Mirzə Yusifin 60-ı

Bu yaxınlarda onun 60 yaşının tamam olacağını eşidəndə ilk əvvəl "doğrudanmı?" - deyə bir az da təəccüblə soruşdum. Sualım səmimi idi və mən azından, nəyə görəsə, demək olar ki, hər gün gördüyüm Mirzə Yusifi 60 yaşında təsəvvür edə bilməzdim. Lakin təsəvvürə sığıb-sığmamağından asılı olmayaraq fakt, faktlığında qalırdı: kişi 60 yaşına gəlib çatıb.

Və nə qədər qəribə də olsa, haradansa uzaq tələbəlik illərimi xatırladım. Müəllimimiz Sərdar Quliyevin 18-19 yaşındakı gənclərə, yəni bizlərə o vaxt dediyi sözlər yadıma düşdü: ləyaqətini qoruyaraq 60 yaşına gəlib çatmaq da bir qəhrəmanlıqdır. Və onu da xatırladım ki, həmin cümlədəki məntiqi vurğu "ləyaqətini qoruyaraq" ifadəsini vururdu. O vaxt yox, sonralar bəzilərimizə məlum olacaq ki, bu, pedaqogika müəllimimizin gedəcəyimiz yol ilə bağlı xəbərdarlığı imiş. Mirzə Yusifin 60 yaş xəbəri hörmətli müəllimimi minnətdarlıqla xatırlatdı və qəhrəmanımın şəxsində o fikrin hikmətini bir daha yaşadım.

Mirzə Yusifin 60-ı xəbəri istər-istəməz məni tarixi Vətənimizə, ağır ellərimizə apardı. Bir ucu Qəmərli-Vedi, Zəngibasardan başlayaraq Ağbabaya, Loru-Pəmbəyə qədər uzanan, Dağ Borçalıya qovuşan o Vətənimiz ki, orada "İrəvanda xal qalmadı. . . " zümzüməsi Arpaçayın qıjıltısına qovuşaraq heyrətamiz musiqi yaradırdı. Və biz o musiqi ilə böyüdük.

İrəvan ədəbi mühiti haqqında bu gün ara-sıra danışılır. Yox, ona görə yox ki, o mühit, həmin mühiti yaradan adamlar unudulur, unudulub. Sadəcə ona görə ki, həmin mühitin akademik tədqiqi və təqdimatı bu günəcən olmayıb. Təqdimatda isə o mühitin müasir Azərbaycan ədəbiyyatı, incəsənəti, rəngkarlığı, bir sözlə, mənəviyyatımızın formalaşmasındakı heyrətamiz rolu qabarıq görünər. Həmin mühitin dağıdılması istiqamətində birinci addım 1828-ci ildə - İrəvan xanlığının işğalından sonra o ərazidə İrəvan Erməni Vilayətinin yaradılması ilə bağlı Rusiya imperatorunun imzaladığı fərmanla atıldı. İkinci addım isə 1918-ci ilin mayında İrəvanın elan olunacaq Ermənistan Respublikasına güzəşti ilə yadda qaldı. Bununla da aborigen əhalinin- azərbaycanlıların əsrlər boyu yaşadığı böyük bir ərazinin girovluq tarixi başladı. Həmin vaxtdan məşhur gürcü mütəfəkkiri İlya Çavçavadzenin dili ilə desək, İrəvanda "erməni alimləri və ağlayan daşlar" erası boy verdi, onun toponimlərinə qarşı etnosid kompaniyası start götürdü. Nəfəslik üçün saxlanılan isə İrəvan Dövlət Teatrı və "Sovet Ermənistanı" qəzeti oldu. Mirzə Yusifi o mənada xoş taleli insan hesab etmək olar ki, həmin nəfəslikdən verilən havada pay sahibinə çevrildi. Qəzetdə, nəinki İrəvan ədəbi mühitinin, ümumilikdə Azərbaycan jurnalistikasının sifəti sayıla biləcək imzalar gedirdi: Teymur Əhmədov, İsrafil Məmmədov, Rza Əsgərov, Nüsrət Sadıqov, Tofiq Məmmədov, Bəxtiyar Səttaroğlu, Allahyar Rəhimov, Kazım Qaraçanta və başqaları. 1970-ci illərin sonunda onların cərgəsinə Mirzə Yusifin də imzası qoşuldu. Dünyanın ağlagəlməz sürprizləri olur. 1954-cü ildə İrəvanın 5-6 metrliyində, Zəngibasar rayonunun Qaraqışlaq kəndində doğulan, sonralar indiki Bakı Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini bitirən Mirzə Yusif həmin sürprizlərdən birini yaşadı. Universiteti teleradio jurnalisti ixtisası ilə bitirsə də qəzetdə- "Sovet Ermənistanı"nda jurnalist karyerasına korrektor kimi başladı. Korrektor. . . bu ştat vahidini müasir çap, eləcə də elektron kütləvi informasiya vasitələrində çoxları artıq ştat kimi çoxdan ləğv edib. Bu, sözün inflyasiyası gedən məkanlar üçün təəccüblü deyil. Amma indi bəlkə də çoxları üçün təəccüblü səslənəcək gerçəklik odur ki, həmin vaxtlarda bircə orfoqrofik səhvə görə sözün birbaşa mənasında mərəkə qopurdu. Ona görə idi ki, korrektor ştatına götürülənlərin ilk növbədə savadına və məsuliyyətinə xüsusi əhəmiyyət verilirdi. Əvvəllər korrektor kimi çalışarkən belə Mirzə Yusif İrəvan Dövlət Teatrının təqdimatındakı tamaşalar barədə peşəkarcasına yazırdı. Onun "Ədəbi Ermənistan" almanaxındakı yazılar, müxtəlif titullu-titulsuz yazıçıların əsərləri barədəki resenziyaları Bakıda belə diqqətlə izlənilirdi. Yonulan daş yerdə qalmır- məsəlimiz var və həmin məsəli tərəddüd etmədən Mirzə Yusifə şamil etmək olar. Ən azından ona görə o, ancaq istedadına və zəhmətinə görə "Sovet Ermənistanı" qəzetinin şöbə müdirliyinə qədər qalxa bildi. Ermənistan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi, Nazirlər Soveti və Ali Sovetinin orqanı olan qəzetdəki o vəzifə həm də partiya nomenklaturası demək idi.

Bütün bunlara o, 1988-ci ilin dekabrına qədər nail oldu. Həmin nailiyyətlərin siyahısı genişlənə bilərdi. Dağlıq Qarabağdakı erməni separatizminə Ermənistandakı 250 mindən çox azərbaycanlını ölüm təhdidi ilə qaçqına çevirməklə dəstək verən rəsmi İrəvan buna imkan vermədi. 250 min azərbaycanlı kimi o da qaçqına çevrildi.

Soyuq Bakı havasında çoxları kimi, onu da hərarətlə qarşılamadılar. Və elə çoxları kimi Mirzə Yusif də həmin soyuqluğa heyrətlənmədi. Buna baxmayaraq, tələbəlik illərindən onu fərqləndirən istedadı kara gəldi və o dostlarının təqdimatı ilə Azərbaycan Televiziyasında iş tapdı. Həmin istedad və bacarıq onu burada da təkcə şöbə müdirliyinə qədər qaldırmadı, həm də "Yeniyetmələr", "Məktəb kamera qarşısında" kimi verilişlərin müəllifinə çevirdi. "Dəli şeytan" ifadəsini işlətməyən və yaxud eşitməyən azərbaycanlı "Ginnesin rekordlar kitabı"na düşə bilər. Mirzə Yusif arada həmin "dəli şeytan"ın feilinə düşdüyünü deyir. Qısa da olsa, bir müddət televiziyadan aralanıb Nazirlər Kabineti, Dövlət Gömrük Komitəsinin mətbuat xidmətlərində işə getməyini o, indi belə ifadə edir. Oralara getməyinə getdi, lakin tez də başa düşdü ki, o, peşəkar jurnalistikadan kənarda, sadəcə, qala bilməz. Mirzə Yusif "Ziyanın yarısından qayıtmaq xeyiri"ni də doğma televiziyasına qayıdanda gördü. Bu dəfə "Ekran-efir" qəzeti onun ikinci evinə çevrildi. İndi o, yenə də həmin ikinci evində həm qəzetin, həm də "Tv plyus" jurnalının baş redaktor müavini kimi çalışır.

Mirzə Yusif ədəbiyyatda yerini "Şirin bir xatirə tək", "Çarmıxa çəkildi Alı haqq üçün", "Hər könüldə yerin var", "Könül söhbətləri" kitabları ilə qazanıb. Yeri gəlmişkən, həmin kitabların əksəriyyətində o, tələbəlik dostu, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Alı Mustafayevin portretini yaratmağa çalışıb və hesab edirik ki, buna nail olub.

Bəlkə də yazının adını "60 ilin hesabatı" adlandırmaq olardı. . . lakin hesabat rəqəmlər və faizlərlə ehtiva olunur. Jurnalist, yazıçı ömrünü isə o rəqəmlərlə ifadə etmək mümkün olmamaqla bərabər, düzgün də deyil. Bəzən bircə səhifəlik yazı belə o rəqəmlərin hamısını əvəzləyə bilir. Bir də, hesab edirəm ki, hər kəsin daxili hesabatı var və insan o hesabatı başqalarına deyil, müəyyən məqamlarda özünə verir. O, hansı məqamlardır?- sualının da birmənalı cavabı yoxdur. Məsələn, mən əminəm ki, 60 yaşlı Mirzə Yusif bəlkə də özündən çox sevdiyi nəvələri ilə oynayanda belə o hesabatı yaddan çıxartmır. Onunla söhbətdə bir daha əmin olursan ki, 60 yaş dayanmaq yox, yola davam- deməkdir. Ona da inanıram ki, qarşıdakı yollarda Mirzə Yusifin deyəcəyi sözlər çoxdur, kifayət qədər çox.

Ona bu yolda uğurlar arzulayan

Firuz KAZIMOĞLU

525-ci qəzet.- 2014.- 12 noyabr.- S.8.