Özgə Zamanın şairi – Adil Mirseyid...
Oxucuların xoşbəxt saydıqları
şairlərin taleyində
xoşbəxtlik anlıq
olur.
Şairlər tək bir insan
ömrü yaşamırlar. Şairlər nə qədər insan ömrü yaşayırlar. Öz ömürlərini
yaşamağa vaxtları
qalmır. Şair ömrünün
pis günü yaxşısından çox
olur. Özgə ömürlərin dərdləri şair ömrünü yeyib talayır. Özünə nə zaman,
nə də həvəs qalır yaşamağa. Bu şair ömrüdü, şair taleyidi. Ona “niyə belə yaşadın”, deyə bilməzsən.
Sən şair
taleyi yaşadın, qardaş. Amma bu məmləkət,
bir az
fərqlidi...
Sən həm də rəssam ömrü yaşamalı
oldun. Sənin işin bir az da ağır
oldu...
Doğrudur, adamı özündən
yaxşı heç kim tanıya
bilməz. Mən Adili ən yaxşı tanıyanlardanam.
Adilin dairəvi eynəyinin arxasından o xırda, iti gözlərinin nələr gördüyünü,
nələr anlatdığını,
nələr demək istədiyini yaxşı anlayırdım. Onun nələri
etdiyindən, nələri
etmək istədiyindən,
etmədiyindən xəbərdaram.
Biz başından istifadə
ediləsi adamın əlindən, ayağından;
əlindən, ayağından
istifadə ediləsi adamın başından istifadə edirik.
Adil Mirseyid başqa bir məmləkətdə yaşasaydı
dəyəri başqa
olardı. Daha çox tanınardı.
Təbii
ki, həyat tərzi də fərqli olardı.
Adil son vaxtlar
gördüyü qarlı,
şaxtalı günlərin
sayının çoxluğundan
üşüməyə başladı. Qışda cins
kürkdən paltoya keçdi. Yayda pencəyə. Qızmadı. Çünki artıq könlü
də üşüyürdü.
Amma könlündən küsmədi.
Artıq son günlər
can ağrılarına tab gətirə
bilmirdi. Onu sıxan, incidən,
küsdürən ağrılar
da bir tərəfdən.
Mənə zəng edəndə çox danışmazdı. “Salam. Necəsən? Hardasan?
Yarımsaatdan sonra Nərimanov
parkında olacam”, deyib, danışığı
kəsərdi. Bilirdim ki,
görüşmək, söhbətləşmək
istəyir. Saatlarla oturub
söhbətləşərdik.
Adil, bu gün Nərimanov parkına gəldim. Həmişə məni gözlədiyin, var-gəl etdiyin yerə. Yalquzaq kimi gəzdim
oraları. Mənə elə
gəldi ki, hamı mənə baxır. Mənim təkliyimə. Ağacın
altındakı çayxanada
(Adil oranı belə adlandırırdı)
oturdum. Həmişəki kimi bu dəfə “kəkotulu çay” sifarişi olmadı. Qəhərdən boğuldum. Tez durub çıxdım “məni öyrəşdirdiyin”
çayxanadan. Artıq bütün
çayxanalardan qaçıram.
Daha sənsiz qalan çayxanalar məni özünə çəkmir.
Darıxdırır, qovur, itələyir
məni oralardan.
Əvvəllər həftədə bir dəfə içalat kababı yeməyimiz vardı. Sənin üçün bu daha rahat
idi deyə. Sonralar içalatın səni yedi. İndi mən içimi
yeyirəm.
“Sevdiyim bir qadın var, adı – ehtiyac”- deyən Adil Mirseyid, bu sevgisinə;
həm də əqidəsinə, yoluna,
ədəbiyyata, poeziyaya
sonadək sadiq qaldı. Dəyişmədi. Bundan sonra da heç dəyişməz.
Adilin ürəyincə olmayan, əlacsızlıqdan etdiklərinin
mənəvi peşmançılığının
acısını necə
yaşadığını da görmüşəm...
Sənin sonuncu gecədəki ağrılarına dözə
bilmədim. İynənin belə sənə
təsir etmədiyini görüncə halım
dəyişdi. Yaddaşımda həmişə sənin əvvəlki kimi qalmağını istədim.
Hərdən eynəyini
bir az
geri itələyib şirin-şirin danışan;
“Gəl bir Torqovını gəzək”-
deyib, təxminən hər küçəsində
kirayənişin qaldığın,
işlədiyin şəhərlə
bağlı xatirələrini
danışa-danışa mənimlə
asta-asta addımlayan Adil kimi...
Bu gecə sənin bu halına tab gətirə bilməyəcəyimi
duyub səndən ayrıldım. Bunun son ayrılıq olduğunu düşünmək
belə ağlımdan
keçmədi. Demək ki,
bizi ayrılıqdan saatlar ayırırmış.
Səninçün dayanan, bizi səndən ayıran, döyən saatlar.
Amma mənə yenə də elə gəlir ki, sən hansısa çayxanada hamısı
səni tanıyan çayçıların birinə
çay sifariş verib, söhbətə başlamısan...
Dünya ədəbiyyatı, mədəniyyəti,
incəsənətindən kimlərisə bilgiləndirirsən.
Qızışan məclisdə söhbət
şeirdən, əsl
poeziyadan, esselərindən
gedir.
nə cavan ölmək istərəm
nə də yüz il yaşamaq
gələr ağlıma
– deyirdin-ağ rəng.
Emersonun “hər ağızda bir dua var”
fikrini də tez-tez işlədirdin.
“Vağzallarından tanınar
şəhərlər”, söyləyən
Adil olanlarını götürüb Ləki vağzalından Bakı vağzalına gəldi. İndi də
içində, beynində,
yaddaşında qalanlarını
– yazmadıqlarını, demədiklərini,
neçə-neçə kitablıq
yazıları özüylə
Ağdaşa apardı.
Dolu gəldiyi kimi dolu da getdi.
Nə qədər ideyalar, layihələr, fikirlər,
şeirlər ürəkdə,
beyində qaldı.
Beşikdə öldü. Oxunası Adil Mirseyid oxunmamış
qaldı. Maraqlı söhbətlər,
əksəriyyətin bilmədiyi
məlumatlar Adillə
getdi.
Adilin apardığı,
qoyub getdiyindən çox oldu.
Adil bizim zamanla uzlaşmayan özgə bir Zamanın adamı idi.
İşığı özündən uzaqlara düşən, şam kimi əriyən şair idi, Adil Mirseyid. Gün-gün, il-il əridi...
Adil Mirseyid bir şair kimi taleyi ilə oynadı.
Tənhalığı sevən Adil Mirseyid son gedişi ilə bizi tənha qoydu.
“Şair ömrü yaşamaq, qaranlıqda qıl körpüdən keçmək kimi bir şeydir”, deyirdi, Adil Mirseyid.
Aparan kimi apardığını bildi. İtirən itirdiyinin fərqindədirmi?!
Bulud adam, Güzgü adam, Nəğmə adam qara lentli şəkildən boylanan adam oldu.
Ağdaşda sonuncu kitabına son kərə ürək sözlərini yazıb bütün yazdıqlarını bizlərə bağışlayırdı...
Olanını bağışlamağı sevən Adil Mirseyid.
Ruhun şad olsun, qardaş...
Daha bundan sonra heç nə köçməyəcək sənin akvarelinə, Adil Mirseyid. Köçənlər də köçürənlərlə köçdü...
Adil Mirseyidin akvarelləri
uzaqdan dənizə qovuşan
sevdalı buludlar
Adil Mirseyidin akvarelinə köçəcək bir
azdan
sonra da dolub-dolub boşalacaq
yumaq istəyəcək
gümanı yağışa
yağmura qalan
bu məmləkətin
günahlarını
ya da qəfil gələn rüzgar
qovub aparacaq
əlində fırça
tutmuş
bir divanə rəssamın
ümidləri üstünə
buludların ovqatı
qarışıb rəssamın
ovqatına
köçəcək rənglərin
yeddinci qatına
bu başqa bir mənzərədi
rəssamın akvarelində
hüznlü göyüzü və biz
təkcə Adil Mirseyidin akvarelində qalacaq
sevdalı buludlarağ-qara
ümidlər
bir də gözünü göy üzünə dikən dəniz.
Rəfail Tağızadə
525-ci qəzet.-
2014.- 30 avqust.- S.22.