“Mühakimə etməyin ki, mühakimə olunmayasınız”

Dövlətin əsas vəzifələrindən biri dövlət və din arasındakı pozitiv proseslərin tənzimlənməsidir. Tarixdən məlumdur ki, Qafqazda islamın yayılması və inkişafı Azərbaycanla bağlıdır.

Tarixçilər çox vaxt öz millətinə, dininə müxtəlif fəndlərlə haqq qazandırmaq üçün həqiqəti kor etməyə hazırdırlar. Xüsusilə, əsrlər boyu Azərbaycana qarşı yönələn əsassız ittihamlar, yalana xidmət edən təbliğatlar bu gün də bizim iqtisadi, mədəni tərəqqimizi gözü götürməyən qüvvələrin uydurmalarıdır. P.B.Rıbakovun və L.B.Alayevin redaksiyası əsasında Rusiyanın Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun 2006-cı ildə nəşrə hazırladığı “Şərqin tarixi” adlı kitabın V cildində Azərbaycan Qafqazda təcavüzkar ölkə kimi təqdim edilib. Tarixi hadisələr 1914-1945-ci illəri əhatə edir. Alimlər qaranı ağdan seçmək istəməyəndə, tarixin başına cörab hörəndə gələcək nəsillər üçün ən pis, ən ədalətsiz miras qoyub gedirlər. Hadisələr 1918-20-ci illəri əhatə edir. Kitabdan oxuyuruq: “...Azərbaycan eyni zamanda Naxçıvan və Dağlıq Qarabağ uğrunda Ermənistanla, Axaltsixe, Axalkalaki üçün Gürcüstanla döyüşüb. İngiltərənin köməkliyi ilə Dağıstana da göz dikib, çünki Denikinin Rusiyanı birləşdirmək planlarının həyata keçə bilməyəcəyinə ümid edirdi....” Belə çıxır ki, regionda qonşu ölkələrin dinc həyatına haram qatan yalnız Azərbaycandır. Kitabda daha sonra oxuyuruq: “...Osmanlı hakimiyyəti 1915-ci ilin yazında erməni xalqına qarşı genosidə başladı. 1915-ci ildə misli görünməyən genosidlə bağlı Ermənistanın tarixi qərb hissəsində ( Ərzurum, Van gölü ətrafı və s. sahələr) erməni əhalisi demək olar ki, yox oldu”. Şərqşünaslıq İnstitutunun tarixi faktlara belə qeyri-obyektiv münasibəti tarix qarşısında ən böyük günahdır. Ermənistana məxsus olmayan xəritəni əsassız iddialarla ağ vərəqlərdə “yaratmaq”, onun “hüdudsuz” sərhədlərini genişləndirmək cəhdi nə vaxta qədər davam edəcək? Qiyamət günü bu yalanlarla Allah qarşısında necə dayanmaq olar? Axı, əməl dəftərində əməlləri yazan mələklər heç kimin yalan danışmasına imkan verməyəcək. Atalar sözüdür, yalan ayaq açar, amma yeriməz. Həmin kitabda qeyd edilir ki, 1916-cı ildə rus ordusu Osmanlı ərazilərinin dərinliklərinə doğru irəliləyərək Ərzurumu aldı...və s. Kitabı diqqətlə oxuyanda Ermənistanın tarixi ərazisi kimi təqdim edilən Ərzurumun əslində Osmanlı ərazisində yerləşməsi məlum olur. Düz deyiblər ki, yalançının yaddaşı olmaz. Ümumiyyətlə, “Şərqin tarixi” kitabında türk millətinə qarşı aqressiv, mənfi mövqe özünü qabarıq göstərir. Onu oxucunun gözündən hərtərəfli salmaq üçün kitabın müəllifləri “böyük zəhmət” çəkiblər. Sabah o siyasət bumeranq kimi özünə qayıtmasın. Genosid qurbanı kimi dünyaya car çəkən ermənilərin bu iftiradan savayı başqa ölkədaxili problemləri yoxdur? Miskin, yazıq görkəmi almaq heç bir xalqa başucalığı gətirmir. Atalar demişkən, yaxın qonşu uzaq qohumdan yaxşıdır.

Öz ruhani fəaliyyətində dinlər arasında sülhə xidmət edən yüksək nümunəyə layiq olan rus keşişi Aleksandr Meni xatırlamaq yerinə düşər. O, həmişə müxtəlif din nümayəndələrini qarşılıqlı ehtiramla fikir mübadiləsi aparmağa dəvət edirdi: “Əlbəttə, dini təsəvvürlər arasında prinsipial fərqlər qalmaqdadır. Lakin buddaçılar, müsəlmanlar, xristianlar, konfutsiçilər Allahın ali varlığını təsdiq edirlər...20-ci illərdə ekumenizm hərəkatı baş vermişdi. Müxtəlif xristian təriqətləri olan pravoslav, katolik və protestantlar arasında yaxınlıq və qarşılıqlı anlaşma yaranmağa başlamışdı. Təəssüf ki, mənəvi səviyyəsi aşağı olan insanlar həmişə rəmzi düşmən obrazı yaratmağı bacarırlar...”

Təəssüf ki, Daniil Sısoyev kimi pravoslav din xadimi isə xristianlığın əsas məqsəd və vəzifəsini islam dininə qarşı mübarizədə öz kəskin çıxışlarıyla sübut etməyə çalışmışdı. Məsələn, Aleksandr Men və Daniil Sısoyevi ayrı-ayrılıqda dinlədikdən sonra xristian dini, İsa peyğəmbər haqqında, ümumiyyətlə, insani dəyərlər, əxlaq haqqında müxtəlif təəssüratlarla üz-üzə qalırsan. İslam haqqında istər rus, istərsə də avropalı din adamlarının, filosofların fərqli düşüncələri, Qurana necə yanaşmaları onların Allaha münasibəti, özləri haqda həqiqətin etirafıdır.

Yeri gəlmişkən, Daniil Sısoyevin islam dininə, Məhəmməd peyğəmbərə olan neqativ fikirləri üzərində az da olsa dayanaq. Onun “Məhəmməd peyğəmbər kimdir?” mühazirəsi geniş dinləyici auditoriyası üçün nəzərdə tutulmuşdu. O sübut etmək istəyirdi ki, Məhəmməd peyğəmbərə Allahın vəhyi baş mələk həzrəti Cəbrayıl tərəfindən deyil, qara bir qüvvənin, şeytanın əməlidir. Çünki peyğəmbərin eşitdiyi səs çox zəhmli və sərt olub, amma Həzrəti Cəbrayıl Məryəmlə, qohumu Zəkəriyyə peyğəmbəri ilə çox mülayim danışıb. Əgər Daniil Sısoyevin dediyi kimi, Quran şeytan tərəfindən nazil olubsa, niyə səmavi kitabda insanın düşməni sayılan şeytan və cinlərə qarşı ayələr var. Məgər onlar insanları ədalətə, xeyirxahlığa dəvət edə bilərlər? Quranda qiyamət günündə cəhənnəm qapıları kimlərin üzünə açılacaq? Mömin və xeyirxah insanlarınmı? Sısoyev Quranın surələrini mükəmməl bilmədiyi halda heç bir məntiqə sığmayan fikirlər söyləyir. Heç, şeytan da insanları cəhənnəmlə qorxudarmı? Maddi dünyanın üstünlüyünü hər vasitə ilə önə çəkər. Qurani-Kərimin 114-cü “Nas” surəsinə nəzər salaq: “(Ya peyğəmbər!) De, pənah aparıram insanların Rəbbinə! İnsanların ixtiyar sahibinə. İnsanların Tanrısına. Vəsvəsə edən (Allahın) adı çəkiləndə isə qorxusundan qaçıb gizlənən şeytanın şərrindən. O şeytan ki, ürəklərinə vəsvəsə salır. (O şeytan istər cinlərdən olsun, istər insanlardan.)”

Daniil ata “ Quran Allahın sözü olduğunu iddia edə bilərmi?” məqaləsində məntiqdən, həqiqətdən uzaq fikirlərin düyününə düşür. O, Quranı heç bir vəchlə İncilin mükəmməl məzmunu, cümlələri, yunan şairlərindən Homer, Esxil, Sofoklun əsərləri ilə də müqayisə etmək istəmir. Guya, Quranın mənəvi səviyyəsi nəcib Avropa səviyyəsinə ucala bilmir.

Fikilərimizi dahi Füzulinin “Mətlə ül Etiqad” əsəri ilə davam edək: “...bütün peyğəmbərlərin peyğəmbərliyinin sübutu müəyyən möcüzələrdən ibarət olmuşdur. Lakin o peyğəmbərlərdən sonra həmin möcüzələrdən heç bir əsər qalmamışdır. Halbuki bizim peyğəmbərin möcüzələrindən biri olan Quran peyğəmbərdən sonra olduğu kimi qalmış və bütün zamanlar üçün qiyamət gününə qədər olan peyğəmbərliyinin şahidi olaraq qalacaqdır. Beləliklə, möcüzəsi daha artıq yaşayan və daha sabit olan (peyğəmbər) hamısından üstündür.”

Daniil Sısoyev “Məhəmməd peyğəmbər kimdir?” məqaləsində özünəməxsus sarkazmla yazır: “İncil” ibrani, arami, qədim yunan dillərində yazılıb. Bu üç dil yaşayan canlı dillərdir. Bu üç dil bütün dünyanın universitetlərində, məktəblərində öyrənilir, nəinki qureyşlilərin ərəb dili. Bu cəhətdən Quran İncillə müqayisədə geridədir. Ona görə də müsəlmanlar məcburdurlar ki, öz yanlış fikirlərinə bəraət qazandırmaq üçün “Allah” sözü altında alovun, terrorun, qətllərin vasitəsi ilə mübarizə aparsınlar...Quran ərəblər və cinlər üçün nəzərdə tutulmuşdur”. Bir sözlə, D.Sısoyevin fikrincə, Pravoslav kilsəsindən kənarda insanlar qurtuluş tapa bilməzlər. Nədənsə, o, “İncil”də yazılanları unudur. “Mühakimə etməyin ki, mühakimə olunmayasınız. Çünki nə hökmlə mühakimə etsəniz, onunla da mühakimə olunacaqsınız və hansı ölçü ilə ölçsəniz, o ölçü ilə sizin üçün ölçüləcəkdir”. Ən dürüst qanun budur ki, insanların sizinlə necə rəftar etməsini istəyirsinizsə, siz də onlarla elə rəftar edin”.

Quranın “Bəqərə” surəsinin 62-ci ayəsində deyilir: “Şübhəsiz ki, möminlərin, yəhudi, nəzrani və sabiilərdən Allaha və Axirət gününə iman gətirənlərin və yaxşı iş görənlərin mükafatı öz Rəbbi yanındadır. Onlara heç bir qorxu yoxdur və onlar kədərlənməyəcəklər”. Qurani-Kərimdə müxtəlif dinlərə mənsub insanlar haqqında heç bir ayrı-seçkilik olmadan möminlərin Allah tərəfindən mərhəmət göstəriləcəyinin şahidi oluruq.

Lakin rus inqilabçısı, keçmiş SSSR-nin Elmlər Akademiyasının fəxri üzvü, yazıçı, Nikolay Morozov 1930-cu ildə Moskva Dövlət nəşriyyatında çap olunan “İsa” kitabının müəllifi kimi islam dininə birtərəfli, qərəzli yanaşır. Əsərin giriş hissəsində qeyd edilir: “...mənə dönə-dönə deyilib: Əgər qədim tarixi əks edən materiallarımda həqiqəti təhrif edən sənədlər olsa, tarixi həqiqət fantaziyadan necə fərqlənə bilər? O, “həqiqəti” olduğu kimi deyil, görmək istədiyi kimi təqdim edir. Kitabın ikinci hissəsinin birinci başlığı belə adlanır: “Quran nədir?” O, özünəməxsus inamla qeyd edir ki, Quran yəhudi-xristian İncilindən bəhrələnib. Bu kitab əxlaqi tövsiyələrin xaotik toplusu, həmçinin İncildə adları qeyd olunan peyğəmbərlər haqqında rəvayətlərdən ibarətdir. Qurani-Kərimin “Qəsəs” surəsinin 44-cü ayəsində deyilir: “(Ya Rəsulum!) Biz Musaya vəhy etdiyimiz ( peyğəmbərlik bəxş edib Firon əhlinin yanına getməsini buyurduğumuz) zaman sən (Tur dağının) qərb tərəfində Musanı gözləyənlər arasında deyildin. Sən( buna) şahid olanlardan da deyildin! (Sənin yəhudilərə və ərəb müşriklərinə bu xəbərləri doğru söyləməyin yalnız Allahdan nazil olan vəhylərdir!)

Daha sonra N.Morozov ən savadsız suallarından birini verir. “Quran harda yazılıb? Guya o nə Məkkədə, nə də Mədinədə yazılıb, coğrafi şəraitinə görə onlar mədəniyyət mərkəzlərindən biri ola bilməz.

N.Morozovu rahatsız edən suallar çoxaldıqca, həqiqəti sübut edən geniş səviyyədə cavablar verməkdə acizliyi hiss olunur: “Gəlin araşdıraq, görək ki, Quran hansı dildə yazılmışdır? Bizə deyirlər ki, ərəbcədir, belə olduqda, səni məcbur edirlər inanasan ki, o Səudiyyə Ərəbistanında yaranıb. Əslində bu, elə deyil...”Ərəb” sözünün özü xalqın, tayfanın adı deyil, islam dinini bildirir...mən ərəb dilini adicə olaraq, islamçı, yaxud qureyşli adlandıracağam...” Bir vaxtlar ərəb dilində qureyş ləhcəsi üstünlük təşkil etsə də Quran nazil olduqdan sonra o öz əvvəlki mövqeyini, üstünlüyünü itirmişdi. Bir çox ərəb yazarları Quranın bəlağətli dili qarşısında öz acizliyini hiss etmişdilər. Ona bənzər yazılar üzə çıxartmaq istəyən bəzi ərəb şairlərinin isə canfəşanlığı, zəhməti hədər getmişdi. Bu haqda Quranın “Yasin” surəsinin 69-cu ayəsində deyilir: “Biz ona (Məhəmməd əleyhissalama) şeir öyrətmədik və bu ona heç yaraşmaz da (lazım da deyildir)”. Qurani-Kərimin dili olan ərəb dili qiyamətə qədər heç vaxt dünya tarixindən silinə bilməz. Allah o dilə öz xeyir-duasını verib. Həmçinin səmavi müqəddəs kitab hədis, fiqh üsulu, fiqh elmlərinin inkişafına səbəb olub. Şərqşünaslar qeyd edirlər ki, ərəb dilinin söz ehtiyatının zənginliyi onun özgə dillərdən az bəhrələnməsinin göstəricisidir.

Əslində sərt təbiətə, çətin həyat şəraitinə malik ərazidə əhalidə nikbinlik, iradə, vahid Allaha iman aşılamaq, xeyirlə şərin sərhədlərini fərqləndirmək vacib məsələlərdən biridir. Cənnət kimi yerdə yaşayan insana xoşbəxt olmağı öyrətməyə ehtiyac varmı?!

Əsas odur ki, dünya mədəniyyətini yaxından öyrənməklə yanaşı həmçinin öz əxlaqi dəyərlərimizə, mədəniyyətimizə sadiq olaq. Təəssüf ki, “Şərqin tarixi” kimi kitablar əsl tarixə qeyri- obyektiv münasibətlər göstərdikcə xalqlar arasında mənəvi yadlıq, uçurum dərinləşəcək. Unutmayaq ki, məhz Allahın iradəsiylə günəş Şərqdən doğur.

Zöhrə Əsgərova

525-ci qəzet.- 2014.- 16 avqust.- S.19.