Şüşə kimi
Şüşə qorxulu deyil bütövsə
əgər. Qorxulu nədi, qoruyucudu; soyuqdan qoruyar, istiliyi özündən keçirər, özünə
heç nə saxlamaz,
küləyin qabağına
sipər olar. Hələ şəffafdısa,
təmizdisə, bir özgə aləm. Arxasında duran olsa, sənə səni göstərər, arxası
yoxsa – ətrafı...
Qorxusu sınıb
çiliklənsə olacaq. Yaman olacaq;
çiliyi əlinə
batacaq, ağrısı
ürəyini deşəcək.
Lap zərrəsi olsa belə, səksəkədə
qalacaqsan... Bir də gördün, budu ha, ağ
vərəqdə al ləkələr
düşüb arxanca...
Mina Rəşidin şeiri kimi,
sözü kimi.
Mina Rəşidin şeiri
– sözü şüşənin
iki halındadı; şəffaflığı gözəldi,
çilikləri incidir. Şəffaflığı
qəlbinin təmizliyi,
dünyaya, dəryaya,
çiçəyə, birliyə
– birgəliyə sevgisindəndi.
Ağrıtmağı... “gəl
tərpətmə yaralanmış
könlümü”.
Mina Qarabağdandır – Ağdamın
Qiyaslı kəndi uşaqlığının və
ən işıqlı
xatirələrinin ünvanıdır.
Bu ünvandan Şəhid övladı,
yaralı qardaş bacısı Mina Rəşid
kimi didərgin salınıb.
Sıra – sıra
dağlarını balaca
ürəyinə yükləmiş
müharibə taleyini
çarpaz – dolaşıq
yolların elə işləklərindən keçirib
ki, başqası bəlkə də dözməzdi, yolları qırardı, özünü
itirərdi, nizamını
çaşardı... O isə, olum
– ölüm arasında
sıxıla – boğula,
arzusuna və sözə sığındı. Tələbə oldu, şeir yazdı, qapılar döyüb üzlər gördükcə...
içinə çökdü,
qapılar arxasında
yol gözlədikcə..gəlib cavanlığı
yanından ötdü.
Ürək genişliyində evdən
qəbir darlığında
vaqona sığınmış
anasını xərçəngin
əlindən ala bilməməkləri
bir yandan, ağ alnının
qara yazısını
pozmaq gücsüzlüyü
bir yandan...
Nədən könlüm evi
bir nur odası,
Könlümdən o yana aləm qaradı.
Harda ki dərdini duyan olmadı –
Dünyanın axırı elə oradı.
Mina Rəşid yüz yol qırılsa
da, min yol incisə də, özünətəsəllisi
ilə içində bayram eləyə bilmək qədər güclüdü.
Mina Rəşid sevgisi ilə güclüdü. Bu sevgi əsl sevgidi; yaxşılıq görəndə çoxalmayan,
pislik görəndə
azalmayan sevgidi.
Yaxşılıqdan pardaqlanan, pislikdən sozalan sevgisiylə Mina Rəşid bir kaman inləyəndə, bir körpə qığıltısında, nəyi
varsa – onunla özünə
xoşbəxt deyə
biləcək qədər
güclüdü.
Mina Rəşid — kəpənək
qanadından zərif,
qönçə zərifliyindən
titrək ürəyilə həm də elə gücsüzdü ki...
Mən niyə
gəlmişəm, hara
gedirəm?
Ha getsəm bəxtimə gəlib çıxacam.
Yerdən
– yerdəkilərdən əli
üzülən anlarında göyüzündən
süzülən işıqda yazılanlar təsəlliyə tapınır:
Bu dünyanı nə
bilmisən?
İşıqla zülmət döyüşər.
Sən də belə qəm eyləmə –
Əziyyətin bil ki hədər.
Və sanki möcüzə baş verir bundan sonra;
dünyanın ürəyində
Tanrı eşqi böyüyür... böyüyür.
Mina Rəşidin şeirləri
də, ətrafında,
insan münasibətlərinin
hər çeşidində
gözünə əyintili
görünən hər
nəsnəyə münasibətinin
ifadəsi olan yazıları da dünyanın,
həyatın özü
kimi xaos içindədi. Sanki onları
mövzu, süjet, üslub, tərz baxımından nizamlamaq, sistemləşdirmək Mina Rəşidi maraqlandırmır
. Təbiiliyi, ürəkdolusu
səmimiyyəti, altyazısı
olmayan ,
birbaşa yazı və ünsiyyət manerası bəlkə bu haqda düşünməyə
imkan verməyib. Sadəcə, susmaq istəmir, susa bilmir, laqeyd ola bilmir, biganəliyə-
ən böyük naqisliyə meydan oxuyur .
Sən mənə güllə atdıqca,
Mən sənə
çiçək yollaram.
Mina Rəşidin iddiası
bura qədərdi. Bəlkə
də var, mən bundan artığını görmək istəmirəm. Elə bilirəm bundan artıq iddia Mina Rəşidin ocağının
istisinə, çörəyinin
duzuna, bacasının
tüstüsünə, analıq
duyğularına, balalarına,
ömür – gün yoldaşına gərək
olası mehri – məhəbbəti yaralıyar,
ülfətinə – qayğısına
şərik olar. Mina Rəşid taledəki
kəmliyin dadını
– dağını hamıdan
yaxşı bilir...
Mina Rəşid əqidəsi
– düşüncəsi ilə
bu dünyanın adamı deyil, dünya malına susayan , ortalarda dolaşıb göz – qulağı yağır eləyən, yetik iddialarıyla qapılar döyüb, istədiyini göz yaşıyla almağa vərdiş, harda aş – orda baş olanlardan
deyil.
Hərənin öz peşəsi
var;
İncitməkdi, üzməkdi...
Mənim
də huyum belədi –
İşim – gücüm sevməkdi.
Mina Rəşid giladamları
güladamlara çevirmək
qəsdində olan Vaqif Bayatlı Odərin yoluyla gedir.
Şeiri
qalsın bir yana, publisistik yazılarında da özünü yazır, düşündürməyə çalışır, bütün yazılarından
Allahına bəndəlik
eləməyə, ölkəsinə vətəndaş, qonşusuna sirdaş olmağa çalışan,
salamı sözlərin
və məramların ən gözəli bilən bir insanın və söz adamının səsi eşidilir. Deyir, anlamaq ən
böyük istedaddı.
Bir də Allahı sevməkdi.Və bu Səsi genetik birliyə çağırış
kimi qavrayırsan.
“...Adam var, sanki bircə kəlmə xoş sözdü. Sözlə yaşayar, ağrılarını sözlə ovudar. Sözlə ağlayar, sözlə gülər, Sözlə dincələr. Hərdən o ilahi Sözdən könlü elə işıqlanar,; unudar qaranlığı, İşığa dönər büsbütün, Söz işığa çevrilər...”
Minanın bir kitablıq əlyazması nə vaxtdı mənimlədi. Mənimlə işə gedir, auditoriyada olur, adamları, münasibətləri müşahidə edir, ulduzlu gecələrin tənha sükutunda xəyallara yoldaş olurdu. Mən bu şeirləri, bu yazıları sanayıb – sonalamırdım, bütün bu vaxt ərzində mən Mina Rəşidi ” oxuyurdum”.
Nə şeirinə, nə sözünə sənətin, sənətkarlığın ölçülərilə baxmaq istəmirdim; Hansı zəifdir, hansı yaxşıdır bölgüsü aparmaq haqqında düşünmürdüm(zəiflərini, zəifliyini görəndə özünə demişəm) Yaşadıqlarını yaşaya – yaşaya ... əlim gəlmirdi, qələmim dönmürdü, günah bilirdim. Çünki Mina Rəşidin Yazısını Yazdıran belə yazdırıb.
Mən onun hər kiçik yaxşılıq qarşısında borclu qalmayıb, əvəzini vermək istəyini – çoxlu ithaf şeiri yazmasının səbəbini – razılaşmaq istəmirdimsə də, başa düşürdüm:
Hər kəlmə sonunda çırpınır ürək,
Gedib sətirlərdə yuxuya sağlar.
Atsam, gəncliyimi unudam gərək,
Qalsa, məndən sonra oxuyacaqlar.
Bu misralar Mina Rəşidin deyil, müəllifini xatırlamıram indi.
Mina Rəşid bu jestini məhz itirdiklərinin yerini doldurmağa təşnə ürəyinin səsini dinləyə – dinləyə yazıb, şübhəm yox. Gedənlərlə Qalanlar arasında, Həyat və Arzular, Yaşananlar və Gözlənilənlər arasında İşıqdan və Yaxşılıqlardan körpü salmaq, bağ hörmək istəyib.
Ümid, İnam...Məhəbbət körpüsü, bağları...
Mina Rəşid bu qısa və çooooox uzun ömründə başa düşüb ki, həyat bu bağların hesabına davam edir...Odur ki:
Dəyərmi hər nadanın
Sözündən yıxılmağa?
Öyrən hər gün həyatda
Yenidən doğulmağa.
Necə deyərlər, Dövran işində, Vaxt axarında...
Qarşılayır, yola salır...
Mina
Rəşidin sözü də bu karvandadır.
Ta o vaxta kimi ki...
Yazdığı can sözlərini
Küləklər Yurda apara.
Şeirində gül açmış
alqışı da
küləklərə qoşmaq istəyirsən:.
”köz – köz olmuş ürəyindən, kaş
köz düşə
ocağına”.. .
...Kimsə deyə bilərmi, divin canı niyə şüşədəymiş?!
Südabə Ağabalayeva
525-ci qəzet.-
2014.- 23 avqust.- S.22.