Çətin və asan- "Məşhurların xanımları"

Rəhilə Gülgün

Az-çox tanınan şairin, yazıçının, ümumiyyətlə, istənilən tanınmış adamın xanımı olmağı bizim nəslin gənclik dönəmində (söhbət yetmişinci illərdən gedir) hansı gənc qız arzulamazdı?! O cümlədən, mən. Adıma şeir qoşulmasını istəməmişəm desəm, yalan olar. Amma bu xəyalın gerçək olacağını ağlıma gətirməmişəm. Deməli, taleyim, alın yazım olub.

Nə az, nə çox, düz qırx bir ildi ki Vaqiflə bir yerdəyik. Bu iki igidin ömrüdü. Beş tələbəlik ilini çıxsaq qalan 35 il ailə payına düşür. Son nəfəsimə qədər davam edəcək həyat hekayəmin birgəlik tarixindən bir qəzet səhifəsinə sığan nə paylaşa bilərəm? Elə də böyük istedad sahibi deyiləm ki, balaca sözlə böyük dünya yaradım...

lll

Aranda, yurdumuzun ərazicə kiçik, həddən ziyadə isti bir yerində, payızda doğulmuşam. Valideynlərimdən çox payıza bənzəyirəm .

Zərdabın əlli evlik kəndində, sadə ailədə bəxtəvər körpəlik yaşamışam. Allah sevgisi ilə işıqlanan köhnə kərpic evimizdə nənə mərhəməti qanıma hopub. Babamın nağıllarından qanad taxıb uçmuşam. Dünyanın bütün xeyirxah və yaxşı adamları Safura nənəmdən, Şamil babamdan sonra gəlir. Bu sıralama son nəfəsim üzülənə qədər dəyişməz qalacaq. Bununla belə Allahın lütf edib verdiyi ömrümün bu günə qədərki hər anı yaxşı adamların arasında keçib.

Atam-anam da sağ olsun, yaradanın izni ilə məni bu dünyaya gətirib, cəfamı çəkiblər. Onlara borcluyam. Amma bu günümə qədər həyatda yaxşı nəyə nail olmuşamsa bir elin ağsaqqalı Şamil babamın, altı para kəndin ağbirçəyi, çoxlarının iman-güman yeri Səfurə nənəmin xidmətidir.. Nənə-baba yanında böyüməyin ləzzətini onu dadanlar bilir. Bəxtim onda gətirib ki, hər kəsə örnək nənə-baba ocağında böyümüşəm. Onların tutduğu yol, ailə təcrübəsi yerişimə çıraq tutub. Onlardan hər şeyə yaxşı yöndən baxmağı öyrəndiyim üçün həyatın ən çətin sınaqlarına tablaşdım. Hər cümə günü mələk misalında olan o insanları anmaq həyat tərzimdir. Onların ruhu yolumu aydınladır, gücümü artırır, həyata, ailəmə, uşaqlarıma, yaxşı olan nə varsa onlara bərk-bərk sarılıram. Nənəmə və babama bağlı xatirələrim onların ruhu qədər toxunulmaz, əyilməz və sınmazdır.

lll

İndi düşmən tapdağında inləyən Kəlbəcər bir vaxtlar aran camaatının yaylaq yeri olardı. May ayının sonundan avqustun axırınacan, rəhmətlik nənəmin dediyi kimi, allı-güllü yeylaxlarda- Ağcaqızın, Sariyerin dağ yamaclarında binə tutar, yayın dadını doya-doya çıxarardıq. On beş yaşadək hər yay o cənnət məkanın buz bulaqlarının suyundan içmişəm, sıldırım qayalara dırmaşıb dupduru səmaya əl yelləmişəm, dərələri, dağları, zümrüd meşələri, yamyaşıl məxmər yamacları əldən-dildən düşənəcən dolaşmışam, di gəl ki, doymamışam. Beçə balın,əmliyin dadı damağımda, kəklikotunun, qantəpərin, sarıçiçəyin, baldırğanın ətri indi də burnumdadı...

Bir Sara nənə obrazı yaşayır uşaqlığımın yaddaşında. Ətli-əndamlı, zəhmli bir arvad idi. Başına bağladığı nimdaş yaylığının altından alnına sallanan qıvırcıq, gümüşü saçları ona vahiməli görkəm verir, ətəkləri topuğuna dəyən, rəngini çoxdan itirmiş qat-qat paltarı həmişə mer-meyvə, siqaret iyi verən konfetlə dolu, iri cibli arxalığı onu küpəgirən qarıya bənzədirdi. Onu görən kimi qorxur və qaçıb nənəmin böyrünə qısılırdım. Mən Sara nənədən qorxmurdum. Ondan xoşlamadığım iy gəlirdi. Mən o,qoxudan qaçırdım. Çox sonralar bunun mal-davar qoxusu olduğunu anladım. Sara nənənin xeyli inəyi, camışı vardı və nənəmin dediyinə görə bu heyvanlar onların mudarası, yəni dolanışıq yeriydi. Onlar bu heyvanların südünü, qatığını, qaymağını satmaqla dolanırdı.

Nənəmlə Sara nənə bacılıq olmuşdular. Evimizdən ona, nəvəsinə çoxlu pay-pürüş aparardı. Sara nənə də əvəzində,bəlkə də təmənnasız hər gün bizə təzə sağılan süd, beçə balı və qaymaq gətirər, nənəm nə qədər israr eləsə də pulunu almaz, məni göstərib deyərdi:

–Xətrimə dəyirsən, seyid qızı, bax o balacaya nənə payıdı. Uşağa fikir ver, bajı, bir dəri bir sümükdü. Dünyagörmüş adamsan, qarışdır balı qaymağa, doldur isti təndir çörəyinin arasına, ver yesin, əmələ gəlsin. Sara arvaddan qaçdığıma, onu həndəvərimə buraxmadığıma görə nənəm məni məzəmmət eləyər və deyərdi:

– Bala, onun görünüşünə baxma, yaxşı adamdı, mərd arvaddı, kişi qızıdı...

O vədələr bunları anlayacaq yaşda deyildim və mənə görə o yenə də pis nağıl qoxusu verirdi.

Kürd qızı Sara arvadın dərdli hekayətini illər sonra öyrəndim.

On beş yaşın içindəydim. El yenə yaylaqdaydı. Aranlılar dağlılarla sarmaş-dolaş olmuşdular. Mənim gözüm Sara nənəni, onun, kəmağıl məzəli oğlu Yaqubu, çiynindən səhəngi heç düşməyən gəlini Qarateli, bir də onun pırpızbaş oğlu yeganə yaylaq dostum Qurbanı axtarırdı. Ona çoxlu kitab, Yaquba saçaqlı konfet gətimişdim. Nənəm yaylığının ucu ilə nəmli gözlərini siləndə hər şeyi anladım. Sara nənə bir də bulanıq gözləri ilə məni süzüb, nənəmə:

–Seyid qızı, nəvən namxuda yaman yekələnif, qəşəhcə qız oluf, gözün üstündə olsun,-deyib bir daha göz vurmayacaqdı.

Doqquz oğuldan səkkizi nakam getmişdi bu dünyadan. Sonbeşiyi, Yaqubu gözündən ayırmaz, onu kimsəyə, Yaqubdan on yaş böyük arvadına belə etibar eləməz, körpə uşaq kimi öz əli ilə yedirib içirər,hara getsə yanınca aparardı...Haqqın dərgahına köçmüşdü mənim Sara nənəm. Çəmən-çiçək solmuş, başı buludları dələn qoca dağlar sisdən-dumandan görünməz olmuş, yaylaq anlamını itirmişdi... Mən o yay Sara nənəni bağrıma basıb doyunca öpəcək, qoxusunu dağ havası kimi sinəmə çəkəcək, Sara nənə, mən səni Səfurə nənəmi istədiyim qədər istəyirəm,-deyəcəkdim. Bəxtəvər yaddaşımda hələ də Kəlbəcər nisgili yaşayır, böyüyür. Sara nənəmin ruhuna and olsun ki, bu nisgil bitəcək! Kəlbəcərlilər öz yurdlarına dönəcəklər. Nəvələrim Nəzrinə, Səfərə, Elmiraya, İsgəndərə və birdə balaca nənəm-nəvəm Səfurəyə Kəlbəcərin gözü sayılan Taxtabaşında Sara xatun dastanını nağıl söyləyəcəyəm...

lll

Böyük şəhərə Vaqif şərqşünas, mən hüquqşünas olmaq arzusu ilə gəlmişdik. Allah məni onun bəxtinə yazdığı üçün, o, 1972-ci ildə müsabiqədən keçə bilməmiş, növbəti il mənimlə təkrar imtahana gəlmişdi. Başqa cür necə ola bilərdi ki... Axı o mənim alın yazımdı...

1973-cü ildə hər ikimiz indiki Bakı Dövlət Universitetinin(o zaman Azərbaycanda yeganə universitet idi) jurnalistika fakültəsinin tələbəsi olduq.

Onu üçüncü kursadək demək olar ki, görmədim, duymadım. Sadəcə hər kəs kimi o da tələbə yoldaşım idi. Onun könlündə nə zaman yer almışam, ürəyini nə zaman titrətmişəm, deyə bilmərəm. Özü daha yaxşı bilir. Odlu-alovlu bir eşq yaşadıqmı?.. Hə və Yox!

Bir yaz günü dərs fasiləsində mənə bükülü vərəq ötürdü. Haçan arxamdakı partada oturduğunu hiss etməmişdim. Vərəqi açdım, zarafat sandım. Biz heç dost da deyildik. Utancaq, söz deyəndə qıpqırmızı qızaran oğlanın mənimlə nə işi? Kağızda bir bənd şeir vardı və o misralar könlümü yerindən oynatmağa yetdi. Əgər belə demək olarsa, həmin gündən siçan-pişik oyunumuz başladı. Mən ondan, o məndən qaçdı. Bir gün baxışlarımız toqquşdu və siçan- pişik oyunu bitdi. Nə zaman əl-ələ tutduq, nə zaman eyni yolun yolçusu olduq, nə Vaqif xatırlayır, nə mən...

Bir də baxdıq oğul-uşaq sahibi, ev-eşik yiyəsiyik. Qırx ildən çoxdu doğru bildiyimiz yolla əl-ələ, çiyin-çiyinə əmin addımlarla gedirik. Ölüm bizi ayıranacan bu belə olacaq. O qədər yaxınıq ki, indi mən onun yerinə nəinki vəd verə, söz deyə, hətta and içə bilərəm.

Söz yazmağa nə var ki... Su içmək qədər asandır. Kəlmələri muncuq kimi ard-arda düzürsən sıralanıb gedir. İlk baxışdan illər də asan yazılan kəlmələr kimi sürətlə ötür. Gözünü açıb-yummağa, geriyə boylanmağa macal tapmırsan. Ən əsası isə budur ki, geriyə boylananda keçdiyin yolda, yaşadığın ömürdə səni utandıracaq,qəhr edəcək, heç zaman arasını açmaq istəmədiyin bir səhifə yoxsa, sənə dikilən gözlərə şəstlə baxa bilirsənsə, demək ömrü bada verməmisən!

Asan yaşamamışıq. Enişlər, yoxuşlar, zamanın acımasızlığı, maddi sıxıntılar, evsizlik, kasıbçılıq... Bunlar bizim iradəmizin, səbrimizin qarşısında heç nə idi. Biz kirayədə yaşadığımız nəmli zirzəmilərdə belə yaşadığımız bol günəş işığı düşən mənzilimizdəki qədər xoşbəxt olmuşuq. Xoşbəxtlik ərmağan verilmir. O qazanılır. O insandan əmək istəyir, zəhmət istəyir. Hər kəs eşitsin və duysun; Qapını döyüb başına tac qoyan, səni süd gölündə üzdürən sehrli qüvvə yoxdur və olmayacaq.

İstəkli bəndə olduğuma, mənə könlünün xoş saatında həyat verdiyinə inanıram. Allahımdan, taleyimdən razıyam. Nə yaxşı ki, Vaqifi mənim baxtıma yazıb. Nənə-babamdan sonra, yalnız onun simasında insanın dünyanın əşrəfi olmasına dübarə inandım. Vaqif böyük yanında böyükdü, uşaq yanında uşaq, şeytan qarşısında isə həmişə mələkdi. Qarışqanı tapdamağa qıymaz. Ən yorğun, lap üzgün vaxtında belə ürəyimi qırdığını, baldan acı bir söz dediyini xatırlamıram. Mərhəmətli, gözü-könlü toxdu. Biri təzə ev tikər, ona sevinər, biri oğul evləndirər, qız köçürər ona fərəhlənər. Geniş qəlbində hər kəsə yer var. Dosta, qohuma, qardaşa...Mənim yerimsə fərqlidir. İstəsəniz bunu bir zarafat sayın, hər zarafatda bir gerçək olduğunu isə yaddan çıxarmayın.

Bənzərsiz insan Vaqifin üç övladının anası olmaqla yanaşı, həm də Azərbaycan ədəbiyyatında özünəməxsus yer alan, cəmiyyətdə bir şəxsiyyət olaraq yaxşı görünən dolğun bir şairin xanımıyam. Qürur duymuram desəm, doğru olmaz. Onu sevənlər, yaradıcılığına dəyər verib, şəxsiyyətinə hörmətlə yanaşanlar sadəcə bir Vaqifi, şair Vaqif Bəhmənlini tanıyırlar. Mənsə, həm şair, həm insan Vaqifi ovcumun içi kimi tanıyıram. Onunla dil tapmaq çox asandı. Saçı boş yerə ağartmamışam ki... İkicə dəqiqəyə onu quzu balasına döndərə bilirəm. Amma bütün hallarda şair Vaqif Bəhmənliyə baxıram və bu zaman görürəm ki, nəinki məni, hətta qəribi ağlamaq tutur. Allaha and olsun ki, şairlə yaşamaq çətin deyil, heç asan da deyil... Çox istərdim ki, bu söhbətimiz şair Vaqif Bəhmənlinin həqiqətən də yalnız mənə yazıldığına inandığım şeirləri ilə davam etsin.

Rəhilə xanım üçün doqquz şeir

BİR ƏBƏDİ SEVGİ

Bir əbədi sevgim var –

dəyişmərəm ağrısını

dünyanın ən böyük

xoşbəxtliyinə.

Bir əbədi sevgim var

ürəyimdə,

damarlarımda,

gicgahımda döyünər.

Bir əbədi sevgim var;

qaranlığı

min qat yaxşıdı

göy üzünün

gülümsər aydınlığından,

kirpiklərinin kölgəsi

çox-çox sərindi

cənnət bağından...

Bir əbədi sevgi –

yalanlardan uzaq,

riyadan uzaq...

Kəpənək qanadları kimi

davamsız

röyadan uzaq.

Bir gün ağlasam

gülləndirən

gözümün yaşlarını,

ölsəm bir gün

dilləndirən

qəbrimin daşlarını –

bir əbədi sevgim var.

Bir əbədi sevgi...

yaranışdan yaranıb

evimə, eşiyimə,

ömrümə

nur calamağa,

Səhərlər oyadır

günəş telləri kimi

ilıq barmaqlarıyla,

çay dəmləyir mənə,

Sonra da başlayır

oğlumun beşiyini

yırğalamağa –

bir əbədi sevgi...

UŞAQLAR KƏNDDƏDİ

Sükut hakim olur yola, dalana,

Evimiz boşalır bir dəfə ildə.

Əlüstü deyirik xəbər alana: