“Dünya ədəbiyyatı”nın yeni sayı: Ukraynanın ədəbi mənzərəsi

Baş redaktor Seyfəddin Hüseynli: “Dünya ədəbiyyatı” öz konsepsiyası olan, yeni dövrlə səsləşən jurnal kimi nəşrini davam etdirir”

Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Bədii Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzinin nəşri olan “Dünya ədəbiyyatı” jurnalının yeni sayı hazırlanıb. Bu yeni say, ilk növbədə, “Dünya ədəbiyyatı”nın nəşrində obyektiv səbəblərlə bağlı yaranan bir neçə illik fasiləyə son qoyulmasının təzahürü kimi əlamətdardır. Digər tərəfdən də, “Dünya ədəbiyyatı”nın ədəbiyyatşünas və tərcüməçi Seyfəddin Hüseynlinin baş redaktorluğu ilə hazırlanan ilk sayı olması baxımından diqqəti çəkir.

Dərginin yeni sayının Ukrayna ədəbiyyatına həsr olunduğunu bildirən baş redaktor Seyfəddin Hüseynli bununla bağlı açıqlamasında deyib: “Son illər Azərbaycanda dünya ədəbiyyatının tərcüməsi və nəşri yönündə xeyli işlər görülüb, vacib addımlar atılıb. Sözsüz ki, ilk növbədə, dövlətin qayğısı, dəstəyi ilə bu istiqamətdə çox faydalı işlər görülüb. Ancaq Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin, onun nəzdindəki mətbu orqanların, eləcə də ölkənin ayrı-ayrı yaradıcı şəxslərinin, müxtəlif özəl qurum və nəşriyyatların da bu sahədə ciddi əməyi var. Bütün bunlar çox yaxşıdır və mühüm bir mərhələ kimi mədəniyyət tariximizdə artıq öz layiqli yerini alıb. Amma bu mərhələnin bir zəif tərəfi var ki, o da dünya ədəbiyyatının Azərbaycanda sistemsiz, pərakəndə şəkildə, ayrı-ayrı məşhur müəlliflərin timsalında tanıdılması, yalnız ən çox tanınan, önəmli bilinən hansısa əsərlərin tərcümə və nəşr edilməsidir. İfrat özfəaliyyətçilik, həddən artıq fraqmentarlıq,uğursuz eksperimentlərin axırında kəmiyyətin keyfiyyəti qat-qat üstələməsi də həmin mərhələnin nöqsanlı təzahürləridir. Özünün bütün müsbət və qüsurlu cəhətləri ilə birlikdə bu mərhələni artıq bitmiş saymaq olar. Onda deməli, bu sahədə keyfiyyətcə yeni mərhələnin vaxtı yetişib. Bu isə dünya xalqlarının ədəbi irsinə, xaricdə yaranmaqda olan ədəbiyyata sırf konseptual yanaşma ilə, bacardıqca sistemli, məqsədyönlü münasibət nümayiş etdirməklə mümkündür. Yəni, məsələyə tək-tək müəlliflər halında yox, hər bir ölkənin ədəbiyyat tarixinə geniş nəzər salmaq, Azərbaycan oxucusunda bu barədə tam bir təsəvvür, bütöv təəssürat yaratmaq müstəvisində baxmaq zamanı çatıb. Fərqli ölkələrin ədəbiyyatını həm çox sayda əsərlər, həm də cərəyan, janr, üslub, forma, məzmun baxımından fərqli, zəngin nümunələr verməklə tanıtmaq, bizim sahə ilə bağlı, dünyada çoxdan yayılıb üstünlük qazanan, alqışlanan təcrübədir. Bu yolla xarici müəllifləri həm milli və beynəlmiləl, həm də tarixi və müasir ədəbi kontekstdə daha aydın görmək, daha dəqiq qiymətləndirmək olur. Bizim də artıq həmin yolu seçməyimizdə böyük fayda var. Odur ki, “Dünya ədəbiyyatı” öz konsepsiyası olan, yeni dövrlə səsləşən jurnal kimi nəşrini davam etdirir. Artıq ilk nəticəni alınmış hesab eləmək olar. Jurnalın yeni sayının çox böyük hissəsi Ukrayna ədəbiyyatına həsr edilib. Bizim nəşr Ukrayna ədəbiyyatının Azərbaycanda belə geniş həcmdə, əhatəli miqyasda, toplu və sistemli halda ilk təqdimatıdır. Jurnalımızın çap prosesində olan yeni sayında Ukrayna ədəbiyyatı, xüsusən onun Azərbaycanda az bilinən müasir dövrü, son bir neçə onillikdəki ədəbi proseslərin nəticələri öz əksini tapıb”.

Seyfəddin Hüseynli jurnalın bu sayı üçün məhz Ukrayna ədəbiyyatının seçilməsinin səbəblərini belə izah edib: “Ukrayna özünün tarixi taleyi, milli dərdləri və qayğıları ilə Azərbaycana çox oxşayır. Bu ölkə öz mədəniyyətinin, ən çox da ədəbiyyatının xarakterinə, inkişaf səviyyəsinə görə Azərbaycanla yaxından səsləşir. Xüsusən son zamanlar ədəbiyyata gətirilən mövzular, ədəbi əsərlərdə əksini tapan düşüncə və ideyalar baxımından Azərbaycanla Ukrayna arasında xeyli bənzərlik var. İndiki dövrdə ölkələrarası ədəbi əlaqələrin inkişafında bu cür amillər vacib rol oynayır. Belə əlverişli zəmində müqayisə və mübadilə üçün daha geniş imkanlar açılır. Seçimimiz birinci növbədə buna əsaslanıb. Amma məsələnin uyğun texniki cəhətləri, əlamətdar tarixlərə söykənən tərəfi də mühümdür. Əvvəla, Azərbaycan-Ukrayna ədəbi əlaqələrinin artıq bəlli bir tarixi, möhkəm təməlli keçmişi var. Bu yöndə əvvəllər də bəzi addımlar atılıb, təmaslar qurulub, tərcümələr edilib. Üstəlik, “Dünya ədəbiyyatı”nın ilk baş redaktoru, indi isə ədəbi Əlaqələr Mərkəzinin rəhbəri olan dəyərli şairimiz Səlim Babullaoğlunun təşəbbüsləri, AYB-nin davamlı dəstəyi nəticəsində son illər Ukrayna ədibləri ilə güclü və effektiv təmaslar qurulub. Ona görə də konkret bir ölkənin ədəbiyyatına aid xüsusi nömrə hazırlamaq məsələsi gündəmə gələndə, özü də jurnalın nəşrinin yenicə bərpa edildiyi vaxtda, Ukrayna ilə bu mövcud ədəbi əlaqələr bazası işimizə çox yaradı. Həmin əlaqələrin sayəsində biz “Dünya ədəbiyyatı”nın Ukrayna xüsusi sayını hazırlayıb çapa verdik. Ukraynada isə, gələn ilin əvvəlində 90 illiyi qeyd olunacaq, “Vsesvit” ədəbi dərgisinin Azərbaycan ədəbiyyatı ilə bağlı ayrıca buraxılışı çap mərhələsindədir”.

Ukrayna ədəbiyyatını mümkün qədər əhatəli təqdim etməyə çalışdıqlarını deyən baş redaktor S.Hüseynlinin bildirdiyinə görə, jurnalda otuza yaxın müəllifin yaradıcılığından nümunələrə yer verilib: “Dünya ədəbiyyatı”nda yer ayırdığımız Ukrayna ədibləri sırasında 2014-cü ildə 200 illiyi qeyd edilən böyük şair və rəssam, əfsanəvi sənətkar Taras Şevçenko da var, deyək ki, ən yeni ədəbi nəslin təmsilçilərindən olan 25 yaşlı şair və dramaturq Miroslav Layuk da. Ümumilikdə isə, Ukrayna ədəbiyyatının Vasıl Stus, Vyaçeslav Klyokov, Pavlo Movçan, Vasıl Gerasimyuk, Mixail Slaboşpitski, Boris Oleynik, Yuri Andruxoviç, Lyubov Qolota, Yuri Buryak, Sergey Qrabar, Kost Moskalets, Oksana Paxlyovska, Mariya Matios, İqor Pavlyuk, Dmitro Drozdovski, Aleksandr Kabanov, Dmitro Stus, Aleksey Zaraxoviç, Marianna Kiyanovska, Vladimir Kostelman, Sergey Jadan, Alyona Malyuqa, Lesya Mudrak, Dmitro Çistyak, Janna Bezpyatçuk kimi, müxtəlif ədəbi nəsillərə mənsub dəyərli nümayəndələrini bu sayımızda Azərbaycan oxucusuna təqdim etmişik. Bədii materiallar – poeziya və proza nümunələri Ukrayna ədəbiyyatının həm keçmişi, həm də bugünü ilə bağlı nəzəri-təhlili, icmal-təqdimat məzmunlu yazılarla müşayiət olunur. Nəşrin ön səhifələrində isə, bu işdə bizi yaxından dəstəkləyən şəxslərdən Azərbaycanın Ukraynadakı səfiri Eynulla Mədətlinin, Ukrayna parlamentinin deputatı Sergey Alekseyeviç Tarutanın təbrik və təqdir məzmunlu məktubları yer alıb”.

S.Hüseynli bildirib ki, tezliklə çapdan çıxacaq sözügedən saydakı materialları ana dilimizə AYB-nin Bədii Tərcümə və Ədəbi Əlaqələr Mərkəzi ilə, “Dünya ədəbiyyatı” jurnalıyla fəal əməkdaşlıq edən tanınmış imzalar çeviriblər: “Yaradıcılığına yer verdiyimiz ukraynalı müəlliflər kimi, onların əsərlərini dilimizə çevirən Azərbaycan ədiblərinin də siyahısı geniş və sanballıdır. Taras Şevçenkonun jurnalın “Klassik tərcümələr” rubrikasında çap etdiyimiz əsərlərini Azərbaycan dilinə vaxtilə Əhməd Cavadla Mikayıl Müşfiq çeviriblər. Digər materialların tərcüməçiləri sırasında Səyavuş Məmmədzadə, Cavanşir Yusifli, Elçin Hüseynbəyli, Səlim Babullaoğlu, Rəbiqə Nazimqızı, Qismət, Mətanət Vahid, Könül Həsənqulu, Günel Şamilqızı, Şəfiqə Şəfa və başqa ədiblərimiz,tərcüməçilərimiz var”.

Daha ətraflı: http://www.atvxeber.az/news/culture/9226-dunya-edebiyyatinin-yeni-sayi-ukraynanin-edebi-menzeresi

Atvxeber.az saytında yerləşdirilmiş materiallardan istifadə edərkən istinad mənbəyinin göstərilməsi vacibidir.

Cavid Qədir

525-ci qəzet.- 2014.- 23 dekabr.- S.7.