinin elmi-nəzəri dünyagörüş baxımından ötən illər ərzində bu qədər gerilədiyini görməyim mənə ağır gəldi.

Təəssüf ki, bu yazı, mətbuatda ilk addımlarını atan, ağına-bozuna baxmayan təcrübəsiz bir gəncin, iradlarının məsuliyyətini dərk etməyən bir diletantın müştəbehliyi təsiri bağışlayır. Onu oxuduqca düşünürsən ki, bu müəllifin çağdaş teatr prosesindən, o cümlədən, bu gün qonşu Gürcüstan, qardaş Türkiyə, Polşa, İtaliya, İngiltərə, Rusiya, bir küll halında götürsək, dünya teatr həyatında baş verənlərdən xəbəri yoxdur. Yəni yazı müəllifi az qala unudub ki, Azərbaycan müstəqil dövlətdir və onun çağdaş mədəniyyət oriyentirləri bir vaxtlar Sovet İttifaqında “işləyən” meyarlara uyğun deyil. Unudub ki, indiyədək bildikləri, istinad etdiyi yanaşma tərzi o qədər köhnəlib ki, onların perspektivsizliyi açıq-aşkardır.

Bəlli həqiqət olsa da, bir daha xatırlatmalı oluram ki, hər hansı yazı müəllifi mövzusunu və predmetini mükəmməl bilməlidir. Yəni bu gün sovet dövrünün ənənələrini yaşatmaq mənasızdır. Belə ki, rastla cahargahı, bayatı-şirazla humayunu fərqləndirə bilməyənin muğamat barədə danışması, ərəb dilini bilməyənin hədisşunaslığa aid məsələlərdən söhbət açması vaxtları çoxdan ötüb. Odur ki, çağdaş teatr prosesindən xəbərsiz olub, yeni ictimai-mədəni reallıqlar müstəvisində teatr işinin idarəetmə mexanizmi barədə məsləhət verməyin adı nədir?

M.Qorkinin qəhrəmanlarından birinin sözləri ilə desək “Keçmişin karetasında uzağa gedə bilməzsən”. Başqa sözlə, çağdaş elmi-nəzəri səviyyə baxımdan dostum (o məni dost hesab eləməsə də), professor İ.Rəhimlinin belə geriləməyi məni məyus etdi. Onun çağdaş teatr düşüncəsi ilə uyuşmayan mülahizələri sanki məlumatsız auditoriyaya hesablanıb.

Əvvəla, o məsələni ki, professor İ.Rəhimli qabardıb, az qala, problem kimi qaldırmağa cəhd edib, dünya teatr həyatının gündəliyində belə bir problem yaxın otuz ildir ki, yoxdur və dünyanın sağlam düşüncəli heç bir teatrşünasının bu mövzunu çeynəmək ağlına belə gəlmir. Sonrası, yazının əvvəlində professor İ.Rəhimlinin örnək hesab edib sadaladığı tanınmış rejissorların əksəriyyətinin öz teatrı olmadığı üçün, onların adı ilə tanınan teatr da olmayıb. Yəni L.Viskonti, B.Brext, İ.Berqman və başqaları barədə yazanda bir qədər səliqəli olmaq lazımdır. P.Bruka gəlincə (mən qabaqcıl Avropa teatrlarının digər rəhbərləri kimi onunla da şəxsən tanışam), onun başçılıq etdiyi “Teatr mərkəzi” İngiltərədə yox, Parisdədir. Bunları bilmək üçün (qəribədir ki, o, dünya teatrındakı son 10-15 illik proseslərdən xəbərsiz təsəvvürü yaradır) professor İ.Rəhimli, ya çağdaş dünya teatrının yaradıcılıq həyatını öyrənməli idi, ya da məndən (lap elə telefonda) soruşmalı idi, çünki O, Aşqabad, Dərbənd, Tənqid-təbliğ, İşçi, Kolxoz, Sovxoz teatrlarını yaxşı bildiyi kimi, mən də antik dövr, Avropa və ABŞ teatr tarixinə bələdəm. Azərbaycanın milli teatr tarixinə aid məsələlərlə, o dövrün ayrı–ayrı sənət hadisələri və illəri ilə bağlı faktları mən professor İ.Rəhimlinin kitablarından, bəzən də özündən öyrənib, minnətdarlıqla öz tədqiqatlarımda istifadə etmişəm.

Yazısının bir yerində professor İ.Rəhimli yazır ki; “Moskvada MXAT, Satira, Vaxtanqov, Mayakovski, Malı Bronnı, Taqanka, Peterburqda Böyük Dram, Tiflisdə Rustaveli, Marcanaşvili, Litvada Panevejis... teatrlarının yaradıcılıq sərkərdələri həmişə baş rejissorlar olublar və indi də bu ənənə davam edir”. Belə görünür ki, onun, qeyd etdiyi teatrların bu günü, o cümlədən, oradakı yaradıcılıq ab-havası barədə məlumatı yoxdur. Çünki müəllifin istinad etdiyi örnəklər ötən əsrin 70-80-ci illərinin məlumatlarıdır. Halbuki mən (qeyri-təvazökar görünsəm də) onun, haqqında ordan-burdan götürdüyü “faktlar”dan fərqli olaraq, yuxarıda qeyd etdiyim kimi, istər MDB məkanındakı teatrların, istərsə də Avropanın tanınmış teatrlarının rəhbərləri ilə təmasdayam, bəziləri ilə şəxsi yaradıcılıq və dostluq əlaqələrim var. Deməliyəm ki, nə bir zamanlar G.Tovstonoqovun, nə Y.Miltinisin, nə Y.Qrotovskinin, nə A.Efrosun, nə Y.Lyubimovun, nə də K.Simonovun teatr əfsanəsindən bir şey qalmayıb.

Məni məyus edən səbəblərə qayıdıb, onu da deyim ki, sənətşünaslıq elmləri doktoru, professor İ.Rəhimli yazısında bütün məqalə boyu elmi-nəzəri meyara, alim yanaşmasına, intellekt işartısına rast gəlməməyim təbii ki, məni məyus etdi. Yəni bu, həmin professor İ.Rəhimlidir ki, yazılarındakı obyektiv mövqe, elmi-faktoloji biçim, predmetə səriştəli baxış onu başqalarından fərqləndirərdi. Axı, bir zamanlar Azərbaycan teatr tarixinə aid, ayrı-ayrı sənət adamlarının həyat və yaradıcılığına həsr edilmiş çoxsaylı kitabların, monoqrafiyaların, elmi-nəzəri məqalələrin müəllifi kimi professor İ.Rəhimli milli teatrşünaslığımızda özünəməxsus yeri olan alim idi. Xüsusi olaraq qeyd edim ki, gərgin zəhməti, uzun illik elmi araşdırmaları sayəsində ərsəyə gətirdiyi cild-cild kitablar professor İ.Rəhimlinin simasında teatrşünaslıq elmimizin şəksiz uğurlarıdır. Belə ki, teatrşünaslardan ibarət böyük bir qrupun görə biləcəyi işləri, professor İ.Rəhimli təkbaşına görməyi bacarmışdı. Bəs, indi nə olub ona? Tükənib? İnanmıram. Fikrimcə, o, ömrünü kiçik işlərə “xərcləyir”. Dayazda üzüb, məharətli görünmək təkəbbüründən əziyyət çəkir. Amma mən onu belə tanımırdım. O bu yazısında elə zəif görünür ki, mülahizələri miqyaslı estetik düşüncələrə yox, teatrətrafı qeybətlərə əsaslanır. O səbəbdən həmin mülahizələr bacarıqlı jurnalist bükməsində təqdim edilsə də, içərisi yalanla, böhtanla və qərəzlə doludur.

Professor İ.Rəhimli teatrın praktik həyatında bilavasitə şahidi olmadığı, konkret faktlara söykənməyən məsələlər barəsində, şəxsən mənim barəmdə qara yaxmağı özünə sığışdırır. Dəvət olunan rejissorların rol bölgüsündən başlamış, repertuar tərtibinə qədər, fəxri adlara təqdimatlardan tutmuş, teatra rəhbərlik işindəki fəaliyyətimə qədər böhtan və yalan dolu ittihamlar söyləyən professor İ.Rəhimli teatrşünas olduğunu unutmayıb ki? Unutmayıb ki, on ildən artıq bu kollektivdə çalışıb və necə çalışdığının şahidləri onu yaxşı tanıyırlar.

“Akademik Teatrda repertuar siyasətini (ötən əsrin 50-cı illərindən qalan bu ifadəni, təkcə o işlədə bilərdi – İ.İ.) direktor qurur”. Maraqlıdır, görəsən, onun teatrda ədəbi hissə müdiri işlədiyi illərdə repertuarı kim qururdu? Görəsən, professor İ.Rəhimli görkəmli rejissor Tofiq Kazımovum Akademik Dram Teatrında baş rejissoru olduğu dövrdə repertuarın necə qurulduğunu bilir? Görünür, bilmir. Mən prosesdə iştirak edən adam kimi deyə bilərəm ki, hər rejissorun, yəni Mehdi Məmmədovun, Ələsgər Şərifovun, Əşrəf Quliyevin və Tofiq Kazımovun özü seçdikləri “pyesi” teatrın o zamankı direktoru – Bədii Şuranın sədri Əli İsmayılova təqdim edir və həmin əsərlər Şuranın təsdiqindən sonra repertuara daxil edilirdi. Yəni Tofiq Kazımovun baş rejissor olduğuna baxmayaraq, “Canlı meyit”, “Məkr və məhəbbət”, “Dəli yığıncağı”, “Şeytanın şagirdi”, “Qılınc və qələm” kimi digər tamaşalar da məhz Bədii Şuranın qərarı ilə repertuara daxil edilmişdilər. Mənim Akademik Milli Dram Teatrının Bədii Şurasının sədri olaraq, onun üzvləri ilə bərabər repertuar tərtibi işimizdə qüsurumuzu nədə görür İ.Rəhimli?! Əgər həqiqətən işimizdə qüsurları görürdüsə, çoxsaylı görüşlərimizdə, saatlarla çəkən söhbətlərimizdə bunu niyə söyləmirdi mənə? O İ.Rəhimli ki, 2011-2012-ci illərdə mənim teatrdakı fəaliyyətimi təqdir edirdi. Məgər on bir il teatrda ədəbi hissə müdiri vəzifəsini tutan İ.Rəhimli bilmir ki, dövlət sifarişi ilə hazırlanan tamaşaların Bədii Şura tərəfindən təqdim edilən siyahısının təsdiqi Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir?

Maraqlıdır ki, bir abzasda İ.Rəhimli lap birbaşa teatr direktorunun işinə qarışır, guya aktyorların halına yanır, guya onların günlərlə, həftələrlə direktorun qəbuluna düşə bilmədiklərinə acıyır. Sonrakı abzasların birində isə, aktyorları kollektivdən uzaqlaşdırmağın “müdrik” üsulları barədə tövsiyələr verir.

Akademik teatrın beynəlxalq teatr festivallarında qazandığı uğurlardan bəhs etdiyi məqamda İ.Rəhimli qəzəbini gizlətmir. “Bu tamaşalar direktorun deyil, ondan əvvəlki rejissorların, truppanın qabaqcıl aktyorlarının yaradıcılıq nailiyyətidir” yazır.

Məni tanıyanlar yaxşı bilir ki, çalışdığım dövr ərzində heç vaxt etdiklərimi dilə gətirib qürrələnməmiş, bir qayda olaraq, hər dəfə verdiyim müsahibələrdə teatrın kollektivinin uğurlarını qeyd etmişəm. Bu həqiqətdir, çünki Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi, kollektivin səyləri olmasaydı, heç bir uğur qazana bilməzdik. Amma burasını deyim ki, bizim ölkədən kənardakı üç tamaşadan, təkcə “Xəcalət”in məndən əvvəl hazırlandığını bildiyi halda, Professor İ.Rəhimli nahaq danışır. Axı, ay hörmətli professor, məsələ nəyin nə vaxt və kim tərəfindən edilməsində deyil, milli teatrımızın ümumi uğurundandır. O biri məsələyə, yəni mənim kimisə günlərlə, həftələrlə qəbul etməməyimə gəlincə, bu, İ.Rəhimlinin alimlik iddiasına yaraşdırmadığım iftiradır. Sonrası, İ.Rəhimli öz işləri ilə, “Mədəniyyət” kanalının verilişlərinin keyfiyyəti və səviyyəsi ilə məşğul olsa, daha doğru iş görər. Mən onun “Mədəniyyət” kanalındakı fəaliyyətini təftiş etmirəm.

Məni məyus edən abzasları oxuduqca, professor İ.Rəhimlinin yalnız özünə aydın olan, praktik teatrın yaradıcılıq həyatına dəxli olmayan söz yığını onların müəllifinin savad səviyyəsini aydın göstərir. Truppaya yeni qəbul edilən aktyorlar barədə İ.Rəhimli yazır ki; “onlar tamaşalarda hərəkət plastikaları, (?) səhnə danışığı prinsipləri, (?) mizanların icrası, (?) yöndaşlarla səmimiyyət (?) qurmaq baxımından ansamblda yad görünürlər”.

Mülahizələrinin mütləq həqiqət, alternativsiz arqumentlərlə zəngin olması qənaətindən, ya nədənsə, professor İ.Rəhimli məişət xarakteri daşıyan populist ifadələrlə, son illər teatr truppasına qəbul edilən aktyorların (Elşən Rüstəmov, Ayşad Məmmədov, Hikmət Rəhimov, İlahə Həsənova nəzərdə tutulur) guya “teatrın yaradıcılıq yolunun estetik incəliklərini (doğrusu bu ifadənin mənasını bilmirəm – İ.İ.) tuta bilmədiklərini qeyd edir” və onun konkret olaraq kimdən bəhs etdiyi oxucuya bəlli olmur.

Məqalənin əvvəlində olduğu kimi sonunda da professor İ.Rəhimli həmin suala qayıdır. Teatrın yaradıcılıq simasını direktor müəyyənləşdirir, yoxsa baş rejissor? Bu, yuxarıda qeyd etdiyim kimi, vaxtı ötmüş sadəlövh sualdır. Teatrın təşkilatlanma və struktur məsələlərinə toxunan professor İ.Rəhimli bu sahədə öncül mütəxəssislərdən olan sənətşünas alim Ədalət Vəliyevdən məsləhətlər alsaydı, bu qədər səriştəsiz görsənməzdi. Şəxsən mən müxtəlif məsələlərlə bağlı tez-tez ona müraciət edirəm. Yeri gəlmişkən, onu da qeyd edim ki, “Azərbaycan Teatrı 2009-2019-cu illərdə” Dövlət Proqramında nəzərdə tutulan kompleks tədbirlərin Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilən prosesinə məhz Ə.Vəliyev başçılıq edir. O da təsdiq edər ki, ölkəmizin teatr sistemində uğurla həyata keçirilən islahatların tərkib hissəsi olan əməkdaşlarla kontrakt əsasında münasibətlərin qurulması, quruluşçu rejissorların təhkimçilikdən qurtulub, qonorar əsasında çalışması, onlara sərbəst yaradıcılıq imkanlarının yaradılması, ölkəmizdə teatr işini ətalətdən inkişafa yönəldən olduqca əhəmiyyətli addımlardır.

Qədim hind müdriklərinin belə bir kəlamı yadıma düşdü; “Düz sualın bir cavabı var, əyri sualın çox. Sualı verəndən asılıdır... ”. Yazıda C.Cabbarlının qəhrəmanı Ocaqqulunun sualı yadıma düşdü: – Hər binanın bir ustası, hər məxluqun bir xaliqi var, ya yox? – sualına bənzəyən ritorik suala professor İ.Rəhimlinin gözlədiyi cavaba gəlincə, deməliyəm ki, repertuar teatrın yaradıcılıq simasıdır və dünya teatr təcrübəsinə istinad edib deyə bilərəm ki, onu professional müəyyənləşdirir. O professional ki, müasir dünyadakı mədəni prosesləri, o cümlədən, səhnə sənətinin qanunauyğun inkişaf tendensiyalarını, multikulturizm prinsiplərini dərk edir. O professional ki, milli teatr ənənələrinin inkişafını təmin etməyi bacarır, nə edəcəyini aydın bilir və onun tətbiqini təmin edir.

Dünya teatr prosesindən bəhrələnmənin nəticəsi olaraq, teatrın praktik həyatında innovasiyaların tətbiqi, təbii olaraq, bədii yaradıcılığa əhəmiyyətli təsir göstərir, qarşıda yeni inkişaf perspektivləri açır. Bu sadə həqiqət nəzərə alınmalıdır ki, artıq milli teatrımızda dünya teatr prosesinin qəbul edilmiş meyarları ilə uzlaşan yaradıcılıq mühitinin yaradılmasına ehtiyac var. Və həmin yaradıcılıq mühiti professor İ.Rəhimlinin istinad etdiyi ötən əsrin 60-cı illərindəki teatra rəhbərlik metodları ilə deyil, prinsipcə yeni ideya-estetik tələblərlə nizamlanan yaradıcılıq strategiyası ilə realizə edilir. Odur ki, biz “Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında” Qanunda nəzərdə tutulan prodüsserlik və teatr menecmenti üzrə mütəxəssislər cəlb edilməsinə, bununla da səhnə sənətinin funksional həyatını canlandırmağa yönələn tədbirlər həyata keçiririk.

Teatrsevərlərə məlumdur ki, kollektivimiz teatrın yeni təmir edilmiş binasında 2011-ci il mart ayının 10-da fəaliyyətə başlayıb, yəni ötən 2 il 6 ay ərzində 22 tamaşa hazırlanıb. Teatrımız 5 Beynəlxalq teatr festivalında iştirak etmiş, 3 qastrol səfərində olmuş, 18 yubiley tədbirini keçirmişdir. Ötən iki il ərzində teatra təcrübəli rejissorlar, Azər Paşa Nemətov, Vaqif İbrahimoğlu, Mərahim Fərzəlibəyov, Bəhram Osmanov, Mehriban Ələkbərzadəylə bərabər Tural Mustafayev, Mikayıl Mikayılov, Nicat Kazımov, Loğman Kərimov, Firudin Məhərrəmov, Gümrah Ömər, Namiq Ağayev kimi cavan rejissorlar quruluş üçün dəvət edilmişdir. Teatrımızın baş rəssamı Nazim Bəykişiyevlə yanaşı, gənc teatr rəssamları Mustafa Mustafayev, Ülviyyə Zərbəliyeva və başqaları teatra cəlb edilmişdir.

Truppanın yaradıcılıq keyfiyyətlərinin təkmilləşməsi məqsədi ilə vokal və plastika, trenaj zalında mütəxəssislərin rəhbərliyi ilə fiziki hazırlıq məşğələləri təşkil edilmişdir. Bundan başqa, aktyor sənəti, səhnə danışığı, səhnə texnikası üzrə treninqlər, ingilis dili məşğələləri, teatr və teatr tənqidi əlaqələrinin formalaşması məqsədi ilə teatrda gənc teatrşünasların laboratoriyasının fəaliyyəti təşkil edilmiş, truppanın sağlamlığını təmin etmək məqsədi ilə xüsusi müalicə kompleksində truppanın müayinə və müalicə məsələləri həll edilmişdir.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin dəstəyi ilə keçirilən Beynəlxalq teatr konfranslarının, ayrı-ayrı ölkələrdə iştirak etdiyimiz Beynəlxalq teatr festivallarının müstəsna əhəmiyyəti oldu. Məhz bu bəhrələnmələr milli teatrımızın XXI əsrdəki estetik fəaliyyət strategiyası haqqında perspektivli layihələr həyata keçirmək niyyətimizi labüdləşdirdi.

İnkişaf edən dünya ölkələrinin teatrlarının əsas götürdükləri fəaliyyət modellərindən olan Şərqi Avropa modelini daha münasib hesab edib, hazırda “Azərbaycan teatrı 2009-2019-cu illərdə” Dövlət Proqramının tələblərinə uyğun olaraq, milli teatrımızın yaradıcılıq istiqamətlərinin perspektivinin prinsipləri üzərində işləyirik.

Qurani-şərifdə Allahu Təbərük Təala buyurur ki, “Biz cəza olaraq onların qulaqlarını və gözlərini qapatdıq”. Bizim addımlarımızın hansı mərama doğru getdiyini görənlər çoxdur. Məni tələbəlik illərindən tanıyan professor İ.Rəhimliyə gəlincə, onun bizim məramımızı görmədiyinə təəssüflənir, hansı tərəfə baxdığını, nə axtardığını bilmirəm. Bu əməlindən nə qazandığını da bilmirəm. Amma 60 yaşını ötmüş bir insanın, bir alimin nəyi itirdiyini, kimi itirdiyini yaxşı bilirəm. Onu da bilirəm ki, 11 il çalışdığı teatra diş qıcırtmaq yaxşı iş deyil. Teatrı sevmək lazımdır. Onu, orada çalışanları nəyə görəsə yox, sadəcə, təmənnasız sevmək lazımdır.

“Mən teatrı çox sevirəm. Bu ötəri hiss deyil. İçimdən gələn bir məhəbbətdir”. Bu sözlər Ulu Öndərimiz, unudulmaz Heydər Əliyevə məxsusdur. Bax, teatrı belə sevərlər, İ.Rəhimli.

İsrafil İsrafilov

akademik Milli Dram Teatrının direktoru, Sənətşünaslıq elmləri doktoru,

professor

525-ci qəzet.- 2013.- 12 oktyabr.- S.24-25.