Azərbaycan idealı və dövlətçilik amalı

“HEYDƏR ƏLİYEV ADINA FOTO-ALBOM” HAQQINDA DÜŞÜNCƏLƏR

Tanrının insanlığa bəxş etdiyi elə nadir şəxsiyyətlər var ki, bunlar öz xalqlarının həyatında tarixə çevrilir, böyük əməlləriylə əbədiyyət ömrü qazanır, təkcə yer üzündə yox, həm də yaddaşlarda heykələ dönürlər. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, ulu öndər Heydər Əliyev belə şəxsiyyətlərdən idi. Allah onun taleyinə mənsub olduğu xalqın xilaskarı missiyasını yazmışdı. Və bu böyük tarixi missiyanı yerinə yetirmək üçün səxavətlə hər şey vermişdi: fenomenal yaddaş, yaraşıqlı sima, böyük dövlətçilik təfəkkürü, insanı bir anda fəth edən nitq qabiliyyəti, monolit şəxsiyyət, hüdudsuz cəsarət, dönməz siyasi iradə...və ən başlıcası öz xalqına və vətəninə sonsuz məhəbbət! Bütün bu cəhətlər Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin ulu öndərimizin 90 illiyi münasibəti ilə “Renessans” nəşriyyatında çap etdirdiyi möhtəşəm “Heydər Əliyev adına foto albom”da öz əksini tapıb. Layihənin rəhbəri və “Zamanın fövqündə” adlı məzmunlu ön sözün müəllifi, Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev, məsləhətçi nazirin birinci müavini Vaqif Əliyev, mətnin müəllifləri Vaqif Bəhmənli və Ələddin Əsədzadədir. Kitab həm ictimai-siyasi, həm də mənəvi-fəlsəfi çəkisinə, poliqrafik gözəlliyinə görə möhtəşəmdir. Burada öncə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Heydər Əliyev yolunun layiqli davamçısı İlham Əliyevin imzaladığı iki tarixi sənəd yer alır.

“Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əlirza oğlu Əliyevin xatirəsinin ədəbiləşdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 mart 2004 –cü il tarixli fərmanı və “Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin 90 illik yubileyi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 21 yanvar 2013-cü il tarixli sərəncamı. Bu iki sənəd və Azərbaycan Respublikası Prezidenti möhtərəm İlham Əliyevin yüksək nəzəri-tarixi məzmunlu fikirləri foto-kitabın konsepsiyasını müəyyən edir: “Azərbaycan xalqının ümummilli lideri, müstəqil Azərbaycan dövlətinin qurucusu Heydər Əliyev Azərbaycan tarixinin yetirdiyi ən böyük şəxsiyyətlərdən biridir. Azərbaycanın son 30 ildən artıq bir dövrünü əhatə edən tarixi taleyi bu illər ərzində xalqın ictimai- siyasi, iqtisadi və mədəni həyatının bütün sahələrində dirçəlişi Heydər Əliyevin adı ilə sıx bağlıdır. Heydər Əliyev rəhbərlik etdiyi bu dövr ərzində Azərbaycanı bir dövlət kimi zamanın ağır və sərt sınaqlarından çıxara bilmiş, ölkənin gələcək inkişaf strategiyasını müəyyən etmiş və onun həyata keçirilməsi üçün mühüm addımlar atmışdır. Azərbaycanın 1969-cu ildən bəri yaşanan dövrü xalqımızın tarixinə Heydər Əliyev dövrü kimi əbədi həkk olunmuşdur. Tarixi bu dövrdən etibarən başlayan Heydər Əliyev idarəetmə fəlsəfəsinin başlıca ideya fəlsəfi istiqaməti xalqın milli özünüifadəsinin bütün forma və vasitələrinin geniş vüsət alması, milli qürur hissinin güclənməsi və milli şüurun yüksəlişinə təkan verən sürətli inkişaf strategiyasının gerçəkləşməsi ilə səciyyələnmişdir”.

Azərbaycanda Heydər Əliyevin 90 illiyinə həsr olunmuş III beynəlxalq kitab sərgisi kontekstində Gənc Tamaşaçılar Teatrında geniş təqdimatı keçirilən “Heydər Əliyev adına foto albom” ulu öndər haqqında yazılmış kitablardan fərqlənir. Çevik və aydın dildə yazılmış bu kitab Heydər Əliyevin sevimli nəvəsi, bu gün Rusiya kimi nəhəng bir dövlətdə onun ideallarını, xüsusilə azərbaycançılıq fəlsəfəsini dönmədən təbliğ edən Leyla Əliyevanın babasına həsr etdiyi şeirlə açılır. Munis bir qəlbin dərin məhəbbətini ifadə edən bu şeir kitaba səmimiyyət gətirir, onun romantik pafosunu və cazibədarlığını artırır.

Yeni foto kitab olduqca canlıdır. Burada Heydər Əliyevin həyatı, taleyi, böyük əməllərini əks etdirən foto şəkillər elə bir məntiqlə yerləşdirilib ki, onlara baxanda ümummilli lideri sanki canlı olaraq görür, onunla təmasda olursan.

Kitabda Heydər Əliyevin adı ilə bağlı Heydər Əliyev Fondunun və onun rəhbəri Azərbaycanda və bütün dünyada ulu öndərin ideallarını, Azərbaycan həqiqətləri və mədəniyyətini böyük sevgi ilə təbliğ və təqdim edən ölkənin birinci xanımı Mehriban Əliyevanın fəaliyyəti geniş və məzmunlu tərzdə işıqlandırılır. Mehriban Əliyeva qloballaşan dünyanın intellektual ledisi, Azərbaycan-türk xanımlıq ənənələrinin qəhrəmanlıq və zəriflik simvoludur. O qəlbində Azərbaycan sevgisi ilə bütün sivil dünyanı fəth edir.

Heydər Əliyevin adını əbədiləşdirmək, bununla bağlı tarixi zaman-zaman canlandırmaq, milli mənəvi və dövlətçilik ideallarımıza böyük xidmətdir.

“Heydər Əliyev böyük azərbaycanlıdır, böyük tarixi şəxsiyyətdir, müstəqil Azərbaycanın qurucusudur” – möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin bu sözləri kitabın leytmotivini müəyyənləşdirir

Layihənin rəhbəri Əbülfəs Qarayev və müəlliflər adı və əməlləri yüzlərlə kitaba sığmayan Heydər Əliyev fenomeninə mədəniyyət prizmasından yanaşıblar. Onun isə düsturu belədir: “Xalq bir çox xüsusiyyətləri ilə tanınır, sayılır və dünya xalqları içərisində fərqləndirilir. Bu xüsusiyyətlərdən ən yüksəyi mədəniyyətdir”. Həqiqətən də mədəniyyət xalqın tarixdəki rolunun ən bariz göstəricisidir. Ona görə də Heydər Əliyev qədim və zəngin Azərbaycan mədəniyyətini, onun ədəbiyyatı və incəsənətini dərindən bilir, dövlətçilik mənafelərinə tətbiq edirdi. Ulu öndərin azərbaycançılıq fəlsəfəsinin ən etibarlı mənbələrindən biri və birincisi Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti idi.

“Heydər Əliyev adına foto albom” kitabının layihə rəhbəri, Azərbaycanın mədəniyyət və turizm naziri Əbülfəs Qarayev “Zamanın fövqündə” adlı ön sözdə bu məsələyə xüsusi önəm verir. “Ədəbiyyata, incəsənətə, bütövlükdə mədəniyyətə sıx bağlılığı bu böyük şəxsiyyətin fitri istedadından, yaradıcı təbiətindən və milli irsə olan diqqətindən qaynaqlanırdı. Dahi şəxsiyyət Heydər Əliyev həm Allah vergisi, həm gözəllik duyumu, həm də fəhmi ilə əsl sənəti qiymətləndirməyi baçarır, hər hansı sənət əsərinə ilk növbədə bir sənət sərrafı kimi yanaşa bilirdi. Ölkənin ictimai- siyasi, sosial-iqtisadi cəhətdən çox ağır durumda olduğu zamanlarda belə Heydər Əliyev mədəniyyət və incəsənətin xalqlar və millətlər arasında heç bir tərcüməyə ehtiyacı olmayan ən yaxşı ünsiyyət vasitəsi kimi rolunu nəzərə alaraq Azərbaycanın zəngin mədəniyyətini dünyaya inteqrasiya və onun təbliğində mühüm addımlar atırdı”.

Əlbəttə, Heydər Əliyevin Azərbaycan dövlətinin tarixdə qalması, xalqımızın dünyadakı yerinin və nüfuzunun möhkəmlənməsi naminə gördüyü cahanşümul işlər cild-cild kitablara sığmaz. Barəsində söz açdığımız möhtəşəm kitabın müəllifləri də ulu öndərin gördüyü işlərin əhatə olunması iddiasında deyillər. Kitabı ərsəyə gətirənlər çalışıblar ki, onun fəaliyyətinin kardinal istiqamətləri barəsində təsəvvür yaratsınlar.

Kitabdakı mətnlərin və fotoşəkillərin çıxış nöqtəsini belə bir mənalı və məntiqli deyim müəyyən edir: “Heydər Əliyev tarixi dəyərləndirdi, bu günü yaratdı, gələcəyə yol göstərdi”.

Kitabın ilk bölümü “Keçmişə ehtiram dövlətin ləyaqətidir” adlanır. Və bu bölmədə Heydər Əliyevin tarixi xidmətlərini əks etdirən nəzəri müddəalar yer alır.

Kitabın “Heydər Əliyev adına” adlı digər bölümündə ulu öndərin adını əbədiləşdirən onun tarixi əməllərini yaşadan ünvanlardan bəhs olunur. Foto-kitabın “Dünya ondan danışır” bölməsində ulu öndərin dünya dövlətlərinin rəhbərləri ilə görüşlərini əks etdirən foto şəkillər və bu görüşlərin məzmunu, tarixi və siyasi, diplomatik əhəmiyyəti haqqında məlumatlar yer alır. Əsərin “Yaxın –uzaq ünvanlar” hissəsində onun adını əbədiləşdirən ölkələr: Gürcüstan, İsrail, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Rumıniya, Rusiya, Ukrayna, Türkiyə,Özbəkistan haqqında müxtəsər qeydlər verilir. Kitabda deyildiyi kimi burada həmin ölkələri üç söz birləşdirir: Heydər Əliyev adına...!

Canından artıq sevdiyi Azərbaycanın elə bir regionu, rayonu, tarixi güşəsi yoxdur ki, Heydər Əliyev orada olmasın, xalqla görüşməsin, təsərrüfat, mədəniyyət obyekti tikdirməsin. Haqqında danışdığımız 500 səhifəlik, iri formatlı, möhtəşəm kitabın yarısını əhatə edən “Hər qarışda izi var” hissəsi ulu öndərin regionlarda əbədiləşmiş xatirəsinə ehtiram ifadə edən parklardan, Heydər Əliyev Mərkəzi adlı muzey məkanlardan bəhs edir. Burada hər bir rayon haqqında tarixi, coğrafi və demoqrafik məlumat verilir.

Bütün bu cəhətlər “Heydər Əliyev adına foto-albom”a ensiklopedik xarakter verir, ulu öndərin obrazını canlandırmağa imkan yaradır.

“Heydər Əliyev adına foto albom” Heydər Əliyevə olan ümumxalq məhəbbəti və onun xalqa, vətənə sevgisini əks etdirir: “Heydər Əliyev irsinin dəyərini ən mükəmməl ifadə edən iki kəlmə söz – Vətən sevgisi” – bu sözlər kitabın leytmotivini ifadə edir. Onun Vətən sevgisi isə hüdudsuz idi, hələ ki, bu sevginin nə dərinliyini, nə də hüdudlarını müəyyən edən meyar icad olunmayıb. Heydər Əliyevin ömrü mənsub olduğu xalqa sədaqətlə xidmət nümunəsi idi. Azərbaycan dövlətinin tərəqqisinin monolit təməlində onun dönməz şəxsiyyəti, tarixləri adlayan dühası dayanır.

Dünyanın məşhur siyasi xadimləri Heydər Əliyev şəxsiyyətinə, onun öz xalqının tarixindəki və dünya siyasətindəki roluna böyük dəyər vermişlər: “Qeyri-adi şəxsiyyət” (Jak Şirak) olan “Heydər Əliyev Azərbaycanın böyük lideri idi. O, böhranlar dövründə öz ölkəsinə sabitlik gətirdi. Azərbaycan xalqı onun qoyduğu irs ilə fəxr edə bilər” (Toni Bleyer). “Heydər Əliyev bütün dünyada layiqli hörmət və böyük nüfuz qazanmış görkəmli dövlət xadimidir” (Vladimir Putin). “Türk xalqı heç vaxt onu unutmayacaqdır. Azərbaycan xalqı Heydər Əliyev kimi dahi şəxsiyyət ilə hər zaman fəxr etməlidir” (Süleyman Dəmirəl)... Milli qürur hissi doğuran belə mülahizələr “Heydər Əliyev adına foto-albom”u zənginləşdirir, onun qəhrəmanının ümumdünya şöhrətindən soraq verir. Heydər Əliyev haqqında yazanlar ona məxsus olan bir keyfiyyət də həmişə ön plana çəkirlər: Onun nəzərləri tarixin uzaq üfüqlərinə şəfqət saçır. Bu ona görə belədir ki, ulu öndər böyük tarixilik duyğusuna malik idi, o tarixin addım səslərini eşidir, tarixin hansı istiqamətə getdiyini təyin edə bilirdi. Təfəkkürün tarixiliyi, həm də yüksək tarixilik duyğusu onu heç vaxt yanılmağa qoymamışdır. Onun idealları yeni tarix yaradır və hər yeni tarix onu təzə yöndən dərk edir, ona güvənir və yaşadır. “Heydər Əliyev adına foto albom” bu dahi şəxsiyyətə yeni tarixi yanaşma nümunəsidir. O, yeni təfəkkürə ünvanlanıb.

Bu kitab Vətən sevgisi, millət və xalq təəssübü, böyük siyasi iradəsi, fenomenal təfəkkürü, parlaq nitq mədəniyyəti, hakimiyyət əzmi, monolit şəxsiyyəti, qələbədən-qələbəyə aparan dövlətçilik strategiyası tarixi keçmişimizə, ana dilimizə və mədəniyyətimizə tükənməz hörməti ilə dünyada nüfuz, xalqda məhəbbət qazanmış qeyri-adi bir insan haqqında əbədiyyət simfoniyasıdır. Səsi-sədası tarixin uzaq ünvanlarına, gələcək nəsillərin milli yaddaşına ərməğan edilib. O həm qalın, həm də qalan kitabdır.

Gülşən ƏLİYEVA-KƏNGƏRLİ

525-ci qəzet.-2013.- 26 oktyabr.- S.22.