Vaqifin Allahı, Allahın Vaqifi....
Vicdanın qaçqın düşdüyü bir
dövrdə yaşayırıq. Yolun özünün yol tapmadığı
dünyada yaşamaq çox çətindir.”Yer
üzündə yolçu var.Yer üzünə sərilmiş...” Aman Allah! Yer
üzü necə balacaymış. Qəribədir,insanlar yer üzünə nədən
ötrü gəlirlər? Bundan ötrümü:
...kimi
gözlədiyi qatarın,
Gecikdiyindən
qorxur,
Kimi
Ölüb
gedənlərin
Gələcəyindən...
Bu qəribəlik
– bu qəriblik və
bu qara –qorxu içində hələ də insan
sanki Allaha yox, Daşa təslim olur.
Bu cür narahatlıq içində Daş ürəklə
daş evlər tikir özünə,başdaşı
qoyulmuş “evlərdə” – məzarda
axır ki, “rahatlanır”.
Axtarsan Kəbədə
də hələ bu bədbəxt Allahla yox,Daşla
üz-üzədir?!
Quşa
daş atır, daşa daş atır, başa daş atır
və ayaqlara düşür.Elə bil,torpaqdan
yaranan torpağa dönmək istəmir!
Daşa
dönür, niyə!?
...Allah baxıb
ağlayır...
Peyğəmbər
də o yandan car çəkir beləcə:
Hələ
ki, vaxt qalıb, utanma nahaq,
Utanma mənimlə
insan olmaqdan...
lll
Vaqif Səmədoğlu
məşhur şair olmaqla yanaşı məşhur musiqiçidir(pianoçudur)
çaldıqlarını da notsuz, köksüz çala
bilir...
Gərəksiz,
işlənmiş şeylər atılıb,
Bağlar arasının dar yollarına.
Dünya
qulaq asır bu yay gecəsi
Hasar
qonşumuzun köksüz tarına!
Bu
tarı Allah da dinləyir!
Vaqif qaranlığı işıq, işığı
qaranlıq hesab edən şairdir. “Qaranlıqlar üsyanı” nın başçısıdır!
Mənə
bir çıraq qaranlıq verin,
Bu
işıqda yol tapım özümə!
deyirsə, bu böyük müdrikin,mütəfəkkirin nə
demək istədiyini ancaq və ancaq yazdığı digər
şeirlərlə anlamaq olar. Həm də o şeirlərlə
ki...
...Sükut
üstündə quş səsiylə cızılıb,
Bu dünyanın ən qədim
yazısıyla yazılıb.
Vaqif öz şeirlərini Allahın iznilə
dünyanın ən qədim “əlifbasıyla” – barmaq iziylə
(möhürlə!) yazır. Necə ki,köhnə
kişilər barmaq iziylə qol çəkirdilər.Vaqif də
şeir yazmır. Qol çəkir! Məhz belə
şairlərin gözünə “göylərin
yazısından nöqtə yeri görünür”.
lll
Himalay
dağlarında yüzdən çox dağ var.Ancaq bunu hamı
bilirmi?! Baxıb görə bilirmi?! Bundan ötrü neyləmək lazımdır?!
Əlbəttə,yalnız və yalnız Allahla baş-başa
qalmaq! Onda Vaqif olarsan,çox şeydən
vaqif olarsan və deyərsən (deyə bilərsən):
...Yolda
qoymaz Allah məni!
Onda hər
gədə-güdənin səni “vurmasına” fikir verməzsən, ”Allah özü məni vursun” qərarını
“çıxarmaq” dan da qorxmazsan!
Vaqifin Allahı belə inam, qüvvət, cəsarət,
qorxmazlıq bəxş edir insanlara.
Allahın vaqifi “həyat insanın deyil,
insanlarındır” deyir.
Vaqifin Allahı təkcə
özünün deyil, bütün insanlarındır.
Allahın
vaqifi isə həm allahın, həm də insanların
vaqifidir!
Vaqifin
kredosu belədir:
...İnamla,
Allahla dolmaq,
Və hər
yerdə, hər zaman özü olmaq!
Vaqif
Allahın (Allahının!) kefinin yaxşı olması
üçün yaşayır, yazır, yaradır!
Min
şükür deyərdim verdiyi günə,
Bilsəydim Allahın kefi necədir?!
Yox, təvazökarlıq edir burda şair. O,Allahın
kefinin necə olduğunu həmişə hamıdan
yaxşı bilir.
Vaqif
Allahın kefinin yaxşı olması üçün
şeir yazır...Vaqif Allahdan danışanda, Allahla
danışanda sanırsan ki, Allah budu- burdadır: “Darıxma,
gözlə... indicə gəlirəm, Allaha bir söz deyib”...
lll
Vaqifin seirlərində sufiyanə duyğular da maraq
doğurur.
Mövlana deyirdi ki, “Ölüm mənim
üçün toy gecəsidir, şəbü-aruzdur”.
M.P.Vaqif nə
deyirdi: “Toy –bayramdır bu
dünyanın əzabı!”
Bəs H.Arif nə yazırdı?! “Arif
ölüb, dedilər, Ölümə qurban olum!”
Bəs
Vaqif Səmədoğlu nə deyir: “Göy üzünə
bıçaq verin, Allaha qurban olum!”
Elə buradanca bir həqiqət bir daha aydın olur.
N.F.Qısakürəyin
dediyi həqiqət: “Sənətin məqsədi Allahı
aramaqdır!”
Özümü
zorla
darta-darta
çəkib.
Şeirlərimə gətirdim.
Gördüm
yenə
Bir
sözə,
Bir Allaha
bəndəm...
lll
Vaqif Səmədoğlunun Allahı hamının
Allahı yox, öz Allahıdır.
Hamının Allahı Vaqifin Allahı deyil.
Mənə
elə gəlir ki, Vaqif həmişə “içindəki,
uzağı” (Ş.Təbrizi)-“Uzaq, yaşıl ada”nı axtarır.Vaqifin fikri-zikri, canı
ordadır.
Onu oraya çəkən nədir?
Bəlkə onun dediyi Allah da ordadır?!
Son ucu-ümid
yeri!
Sonucu-ümid
yeri!
Sonuncu-ümid
yeri!
Vaqifin şeirlərində “uzaqdan yaxın bir şey
yoxdur yer üzündə.” “...və yenə, yenə də uzaq
planet Allahdır, Allah”.
“Allahın
kölgəsi düşüb dünyaya”, “Gəminin yeri yox
lövbər atmağa”, “Dənizdə dəniz batır,” “duman
Allaha yetməmiş dua tək enib aşağı”, “Göy
üzündə buludlar yamaq-yamaqdır”, “Yer üzünə
daha sığmır, göy üzünə də
yazılır qürbət”,
“Allah
insanlardan gözəldir”, “Dəlixanada axşamdır, dəli
Qabil yer süpürür”, “Yeni eradan əvvəl
yaşayırıq hamımız”, “Biz unutmuşuq hər
şeyi, ancaq heç nə çıxmayıb Allahın
yadından”.
Vaqif dillənmədən
eşidilmək istəyir, Susa-susa danışmaq istəyir,
şeir yazmadan şeir yazır!? Bunu kim
bilməsə də, üz tutduğu Allah bilir!
lll
Dünyada Vaqif Səmədoğlu qədər Allahlı
şairlər çox azdır.Allahını hiss edən, və
hiss etdirənlər çox azdır. Bax, belə:
Allah
gündə bir kərpic düşür
ömrümün sarayından...
Allah
gündə bir kərpic düşür
ömrümün...
Allah
gündə bir kərpic düşür...
Allah
Gündə
bir kərpic...
Allah
gündə bir...
Allah
gündə...
Allah.
Öz strukturu etibarilə hələ
Allahın varlığının bu sayaq dərkinə
başqa bir şairdə rast gəlməmişəm. Allahla
başlayıb Allahla bitir bu şeir... Deməli, doğrudan da
dünyada əbədi olan bircə söz varmış:Allah!
Vaqifin
şeir kitabları, dramları, mahnıları öz yerində.Vaqifin
məncə bircə şeiri, əsəri var: ”Allah!”
Və təkcə bu şeirə (əsərə) görə
Vaqif Səmədoğlu dünyanın ən dahi şairlərindən
biridir! Ən qatı allahsız adam bu
şeiri oxuyandan sonra Allaha inanmaya bilməz.
...O
dünyadan elə danışırıq ki,
Guya ruhlar bizim ruh olmayacaq.
Bizi
öz qoynuna almaqdan ötrü
Guya başqa Allah açacaq qucaq?!
Vaqif, Allahın hər iki dünyasına inanır. O dünyaya inanmaq
mühüm fəlsəfi kateqoryalardan birinə-əksiliklərin
vəhdəti qanununa-hər şeyin Allahdan başqa ikili
xarakterdə olmasına inanmaq deməkdi.
lll
Deyəsən, Vaqif Allahla hər dildə danışmaq
da istəyir və danışa bilir.
Amma rusca
danışmağı daha çox sevir:
Allah,
çoxdu günahım,
qospodi,
prosti!
Biz bəzən
Allaha inanmırıq.Vaqif belə demir: Deyir ki, “Biz yox, Allah
inanmır bizə!”
lll
... “Vaqif
Səmədoğlu poeziyası Allahla söhbətdir” (Anar)
Vaqifin
poeziyası dünyanı insana,insanı
dünyaya yaraşdıran poeziyadır.Vaqifin poeziyası
İnsanı Allaha,Allahı İnsana yaxınlaşdıran,
qovuşdurmaq istəyən (qovuşduran!) poeziyadır!
Vaqifin
poeziyası İnsanı Allahla Allahı insanla baş-başa
qoyan poeziyadır!
Vaqifin Allahı belə Allahdır.
Yaratdıqlarıyla birgə olan, birgə “oturub-duran”. Vaqif onçün vaqifdir
Allahına! Və Allahın vaqifi belə olar:Vaqif
Səmədoğlu kimi!
Məzarıma
Nə başdaşı qoyun,
Nə heykəl.
bir
cüt ayaqqabı qoyun.
ayağıyalın
geyib getsin.
Bu
misraları da Vaqif demir, Vaqifin Allahı (Vaqifin
Allahlılığı!) dedirdir.
Allahın
vaqifi deyir!
Vaqif inanır
Allahına...
Başqaları ikiyə bölünəndə
ölür.
Vaqif ikiyə bölünəndə şeir yazır.
“Allah, məni
yarı öldür,yarı saxla
ağlamağa” dediyi vaxtlar...
Dünyanın
ən gözəl şeirləri nə zamandı həm
“Vaqifin Allahını”nın, həm də Allahın vaqifi”nin əliylə
yazılır!..
...Allaha
inanan
Gecəmdir
yenə,
Şeir
oxuyuram
Dua yerinə!
Sağ ol
Vaqif, mən də elə bunu demək istəyirdim!
lll
Bütün
dinlər soyuqdu,
Təkcə əllərin isti.
Allah,
keç günahımdan
Qospodi,
prosti...
...Ağ
kağız üzərində
yer
üzünün bütün məntiqlərinə
meydan
oxuyan qələmimin təkliyini dəyişmərəm
nə
bir dövlət bayrağının kölgəsinə,
nə
bir qadın səsinə,
nə
övlad nəfəsinə,
nə də,
bağışla, Allah, sənə!
Vaqif belə şeirlər (belə
şeylər) yazmaqdan qorxmur, hətta hər qara xəbərdən
də.Qorxduğu başqa şeydir. “Birdən Allah ondan üz
döndərər və bu onun üçün
dünyanın ən qara xəbəri ola
bilər”.Və belə qara xəbərdən kim qorxmaz ki!
...Bu
gün çoxdan olubmuş,
Sanki
dünən olubmuş
Sabahın özü də.
Bu sahilsiz
dənizdə
Bir saman
çöpü imiş
Allah
özü də...
Bu nədir
bəs! Vaqif neynəyir?Allahıyla ərklə
danışır,yoxsa “zarafatlaşır?” yoxsa oyun
oynayır?!
Hər
halda...Məncə Vaqifin Allahı bunu küfr saymaz,hər halda... Vaqifin Allahı onu bu sözlərinə
görə bağışlaya bilər:
Kimin var,
ulu tanrı,
Məndən savayı bu dünyada?
Kimim var səndən
başqa
Bu aləmdə mənim?
Sən tək,mən tək...
Ulu
tanrı...
lll
26
yaşında Vaqif
Səmədoğlu bir poema yazıb “Şəffaf balıq”. Dənizin içindəydi onda, o gecədə, şəffaf
balığın yanında. Onda “Dənizin içində
də, balığın içindən də keçirdi
vaxt”
Özü
də boş-boşuna...
Öz
ölümündən qorxmurdu,ümidin
öləcəyindən qorxurdu.Sahilə doğru yan
alıb,sahilin torpaqla çəftələnmiş
qapısını döyür və deyir:
Çox
döydüm,
Çox
döydüm,
Çox!
Açdılar qapını.
Uzatdım
asılqaya
Bir insan ömrünün ahını.
Aldım
ciyərlərimi,
qollarımı,
ayaqlarımı,
qalan
günlərimin saatlarını,
İnsanımı geydim.
Və
İnsan ağzıyla “Yoxam” deyən
Allah beləcə “varam dedi insana- “Mən burdayam ilahi” deyənə!
P. S. Vaqif hər şeir yazanda gizlənmək istəyir.
Deputat seçkiləri zamanı mən onun iki dəfə
vəkili olmuşam.
Bir dəfə
mənə dedi:
–A Barat,
yaman gizlənməyim gəlib.
Gördü
təəccüblə baxıram,əlavə
etdi:
– Yəni
şeir yazmaq istəyirəm!
Əslində
belə “gizləndiyi” vaxtlarda Vaqif Allahı axtarır və yəqin
ki,Allah da Vaqifi.
Vaqif
Allahı axtaranda, şeir yazanda Allahın onu
axtardığını görüb deyir: “Mən burdayam,
İlahi”. Allahsa bəlkə belə deyir: Belə deməyə ehtiyac yoxdu. Həmişə gözüm üstündədi.Birdə
ki...nə burdayam, burdayam, salmısan. Haralarda olduğunu (haralarda
olmadığını!) guya mən bilmirəmmi, a Vaqif?!”
...Bir dəfə
yenə seçkilər dövrüydü.
Mən
Vaqifə dedim:
– Sənin
bu Moşu Göyəzənlin necə şairdir ki, hələ
də “Xoşbaxtlıq” sözünə qafiyə tapa bilməyib...
Amma mən tapmışam.
– De,
görüm!
– Bir yerə
onlarla, bəzən 30-40 namizədin olması nəyi göstərir?
Az qala bütün xalq deputat olmaq istəyir,
elədirmi?
– Elədir.
– Onda belə
bir qafiyə alınır:
Xoşbaxtlıq!
Xoşbaxtlıq!
Nədi
bunun qafiyəsi:
Əlbəttə,deputatlıq!
Vaqif şaqqanaq çəkdi.
– A Barat,- dedi, – vallah, sən Moşudan böyük
şairsən!
O vaxt
xoşbaxtlıq sözünü zarafatla belə
hallandırsaq da, əslində xoşbaxtlıq tamam başqa
bir şeydir.
Xoşbaxtlıq
– Allahı tanımaqdır!
Xoşbaxtlıq
– Allahlı ola bilməkdir!
Allahla
baş-başa qalmaqdır!
Böyük
sənətkar olaraq yaza bilməkdir!
Yaza-yaza
yazmamaqdır!
Yazmaya-yazmaya
yazmaqdır!
Xoşbaxtlıq
– gizlənə bilməkdir!
Xoşbaxtlıq – Vaqif olmaqdır.
Xoşbaxtlıq
– sevilməkdir, axtarılıb aranmaqdır,Vaqifin
Allahı tək.
Xoşbaxtlıq
– hər şeydən agahlıq,
vaqiflikdir!
Vaqif xəstələnməyib.
Vaqif gizlənib...
Vaqif
şeir yazır!
Allahıyla
baş-başa!
Allahın
vaqifi tək!
30.01.14
Barat VÜSAL
525-ci qəzet.-
2014.- 12 aprel.- S.19;15.