Uzaqda yurd qoxusu var...
... Söz Yerlə Göy arasında ən etibarlı rabitə vasitəsidir. Göydən
Yerə enər, Yerdən
Göyə buxarlanar...Söz vaxt adlı dəyirmanın boğazından
qaçan bugda dənidir, üyütsən
də üyünməz,
öz "torpağını" tapıb cücərər...Söz
zamanın yaddaşını,
əhval-ruhiyyəsini, dərdini-sərini
nəsildən-nəsilə ötürən gözəgörünməz körpüdü,
daş körpülər
sınar, söz körpüsü yaşayar...
Tahir Talıblının ötən
ilin sonlarında işıq üzü görən "Qurdu qəmgin, quşu qərib" kitabıbu
mənada bir şairin yox, bütövlükdə
bir xalqın taleyindən, yaşantılarından, dərdlərindən
bağlanan yaddaş kitabıdır.
Vərəqləri çevrildikcə, əsrlərin
səsi, insan ovqatının fəsilləri,
rənglərin ətri bir-birinə qarışır, sevginin
o üzündən kədər,
həyatın bu üzündən ölüm,
dünyanın o üzündən
işıq
boylanır. Bunlardan da
betər, torpaq həsrəti, yurd itkisi, qəriblik dərdimin çalarda boy verir.
Çünki tanıyanlar tanıyır,
bilənlər bilir ki, Tahir Talıblı
sözü-sözdən seçən
söz adamıdı
- ŞAİRDİ. Allah ona
SÖZ verib, o da
ağlı kəsəndən,
əli qələm tutandan YARADANın verdiyini şükranlıqla
qəbul edib.
SÖZÜ sevib, SÖZƏ sığınıb, elə
qorxduğu da SÖZ olub:
Su kimi torpağa hopduq,
Atadan, anadan olduq
Bu dünyada nədən qorxduq
Sözdən, Allahdan savayı.
"Vücudnamə"
"Mən sözə vaxta baxan kimi
baxıram" - deyən
şair Yerlə Göy arasında imkan tapıb vaxtın əqrəblərindən asa
biləcək, zamanın
yaddaşına yaza biləcək şeirlər yazıb.
Sular dəyə-dəyə gedir,
Daşı döyə-döyə gedir,
Adam gizlənməyə gedir
Bəlkə də torpaq altına.
lll
Tahir Talıblı bütöv
ŞAİR ömrü yaşasa
da, özü dediyi kimi az yazıb. "Əslində hər doğulan şeir ölüm ayağının şeiri
kimi yazılmalıdır.
Bəlkə buna görə də az yazdım.
Çox az
yazdım. Şairliyimi
yazanda yox, yazmayanda daha çox hiss eləmişəm.
Şeir yazmayanda daha çox şair oluram" - deyir söz zəmisindən söz seçən şair.
Bu necə əfsundu ki,
Min illərdi əsirəm.
Xan Kərəmin səsiyəm,
Xan Əslimi
gəzirəm.
"Yanıq Kərəm"i
dinlərkən
"Qurdu qəmgin, quşu qərib" kitabında ömrün
fəsillərinin rəngi
ən gözəl biçimdə, ən gözəl ritimdə bir-birini tamamlayır. Uşaqlıq, tələbəlik, gənclik
və müdriklik çağının şeirləri
247 səhifədə sıralanır.
Bütün şeirlərin,
bütün yaşantıların,
bütün duyğuların
içindən keçən
isə SAİRin özü, sözü, ürəyi və duyğularıdır.
Bürünüb göylərin qəribliyinə
Harasa bir durna təklənib gedir.
Bir qatar durnanın
intizarı da
Onun qanadına
yüklənib gedir.
"Tək durna"
Tahir Talıblının hər
misrasında ürək
döyüntüsünün izləri, səmimiyyətin
istisi, həyatın özü
var. 1971-ci ilin soyuq noyabr günlərinin birində yazdığı "Balıqçı
və su pərisi" şeirində
olduğu kimi:
Sular qalxa-qalxa, gah enə-enə,
Sular ləpə-ləpə
axdı baxtına.
Bir gün tor atmışdı
sulara yenə
Bir gün su pərisi çıxdı baxtına.
Tahir Talıblının
yaradıcılığı çoxqatlı, çoxçalarlı,
çoxsəslidi. Diqqətli oxucu
hər şeirin öz nəğməsini,
hər misranın zümzüməsini eşidər,
ozanvari, nağılvari
axara düşüb üçbəndlik şeirlərin
belə dastan yükünü hiss edər.
Bəlkə də, bu, Tahir Talıblının xalq yaradıcılığını
dərindən bilməsindən,
şifahi xalq yaradıcılığının gizli kodlarına, şifrələrinə bələd
olmasından irəli gəlir.
Dünya
minilki dünyadı
Elə,
bildirki dünyadı
Bir üzdə iki dünyadı
Yoxdandımı, haqdandımı.
"Yazı"
Nə yazıq
ki, yurd itkisi, qürbət ağrıları Tahir Talıblının yaradıcılığından
qara yol kimi keçir.
Yanır,
yanır...
İçim qürbət havasına.
Bu ağıvari misraları ürəyi Vətən həsrəti ilə alışıb-yanan, dərdi
içindən, kədərin
köynəyindən keçən
SÖZADAMI yaza bilər.
Uzaqda yurd qoxusu var,
Neçə bələn, dağ ayırır.
Təzə qürbət qoxusu
var
Gözlərim qürbət səyirir.
"Qürbət"
Görün daha nə deyir ŞAİR:
Gedəmmirəm, gələmmirəm, ay Allah,
Nə uğrunda öləmmirəm,
ay Allah,
Gennənsə də görəmmirəm,
ay Allah,
Mən nə qədər yuxularda yurd görüm?!
"Yuxularda yurd"
Zaman-zaman
taleyimizə yazılan
yurd itkisi, yaddaşımıza yazılan
kədər, dərd,
qınaq misralarda belə cücərir:
Yollar yol gəlmir köyünən,
Ruhlar perikib ölünnən.
Allah çəkilir göyünnən
Kişi ki, zülmü götürür.
Məncə artıq şərhə
ehtiyac yoxdu...
İnanmıram ki, dünyanın
hansısa şairi qurdun qəmginliyini, quşun qəribliyini
özünədərd edib
misralara çevirsin:
Beləcə dörüb, törəyib
Qurdu qəmgin,
quşu qərib.
Bizi yiyəsizmi görüb
Ölüm üstümüzə gəlir.
Vətən haqqında o qədər
şeirlər var ki... min ovqatda, min çalarda... Tahir Talıblı Vətənə
belə deyir:
Bağında gülşən olmağa,
Dağında yovşan olmağa,
Çölündə kövşən
olmağa
Yaradasan,
Vətən, məni.
"Vətən silsiləsindən"
Tahir Talıblı həm də kədərin, dərdin, ağrıların
içindən sıyrılıb çıxan
şairdir. Pisi yaxşıdan, haqqı
nahaqdan, doğrunu yalandan, tükü-tükdən
seçən şairdi.
Tanrıdan aşağı
başımızdan yuxarı
dünya səslə
doludu
Ama gözüqıpığın
səsi olmur.
Ahı-vayı çox olsa da
Qara kütlənin
Qələbəsi olmur.
"Qara budun"
Sözümün əvvəlində Tahir Talıblı sözün bütün mənalarında ŞAİRdi - dedim. Bir kollektivdə çalışdığımızdan Tahir Talıblını bir az da yaxından tanımaq imkanı qazanmışam. Tahir müəllim Azərbaycan Radiosunun Xalq Yaradıcılığı Redaksiyasının baş redaktorudur, Əməkdar jurnalisti, "Bulaq" verilişinin yükünü illərlə, elə günün bu günüdə çiyinlərində daşıyan, şifahi xalq yaradıcılığının incilərini günümüzdə yaşadan, dilimizin gözəlliyini qoruyan tək-tük qələm sahiblərindəndir. Verilişlərinin, filmlərinin sayı-hesabı olmasa da,hamıdan təvazökar, hamıdan sadədir. Tahir müəllim qanadı qırılan sözün, budağı sınan ağacın, yuvası dağılan quşun, ruzi axtaran qarışqanın dərdini çəkən İNSANdı. Hərdən küləkdən, yağışdan, yayın cırhacırında bürküdən inciyə bilər, amma heç kimi incitməz, xətrinə dəyməz.
Beləcə ömrü bitirdik
Əmri yerinə yetirdik,
Gəldik, gördük, nə götürdük
Quru günahdan savayı?!
"Vücudnamə"
ŞAİRin yükü söz, yolu düz, qazancı savab olar. Söz yolun da, ömür yolun da uzun olsun, Tahir müəllim!Yurda dönən köçlərin sevinci misralarında tumurcuqlasın, qurdun qəmgin, quşun qərib olmasın.
Təranə Vahid
525-ci qəzet.- 2014.- 6 mart.- S.8.