Tapılmayan dərman

Dadanın tövrü birdən dəyişdi. Sol tərəfə baxıb düz aptekə doğru irəliləyən ötkəm yerişli adamın qabağına yüyürdü. Müti görkəm alaraq:

– Maşın gül kimidi – dedi... gül kimi, tərtəmiz, hazır...

Dadan ötkəm adamın təkəbbürlük nəzərlərilə qarşılaşdığından kor-peşman geri çəkildi. Onun qırımından sözünün dalını gətirə bilmədi. Başa düşdüm ki, bayaqdan bəri, Dadanın haqqında ağızdolusu danışdığı aptek müdiri Hacıhəsən elə budur. Hacıhəsən mənə ağızucu salam verib, cibindən çıxardığı açarı aptekin qapısından asılan sanballı qıfıla salıb sağa burdu. Mən də çürük kötüyün üstündən qalxıb, Dadanın müəmmalı və yazıq nəzərlərinin müşayiəti ilə Hacıhəsənin ardınca aptekə daxil oldum. Hacıhəsənin əynində hava rənginə çalan kostyum, zil qara köynək vardı. Kül rəngli qalstuk bağlamışdı. Şalvarının balağı burnu nazik, dabanı dik tuflisinin üstünə düşürdü. Onun ədalı hərəkətləri kənardan baxanlarda elə təsəvvür yaradırdı ki, bu adam ömründə heç kəsə əyilməyib. Dünyanın ən güclü pəhləvanı onun qarşısında duruş gətirməz. Ağzına naqan dirəsən gözün qırpmaz.

Hacıhəsən müxtəlif dərmanlar qoyulan qəfəsələrin arxasına keçdi. Dadan bir kənarda çöməlib sədəf kimi ağ dişlərinin arasındakı kibrit çöpünü ağzında o tərəf-bu tərəfə oynadırdı. Sanki ilk dəfə səhnəyə qoyulmuş maraqlı bir tamaşaya baxırdı.

Hacıhəsənə nisbətən mənə yaxın olan stolun üstündəki telefon zəng çaldı. Götürən olmadı. Telefon susdu. Beş dəqiqə keçməmiş yenə də telefonun cingiltisi eşidildi. Bu dəfə də dəstəyi qaldıran olmadı. Mən bayaq çöldə Dadanla danışanda da bu telefonun səsini tez-tez eşidirdim. Telefon üçüncü dəfə haray-həşir saldı. Ancaq bu telefon zənglərinin mənə nə dəxli. Hacıhəsənə Naftalan barədə müraciət etmək üçün fürsət gözləyirdim. O hələ də dərman qəfəsələrinin arxasında eşələnirdi. Nəzakət normalarını, həm də onun ədalı davranışını nəzərə alıb aptek müdirini çağırmaq istəmirdim. Telefonun aramsız səsi, nəhayət, Hacıhəsəni qəfəsələrin arasından çıxardı. O, ətrafına baxmadan stolun arxasına keçib əyləşdi. Özündən razı halda qıçını qıçının üstünə aşırdı. Əlindəki siqaretin tüstüsü çözələnə-çözələnə dəstəyi qaldırıb, qulağından aralı saxladı. Düşündüm ki, Hacıhəsən təkrar-təkrar zəng çalıb onun zəhləsini tökən adamın abrını ətəyinə büküb, ağıllı-başlı dərsini verəcək. Kim olur-olsun. Hacıhəsən üçün fərqi yoxdur. Lap Allahın bacısı oğlu olsa da. Xaş bişirən Ağalətifin özü də olsa, Hacıhəsən keçməyəcək, ona dişinin dibindən çıxanı deyəcək. Hacıhəsən əvvəlcə:

– Daaaa... daaa... – dedi. Nə eşitdisə özündən asılı olmayaraq, kimin qarşısında isə diz çöküb təzim etməyə hazırmış kimi stolundan dikəldi. Dəstəyi bərk-bərk getdikcə qızarmaqda olan qulağına qısdı:

– Bəli!!! Bəli!!! Bəli!!! – dedi, – yoldaş Nadirbəyov!!

Hacıhəsən bir göz qırpımında dəyişdi, başqalaşdı. Bayaq gördüyüm Hacıhəsəndən əsər-əlamət qalmadı. Onun gözləri alacalandı, bənizi avazıdı, məğmun bir bəndə oldu. İndi mən Dadanın bayaqdan bəri mədh edib göylərə qaldırdığı əlçatmaz bir nəhəngi yox, dünyanın ən aciz məxluğunu görürdüm. Hacıhəsənin qulağına söykənən uşaq yumruğu boyda balaca dəstək onu əyir, əridir, balacalaşdırırdı. Bayaq əyninin ölçüsündən balaca görünən hava rəngli kostyum da sanki onun əynində böyük görünür və ətəkləri sallanırdı. Hacıhəsən dəstəkdən asılı qalmışdı. O, yalvarıcı dilini işə salmışdı:

– Yoldaş Nadirbəyov, üç gündü gəlirəm! Saatlarla qapıda dayanıram. Adam çox olur. Yanınıza... Yanınıza düşə bilmirəm! Evə də utanıram! Hazırdı, tapmışam, hazırdı! Lap əlasındandı! Özü də importnudu! Ayrı bir şey də... düzəltmişəm! Hə, ayrı şey! O məsələ də, o məsələ! Dediyindən! Telefon söhbəti deyil. Özüm gələcəyəm!

Hacıhəsən pul kimi qızarmışdı. Alnından süzülən tər onun gözlərini acışdırırdı. Ancaq onunla danışan adamın hökmu Hacıhəsənə hər şeyi, hər şeyi duzlu tərin yandırdığı bayaqkı zəhmli gözlərini də unutdurmuşdu. O hələ də yalvarmaqda davam edirdi:

– Vicdan haqqı, bu gün aptekdən bir addım kənara çıxmamışam! Səhər yediyimin üstündəyəm. İş vaxtı qurtarır. Hələ günorta çayı içməmişəm. Səhərdən axşamacan dərman verirəm. Yəqin arxa tərəfdə dərman hazırladığım üçün sizin telefon zənginizi eşitməmişəm. Sizdən üzr istəyirəm! Min dəfə üzr istəyirəm! Axşam gələrəm danışarıq! Onları hazırlamışam! Məni bağışlayın! Xahiş edirəm üzrlü hesab edin! Səhv eləmişəm, nə desəniz haqqınız var!..

Aptek müdiri sözlərini tamamlamamış telefondakı səs kəsildi. Du... du... du... Nadirbəyov bərk hirsləndiyi üçün onun sözünü ağzında yarımçıq qoyub dəstəyi yerinə asmışdı. Hacıhəsən isə hələ də telefona yapışıb qalmışdı. Dəstəyi buraxa bilmirdi. Aramsız olaraq du... du... du... siqnalları gəlirdi.

Mən ayrı şey barədə fikirləşirdim. Naftalan barədə. Düşünürdüm ki, kaş həmin telefonla danışan adamın simsarı olaydım. Hacıhəsənə bircə kəlmə təpinsəydi, Naftalanı yerin dibindən də olsa, tapardı.

Hacıhəsən istəməzdi ki, onu bu halda görüm. O, gözümdən düşdüyünü zənn edib üzümə baxmadan yenə arxa tərəfə keçdi. Yan pəncərəyə yaxınlaşıb Dadanı səslədi!

– Dadan!

– Bəli, qağa, bəli!

– Zəhrimar bəli, çor bəli! İt oğlu, it! Maşının yağını dəyiş! Axşam ayrı yerə...

– Baş üstə! Oldu!

Bütün bu qanqaraldıcı söz-söhbətə mən səbəbkarmışam kimi Hacıhəsən üzümə baxmadan:

– Nə istəyirsən, ay yoldaş?! Niyə burda durmusan?! Sizə nə lazımdır?!

Zarafata salıb onun könlünü almaq və yumşaltmaq uçün özümü arsızlığa qoydum. Boğazdan yuxarı gələn süni ibarələrimi işə saldım:

– Sizin barənizdə çox eşitmişəm, – dedim. –Yaxşı deyiblər ki, igidin adını eşit, özünü görmə. Amma sizi görməyə dəyərmiş. Xoşum gəlir sizin bu aptekin səliqə-sahmanından, halal olsun! Çox təmiz də maşın saxlayırsınız. Bunun özü də elə bir mədəniyyətdir. Elə deyilmiş kimi varmışsınız. Amma bir sözüm var.

O kinayə ilə:

– Buyurun, – dedi. – Səsinin ahəngindən hiss olunurdu ki, bayaqkı hədə-qorxunun təsirindən qurtara bilməyib.

Mən siyasətlə tovlayıb, Naftalanı onun boynuna qoymaq məqsədilə:

– Tanıdığın adama hörmət eləməyə nə var ki! – dedim. – Hünər deyirəm üzünü görmədiyin, nabələd adama hörmət eləyib möhübünü düzəldəsən!

Bu cür yastı-yastı danışmağım Hacıhəsəni heç də yumşaltmadı. O, əvvəlki əda ilə:

– Buyurun, a yoldaş! – dedi. – Sizə nə lazımdır? Mənim söz güləşdirməyə vaxtım yoxdur.

– Bağışlayın, Naftalan lazımdı, Naftalan. Tapa bilmirəm. İkicə şüşə “Naftalan”.

O, tər yandırmış gözlərini qırpa-qırpa və sərt bir tərzdə:

– Qəfəsələrə diqqətlə bax, – deyib özü arxa tərəfə keçdi.

Onun nə demək istədiyini başa düşməsəm də, bütün qəfəsələrə, vitrinlərə göz gəzdirdim. Cürbəcür şüşələr, rəngbərəng dərmanlar... Bircə Naftalan yox idi. Baxışlarım qəfəsələrdə donub qalmışdı. Hacıhəsən arxadan çıxıb sinəmə doğru yeridi, düz gözlərimin içinə baxaraq:

– Naftalan gördün?!

–Yox.

– Deməli, yoxdur! Olsaydı, görərdin! Daha artıq-əskik danışmaq nəyə lazım!

Əvvəlcə, cavab vermədim. Sonra:

– Bəlkə, ehtiyatınız ola? –yalvarıcı tərzdə müraciət etdim.

Hacıhəsən dediyimi kinayə ilə özümə qaytardı:

– Bəlkə!.. Bəlkə!.. Nə bəlkə?! Bəlkəni əkiblər bitməyib! Biz ehtiyat-zad saxlamırıq! Nə var, hamısını göz qabağına qoymuşuq.

Qəlbimdə bayaq Hacıhəsənə hədə qorxu gələn adama min lənət oxudum. Mərdimazar oğlu, mərdimazar, hardan peyda oldu?! Əgər Hacıhəsəni hövsələdən çıxartmasaydı, bəlkə ipə-sapa yatardı. Axı Dadanın deməsindən belə çıxırdı ki, Naftalan tapmaq Hacıhəsən üçün bir qurtum su içmək kimi asandır. Onun əlində Naftalan nə şeydi?..

Yerimdə quruyub qaldım. Elə bil dizlərim qıc olmuşdu. Artıq deməyə söz tapmırdım. Hacıhəsən məndən zəhləsi gedirmiş kimi üzünü əks tərəfə çevirdi. O, çəkdiyi siqaretin tüstüsünü telefona tərəf püləyərək, çiyninin üstündən əli ilə işarə etdi.

–Yuxarıdakı, beşmərtəbəli binanın altındakı aptekə dəyin, bəlkə orda Naftalan oldu. – deyib telefonun dəstəyini qaldırdı. Hansı nömrəni isə yığdı. Danışıq aydınca eşidilirdi. Hiss etdim ki, Dadanın dediyi Ağalətiflə danışır. Hacıhəsənin rəngi əvvəlki kimi duruldu:

– Əmii! Sən öləsən, o Nadirbəyovdu, nə bilim, nə zibildi, elə yekə-yekə danışdı ki, gəl, görəsən! Bildin də. Nədi-nədi, iki gün gecikdirmişəm... Əmi, bunlar belədi dəə! Gərək ballı barmağın ağızlarında ola. Hamısının çörəyi dizinin üstündədi. Köpəyoğlu, lap məni hövsələdən çıxartdı. Dəli şeytan dedi, dəyənəyin o biri başını çevir!.. Gəlib durdun gözümün qabağında. Səndən keçəmmirəm, Ağalətif!

Hacıhəsən danışdıqca qızışırdı:

– Əmi canı, onun vəzifəsinə-zadına baxmaram haa! Bez kimi cıraram onu. Nadirbəyov kimilərini çox yola salmışam!

Onların hər ikisi telefonda gülüşdü. Ağalətifin səsini güclə də olsa, eşidirdim:

– Ədə, sən də sarsaqlama, lazım deyil, qələt eləyib. Öz itimizdir... Başa düşdün?.. Yəqin ərk eləyir, hürdürmə onu! Axşam bir yerdəyik. Yenə də səhərə xaş zakaz verib. Yanında da urus arağı. Deyir gərək “Zolotoy kaltso” ola. Sabah görüşməliyik... “Yıxıb” başa salaram... Bir də o cür qələt qırmaz... Onun əngini basmaq məndə... Bilirəm sancısı nədi...

Hacıhəsənin kefi duruldu. Özünəməxsus nəşə ilə dəstəyi yerə qoyub arxa tərəfə keçdi. Maqnitafondan yüksələn estrada musiqisinin guppultusu apteki lərzəyə gətirdi.

Bu da Dadanın gopa basdığı Hacıhəsənin apteki. Əlim boşa çıxdı. Düzdür, bura 13 nömrəli aptekdir. Ancaq Hacıhəsənin apteki kimi tanınır. Xülasə, apteki tərk etdim. Dadan da mütəəssir görünürdü. Onun başı maşına qarışmışdı. Dadandan Hacıhəsənin isnad verdiyi aptekin yerin soruşdum. Dadan onu təngə gətiribmişəm kimi ağzının ucu ilə:

– İrəlidəki döngədən sağa burul, görərsən, – dedi. – Beşmərtəbəli binanın altındadır! Qabağında yazılıb də, 25 nömrəli aptek.

lll

Naftalan tapacağım barədə ümidim alt-üst oldu. Həmin 25 nömrəli aptekə üz tutdum. İçəri çox tünlük idi. Ağız deyəni, qulaq eşitmirdi. Geniş aynabəndli aptekin müştərilər dayanan tərəfində əli zənbilli qadını yola salan Sadıq kişi ilə rastlaşdım. Ata-babadan tanışlığımız vardı. Onun barəsində çox eşitmişdim. Ancaq bilmirdim ki, burada təsərrüfat işlərinə baxır. Onu görəndə xeyli ürəkləndim. Üzüyola, sadə adamdır. Vəzifəsinin kiçik olmasına baxmayaraq, karagələndir. Sadıq kişiyə yanaşıb salam verdim. Bu görüş onu da sevindirdi. Başıma gələnləri ötəri də olsa, danışdım. Səhərdən bəri Naftalan axtardığımı dedim. Neçə illər bu aptekdə çalışan Sadıq kişi möhübümü düzəldib mənə yaxşılıq etmək məqsədi ilə müdirin yanına keçdi. Ordan məlul-müşgül çıxdı. Əlləri əsirdi:

– Oğul, – dedi, –müdirlə çox danışdım, çox üz vurdum. Bu Naftalan ki deyirsən, əslində, elə bir mahiyyətli dərman deyil. Gəncəbasar tərəfdə çıxır. Orda mədəni var. Çıxardıb Bakıya atpravka eliyirlər. Bakıda da hazırlayıb, bölüşdürüb rayonlara göndərirlər. Burdan Gəncəbasara qatarla iki günlük yoldu. Maşınla bir günə də getmək olar. Amma gərək maşını səhərdən axşamacan qaranəfəs sürəsən. Əlbəttə, o da bir az çətindir. Çünki Gəncəbasar yolları çox ağırdır. Müdirimiz dedi ki, bizə də hərdənbir göndərirdilər. Amma nə sirrdirsə, son illər arası kəsilib. Bəziləri deyir ki, guya Naftalanın mədəni batıb, daha çıxmır. Ona görə da apteklərdə tapılmır. Bəziləri də deyir ki, yox, mədəni işləyir, gətirəni yoxdur. Naftalan barədə hərənin ağzı bir hava çalır. Mən özüm də neçə il bu xarabada can çürüdürəm. Hamı xətrimi istəyir. Həkim olmasam da, azdan-çoxdan başım çıxır. Onu bilirəm ki, dörd ildən çoxdu Naftalanın arası kəsilib! Gəlmir! Mədət, o başın üçün bizdə yoxdur. Olsa haaa, dünyasında müzayiqə eləməzlər. Buranın müdiri çox yaxşı adamdır. Xətrimi də dağlarcan istəyir. Axı Naftalan nə şeydi?! –O, çuxura düşmüş gözlərini mənə zilləyərək çənəmin altına yeridi və xəfif bir tonda: – O mərkəzi aptekin müdiri var e, – dedi, – İsgəndərzadə?! Onu tanıyırsan?! Albert İsgəndərzadə?!

– Yaxından yox, amma elə-belə uzaqdan-uzağa tanışlığımız var. Bir neçə dəfə işlə əlaqədar görüşmüşük.

(Ardı var)

Əli İldırımoğlu

525-ci qəzet.- 2014.- 15 mart.- S.28.