"Avropa ölkələrinin Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması məsələsində səylərini artırması zəruridir"

Müsahibimiz Avronest Parlament Assambleyasının (PA) Enerji təhlükəsizliyi komitəsinin həmsədri, Milli Məclisin (MM) deputatı Fuad

- Bildiyiniz kimi, bir neçə gün öncə Cənub Qaz Dəhlizinin təməli qoyuldu. Bu hadisə Azərbaycanın beynəlxalq müstəvidə nufuzuna necə təsir edəcək?

- Bu, çox böyük və tarixi hadisədir. Azərbaycan hələ 1994-cü ildə "Əsrin müqaviləsi"ni imzalamaqla Avropanın enerji təhlükəsizliyinin mühüm bir həlqəsinə çevrilib. Ötən əsrin 90-cı illərində mürəkkəb geosiyasi vəziyyətlə üzləşən Azərbaycan bütün bunlara baxmayaraq zəngin təbii sərvətlərindən istifadə etmək haqqında strateji qərar qəbul edə bildi. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin uzaqgörən siyasəti nəticəsində bu çətinliklərdən çıxan ölkəmiz Avropada enerji təhlükəsizlik tələbatlarına töhfə verməyə hazır olduğunu nümayiş etdirdi. Məhz "Əsrin müqaviləsi" Azərbaycanı Avropaya çıxarmaqla onun milli neft strategiyasının hədəflərərini müəyyənləşdirdi. Bu siyasət Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə bu gün öz uğurlu nəticələrini göstərir. Əsası Ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan "Əsrin müqaviləsi" Azərbaycanın 20-ci əsrdə imzaladığı böyük müqavilədirsə, Prezident İlham Əliyev tərəfindən imzalanan "Cənub Qaz Dəhlizi" yeni əsrin- 21-ci əsrin nəhəng razılaşmasıdır. "Cənub Qaz Dəhlizi" bu baxımdan, yürüdülən siyasətin davamı olmaqla eyni zamanda Prezident İlham Əliyevin siyasi iradəsinin təcəssümüdür. Hələ 2011-ci ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə Avropa Komissiyasının prezidenti Joze Manuel Barrozo arasında keçirilən görüş zamanı "Cənub Qaz Dəhlizi" ilə bağlı Birgə Bəyannamə imzalanmışdı. Bu Azərbaycanla Avropa Komissiyası arasında çox mühüm sənəd idi. Orada təkcə enerji sahəsində deyil, ümumiyyətlə Azərbaycanla Avropa Birliyi arasında sosial-mədəni və digər istiqmətlər üzrə əməkdaşlıqdan bəhs edirdi.

Azərbaycan bu gün Avropanın ən böyük və etibarlı enerji tərəfdaşlarından biridir və təkcə iqtisadiyyata deyil, enerji təhlükəsizliyinə də öz töhfəsini verməkdədir. Belə status isə ölkəmizin dünyada mövqeyini yüksəltməklə yanaşı onun etibarlı tərəfdaş olaraq sambalının göstəricisinə çevrilib. "Cənub Qaz Dəhlizi" Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində yeni səhifə olmaqla ölkəmizə öz təbii sərvətlərini Avropa bazarlarına nəql etmək imkanı verəcək. Artıq uzun müddətdir ki, Azərbaycanın malik olduğu enerji ehtiyatlarının Avropanın təhlükəsizliyi istiqamətində istifadəsi haqqında müzakirələr gedirdi. Artıq Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində əsas iştirakçı kimi fəaliyyət göstərir. Bu əməkdaşlıq artıq ona gətirib çıxarıb ki, Azərbaycan Avropa ölkələri ilə ən yüksək səviyyədə strateji əməkdaşlıq formatında öz fəaliyyətini davam etdirəcək. Qeyd edim ki, aparılan bu işlər qardaş Türkiyə ilə birgə görüləcək.

Rəsmi Bakı dəfələrlə bəyan edib ki, Azərbaycan bu istiqamət üzrə Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasına hər zaman hazırdır. Əslində son 10-15 ildə Azərbaycan bu rolu mükəmməl şəkildə həyata keçirir. Bu layihənin həyata keçirilməsi Avropanın Azərbaycanın enerji resurslarına çıxışını təmin edəcək. Eyni zamanda, bu layihə Avropanın Azərbaycan arasında daha dərin iqtisadi əməkdaşlığa imkan verəcək. "Cənub Qaz Dəhlizi" həm Azərbaycanın iqtisadi inkişafına, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmininə töhfə olacaq.

- Bu layihədən Avropa hansı faydalar götürəcək? Mürəkkəb proseslər fonunda Azərbaycan qazı Avropanın enerji təhlükəsizliyində necə rol oynayacaq?

- Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan ikitərəfli və çoxtərəfli formatda əməkdaşlıq edir. 2006-cı ildə Brüsseldə imzalanmış "Avropa İttifaqı ilə Azərbaycan Respublikası arasında strateji tərəfdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu" Azərbaycanla Avropa Birliyi arasında enerji əməkdaşlığının strateji xarakterini rəsmiləşdirib və bu tərəfdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi üçün əsas sahələri müəyyən edib. Bu baxımdan "Cənub Qaz Dəhlizi" yeni qaz mənbələrini təmin etməklə Avropanın enerji təhlükəsizliyini möhkəmləndirəcək. Enerji resurslarının nəqlinə başlandığı gündən diversifikasiya siyasətinə üstünlük verən Azərbaycanın atdığı qətiyyətli addımlar regionun və dünyanın enerji təhlükəsizliyini təmin edib, çoxşaxəli enerji marşrutları sisteminin yaradılmasına əlverişli zəmin yaradıb. Prezident İlham Əliyev tərəfindən aparılan bu siyasətin əsas uğuru Azərbaycanın da daxil olduğu Avropanın enerji təhlükəsizliyini təmin edəcək məkanın formalaşmasındadır. Bu siyasət artıq ona gətirib çıxarıb ki, bu gün Azərbaycan təkcə Avropa ölkələrinin deyil, bir çox böyük ölkələrin əsas tərəfdaşına çevrilib. Bu baxımdan yeni nəhəng enerji layihələrinin düşünülməsi və həyata keçirilməsi heç kimi narahat etməməlidir.

Çünki biz Avropa Birliyinə vahid platforma kimi baxırıq. Bizim üçün Avropa Birliyi ölkələrinə enerji nəql etmək elə AB-nin enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması deməkdir. Avropada bu siyasətin miqyasını çox gözəl başa düşürlər. Amma belə uğurlu strategiya müəyyənləşdirən ölkəmizin bədxahları da az deyil. Bizə məlumdur ki, Avropada Azərbaycanın müstəqil olaraq Avropa Birliyi ilə əməkdaşlığına mane olan bir neçə müxtəlif siyasi qruplar mövcuddur. Onlar Azərbaycanın iqtisadi-sosial sahədə qazandığı uğurlarını, beynəlxalq maliyyə dairələrində Azərbaycanın etibarının yüksəlməsini həzm edə bilmirlər.Odur ki, Azərbaycanın müstəqil siyasəti, beynəlxalq çağırışlara müdrik yanaşması bu qrupları tez-tez hərəkətə gətirir.

Təbii ki Azərbaycan kimi enerji ehtiyatları ilə zəngin olan ölkələr bir az gücləndikdən və müstəqil siyasət yeritməyə başladıqda bu "dostlar" ona öz şərtlərini diqtə etməyə çalışırlar. Azərbaycanın tarixi torpaqları işğal edən Ermənistanın və ona bu işdə kömək etmiş himayədarlarını nəzərə alsaq, bu ikili yanaşmanın səbəbi aydın olur. Amma bu cəhdlər əbəsdir.

- Fuad bəy, sizcə, Azərbaycanın bu təşəbbüsləri fonunda Avropa Dağlıq Qarabağ probleminə yanaşmada prinsipial mövqe ortaya qoya bilərmi?

- Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyində rolunun artması ölkəmizə marağı daha da gücləndirib. Fikrimcə, bu əməkdaşlıq çərçivəsində Avropa ölkələri Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə də ciddi diqqət yetirməlidir. Çünki problemin həllinə bu ölkələrin təsir etmək imkanları böyükdür. Məlumdur ki, sülh danışıqları prosesində Ermənistan bütün öhdəliklərinin yerinə yetirilməsindən boyun qaçırır. Bu, Ermənistanın gerçək siyasətidir və bu ölkənin hakimiyyəti bütün danışıqlardan qaçaraq vaxtı uzatmaq və vəziyyəti indiki kimi saxlamaq niyyətindədir.

Beynəlxalq birlik işğalçı dövlətə qarşı ciddi addımlar atmalıdır. Biz də öz tərəfimizdən iştirak etdiyimiz bütün beynəlxalq tədbirlərdə Ermənistanın işğalçılıq siyasəti haqqında ətraflı məlumat veririk. Azərbaycan həmişə bütün beynəlxalq təsisatlardakı toplantılarda bütün torpaqlarımızın, o cümlədən Dağlıq Qarabağın Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğalı məsələsini qaldırır. Avronest PA da bizim üçün bu baxımdan həqiqətləri paylaşmaq üçün yaxşı tribunadır. Avropa ölkələrinin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması məsələsində rolu mühümdür və bu istiqamətdə səylərini artırılması zəruridir. Regionda təhlükəsizliyin təmin olunmasının əsas şərtlərindən biri isə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası və separatçı meyllərin qarşısının qətiyyətlə alınmasıdır.

K.HƏMİDOV

525-ci qəzet.- 2014.- 26 sentyabr.- S.4.