Zeytun - cənnət meyvəsi

BU MİSİLSİZ AĞACLARI QORUYA VƏ ÇOXALDA BİLİRİKMİ?!

Tənha bir ağac var park kənarında

Üzündə-gözündə bıçaq izləri.

Qanına bulanmış yarpaqlarında

Donub, deyəcəyi ürək sözləri.

Yaralı gözünü zilləyib göyə.

Kəsilmiş qoluna baxıb ağlayır.

İçində nə çəkir görsünlər deyə,

Az qala kökündən çıxıb ağlayır.

Burnunun ucunda açardı çiçək,

Onda canı sulu, ruhu diriydi.

Kiçik bir budağı sığınacaq tək,

Gizli sevənlərin görüş yeriydi.

Ulduzlar qoynunda gecələyərdi.

İlişib qalardı ay yarpağına.

Küləklər növbəylə layla deyərdi,

Nəğmə göndərərdi pay yarpağına.

Nə vaxtsa əyninə geyinib qara.

Kəsilən qoluna yas saxlayacaq.

Kim bilir, bəlkə də gələn bahara,

Köhnə yaraları qaysaqlayacaq.

Gəl ay tənha ağac, dayanma naçar.

Bir gün göyərəcək içində ağrı.

Nə gözəl deyibdir kötük babalar,

Kiminin əvvəli, kiminin axrı.

Oxuduğunuz bu şeiri 2002-ci ilin oktyabrında yazmışam. Bir zaman evimizin yanındakı parkda illlər öncə "zeytunluq" adlanan yerdə tənha qalmış, hələ də can üstə olan, kötüyünə sığınmış bir zeytun ağacının taleyini şeirlə dilə gətirməyin dərdi elə qırılan ağacların dərdi qədər böyükdür.

O ağac ki, gövdəsində, budaqlarında illərin və nəsillərin izi var. Bəlkə də sevgisini yarpaq-yarpaq üstünə qonan quşlar oxuyub, yaşıl çətirinə sevgililər sığınıb. Yağış da görüb, isti də, soyuq da, qar da, şaxta da. Heç biri təsir etməyib, çünki torpağın sevgisi qoruyub onu. Amma bir gün balta səsinə, mişar "iniltisi"nə diksinib. Günəş gözlərinin üstünü qara buludlar alıb. Qara-qara əllər ürəyini əzikəzik eyləyib. Yarpaq-yarpaq, budaq-budaq ümidini qırıblar. Onu əzizlərindən ayırıb tək-tənha qoyublar...

Həmişə ağaclara heyrət etmişəm. Bilirsiniz niyə? Çünki onlar bizdən vəfalıdırlar. Kökü harda qərar tutursa, harda torpağı "Ana" deyib qucaqlayırsa, elə orada da bitir, boy atır, ömrünü yaşayır. Bəzən içimdən ağac olmaq sevdası keçir. Ancaq həm də istəmirəm ağac olam. Bilirəm ki, vaxtlı-vaxtsız qırıb-məhv edəcəklər. Ya yerimdə bina ucaldacaqlar, ya da əyləncə mərkəzi tikəcəklər...

Bu gün dünyada hər hansı bir millətə qarşı soyqırım törətmiş təqsirkarları ən ağır cəzaya məhkum edirlər. Bəs, yaşıl soyqırımı törədənlər nə üçün cəzasız qalır, onlar barəsində hər hansı bir şəkildə tədbir görülmür?

Adı müqəddəs kitabımız olan "Qurani-Kərim"də çəkilən bu yaşıl həyat ağacı insanlıq tarixinin yol yoldaşıdır. Meyvəsindən, yağından, hətta yarpaqlarından belə istifadə edib şəfa tapan dədə-babalarımız bu faydalı bitkini təkcə əkməklə, becərməklə kifayətlənməyiblər, həm də onu qoruyub gələcək nəsillər, yəni bizlər üçün saxlayıblar.

Azərbaycanda zeytunçuluğun qədim tarixi var. Bu barədə vətənimizə gələn səyyahların qeydlərini oxumaq kifayət edər. Zeytunçuluq üçün ən gözəl əlverişli, münbir şərait Abşerondadır. Hətta İkinci dünya müharibəsindən sonra Abşeronda zeytun bağlarının sahəsi 3 min hektardan çox olub.

Etiraf etmək lazımdır ki, Bakının müxtəlif rayonlarında, kəndlərində salınmış zeytun bağları imkanlı adamların, həmin kənd və rayonların elə rəhbər şəxslərinin "qəzəbinə" tuş gəliblər. Təmiz havaya böyük ehtiyac duyan, gündən-günə böyüyən, sənayeləşən Bakının yaşıl örtüyünə qənim kəsilənlər necə bir günah etdiklərinin fərqindədirlərmi? Axı sevgili peyğəmbərimiz ağac əkməyin xeyirli bir əməl olduğunu bizə tövsiyə edib.

Baltalarının sapı ağacdan olan bəzi əlibaltalılar bu gün ağacları budamaq adı ilə onları məhv edirlər. Zeytun ağaclarının budanması onların məhvi ilə nəticələnir, ağacların ətrafı hasara alınır və onlar qırılıb yerində villalar ucaldılır. Qırılan zeytunların yerinə yeniləri əkilirmi? Yox! Bəzən aidiyyatı təşkilatların bu işə seyrçi münasibət bəsləmələri, cüzi cərimələrlə kifayətlənmələri qanunvericilikdə hələ də boşluqların olmasını göstərir...

Bəs, nə etmək lazımdır? Fikrimizcə, zeytun ağaclarının qırılmasının qarşısının alınmasını, zeytunçuluğun inkişafı, görülən tədbirlərin davamlılığını təmin etmək üçün xüsusi təbliğat vasitələrindən istifadə ümumi işin xeyrinə olar. Əsas təbliğat işi məktəblərdə aparılmalıdır. Xüsusən də biologiya dərslərində zeytunun faydaları barədə bilgilər verilməlidir. Yaxşı olardı ki, yaz və payız aylarında Ekologiya və Təbii Sərvətlər, Təhsil nazirliklərinin birgə təşkilatçılığı ilə məktəbyanı sahələrdə, ağac əkmək üçün ayrılmış yerlərdə, parklarda şagirdlər və tələbələr tərəfindən zeytun ağacları əkilsin. Bu işi ümumrespublika hərakatına çevirmək arzususunu gerçəkləşdirmək üçün əlavə heç bir şey tələb olunmur, yalnız bir şey: Sevgi...

Zeytunçuluğun inkişafı dövlətimizin güclənməsinə, onun iqtisadi qüdrətinin artmasına kömək edə bilər. Bu, həm də yeni iş yerlərinin açılması deməkdir...

Əslində, zeytun ağaclarının əkilməsi müstəqilliyimizə qədər sırf yaşıllığa xidmət edirdi. Yaşıllıq zolaqlarının salınmasında zeytun ağaclarından geniş istifadə olunurdu. Zeytun əlavə qulluq tələb edən ağac deyil. Bu gün isə biz zeytunçuluğu məqsədli şəkildə həyata keçirib, onu gündəlik həyatımızın bir hissəsinə çevirməliyik. Erroziyaya uğramış şoran torpaqlarda, sürüşməyə meylli olan ərazilərdə zeytun ağaclarının əkilməsi məqsədəmüvafiq deyilmi? "Hərəyə bir zeytun ağacı əkək" kampaniyasına start verməklə uşaqdan-böyüyə kimi doğma vətənimizin yaşıl sabahına çevrilmək xoşbəxtliyini yaşamaq sevinci ali bir dəyər kimi nəsildən-nəsilə ötürülməlidir. Əgər bu gün hörmətli prezidentimiz cənab İlham Əliyev ağac əkməyi, ekologiyanın qorunmasını, təbiətin mühafizəsini ölkə siyasətinin bir hissəsi hesab edirsə və özü sevə-sevə ağac əkirsə, o zaman bu örnəyi davam etdirmək, bu ideya ətrafında birləşmək olmazmı? Zeytunçuluğun inkişafına ölkə başçısı tərəfindən yetirilən diqqət, iş adamlarına göstərilən qayğı bu yaşıl çətirli cənnət meyvəsini becərməklə Azərbaycanımızı cənnətə çevirmək üçün bir çağırış deyilmi?

Bu gün müxtəlif xarici qidaların, məhsulların, sənaye mallarının Azərbaycanın hər yerində reklamı çox yüksək səviyyədə təşkil olunub. Əlbəttə, biznes maraqları, gəlir əldə etmək istəyi hər bir işin yüksək səviyyədə qurulmasını tələb edir.

Mövzu ilə bağlı əlavə məlumat toplamaq üçün əhali arasında keçirdiyim sorğudan sonra belə qənaətə gəldim ki, hələ bizdə ağac əkmək, xüsusilə də zeytun ağaclarının faydası barədə məlumat qıtlığı var. Ancaq sorğuda iştirak edənlərin maraqlı təkliflərini yazımda qeyd etməyi vacib bildim. Onlar haqlı olaraq bildirirlər ki, hər gün yüzminlərlə adamın nəqliyyat növü kimi istifadə etdiyi metroda bir dənə olsun belə zeytun ağaclarının faydası ilə bağlı reklam roliki göstərilmir. Axı kökündən yarpağına qədər insana faydası olan, xeyri dəyən bu cənnət meyvəsindən niyə bixəbər olmalıyıq?

Müxtəlif layihələrin gerçəkləşməsində, respublikanın ictimai-siyasi həyatında mühüm rol oynayan qeyri-hökumət təşkilatlarının da zeytun ağaclarının qırılmasının qarşısının alınması yönündə KİV-lərlə bərabər, sadə vətəndaşların da haqlı mövqelərinə susqunluq nümayiş etdirmələri cəmiyyət tərəfindən heç də birmənalı qarşılanmır.

Bir sözlə, zeytun ağaclarının qırılmasının qarşısının alınması üçün təbliğata səfərbər olmalıyıq. Hər əkilən zeytun ağacı təmiz hava, sağlam can və inkişaf deməkdir.

Bəlkə də pafoslu səslənə bilər, qəsdən yazımın axırında yer verdiyim bu fikir. Amma olsun: əgər zeytun ağaclarının dili olsaydı, Azərbaycan adlı məmləkətimizə, müstəqil dövlətimizə və onun rəngarəng təbiətinə böyük bir sevgi ilə xidmət edən, xüsusən də min bir dərdin dərmanı olan zeytunumuzun dəyərini, qiymətini anlayıb, onu sevilən adlarla bütün dünyada tanıdan "Azərsun Holding"ə təşəkkürlərini, sevgilərini, sayğılarını bildirərdilər.

Hafiz TƏMİROV

525-ci qəzet.- 2014.- 12 mart.- S.8.