Özgəni qəbul et, amma
özünü və kimliyini unutma!
Dünya şöhrətli polyak rejissoru, dramaturqu
Kşiştof Zanussi 1939-cu ildə Varşavada anadan olub. 1955-59-cu illərdə
Varşava universitetinin Fizika, 1959-62-ci illərdə isə
Krakov universitetinin Fəlsəfə fakültəsində təhsil
alıb. 1958-ci ildən çəkməyə
başladığı həvəskar filmlərin uğur
qazanması, mükafatlara layiq görülməsi onu daha da həvəsləndirir
və o, Lodz Kino məktəbinin rejissorluq fakültəsinə
daxil olur. Diplom işi – “Əyalətlinin
ölümü” ekran əsərinə görə Venesiya və
Manheym festivallarının əsas mükafatlarını
alır.
70-ci illərdə Zanussi dünya kinosunun ən məhsuldar
rejissorlarından biri olub. Onun “Üz-üzə”,
“Kristalın quruluşu” kimi sənədli və televiziya filmləri,
“Divar arxasında” (“San-Remo festivalının əsas
mükafatı), “Ailə həyatı” (Çikaqo
festivalının mükafatı), “Spiral” (Kann və
Çikaqo festivallarının mükafatı), “Konstanta” (Kann
festivalının mükafatı), “İmperativ” (Venesiya
festivalının mükafatı), “Qərbi Berlin” (Venesiya
festivalının mükafatı) və digər ekran əsərləri
dünya kinematoqrafiyasının incilərindən hesab olunur.
Bunlardan əlavə Kşiştof Zanussi
saysız-hesabsız televiziya filmləri də çəkib,
bir neçə pyesə dünya teatr səhnələrində
quruluş verib. Çəkdiyi filmlərin ssenarilərini əsasən
özü yazır.
Hələ
iki il öncə paytaxtda keçirilən II Bakı Beynəlxalq
Teatr Konfransında
Kşiştof Zanussini daha yaxından müşahidə
etmək, tanımaq imkanım oldu. Elə ilk müşahidələrimdən,
böyük rejissorun master-klasslarından gəldiyim qənaət
bu idi ki, məşhur, istedadlı, intellektual, fərqli adam həm
də təvazökardırsa, sadədirsə bu artıq
istisnadır. Və Kşiştof bu istisnalardan
biridir. Zanussinin zarafatları, film çəkilişlərində
başına gələn məzəli əhvalatları
danışıb gülməsi, özünəironiyası xeyli
düşündürmüşdü məni. Rejissora bir az ürəksiz, çəkinərək
yanaşmağım, müsahibə verməsini istəməyim,
qəzetimizin adını eşidincə məni sorğu-suala
tutması və dərhal səmimi söhbətə
başlaması isə heç yadımdan çıxmır. Elə konfrans günlərində dahi polyakla
geniş söhbətimiz “525-ci qəzet”də çap olundu.
Bu il 5-6 noyabr III Bakı Beynəlxalq Teatr
Konfransına hazırlıq məsələləri barədə
müzakirələr başlanan kimi beynimdə yaranan ilk sual bu
olur: Zanussi gələcəkmi görən? Məlum olur ki, gələcək...
Amma... Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Teatr sektorunun
xanımları ilə söhbətimdə Kşiştofla müsahibə
niyyətimi bildirən kimi xeyli təəccüblü xəbər
eşidirəm: Zanussi Bakıya Amerikadan gəlir, cəmisi bir
sutkalıq, səhəri gün də Vilnusa uçacaq!
Düşünürəm, insanın sənətə nə boyda sevgisi
olmalıdı ki, belə fədakarlıq eləsin?! Elə qonağımıza da yanaşanda ilk
sualım bu olur. Doğrusu, belə dar
macalda müsahibə götürmək, söhbət etmək
fikrindən daşınmışdım. Amma pan
Kşiştofla elə-belə hal-əhval tutmaq da,
yanaşıb bir sadə sual vermək də geniş bir söhbətin
başlanğıcı ola bilər. Elə də oldu!..
Pərvin:
Pan Kşiştof, sizi yenidən Bakıda görməyimizdən
məmnunuq. Necə hiss edirsiz özünüzü? Bildiyimə görə bizim bu teatr konfransında
iştirak etməkdən ötrü böyük “qurbanlar”
vermisiz?!
Kşiştof
Zanussi: (gülür) Təşəkkür edirəm! Mən də Bakıda olmağımdan məmnunam.
Dil problemim olduğuna görə tam da
yaxşı duymadım deyəsən zarafatınızı.
Amma doğrudan da bura gəlib çatmaq
üçün xeyli işləri təxirə
salmışam. Amerikadan bir neçə
saata təyyarə ilə uçub gəlmişəm. Təyyarədə yata bilmirəm. Ona görə indi ən böyük arzum dincəlməkdi.
Amma sabah yenə səhər tezdən
Varşavaya, növbəti gün Vilnusa uçmalıyam. Orda mühazirələr deməliyəm.
Pərvin:
Belə böyük fədakarlığa səbəb nədir?
Kşiştof
Zanussi: Yalnız və yalnız sevgi. Sənət
eşqim. Mənə bildirdilər ki, bu dəfə
konfransda dünyanın müxtəlif ölkələrindən,
daha çox teatr xadimi iştirak edəcək .
Ona görə sıx qrafikimi birtəhər
yoluna qoyub gəldim. Həmkarlarımın
düşündükləri, sənət müzakirələri
maraqlıdır mənə. Və eyni
zamanda da multikulturalizm mövzusu bir qədər mübahisəlidi
mənim üçün. Çıxışımda
bu barədə dedim.
Pərvin:
Bildiyimə görə, təkcə multikulturalizm yox, bir
çox məsələlərdə ifrata varmanın,
fanatizmin əleyhinəsiniz.
Kşiştof
Zanussi: Bəli. Mən kifayət qədər
tolerant adamam. Sənətin də ən
müxtəlif istiqamətlərini bilirəm, dərindən
öyrənmişəm. Eyni zamanda, Allaha
inanıram. Amma deyək ki, pisliyi, nanəcibliyi
qəbul edim və deyim bu mənim tərəfimdən
tolerantlıqdı? Mümkün olan iş deyil. Eyni zamanda hər kəsin özünü, kimliyini,
tarixini unudub, varlığını qurban verib ümumi
multikultural “varlığ”a çevrilməsini yanlış
hesab edirəm. Hər kəs özünü qoruyaraq,
öz milli kimliyini, mədəniyyətini unutmayaraq kənardan gələni,
özgəni də sakit, normal qəbul edirsə, bax bu
düzgündür. Yaxud müasir zamanda “yeni sənət”,
“avanqard” adı ilə istedadsız, mənasız işləri
tamaşaçıya, oxucuya “sırımaq” istəyirlər.
Bax bu məsələdə də mənim mövqeyim sərtdir...
Pərvin:
Xatırlayıram ki, Moskvada bir mühazirəniz zamanı
ruslar Maleviçin “Qara kvadrat”ı haqqında sual vermişdilər
sizə. Və çox ideal bir cavab vermişdiniz... “Mənim
evimdə belə qara kvadratlar doludu...”
Kşiştof
Zanussi: (gülür) Haqlısız... Olmasa da,
istədiyim vaxt yenisini çəkə bilərəm. Mən
Maleviç yaxud bu sayaq sənət sahiblərinin bir xidmətini
dana bilmərəm. Bunlar bir
müddət “hay-küy” salırlar və insanların diqqətini
sənətə çəkirlər. Məsələn,
kimsə bu cür “kvadrat”larını auksiona
çıxarır, reklam edir, kütlənin marağına səbəb
olur, gündəmə gəlir. Belə bir
dünyada heç olmazsa qısa müddət də olsa,
insanlar rəssamlıqdan danışırlar, müqayisələr
edirlər. Amma bununla belə yenə də
o avanqard sənət, yeni sənət SƏNƏT deyil.
Pərvin:
Bəli... hansısa sənət nümunəsi haqqında
telefonda, qısa məlumat verməklə təsəvvür
yaratmaq olursa, o əsl sənət deyil... Bu da
sizin sözlərinizdir.
Kşiştof
Zanussi: İndi də bu fikirdəyəm. Bir də onu deyim ki, həmin
bu avanqard sənəti maliyyələşdirənlər var.
Sanki insanlığın, cəmiyyətin zövqsüzləşdirilməsi
qarşıya məqsəd qoyulub...
Pərvin:
Amma son zamanlarda klassikaya qayıdış, daha doğrusu buna cəhdlər
də hiss olunur sənətdə, sizə elə gəlmir? Məsələn, musiqidə Bax, Bethoven üslubuna,
yaxud rejissorluqda Fellini estetikasına müraciət edənlər
olur.
Kşiştof
Zanussi: Mən bunu musiqidə daha çox hiss edirəm. Çünki nə
qədər yeni, modern, postmodern estetikalar, üslublar, cərəyanlar
meydana gəlsə də, klassika aktuallığını
itirmir və görünür, bəzi istedadlı adamlar bunu
hiss edirlər.
Pərvin:
Lars Fon Trier sizin tələbələrinizdən olub bildiyimə
görə...
Kşiştof
Zanussi: Bəli. Tələbəm demək bilmirəm
nə qədər düzgündür?! Amma
hər halda o mənim mühazirələrimə gəlirdi,
özü də mütəmadi. Və biz
tez-tez ciddi mübahisələr edirdik.
Pərvin:
Bu təbiidir. Çünki sizin
yanaşmanın, estetikanın tamam əksini edir Fon Trier.
Onun “qəddar”lığını necə qəbul
edirsiz? Və sizcə, mühazirələriniz, fikirləriniz
niyə əks effekt verib?
Kşiştof
Zanussi: Bu çox maraqlı məqamdı... Mən
Fon Trier estetikasını qətiyyən qəbul eləmirəm.
Onun demək istədikləri, etdikləri mənim
həyata, insana baxışıma ziddir. Amma bununla
yanaşı o estetikanı, o üslubu bəyənən, ondan
təsirlənən adamlar da az deyil. O ki
qaldı, mənim əksim olmasına, səmimi deyim ki,
davamçılarımı yaratmağa
çalışmıram. Dünyanın bir
çox şəhərlərində master-klasslar keçirəm
və əsas prinsipim budur ki, dinləyicilərimə dediklərimdən
nəticə çıxararaq öz estetikalarını,
yollarını, üslublarını tapmağa kömək
edim. Məni təkrarlamaları, yaxud davam
etdirmələri nəyə lazımdı ki?!
Pərvin:
Elədir. İkinci Kşiştof Zanussiyə ehtiyac yoxdur...
Kşiştof
Zanussi: (gülür) Təşəkkür edirəm...
Pərvin:
Amma sizi də hər kəs anlamır... Ümumiyyətlə
sizin sənətiniz, “deyim tərzi”niz qəlizdir. Bunu anlamaq üçün xüsusi hazırlıq
lazımdır.
Kşiştof
Zanussi: Bəli. Yadımdadır, bir dəfə
mühazirələrimdən birində kinolarımdan fraqmentlər
göstərib danışırdım. Uzun-uzadı
danışandan, sənətə aid baxışlarımı
deyəndən sonra gördüm auditoriyadan səs
çıxmır. Birdən arxadan biri qalxıb dedi: “Bəs
siz heç normal filmlər çəkmirsiz?” (gülür)
Pərvin:
Yaxşı ki buna yumorla yanaşa bilirsiz... Bəs
sizə anlaşılmadığınızı görmək
pis təsir eləmir? İstəməzdiz
sizi olduğunuz kimi başa düşsünlər?
Kşiştof
Zanussi: İstəyərdim! Əlbəttə istəyirəm!
Doğrusu dərin mətləbləri sadə
demək, anlaşıqlı dildə çatdırmaq da
özü ayrıca sənətdir. Və
gözəl sənətdir. Amma neyləmək
olar ki, mənim də yolum budur. Anlayanlar,
duyanlar çox olur. Ancaq həyata üzdən,
səthi baxan, onun qəliz tərəfləri haqda
düşünmək istəməyən adamlar mənim
adamlarım deyillər və onların anlamasını
gözləmirəm də. Həyat təcrübəmdən
də deyə bilərm ki, belə insanların sonu
yaxşı qurtarmır. İnsan daim əyləncə,
gözəllik arzusunda olmamalıdır.
(Həmsöhbətim filmlərindəki ayrı-ayrı
məqamlar, təsirli səhnələr haqda yenicə
danışmağa başlayır ki, birdən başqa bir
qonaq yaxınlaşır. Kifayət qədər
iddialı və gözləməklə deyəsən
heç arası olmayan xanım ingilis dilinin bəzi
“imkan”larından istifadə edib müsahibə almaq istəyini
bildirir. Və deyim ki, xeyli inadlı şəkildə
edir bunu. Düşünürəm,
başqası hirslənər bu məqamda. Həm də
doğrusu bu mənə simvol kimi də
görünür. Elə ki rejissor təsirlənib öz əsərlərindən
danışmağa başlayır, ayağı bir azca yerdən
üzülür, tamam başqa düşüncənin,
“estetikanın” adamı gəlib işləri korlayır. Amma
bu məqamda mənə o adam yox,
Kşiştof qəribə görünür. Xanımın
istəyini səbrlə, sona qədər dinləyir, elə
indi müsahibə verdiyini deyir və bir az
gözləməsini, xahiş edir.)
Pərvin:
Pan Kşiştof, bu qədər “ifrat” nəzakətli və səbrli
olmağınıza səbəb nədir?
Kşiştof
Zanussi: (gülür) Siz sualı bu situasiyaya görə
verirsiz?
Pərvin:
İndiki halda bəli... Amma iki il öncə
də bir neçə anoloji məqam müşahidə
etmişdim...
Kşiştof
Zanussi: Bu, sadəcə tərbiyə məsələsidir. Genetik hadisədir. Əlbəttə
mən deyə bilmərəm ki, bütün həmyerlilərim
nəzakətli və gülər üzdürlər. Amma hər halda mənim nəslimə aid olanların
əksəriyyəti bu tərbiyəni alıb.
Pərvin:
Sizcə, gülər üz, xoş xasiyyət tərbiyədir,
ya xarakter?
Kşiştof
Zanussi: Əlbəttə, tərbiyə... Tərbiyəli
insan ovqatından asılı olmayaraq hər yerdə, həmişə
nəzakətli davranmağa çalışacaq.
Pərvin:
İstərdim yenidən filmləriniz mövzusuna qayıdaq...
Hər adamın
sizin üslubunuzu anlamadığı haqqında
danışdıq. Amma son illərdə çəkdiyiniz
filmlərdə, xüsusən “Ürəyi ovcunda” kinosunda
açıq danışmaq cəhdinizi hiss etdim. Elə
bil insanların bayaq o dediyiniz “normal kino” istəklərinə
cavab verməyə, bəzi mətləbləri açıq
deməyə ehtiyac duymusunuz...
Kşiştof
Zanussi: Elə düşünürsünüz? Doğrusu ilk dəfədi bu sualla
qarşılaşıram. Bir az
açıqlasanız olarmı?
Pərvin:
Məsələn, elə dediyim “Ürəyi ovcunda” filminizdə
çox açıq mesajlar var, hansıları ki, anlamaq, tutmaq
çətin deyil. Yəni deyək ki, “Qara günəş”
filmində də şərin həmişə, hər yerdə
şər olması ideyasını hiss etdirirsiniz, amma burda
daha açıq deyirsiz bu fikri...
Kşiştof
Zanussi: Siz yəqin filmin qəhrəmanının
düşüncələrini nəzərdə tutursunuz.
Oturub düşünür, pulu hara xərcləsin ki,
insanlığa daha çox ziyan etsin...
Pərvin:
Bəli... Əlbəttə burda postmodernistləri ələ
salmağınız da aydın hiss olunur...
Kşiştof
Zanussi: (gülür) Afərin! Bax elə ona
görə də fikirlərimi açıq bildirmişəm.
Bəs barda müğənnilik edən
qızın sonda birdən opera oxumasına necə
baxdınız?
Pərvin:
O da çox maraqlıydı. İroniyanız hiss olunur o məqamda.
Barda oxuyan qadın birdən özünü
yüksək mənəviyyat daşıyıcısı kimi
göstərmək istəyir və başlayır klassika ifa
etməyə. Amma geyimi və dilindəki “pirsinq” həmənki
kimi qalır... Bu da maraqlı simvoldur.
Kşiştof
Zanussi: Bəli... hiss edə bilmisiniz nə dediyimi. Yəni insanın xisləti nədirsə, o da
qalacaq. Özünü olduğu yerdən
yüksəkdə göstərməklə deyil. Məsələn,
mən o bar qızını sonda əsl opera geyimli, səviyyəli
ifaçı kimi göstərsəydim, bu didaktika olardı...
Didaktika isə əsl sənətə
yaraşmır.
Pərvin:
Bilirəm ki, əslən italyansınız... Amma
Varşavada doğulmusunuz. Və indi sizi “Polşanın
sakit vicdanı” adlandırırlar...
Kşiştof
Zanussi: Bəli. Bu adı ruslar veriblər mənə.
Bu yəqin daha çox rus dilinə, ədəbiyyatına,
kinosuna münasibətimə görədir. Əslində, mən elə dövrdə
böyümüşəm ki, adicə rus dilini öyrənirdinsə,
“pis polyak” hesab olunurdun. Sovetlər dönəmindən
ruslarla aramızda olan məlum narazılıqlar hamısı
təsir edib bizlərə. Amma bununla
yanaşı mən Çexovun, Dostoyevskinin, Puşkinin
böyüklüyünü həmişə başa
düşmüşəm. Tarkovskinin
dahiliyini dərk etmişəm. İndi də
ruslarla çox gözəl münasibətlərim var, orda
tez-tez filmlərimin nümayişi keçirilir, master-klasslar
verirəm, kitablarım ruscaya tərcümə olunur.
Pərvin:
Sizin həm şəxsiyyət, həm də sənətkar
olaraq dinə bağlılığınızı bilirik. Bu mənada
əslən polyak olan roma papası haqda “Uzaq ölkədən:
Papa II İohan Pavel” filmini çəkməyiniz təbii
görünür. Amma bu filmdə dinə sevginizdən daha
çox “yerlipərəstliyinizi” hiss etdim...
Kşiştof
Zanussi: Düz hiss eləmisiniz... Bilirsiz, mən hər zaman
deyirəm ki, yaşayan adam haqda iş
görmək, film çəkmək o qədər də
maraqlı deyil. Və II İohan haqda film çəkmək
məsələsi ortaya çıxanda çox tərəddüd
edirdim. Amma xalqım qarşısında məsuliyyətim,
borcum bu işdən imtina etməyimə imkan vermədi. Səmimi deyirəm ki, Papanın məhz polyak
olması filmi çəkməyimin əsas səbəbidir.
Pərvin:
Özünüzü məşhur adam
hesab edirsiniz?
Kşiştof
Zanussi: Xeyr, elə hesab eləmirəm. Düzdü
bəzən müxtəlif ölkələrdə
küçədə tanıyırlar,
yaxınlaşırlar. Amma mən
çoxluğun adamı deyiləm. Saxtakarlıq
etməyəcəm, istərdim ki, daha çox tanınım.
Filmlərimə daha çox adam baxsın. Ancaq
eyni zamanda bu şərt deyil axı?! Əsas
şərt odur ki, mən neçə adamın həyatı
sevməsinə, dünyaya bağlanmasına, sənəti dəyərləndirməsinə
səbəb olmuşam?! Bax bu sualı
özümə tez-tez verirəm. Və bəzən ən
ümidsiz anımda bir adam
yaxınlaşıb hansısa filmimdən sonra təsirləndiyini,
nəyəsə aid fikrini dəyişdiyini deyirsə, xoşbəxt
oluram.
Pərvin:
Əslində, sualı təsadüfən vermədim...
İnternetdə bir neçə master-klasslarınıza
baxmışam, iki il öncə Bakıda
da dediyiniz dərsdə iştirak etdim. Mənə elə gəlir
ki, sizi kinolarınızdan daha çox ağlınız,
söhbətləriniz, dərin fəlsəfi fikirləriniz
tanıdır dünyaya... Yəni bir növ şəxsiyyətiniz
sənəti üstələyir... Sizə bu necə
təsir edir?
Kşiştof
Zanussi: (gülür) Bu məni sevindirir bəzən. Bir də mən çıxışlarımdan,
mühazirələrimdən sonra yeni
tamaşaçılarımı qazanıram.
Pərvin:
Bəs eyni suallardan bezmirsiniz? Məsələn, fizika
ixtisası almış adamın rejissorluğu niyə
seçməsi, yaxud Kşiştof Zanussinin mətbəx
texnikası firması ilə bağlılığı və
s. haqda eyni suallar verilir hər yerdə sizə...
Kşiştof
Zanussi: Yaralı yerimə toxunursunuz. Bilsəniz, necə
yoruluram bu suallardan... Amma bu suallara eyni
cavablarım var, elə mexaniki cavablar verirəm, keçir.
Pərvin:
Master-klasslarınızda da əsasən başqa mövzularda
danışırsız... Məsələn, din, fəlsəfə,
fizika... Kinodan az hallarda söz
salırsız.
Kşiştof
Zanussi: Bəli, kino haqda danışıb enerjimi,
ilhamımı sərf etmək istəmirəm. Kino
haqqında danışmağa yox, kinonu çəkməyə
üstünlük verirəm.
Pərvin:
İki il öncə Bakı teatrları ilə
müəyyən layihələriniz olacağını
demişdiniz. Bakı Bələdiyyə Teatrında “Qadın
oyunları” tamaşasına quruluş verdiniz və bildiyimə
görə Akademik Milli Dram Teatrı ilə də bəzi layihələriniz
gözlənilir... Azərbaycanlı
aktyorlarla işləmək necə təsir etdi sizə?
Kşiştof
Zanussi: Çox xoş oldu... İlk dəfə
idi ki, bilmədiyim dildə tamaşa qoyurdum. Aktyorlar bir neçə gün Varşavaya gəldilər,
orda da məşqlər etdik. Məncə,
uğurlu alındı. Amma intonasiyalar haqda
dəqiq söz deyə bilmərəm. Hər
halda yaradıcı heyət gözlədiyimdən də
artıq peşəkar idilər.
Pərvin:
Bir çox aktyorlarla evinizdə məşq edirsiniz... Bu nədən irəli gəlir? Vaxt
itirmək istəmirsiz, ya xüsusi bir yanaşmadı?
Kşiştof
Zanussi: Evimdə daha rahat oluruq. Həm də
aktyorlar bir müddət bizimlə yaşayırlar.
Öyrəşirik bir-birimizə... Bax onda əsl
sənət aurası yaranır.
Pərvin:
Xatırlayıram, demişdiniz ki, işlədiyiniz artistlərdə
hansısa yaxşı tərəf, müsbət cəhət
tapıb onları sevməyə
çalışırsınız...
Kşiştof
Zanussi: Bəli, bəzi adamlarda bunu tapmaq çox çətin
olur, amma hər halda nə isə tapıram. Çünki
əks halda işləyə bilmirəm. Bir
də istedadlı adama bütün mənfi cəhətlərini
bağışlayıram.
Pərvin:
Bir çox həmkarlarınızdan fərqli olaraq cəmisi
bir dəfə evlənmisiniz və indiyə kimi də o
qadınla yaşayırsınız...
Kşiştof
Zanussi: Elədir. Bu mənada bəxtim gətirib.
Bəlkə də tez evlənsəydim, səhv
edərdim. Amma gec evləndiyim
üçün seçimim daha düzgün olub. Daha doğrusu məni daha dəqiq seçiblər.
Ondan sonra heç kimi sevməmişəm...
Pərvin:
Görünür, həyata və insanlara skeptik
yanaşmadandır bu...
Kşiştof Zanussi: Yüz faiz razıyam. Həyata da,
insanlara da bağlıyam. Amma böyük həyat
təcrübəm inamımı sarsıdıb. Ona görə bu yaşdan sonra kiməsə
vurulmağımı təsəvvür etmirəm.
Pərvin:
Hansı yaşdan sonra?
Kşiştof
Zanussi: (gülür) 75 yaşım var, bilirsiz.
Pərvin:
Amma siz Allaha və möcüzələrə
inanırsınız axı?!
Kşiştof
Zanussi: Düzdür, hər şey ola bilər.
İndi sadəcə ağlımın
hökmündən, xarakterimdən danışdım. Amma ürəyi ovcunda tutub idarə etmək,
sıxıb saxlamaq olmur.
Pərvin:
75 yaşın qoyduğu qadağaları da hiss edirsiz?
Kşiştof
Zanussi: Bəli hiss edirəm, amma onlara əməl eləmirəm.
Hələlik ki, o mənə bir əngəl
törətmir. Sadəcə son vaxtlarda bir
azca kökəlmişəm. Artıq çəki mane
olur... Xanımım deyir ki, bunlar “nigaha daxil
olmayan” kiloqramlardır. O mənimlə ailə quranda
bundan az idi çəkim, ona görə
bunlar “subay” kilolarımdı. (gülür)
Onlardan da azad olmağa çalışacam...
Pərvin:
Əlbəttə, subaylıq heç yaxşı deyil...
Kşiştof
Zanussi: Bəli, bir neçə kiloqram da olsa, “subay”
qalmamalıdı...
Pərvin:
Pan Kşiştof, bir neçə dəfə Bakıda
olmusunuz. Yəqin ki, şəhərimizi gəzmək,
tarixi yerləri görmək imkanınız olub?
Kşiştof
Zanussi: Bəli, Bakıda özümü çox yaxşı
hiss edirəm. Hər dəfə tez-tələsik gəlib getməyimə
baxmayaraq, bu şəhərə aid isti xatirələrim var...
Pərvin:
Bakının mərkəzi küçələrindəki
binalara fikir vermisiniz yəqin. Bunlar sizdə
hansısa doğmalıq, ovqat yaratmır ki?
Kşiştof
Zanussi: Burda barokko stilində binalara fikir verdim, şəhərin
çox maraqlı memarlığı var...
Pərvin:
Bakının mərkəzindəki bir çox binaların
memarı polyak Yuzef Qoslavski olub. Bu sualı da ona
görə verdim. Düşündüm, bəlkə,
öz ruhunuzda olan nələrisə hiss etmisiniz...
Kşiştof
Zanussi: Çox maraqlıdır. Heyif ki, bu dəfə
zamanım azdır. Gələn dəfə
yenə gəzib yeni gözlə baxacağam o binalara.
Görüm həmyerlimin üslubunu hiss edə biləcəyəmmi?
Pərvin:
Suallarla yormadım ki sizi?
Kşiştof
Zanussi: Əsla... Axı dedim ki, 75 yaş mənə əngəl
törədə bilmir (gülür).
P.S.
Kşiştof Zanussi ilə söhbətimiz xeyli davam edə bilərdi. Əlbəttə, vaxt qıtlığı və sıx qrafik imkan versəydi. Ona görə suallarımın yarısını iki il sonraya saxlayıb təşəkkür edirəm. Və bu məqamda teatrın əməkdaşı yaxınlaşır, “525-ci qəzet” verir Kşiştofa... Məsələ burasındadır ki, bugünkü nömrədə konfrans haqqında geniş yazı dərc olunub və qəzet konfrans iştirakçılarına paylanıb. Qonağımız qəzeti götürüb o tərəf bu tərəfə çevirir... Məqaləni göstərirəm. Nəzakətlə gülümsəyir, “çox heyif ki Azərbaycan dilini bilmirəm, oxuya bilməyəcəyəm...” – deyir, “amma gəlin bu qəzetlə şəkil çəkdirək, yadigar qalsın...” Sanki dilimizi bilmədiyi üçün günahkar hiss edir özünü Kşiştof Zanussi və bu yolla az da olsa, “günah”ını yuyur. Şəkil çəkdirib qayıdıram konfrans zalına və bloknotumu açıb qeyd edirəm: “Gülər üz, xoş sima tərbiyədir. Tərbiyəli insan ovqatından asılı olmayaraq hər yerdə, həmişə nəzakətli davranmağa çalışacaq... 05.11.2014”...
PƏRVİN
525-ci qəzet.-
2014.- 15 noyabr.- S.20-21.