Azərbaycanı layiqincə təmsil edən ziyalı

Onun haqqında çox oxumuşdum, çox eşitmişdim. Həm elmi, həm də bədii yaradıcılığı barədə əhatəli məlumatım var idi. Amma nədənsə elə bil onun haqqında deyilənlər mənə inandırıcı gəlmirdi. Düşünürdüm – necə ola bilər ki, gənc bir alim bu qədər yerli və xarici miqyaslı uğurlara imza atsın və həmin uğurların hamısı beynəlxalq aləmdə yüksək səviyyədə qəbul edilsin? Üstəlik beynəlxalq elm ictimaiyyəti onun uğurlarını təkcə qəbul və təqdir etmir, həm də dövri olaraq yüksək mükafatlara layiq görür. Bu, necə ola bilər? – deyə düşündüyüm 2008-ci ildə – bir elmi məclisdə şəxsi tanışlığımıza imkan yarandı. Mən həmin tanışlıqdan sonrakı illər ərzində – bir çox tədbirlərdə birgə iştirakımızdan, birgə xarici səfərimizdən, toy-bayramlarda, müxtəlif tədbirlərdə ünsiyyətimizdən sonra təkcə onun uğurlarını təqdir etmədim, həm də həyatda yorulmaz, elmdə təşəbbüskar, bədii yaradıcılıqda isə incə zövqlü, qaynar ilhamlı, eyni zamanda prinsipial xarakterli olan bu soydaşımızla fəxr etməyə başladım.

Söhbət professor Elçin İsgəndərzadədən gedir. Mən onu hörmətli oxuculara sadəcə professor kimi təqdim etdim. Bu qənaətim təkcə ona görə deyil ki, professor titulunu digər titullardan daha üstün tuturam. Yox. Sadəcə, onun digər titullarını qeyd eləmək imkanımız yoxdur. Həm yazının həcmi baxımından, həm də vaxt etibarilə. Onun haqqında olan “Vikipediya” materialını oxumaq kifayətdir ki, oxucu mənim bu fikrimlə razılaşsın. Hər halda, aşağıda bu barədə bəzi məqamlardan söz açmağa çalışacağıq. İndi isə bu sətirləri qələmə almaqda bizə kömək olmuş bir neçə fraqmentə diqqət yetirək.

2008-ci ilin mart ayı. Bakıda “Bakıxanovların ekran təcəssümü” adlı kitabın təqdimat mərasimi keçirilir. Çoxsaylı çıxışlardan sonra SSRİ Xalq artisti, akademik Arif Məlikov Bakıxanovlar nəslinin görkəmli simaları haqqında olan nəşr materiallarının beynəlxalq aləmə çıxarılması zərurətini vurğulayır və təklif edir ki, bu məsələ konkret olaraq bir şəxsə həvalə edilsin. İndi digər bir görkəmli ziyalının – akademik Bəkir Nəbiyevin dediklərinə fikir verin: – Fikrimcə, bu işi lazımınca yerinə yetirə biləcək alimimiz Elçin İsgəndərzadədir. Bu ətraf ölkələrdə elə bir qəzet-jurnal redaksiyası, yaradıcı birlik yoxdur ki, orada Elçin İsgəndərzadənin dostu, tanışı olmasın. Hamımızdan gənc olsa da, xaricdə Azərbaycan elmini, ədəbiyyatını tanıtmaq üçün kifayət qədər səy göstərib. İnanıram ki, bu sahədə də səyləri müsbət nəticələr verəcəkdir.

2012-ci ilin iyun ayı. İstanbulun və bütövlükdə Türkiyənin “ən böyük konsert və konqre sarayı” kimi tanınan Lütvi Kirdar sarayı. Peyğəmbər (salavatullah) nəslindən olan böyük şair, filosof, görkəmli xeyriyyəçi və din xadimi Əs-Seyyid Osman Hülusi Darendevi mövzusunda beynəlxalq simpoziuma toplaşmışıq. Tədbirdə Avropanın və Asiyanın əksər ölkələrini təmsil edən onlarla görkəmli alim iştirak edir. Simpoziumun başlanmasından əvvəl alimlər bir-biri ilə tanış olmağa çalışır, gələcək əməkdaşlıq barədə söhbət edirlər. Türkiyədən, İraqdan, Pakistandan, Makedoniyadan, Şimali Kiprdən olan alimlər isə yaxınlaşaraq Azərbaycan nümayəndə heyətinin üzvü Elçin İsgəndərzadə ilə qardaş kimi görüşür, dostcasına qucaqlaşır və səmimi söhbət edirlər. Bu iftixargətirən məqam mənim nəzərimdən yayınmır və şahidi olduğum faktların təəssüratını köhnə dostumuz, Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyası Ankara bürosunun sədri, professor Hayretdin İvginlə bölüşürəm. Professor çox maraqlı cavab verir: – Elçin bəy bütün şərq xalqlarının elm ictimaiyyəti arasında tanınmış alimdir. Qardaş azərilər Qarabağı təmsil etmək üçün beynəlxalq aləmə “Qarabağ” futbol komandasını, Şuşanı təmsil etmək üçün isə Elçin İsgəndərzadəni göndərsələr, kifayətdir. Onun Azərbaycanı təmsil etdiyi ünvanların siyahısında Avropanın və Asiyanın 50-dən çox ölkəsi var. Odur ki, xarici alimlərin Elçin bəyin başına toplaşmasını tam təbii qarşılayın.

2013-cü ilin dekabr ayı. Səudiyyə Ərəbistanının Ər-Riyad şəhəri. “Səudiyyə Ərəbistanı, Azərbaycan və Orta Asiya ölkələri arasında iqtisadi əməkdaşlığın perspektivləri” adlı konfransa toplaşmışıq. Orta Asiya ölkələrini təmsil edən həmkarlarımızla söhbət zamanı mən Maqsud Şeyxzadədən söz açdım. Özbəkistan Xarici İşlər Nazirliyinin internet xəbərlər buraxılışının baş redaktoru olan bir həmkarımız mənim azərbaycanlı olduğumu biləndə professor Elçin İsgəndərzadəyə salamlar söyləməyimi xahiş etdi və vurğuladı ki, Elçin bəy türk xalqları arasında ədəbi əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə xüsusi töhfələr verən, qeyri-adi enerjiyə malik bir ziyalıdır.

Bu üç faktdan sonra, lap elə əvvəl də, eşitdiyim və şahidi olduğum bir çox məqamlara görə əvvəllər Elçin haqqında eşitdiklərimə inanmadığıma görə sadəcə özüm özümü qınadım. Həmişə belə olub. Biz kiminsə alimini, yazıçısını, şairini tərifləyə-tərifləyə göylərə qaldırmışıq. Sonra məlum olub ki, təriflədiyimiz adam onun Azərbaycandakı həmkarlarının yanında qat-qat kiçik görünür. Qərəz...

Bəs əcnəbilər nə üçün Elçin İsgəndərzadənin elmi və ədəbi yaradıcılığını yüksək qiymətləndirirlər? Yaxud, onun bu qədər uğurlar qazanmasının təməlində nə dayanır? Bu suallara cavab tapmaq üçün əlimizdə olan materiallara müraciət etdik.

Öyrəndik ki, qəhrəmanımız 1964-cü ildə Azərbaycanın dilbər guşələrindən olan Şuşa şəhərində anadan olub və orta məktəbi Ağdam şəhərində Qızıl medalla bitirib. Adlı təqaüdçü kimi təhsil aldığı Azərbaycan Politexnik İnstitutunun Mexanika fakültəsini də fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Tələbəlik illərində Azərbaycan Ali məktəb tələbələrinin Ümumrespublika Elmi Konfranslarında beş dəfə Birinci dərəcəli diploma layiq görülüb. 1982-ci ildə Omsk şəhərində keçirilən Ali riyaziyyat fənni üzrə Ümumittifaq olimpiadasının diplomantı olub. 1983-cü ildə M.Bauman adına Moskva Ali Texniki Məktəbdə keçirilən Ümumittifaq Tələbə Elmi Konfransının diplomantı olub. 1984 –cü ildə “Ən yaxşı tələbə elmi işi üçün” medalı ilə təltif olunub. Sank-Peterburq Texniki Universitetində Maşınqayırmanın Texnologiyası fənni üzrə keçirilən Ümumittifaq Tələbə Elmi Konfransının diplomantı olub.1985-ci ildə A.Sneckaus adına Vilnüs Politexnik İnstitutunda keçirilən Ümumittifaq Tələbə Elmi Konfransının diplomantı olub və elmi əsəri kitabda çap olunub.Tallin Politexnik İnstitutunda keçirilən Ümumittifaq Tələbə Elmi Konfransının diplomantı olub və elmi əsəri kitabda çap olunub. Yəqin, hörmətli oxucu indi bildi ki, mən nə üçün yazının əvvəlində sadəcə professor Elçin İsgəndərzadə yazmaqla kifayətləndim. Bu adamın hələ tələbəlik illərində qazandığı nailiyyətlər bütöv bir abzas oldu.

Elçin İsgəndərzadə böyük ədəbiyyata Xalq şairi Məmməd Arazın xeyir-duası ilə gəlmiş və sonrakı illərdə yenilik ruhlu ədəbi üslubuna sadiq qalaraq, son illər ədəbiyyatımızın Dünya təmsilçilərindən birinə çevrilmişdir.

O, tələbə kimi öz üzərində çalışmaqla yanaşı elmi ixtiraları ilə də yadda qalıb. 1986 –cı ildə Moskva şəhərində Ümumittifaq Xalq Təsərrüfatı Nailiyyətləri Sərgisinin Qızıl medalına layiq görülüb. İlk elmi ixtirası Bakı Məişət Kondisionerləri zavodunda istehsalata tətbiq olunub və ildə 1,2 milyon rubl iqtisadi səmərə verib. Minsk Politexnik İnstitutunda (Belorusiya) keçirilən Ümumittifaq Tələbə Elmi Konfransının diplomantı olub. 1989-cu ildə “Maşın və mexanizmlər nəzəriyyəsi” ixtisası üzrə Azərbaycan Texniki Universitetinin aspiranturasına qəbul olunub. 1989-2014-cü illərdə dünyanın müxtəlif ölkələrində keçirilmiş 100-dək beynəlxalq, regional və respublika miqyaslı elmi qurultay, konqres, simpozium və konfransların iştirakçısı olub. 1991-ci ildə Qırğızıstanın paytaxtı Bişkek şəhərində keçirilən “Dəyişən quruluşlu mexanizmlər texnikada” Beynəlxalq elmi konfransında Azərbaycanı təmsil edib. 1993 –cü ildə namizədlik dissertasiyası müdafiə edərək, texnika elmləri namizədi alimlik dərəcəsi alıb. Uyğun ixtisas üzrə keçmiş İttifaqın və Azərbaycanın ən gənc alimi olub. 1997-ci ildə “Akademik Yusif Məmmədəliyev” mükafatına və medalına layiq görülüb. Fikrimizcə, bütün bunlar Elçin İsgəndərzadənin dünyada tanınmasına səbəb olan təməllər idi.

İndi isə Elçini beynəlxalq aləmdə daha çox tanıdan illərin başlanğıcı barədə. Gənc alim 1994 –cü ildə “VEKTOR” Beynəlxalq Elm Mərkəzini təsis edib. 2000-ci ildə “Qızıl Qələm” mükafatına layiq görülüb. “VEKTOR” Beynəlxalq Elm Mərkəzi tərəfindən Xudu Məmmədov adına Beynəlxalq Elm mükafatı və Şahmar Əkbərzadə adına Beynəlxalq Ədəbiyyat mükafatı təsis edib. 2012-ci ildə texnika elmləri doktoru, professor elmi adına layiq görülüb. O, eyni zamanda filologiya elmləri doktorudur. Nyu-York Elmlər Akademiyasının, “Qafqaz Xalqları” Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının, Avropa Təbiət Elmləri Akademiyasının, Beynəlxalq Kadr Akademiyasının, Təbriz Dil və Kültür Akademiyasının, Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının, Gürcüstan Milli Akademiyasının, İtaliya Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının, Vatikan Bonefisiana Akademiyasının, Avropa Mədəniyyət Akademiyasının həqiqi (akademik) üzvü seçilib. “BAYATI” Beynəlxalq ədəbi-sənət jurnalını təsis edib və baş redaktoru seçilib.”VEKTOR” Beynəlxalq elm jurnalını təsis edib və baş redaktoru seçilib. “VEKTOR” Nəşrlər Evini təsis edib. Uluslararası “Nizamidən Yunus Əmrəyə-Atatürkdən Heydər Əliyevə uzanan sevgi yolu” Beynəlxalq simpoziumunun təşkilat komitəsinin düz 10 ildir ki, həmsədridir.

Azərbaycan yazıçılarının X, XI və XII qurultaylarının nümayəndəsi olub. 2010-cu ildə Dünya Böyük Şeir Mükafatı (The World Grand Prize for Poetry) ilə təltif edilib.

Kitabları dünyanın 20-dən çox ölkəsində (Almaniya, İran, Türkiyə, Quzey Kıbrıs, Ukrayna, Qırğızıstan, Qazaxıstan, Rusiya, Suriya, Bolqarıstan, Rumıniya, Makedoniya, Gürcüstan, Albaniya və s.) yerli xalqların dillərinə cevrilərək çap olunub. 2006-cı ildə müqəddəs həcc ziyarətində olub. Avropanın fəxri alimi və mədəniyyət səfiridir. Azərbaycan, Rusiya, Türkiyə, Makedoniya, Qırğızıstan, Kosova, Bolqarıstan və digər ölkələrin Yazarlar Birliyinin üzvüdür.

200-dən çox elmi əsərin, 47 ixtiranın, 14 monoqrafiya və dərs vəsaitinin, 85 bədii və elmi kitabın, 130 çevirmə kitabının müəllifidir. 300-dək bədii və elmi kitabların elmi redaktoru olub. “Ədəbiyyat” qəzetinin (Azərbaycan), “Mars” (Azərbaycan), “Alov” (Azərbaycan), “Kümbət” (Türkiyə), “Turnalar” (Quzey Kıbrıs), “Kaynak” (Bolqarıstan), “Türkçem” (Kosova), “Jalın” (Kazaxıstan), “Yeni nəşrlər” (Azərbaycan), “Yazıçı” (Azərbaycan), “Kərkük” (İraq), “Sürməli” (Türkiyə), “İhlamur” (Türkiyə) və digər jurnalların və nəşrlərin redaksiya heyətinin üzvüdür. Avrasiyanın bir çox ölkələrində yaradıcı birliklərin üzvü olsa da, ən çox Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü olduğuna görə fəxr edir.

Elçin İsgəndərzadə elmi və ədəbi uğurlarına görə Avropa Şərəf Ordeni (Cenevrə), V.V.Mayakovski ordeni (Rusiya), “Elm və Təhsilin inkişafındakı xidmətlərinə görə” Böyük Qızıl Ordeni (Ukrayna), A.P.Çexov medalı (Rusiya), A.S.Puşkin medalı (Rusiya), Leonardo Da Vinçi medalı (İtaliya), İ.V.Göte medalı (Almaniya), S.Yesenin Qızıl medalı (Rusiya), “Roma şəhərinin fəxri alimi” medalı (İtaliya) və digər orden və medallarla təltif olunub.

Hal-hazırda Azərbaycan Texniki Universitetinin tədris işləri üzrə prorektorunun müşaviri və “Metrologiya və standartlaşdırma” kafedrasının professoru vəzifəsində çalışan Elçin İsgəndərzadə eyni zamanda Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının Ekspert Şurasının üzvü kimi də səmərəli fəaliyyət göstərir. O, bu ilin may ayında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 06 avqust 2007-ci il tarixli 612 saylı Fərmanına əsasən Prezident Mükafatına layiq görülüb.

Özbəkistanlı dostumuzun dediyi kimi Elçin İsgəndərzadə sözün həqiqi mənasında türk dünyasının elminə və ədəbiyyatına, ədəbi-mədəni əlaqələrinin daha da genişlənməsinə xüsusi töhfələr vermiş ziyalı soydaşımızdır. Elə sərlövhədə də qeyd etdiyimiz kimi o, ömrünün geridə qalan əlli ilində bir ziyalının təxminən yüz ildə görə biləcəyi işləri reallaşdırıb. Alim və şair dostumuza uğurlar arzulayırıq.

İttifaq MİRZƏBƏYLİ

525-ci qəzet.- 2014.- 22 noyabr.- S.28.