Professor Elçin Xəlilovun 55 yaşı tamam olur

Bu gün professor Elçin Xəlilovun 55 yaşı tamam olur. Bütün dostları və həmkarları E.Xəlilovu yubileyi münasibəti ilə səmimi qəlbdən təbrik edərək ona möhkəm can sağlığı və yaradıcılıq uğurları arzulayırlar. Professor geridə qoyduğu illər ərzində dünya elmi və ictimaiyyətinə böyük töhfələr verib. Lakin biz dostları heç şübhə etmirik ki, onun daha mühüm kəşfləri hələ qarşıdadır. Axı, alim üçün 55 yaş bilik və həyat təcrübəsinin toplanmasının yekunlaşmasını və yaradıcılıq inkişafında yeni mərhələnin başlanmasını bildirən bir tarixi rəqəmdir.

Professor Elçin Xəlilov 26 aprel 1959-cu ildə ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. Atası Nüsrət Xəlilov neftçi-geoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor, əməkdar geoloq və prezident təqaüdçüsüdür. Anası Rəna Xəlilova Azərbaycan Pedaqoji Universitetinin müəllimi olub. Ulu babası - görkəmli şərqşünas alim, professor Sadıq bəy Ağabəyzadə XX əsrin əvvəllərində general-mayor rütbəsi ilə çar ordusunda xidmət edib. O, 1918-1919-cu illərdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti hökumətində bir müddət daxili işlər nazirinin birinci müavini vəzifəsində çalışıb.

E.Xəlilov 1981-ci ildə M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunu bitirib. 1981-ci ildən 1989-cu ilə qədər Ümumittifaq Elmi-Tədqiqat Geofizika İnstitutunun Cənub bölməsində mühəndis, kiçik elmi işçi, böyük elmi işçi, laboratoriya müdiri vəzifələrində işləyib. 1989-cu ildən "İntergeo-tetis" beynəlxalq elmi-texniki kompleksin prezidentidir. 1984-cü il üçün elm və texnika sahəsində Azərbaycanın Lenin Komsomolu Mükafatı laureatıdır. Zəlzələlərin proqnozu və vulkan püskürmələrinin öyrənilməsi sahəsində 1990-cı ildə Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetində doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. 1999-cu ildə Azərbaycanın Milli Elmlər Akademiyası Rəyasət Heyəti yanında Daimi Komissiyanın həmsədri və Ali Attestasiya Komissiyasının üzvü təyin olunub. 2001-ci ildə Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının (Avstriya, İnsbruk) həqiqi üzvü (akademiki) və Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının Azərbaycan bölməsinin prezidenti seçilib. 2001-ci ildən Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının Zəlzələlərin Proqnozu və Öyrənilməsi üzrə Elmi-Tədqiqat institutunun baş direktorudur. 2002-ci ildə elmi tədqiqatlarına görə "Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının qızıl döş nişanı ilə təltif olunub. E.Xəlilov 2003-cü ildə Nobel mükafatı laureatı P.N.Kapitsanın "Elmi kəşfin müəllifinə" adı altında, gümüş medalla təltif edilib. O, 2003-cü ildə akademik Ş.Mehdiyev, Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki V.Xain, Rusiya Texniki Elmlər Akademiyasının akademiki T.İsmayılzadə ilə birlikdə "Vulkan püskürmələrinin zaman-məkan paylanmasının qanuna uyğunluğu" adında elmi kəşfin diplomunu alıb. 2003-cü ildə Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının və Eurasia Pacific Uninet Beynəlxalq Təşkilatının (Avstriya, Vyana) "Seysmik risk və seysmodavamlı tikinti üzrə Beynəlxalq Komissiya"nın sədri seçilib. 2006-cı ildə Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının Yer Elmləri üzrə Ekspert Şurasının sədri təyin olunub. 2006-cı ildə "Zəlzələyə davamlı tikinti üzrə yeni texnologiya" NATO Beynəlxalq Layihəsinin Direktoru təsdiq olunub. Layihə Cenevrədə patent almış E.Xəlilovun iki ixtirasına əsaslanıb. Layihədə üç ölkə iştirak edir -Türkiyə, Azərbaycan və Qazaxıstan. 2007-ci ildən seysmodavamlı tikintidə və zəlzələlərin proqnozlaşdırılmasında yeni texnologiyalar üzrə İndoneziyada Gada Mada Universiteti ilə birlikdə beynəlxalq proqrama başçılıq edir. 2007-ci ildə Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının S&E vitse-prezidenti seçilib. 2008-ci ildə Rusiya Təbii Elmlər Akademiyasının akademiki seçilib. 2008-ci ildə Ümumdünya Elmi Əməkdaşlıq Təşkilatının (London) vitse-prezidenti olub. 2009-cu ildən Zəlzələlərin Proqnozlaşdırılması üzrə Qlobal Şəbəkənin (London) baş direktorudur. 2009-cu ilin dekabrında, geoloji ətraf mühitin qlobal dəyişikliklər üzrə beynəlxalq komitənin əsaslı iclasında, 30 ölkənin alimlərini birləşdirən Geodəyişiklik Beynəlxalq Komitəsinin prezidenti seçilib. O, Amerikanın Elmi İnkişaf üzrə Assosiasiyasının və Avroasiya Geofizika Cəmiyyətinin üzvüdür. 2007-ci ildə E.Xəlilov Rusiya Təbiət Elmlər Akademiyasının akademiki seçilib. Professor müasir dövrün geodinamik proseslər, zəlzələlərin proqnozu və vulkanların püskürməsi sahəsində mütəxəssisdir. O, 300-dən çox elmi məqalənin, beş monoqrafiyanın, beş kitabçanın, 50-dən çox ixtiranın, o cümlədən, 10 PST (Cenevrə), 1 Avropatent və 15 Avrasiya patenti və 60-dan artıq (Pakistan, İndoneziya, Azərbaycan və s.) milli patentlərinin və bir elmi kəşfin müəllifidir. E.Xəlilov həmçinin Xəzər dənizində Benyof zonasının olmasının öyrənilməsinin əsasını qoyub. 2007-ci ilin 19-27 sentyabr tarixlərində E.Xəlilov və Fövqəlada Hallar Nazirliyinin təşəbbüsü ilə Bakıda "Natural Cataclysms and Global Problems of the Modern Civilization" adlı beynəlxalq simpozium keçirilib. Simpoziumda 20-dən artıq ölkədən 200-dən çox elm adamı iştirak edib. 19-21 sentyabr 2011-ci il tarixində E.Xəlilov "Müasir sivilizasiyanın təbii kataklizmləri və qlobal problemləri" Ümumdünya Forumunun sədri olub. Alimin həyatındakı ən mühüm hadisələrdən biri onun 2006 və 2009-cu illərdə Kral həzrətləri Böyük Sultan və İndoneziyanın Yogyakarta Xüsusi əyalətinin qubernatoru - Xomenqhu Buvono X ilə görüşlərinin olmasıdır. 2011-ci ilin noyabrında Səudiyyə Ərəbistanına Şəhzadə Turki ibn Saud ibn Məhəmməd Al Saudun dəvəti ilə gerçəkləşən səfəri E.Xəlilovun həyatında xüsusi hadisə olub. Bu səfər zamanı o, Kral Elmi Şəhərciyinin Elmi Geofizika Mərkəzi və Ər-Riyad Kral Universitetində zəlzələlərin proqnozlaşdırılmasına həsr edilən mühazirə və məruzə ilə çıxışlar edib.

Ötən illər ərzində alimin elmi və kəşf fəaliyyəti olduqca məhsuldar olub. Elmi kəşflərlə yanaşı olaraq verilən beynəlxalq diplomla yanaşı yubilyara 80-ə yaxın kəşfin, o cümlədən 10-dan çox ümumdünya RCT (Cenevrə), Avropatentin, 15-ə yaxın Avroaziya patentin və Azərbaycan, Pakistan, İndoneziyanın kəşf patentləri verilib. Elmi nəşrlərdə 300-ə yaxın məqaləsi çap edilib ki, bunlardan 40 faizi xarici nəşrlərə aiddir. Bundan əlavə, yeddi monoqrafiya, o cümlədən Almaniya və Böyük Britaniya da daxil olmaqla, çap edilib. 2013-cü ilin yanvarında E.Xəlilov Vaşinqton şəhərində baş tutan "Təbii fəlakətlər və ətraf mühit" ABŞ milli konfransında iştirak edib.

Həbib OCAQOV,

Texnika elmləri doktoru, professor

525-ci qəzet.- 2014.- 25 aprel.- S.4.