Musiqi mədəniyyətimizdə
parlaq imza - professor
Elmira Səfərova
Azərbaycanın Əməkdar incəsənət
xadimi, professor Elmira Yusif
qızı Səfərovanın
anadan olmasından 80 il keçir. E.Y.Səfərovanın məqaləsindən
sitatlardan birini təqdim etmək istərdim: "Müəllim
üçün öz
yetirmələrinin müvəffəqiyyətini
görmək, onların
həyatda özlərinə
necə möhkəm yer tutduqlarının şahidi olmaq böyük xoşbəxtlikdir.
Mən də özümü belə xoşbəxtlərdən biri
sayıram. Çünki
tələbələrim musiqi
aləmində özlərinə
məxsus yer tutublar". Həqiqətən
də, əsl müəllim üçün
öz yetirmələrinin
uğurlarını görmək
və onların yaradıcı uğurlarının
canlı şahidi olmaq əsl xoşbəxtlikdir. Azərbaycanın
əməkdar incəsənət
xadimi, professor E.Y. Səfərovanın
və onun tələbələrinin belə
uğurlarının sayı
çoxdur. Mən də xoşbəxtəm ki, Elmira xanımın tələbəsiyəm və
onun sinfində yaşadığım o gözəl
anları heç vaxt unutmuram.
Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin
parlaq nümayəndəsi
olan E.Y. Səfərovanın
yaradıcılıq yolu
musiqiyə bütünlüklə
həsr olunmuş bir ömürdür.
Hər şey isə bundan başlamışdı.
Musiqiyə sevgi E.Y.Səfərovada hələ
erkən uşaqlıq
dövründə özünü
büruzə verdi. Balaca Elmira kamil eşitmə qabiliyyətinə
və fitri artistlik istedadına malik idi. Onun
musiqi təhsilinin bünövrəsi Azərbaycan
Dövlət Konservatoriyası
nəzdindəki onillik
məktəbdə, müəllimi
T.S.Qruşkonun sinfində
qoyulmuşdu. Bu məktəbdə
təhsilini bitirdikdən
sonra o, Ü.Hacıbəyov
adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında,
professor M.R.Brennerin sinfində
ali musiqi təhsili alır. Daha sonra öz musiqi
təhsilini P.İ.Çaykovski
adına Moskva Dövlət Konservatoriyasının
aspiranturasında, professorlar
A.V.Şatskesın və
Y.V.Fliyerin sinfində davam etdirir. Moskvada aspirantura təhsilini bitirdikdən sonra, E.Y. Səfərova Bakıya qayıdır və 1961-ci ildən etibarən, Ü. Hacıbəyov
adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında
2 saylı "İxtisas
fortepiano" kafedrasında məhsuldar pedaqoji fəaliyyətinə başlayır.
Özünün pedaqoji fəaliyyəti
ərzində E.Y.Səfərova
çox böyük işlər həyata keçirərək, altmışa
yaxın məzun yetişdirir. Yüksək
ixtisaslı, dərin bilikli, məqsədyönlü
olması, bitib-tükənməyən
çalışqanlığı, özünə
və tələbələrinə
qarşı tələbkar
münasibəti, gənc
kadrları yetişdirmək
istəyi və böyük ifaçılıq
təcrübəsi onun
xüsusi pedaqoji irsini formalaşdırıb.
E.Y. Səfərova adi pedaqoq deyildi. Onun pedaqoji fəaliyyəti
bütün tələbələrinə
xüsusi yaradıcı
münasibətlə aşıb-daşırdı.
Onun həssas yaradıcılıq duyumu
böyük inam aşılayırdı ki,
hər tələbə
- öz-özlüyündə bir individumdur və fərdi yanaşma tələb edir. Bu cəhət hər bir tələbənin güclü və zəif tərəflərini
müəyyən etməyə,
onları kamilləşdirməyə
əsas verirdi. O, özünün "memarlıq
abidəsini" zərrədən
ucaltmağı bacarırdı.
Bu gün həmin abidə E.Y.Səfərovanın
"fortepiano məktəbi" adlanır.
Elmira xanımın nailiyyətlləri
və xidmətlərini
xeyli sadalamaq olar. Həm ifaçının özünün,
həm də onun tələbələrinin ardıcıl sıraya düzülən
klassik konsertlərinin
çoxsaylı afişaları,
E.Y.Səfərovanın fortepiano sənətinin müxtəlif
metodik aspektlərinə həsr olunmuş elmi əsərləri bunun təsdiqidir. E.Y.Səfərovanın ifaçılıq
repertuarı masştablı
idi : barokko musiqisindən başlayaraq,
XX əsrin müasir musiqisinə qədər geniş bir repertuarı əhatə edirdi. E.Y. Səfərova sistematik olaraq solo, kamera və simfonik konsertlərlə çıxış edirdi.
Dünya fortepiano klassikasının
yaddaqalan əsərləri,
o cümlədən, İ.S. Baxın "Çakona"sı,
F. Listin "Mefisto-vals"
və etüdləri,
S.V.Raxmaninovun "Korelli
mövzusuna variasiyalar"ı,
Vyana klassiklərinin sonataları, F.Şopenin miniatürləri və sonataları, N.K.Metnerin sonataları, Azərbaycan bəstəkarlarının - Q.Qarayev
və C.Hacıyevin əsərləri, fortepiano və
simfonik orkestr üçün konsertlər
- C.Gerşvinin "Blüz
üslubunda Rapsodiya"sı,
P.Çaykovski və F.Listin 1 saylı konsertləri onun konsert proqramının bəzəyi olub.
Öz pedaqoji fəaliyyəti ərzində E.Y.Səfərova
yüksək professional səviyyədə
və sistematik olaraq açıq sinif konsertləri təşkil edirdi. E.Y. Səfərovanın
təşkil etdiyi tematik konsertlər: klassik fortepiano gecələrindən
ibarət konsertlər,
"L.V. Bethovenin son dövrə
aid sonataları", N.K.Metnerin əsərlərindən ibarət
konsertlər, R. Şumanın
170 illiyinə həsr
olunmuş konsert, Qara Qarayevin "24 prelüd" silsiləsi və digər konsert proqramları musiqiçilərin və
klassik musiqisevərlərin
xüsusi marağına
səbəb olmuşdu.
Bu konsertlərdən hər birinə çox böyük əmək,
enerji, təcrübə və ürək sərf edilib.
E.Y. Səfərovanın geniş, hərtərəfli
yaradıcılıq fəaliyyətinin ən yüksək
nöqtəsi onun 1995-ci ildə M.Maqomayev adına Azərbaycan
Dövlət Filarmoniyasında
təşkil etdiyi klassik və müasir musiqi festivalı
olub. Bir həftə boyu davam edən konsertlərdə E.Y. Səfərovanın
tələbələri və Azərbaycanın əməkdar
incəsənət xadimi, professor Y.V. Adıgözəlovun rəhbərlik
etdiyi Ü.Hacıbəyov adına Dövlət Simfonik Orkestri
iştirak edib. Bu festivalın milli musiqi mədəniyyəti
üçün əhəmiyyət kəsb etməsini
Bakı Musiqi Akademiyasının rektoru, Azərbaycanın Xalq
artisti, professor F.Ş.Bədəlbəyli öz giriş
sözündə parlaq şəkildə ifadə etmişdi:
"Bizim fortepiano sənətimiz tarixində hələ bu
günədək bütöv silsilə - bir pedaqoqun festivalı
keçirilməmişdir. Bu, bizim musiqi həyatımızda
tamamilə yeni bir hadisədir".
E.Y.Səfərovanın
hərtərəfli ifaçılıq, pedaqoji və
elmi-metodik fəaliyyətinin tədqiqi məqalə müəllifinin
2011-ci ildə təqdim etdiyi "Elmira Səfərovanın
yaradıcılığı və Azərbaycan fortepiano incəsənətinin
inkişafında onun rolu" adlı dissertasiya işinin
müdafiəsi ilə həyata keçirilib.
2004-cü
ildə nəşr olunmuş "Sönməyən ulduzun
işığı" adlı kitab E.Y.Səfərovanın
yaradıcılığına və müasir Azərbaycan
fortepiano incəsənətində onun roluna həsr edilib.
Hazırkı sətirlərin müəllifi bu kitabın tərtibçisidir.
E.Y. Səfərovaya həsr olunan kitabdakı materiallar məşhur
musiqi incəsənət ustalarının, onun peşə
yoldaşları və məsləkdaşlarının, tələbəri
və yaxınlarının xatirələri əsasında tərtib
olunub.
Xüsusi
qeyd etmək lazımdır ki, E.Y.Səfərovanın
yaratdığı pianoçuluq məktəbi bu gün də
inkişaf edərək, bir nəsildən digərinə
ardıcıl surətdə
keçən varislik yolu ilə Azərbaycan fortepiano mədəniyyətinin
ənənələrini təsdiq edir. Bu məktəbin
istedadlı tələbələr dəstəsi onun
başladığı nəcib işi davam etdirərək,
öz uğurları ilə E.Y.Səfərovanın
seçdiyi əhəmiyyətli
və proqressiv yolu təsdiq
edirlər.
E.Y.Səfərovanın
yetirmələri dünyanın bir çox ölkələrində
konsert çıxışları ilə onun məktəbini
layiqincə təmsil edirlər.
Onların arasında Azərbaycanın əməkdar
artisti Gülşən Ənnağıyeva, Azərbaycanın
əməkdar müəllimi, musiqi-ifaçılarının
Zaqafqaziya müsabiqəsinin laureatı Məmməd Quliyev, Azərbaycanın
əməkdar artisti, beynəlxalq müsabiqələr
laureatı, Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının
solisti Rəna Rzayeva, sənətşünaslıq üzrə
fəlsəfə doktoru, beynəlxalq müsabiqə
laureatı, Azərbaycanın əməkdar artisti Nərgiz
Əliyarova, beynəlxalq müsabiqə laureatı Kəmalə
Neymanova, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə
doktoru, beynəlxalq müsabiqə laureatı Elnarə Kəbirlinskaya
və digərlərini qeyd etmək olar. E.Y. Səfərova
sinfinin məzunu, sonra isə professor F.Ş.Bədəlbəylinin
aspirantı olan, Bakıda yaradılmış Beynəlxalq
muğam mərkəzinin rəhbəri, Azərbaycanın xalq
artisti, beynəlxalq müsabiqələr laureatı Murad
Hüseynov böyük nailiyyətlər əldə edib.
Ü.Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasında və
xarici ölkələrdə E. Səfərovanın pedaqoji xətti
üzrə yetirmələri və "nəvələri"
müəllimlik fəaliyyəti ilə məşğul
olurlar. Bu məktəbin nümayəndələri
hal-hazırda bir nəsildən digərinə ardıcıl
surətdə keçən varislik yolu ilə "Səfərovanın"
pianoçuluq prinsiplərini uğurla inkişaf etdirərək,
artıq yeni nəsil pianoçularını yetişdirirlər.
Məsələn, BMA-nın professoru, Azərbaycanın əməkdar
müəllimi T.Tsinamdzqvarişvilinin tələbələri
çoxsaylı respublika, beynəlxalq müsabiqə və
festivalların qalibi olublar. BMA-nın professoru M.Quliyevin,
BMA-nın dosentləri K.Neymanova və E. Kəbirlinskayanın
tələbələri beynəlxalq miqyasda böyük nailiyyətlər
əldə ediblər - onlar beynəlxalq müsabiqələr
və festivalların laureatıdırlar. Hər yeni bir musiqiçi nəslinin
nümayəndələri bu məktəbə xas olan
başlıca metodik prinsip və istiqamətləri davam etdirərək,
onları yaradıcı surətdə yeniləşdirirlər.
Lakin Müəllim ənənələrini davam etdirsələr
də, onlar bu ənənələri təqlid etmir və ideallaşdırmırlar. Əksinə,
bu ənənələri inkişaf etdirməyə və təkmilləşdirməyə,
eləcə də müasir pianoçuluğun nəzəriyyə
və təcrübəsini öz töhfəsi ilə zənginləşdirməyə
can atırlar. Milli və dünya pianoçuluq ənənələrinin
ən yaxşı nailiyyətlərinə əsaslanan E.Y.Səfərova
davamçılarının konsert-ifaçılıq və
pedaqoji fəaliyyəti onun məktəbinin məhsuldarlığını,
həyat qabiliyyətini və potensialını təsdiq edir.
Artıq
on yeddi ildir ki, Elmira xanım aramızda yoxdur. Onun fiziki
yoxluğu, lakin mənəvi varlığını tələbələrindən
hər biri hiss edir. Elmira xanım yoxdur, amma o, bizimlədir...
Odur ki, bəzən BMA-nın 310 saylı sinif otağına
daxil olmaq, o zamanlardakı kimi, pianoda ifa etmək, məsləhətləşmək,
himayəsini və dayağını hiss etmək, yaxud, sadəcə
olaraq, ünsiyyətdə olmaq istəyi baş
qaldırır. Açıq etiraf edim ki, bizim əsrdə
baş verən dəyişikliklər, qloballaşma və
kompüterləşmə dövründə bəzən
Müəllim, Musiqiçi, İnsanın yoxluğu gözə
çarpacaq dərəcədə hiss olunur. Elmira xanım
bizim xatirəmizdə həmişə belə qalacaq.
Bu gün
biz - E.Y.Səfərovanın tələbələri öz
Müəllimimizə bir daha böyük minnətdarlığımızı bildirir, onu hörmətlə
anır və heç bir zaman unutmuruq. Biz xoşbəxtik ona görə ki, E.Y.Səfərovanın
"fortepiano məktəbinin"
davamçılarıyıq və onun sönməyən
ulduzunun işığı bizi yeni üfüqlərə
sövq edir və ruhlandırır.
Elnarə KƏBİRLİNSKAYA,
Ü.Hacıbəyli adına
Bakı Musiqi Akademiyasının dosenti, sənətşünaslıq
üzrə fəlsəfə doktoru
525-ci qəzet.-
2014.- 12 sentyabr.- S.4.