Oralarda kimlər var- PUBLİSİST ZÖHRAB ƏMİRXANLI-3

PUBLİSİSTİN “PAPAQ” ADLI YAZISINDAN ALINTI

(Sonradan əlavə olunub)

Onsuz da hamımız öləcəyik – gec, ya tez, vaxtlı, ya vaxtsız. Əsas olanı odur ki, sonda hamımız rahat və ucuz ölüm axtarır, bu dünyadan sakit köçmək istəyirik. Və heç birimiz 18 il əvvəl fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Xocalıdan Ağdama qədərki qısa məsafədə canını tapşıran 613 nəfər kimi əzabla, müsibətlə, təhqir olunaraq ölmək istəmirik. Mən hələ əsir götürülən 1275 binəsibdən danışmır, itkin düşmüş 150 talesizin adını tutmuram...

O gecə – o qarlı-şaxtalı gecədə lüt-üryan yola çıxanların hər biri mənim övladım, bacım, evimizin gəlini, əlindən öpməyə hazır olduğum ağbirçəyim, qarşısında bağrına basıb baş endirdiyim ağsaqqalım idi. Ağdama gəlib çata bilmədilər. O gecə Allah yatmışdı. Bunlardan xəbəri yox idi...

...O gecə erməni Azərbaycan kişisinin – sənin, mənim, onun – hamımızın papağını başımızdan alıb tulladı.

ELÇİN HÜSEYNBƏYLİNİN “NAZLI-TOZLU QIZI”

–Yaxşı deyəsən dediniz ki, həyat yoldaşınız da jurnalistdir və siz bu sənətdən ayrılanda evdə nə düşündülər, bu addımınızı necə qarşıladılar?

Zöhrab: Deyim ki, çox sevindilər.Mənim yazı üslubum və yazı vaxtım çox tərs bir zaman çərçivəsində olurdu.İki otaqlı evimiz vardı, mən mütləq gözləmliydim ki, uşaqlar yatsın.Çünki siqaret çəkmək olmaz.Əslində ağır ayaq qadının yükündən xilas olması bundan daha rahatdı. Və hətta mən ən kiçik informasiyanı belə məsuliyyətlə yazmışam.Mənim redaktəmin qiyəmti yoxdu.Onlar bu zülümləri görəndən sonra ki, gecələri yatmıram, səhər də doqquzda işə gedirəm, dedilər ki,yaxşı eləyirsən.Belə jurnalistika bizə lazım deyil, belə çörək pulu qazanmaq bizə lazım deyil.Belə çörək yeməzlər.

Elçin Hüseynbəyli yenə də deyir: axı sual yenə də cavabsız qaldı.

Tofiq-Mən belə başa düşürəm ki, adam jurnalistikadan gözlədiyini ala bilməyib. Daha nə desin adam.Sən jurnalistikadan gözlədiyini ala bilməmisən. Almalıydın, təbii. Sənə çox mane olublar, sənin xarakterin tamam ayrı cür və bütün bu detallar da öz işini görüb.Redaktor əlinə düşməmisən.Mühit olmayıb.Sən “Bakı” qəzetinə gedəndə məhv olmusan.Təbii, ağır şeydir.Amma...

Elçin bir daha soruşur : sən indi jurnalistikanı necə görürsən?

Yenə də o nazlı-tozlu qız məsələsini ortaya atır.

Zöhrab: Təbii ki, jurnalistika təkcə Azərbaycan mətbuatından ibarət deyil.Moskvaya gedirsən, oradakı abi-havanı görürsən və orda çıxan qəzet okeanının içində boğulmamaq üçün yol axtarırsan.Maraqlı burasıdır ki,orada adam yazmaq haqqında fikirləşmir, oxumaq haqqında fikirləşir, içini doldurmaq üçün oxumaq haqqında fikirləşir.Nə qədər gözəl yazılar, nə qədər gözəl qəzetlər çıxır.Azərbaycan mətbuatında o şeylər yoxdur.Bizim mətbuatımızda bir az meyar itib və dünən əlinə qələm alan birisi bir ənlik-kirşan çəkir və redaktor da onun əlinə bir maqnitafon verir, get, bala, get işə başla.Hərəyə bir vəsiqə verilir və sən redaktorsan deyilir,qəzetçisən, jurnalistsən deyilir.O gözəl qız indi çındırı çıxmış bir qarı kimidir mənim üçün.

ZÖHRABIN ŞAİRLİYİ DƏ VARMIŞ

Elçin Hüseynbəyli xatırladır ki, sən demə Zöhrab nə vaxtlarsa şeir yazıb və onun dediyinə görə o şeir heç də pis şeir olmayıb və Zöhrab təbii ki,bu məsələni ağartmaq istəmir və bir həvəs olaraq yazılan bir şeir kimi bunun üstündən keçmək istəyir.Amma Elçin inad eləyir və hətta o şeri Nüsrət Kəsəmənlinin bir şeirinin təsiri ilə yazdığını da əlavə edir:Nüsrətin “Açılma sabah, açılma” şerinin təsiri ilə yazıldığını vurğulayır və Zöhrab yazmışmış ki, sabahın nə günahı var.Biz o şeiri çap edərik, o şeirin səndə əl yazısı dururmu,biz onu Retro rubrikamızda verə bilərik, sənin əl yazın durur?

Əslində Elçin bu sualı belə qoymaqla Zöhrabdan daha ciddi bir ədəbiyyat məsələsini də soruşur.Daha ciddi ədəbiyyat,daha ciddi yaradıcılıq onu daha çox düşündürür.

Zöhrab: Mən çox səliqəsiz adamam, sən indi mənə desən ki sənin yazılarından birini yenidən çap edək, vallah, o yazını tapmaq mənim üçün müşkül bir iş olar. Mən çox pinti və səliqəsiz adamam.

Elçin: İnad etmə, söhbət o dövrün populyar bir şeirindən gedir və bu da o dövrü xarakterizə etmək üçün bir detaldır. Mən indi bilmək istəyirəm ki, Zöhrabın ədəbiyyata və ədəbi yaradıcılığa münasibəti bir həvəs idimi, yoxsa başqa cür.

Zöhrab: O şeir ötəri bir həvəs idi.Vəssalam.Təxminən üç, dörd il davam etmiş ötəri bir həvəs.

Tofiq: Sən bir ali məktəbə müəllim olaraq çağırsalar, inşallah çağırmazlar, gedərsənmi?

Zöhrab: Yox getmərəm.Mən pinti bir şeyəm, pinti bir yazaram. Bir şey deyim, Şirməmməd müəllim bir dəfə sinfə girdi,Molla Nəsrəddinin 90 illiyi idi və ordan bir şey oxumağa başladı və dedi : deyib e... Onun bir şakəri vardı, oxuyurdu bir şeyi, sonra deyirdi: deyib e... Mən dözmədim, dedim : nə deyib e, Şirməmməd müəllim, bax ha...dedi,- Şirməməd müəllim ,mən davam etdim: yox, Şirməməd müəllim, kişi 90 il öncə deyib, indi bir əsrə yaxın vaxt keçir, nə dəyişib o dediklərindən.Bu millət bir əsrdi yarım addım qabağa getməyib.Faciə qarşısındadır.Mən həmişə Allaha yalvarıram ki, məni bu Azərbaycan adlı xarabadan qırağa buraxma, amma gedib Moskvanı gəzəndən sonra Azərbaycan bir kanalizasiya borusu kimi gəlir insana.Burda acından ölmərəm, bir tikə çörək taparam, yox... burda yaşamaq olmur.Burda küçəyə çıxıb rahat gəzmək olmur.Baxırsan, ağzı qara birisi qadın bilmir, uşaq bilmir, dəhşətli bir söyüş söyür və mən dəli oluram.

Tofiq-Bəlkə sən çox irəli getmisən?

Zöhrab: Baxın, mənə dəli deməyin, amma mən həmişə bu cəmiyyətdən qabaqda olduğumu hiss eləmişəm.Mən çox istərdim bir dağın çobanı olum, qoyunumu otarım, tövləmi təmizləyim, amma tale başqa yerə apardı məni. Mən də bu cəmiyyətin adamları kimi yaşamaq istəyirəm.Bir şeyin yazılmasını çox istərdim, bir az öncə qəzet məsələsi danışdım.Mən o qəzeti buraxmaq üçün qardaşlarımın 6 min dollarını göyə sovurdum, halbuki o pulla mən kiçik bir dükan açardım,nə bilim bir şeylər eləyərdim və yaşaya da bilərdim.Təbii ki,bir çox məqamlarda düşünmək olar ki, qəzet işi alver eləmək işindən asandır, amma burada bir ata uşağı üçün bir şey eləyə bilmirsə bu faciədir. Bu da var, Allah heç kimə mənim Moskvada yaşadıqlarımı göstərməsin.Ehtiyac adamı qabağına qatır.Sən gedib Moskvaya çıxırsan, oturub arvad donu satırsan satırsan, eh nə bilim daha nələr...

Elçin: Bax, hər halda Azərbaycan imicini dünyaya tanıtmaq istəyən vicdanlı,namuslu adlar da var.Niyə onlar bir iş görə bilmirlər? Niyə onlar əzab içində yaşayırlar? Onlar sağlam, güclü bir milllət istəyirlər.Bu bir faktdır ki, ədəbi publisistika ilə məşğul olan insanlar, milli mənəvi dəyərləri qiymətləndirən insanlar hər zaman ehtiyac içinə düşürlər.

Zöhrab: Ən böyük faciə odur ki,sən hansı duyğularla, hansı düşüncələrlə işə başlayırsan,amma nə alınır.Gedib düşürsün bataqlığın ortasına və burdan çıxmaq imkanı yoxdur.İnanın ki, o boyda Moskva bazarında bir normal,sağlam düşüncəli adam tapa bilmirsən ki, onunla oturub dərdləşəsən, fikirlərini bölüşəsən. Rəqabət Azərbaycan insanlarının öz aralarındadır. Deyirlər: daha iki meyit gəldi, daha üç meyit gəldi.Bunları eləyənlər hamısı özümüzkülərdir.Kim daha çox qazanacaq davası gedir.Heç kim Azərbaycanın düşməni- zadı deyil.Bax,Elçin, Mahir bir şeyi düzgün vurğuladı, yəni professionallar geri çəkilməyə məcbur olanda, kimsə gəlib onların yerini doldurmalıdır.İndi gözəl professional yazar olan Hikmət Sabiroğlu bədbəxt oğlu bədbəxt nə etsin, hara getsin?Onun kimi bir jurnalist qalıb havada və biz bir çox şeylərin qabağını ala bilmədiyimiz kimi bunnu qabağını ala bilmədik.

MƏN JURNALİSTİKADA ÇOX BÖYÜK ADAMAM

Tofiq- Zörab, görüşümüzün sonuna yaxınlaşırıq və bu yazını oxuyan elə bir adam ola bilərmi ki, desin: axı, bu Zöhrab Əmirxanlı kimdi ki, onun haqqında bu qədər danışırlar və yazırlar.Elə adamlar ola bilərmi?

Zöhrab: Mənim çəkim, boyum balaca, amma mən jurnalistikada çox böyük adamam.Kim nə deyir, desin.

Tofiq- Sən alın yazısına inanırsan?

Zöhrab: Yox, inanmıram.

Tofiq- Bəs o zaman sən bu uğursuzluqlarını nədə görürsən?

Zöhrab: Tofiq müəllim, bilirsiz, nə təhərdi, mütləq bir bacarığın olmalıdı,zamanə adamı olmalısan, adamlarla yola getmək lazımdır.Baxın, bir “Şans” qəzeti yaratdıq və ora mən özümün şərtlərimlə ən yaxşı jurnalistləri topladım : Azər Hüseynbala, Qulu Ağsəs, Laura xanım Cəbrayıllı,Qurban Yaquboğlu, Sədi Əfəndi... Qəzeti buraxmağa başladıq, şərt də bu: adamlara 200-250 dollar maaş verəcəyik.Və razılaşdılar, maaş günü gələndə çıxarıb 5-6 şirvan pul verdilər.Dedilər : sonra olacaq.Olmadı.İndi necə işləmək olar. Ən tərbiyəsizlik odu ki,bu işləyənlərin pulu ilə gedib iyrənc şeylərlə məşğul olurdular. Mir Şahin bir gün dedi: sən hələ də sadəlövh olaraq qalmısan.

BİOQRAFİYASINDAN:

Şamaxıda doğulmuşam, 46 yaşım var.Şamaxı Pedoqoji Texnikumunu qurtarmışam, üç il müəllim işləmişəm, 82-ci ildə Bakı Dövlət Unversitetinə girib 87-ci ildə qurtarmışam, Jurnalistika fakültəsini bitirmişəm və ilk dəfə “Bakı” qəzetində işləmişəm, sonra “Respublika” qəzetində, “Səhər” qəzetində, “Millət” qəzetində işləmişəm, “Hürriyyət”in Baş redatkoru olmuşam, ordan gəlmişəm “Azadlıq”a, 4 il “Azadlıq”da işləmişəm, sonra “Müxalifət” qəzetində çalışmışam, sonra gedib Moskvada “Üçüncü Azərbaycan” qəzetini buraxmışam, qayıdıb “Millət” qəzetində üç ay baş redaktor olmuşam. Həyat yoldaşım jurnalistdir,beş il bir yerdə oxumuşuq, iki qızım bir oğlum var, Allah sizinkiləri saxlasın.Bir qızım Dövlət Unversitetində, bir qızım Əzim Əzimzadə Rəssamlıq Texnikmunda Dizayner fakültəsində oxuyur. Oğlum Mətin də balaca kişidir.

Tofiq ABDİN

525-ci qəzet.- 2013.- 21 sentyabr.- S.23.