Hikkə

Səhər erkən yuxudan qalxıb bütün günü ora-bura vurnuxa-vurnuxa neçə yerdə çək-çevirə, get-gələ düşsəm də axşamüstü rahat mürgülədim. Yuxum gələndə isə qalxıb yatağımda uzandım. Elə tezcənə də yuxuya getdim. Daha yerimin içində çaza-vaza eləyib sağa-sola çevrilib qıvrılmadım. Yəni, səksəkə-filan yox idi.

Bu qədər rahatlığıma rəğmən nədənsə əcaib-qəraib yuxular gördüm. Yəqin ki, elə bu yuxuların ab-havasından idi ki, gecəni bir neçə dəfə hövlnak yerimdən oyanıb ora-bura çevriləsi, hətta bir dəfə qalxıb yerimin içində oturası da oldum. O qədər çox yuxu gördüm ki, hamısını yadda saxlaya bilmədim. Yadımda qalanları isə danışmaqla qurtarası deyil...

lll

Kəndin ətəyindən evlərin arası ilə keçib gedən dar bir küçədən bahalı bir xarici maşınla ötüb gedirdim. Əynimdə elə özümə yaraşan yaraşıqlı təzə kostyum vardı. İrəlidəki taxta evin bərabərinə çatanda gen-geniş eyvanda samovar qaynadığını gördüm. Təzəcə dəmlənmiş çayın ətri də ətrafa yayılmışdı. Çayın ətri o qədər xoş idi ki, hətta oturduğum maşında gəlib mənə çatırdı. Evin sahibəsi (o qadın gəncliyində də çox gözəl idi), şux geyimli xanım eyvanda dayanmışdı. Yanaqları al qırmızı qadın lap gəncliyindəki kimi olduqca cazibədar, cəlbedici idi.

Qadını çoxdandı ki, görmürdüm, arada xəstə olduğunu da eşitmişdim. İndi lap məqamıydı, maşını əyləşməyib ötəri ötüb keçməkdənsə, dayanıb maşından düşməyi, yanına gedib hal-əhval tutmağı, görüşməyi qərara aldım. Fikirləşdiyim kimi də edib maşından düşdüm, üç, ya dörd pillə qalxıb eyvana keçdim. Qadın durduğu yerdən tərpənərək qabağıma yeriyib gəldi. Məni hərarətlə qucaqladı, onun xoş təmasını canım aldı, başını azacıq sinəmə söykəmiş bu cilvəli xanımın duya biləcəyi bir gizilti cismimi sardı. Nədənsə öpüşmədik. Qadın başını sinəm üstdən qaldırıb arabir kənara baxırdı, elə mən də. Yəqin ki, hər ikimiz yoldan ötüb keçənlərin və ya uzaqdan mənim bu qadının evinin yanında maşını saxlayıb düşərək onun evinin açıq eyvanına qalxdığımı, qol-boyun olub qucaqlaşdığımızı bir görən olar, ehtimalını nəzərə almışdıq.

Geniş eyvan xüsusi bir qonaq qarşılayacaq şəkildə dəbdəbə ilə bəzənmişdi. Yerə naxışlı xalılar döşənmiş, aynabəndin önündə iri güldanlara koma ilə qom-qom çiçək taxılmışdı. Ani olaraq ürəyimdən keçsə də, bu dəbdəbənin nə səbəbdən, kim üçün düzənləndiyini soruşmadım.

Qadın mənə oturmağa yer göstərdi. Yerdən xalının üstünə atılmış nalçanı altıma çəkib oturdum. Özü isə mənimlə üzbəüz kətilin üstündə əyləşdi. Elə gəncliyində olduğu kimi qırçın taxtalı tuman geyinmişdi. Taxtalı tumanın ucu dizlərindən aşıb yeri qucaqlamışdı. Nəzərlərim dolanıb-fırlanıb qadının üzünə dikilirdi. Yanaqları şüp-şümal, əlvan idi. Başını da yaylıqla örtmüşdü. Yaylığın bir ucunu çənəsinin altından fırladıb çiyni üstdən arxaya atmışdı. Yaylığın saçaqları da diqqətimdən yayınmadı. Qadının çiyinlərindən dolanıb sinəsinin üstünə səpələnmişdi. Mən bütün bunları seyr edə-edə gəncliyindən tanıdığım bu xoş əndamlı qadından həm də hal-əhval tutur, onunla şirin-şirin söhbət edirdim.

Hə, axı, o, mən maşından düşüb eyvana qalxandan sonra görüşüb əyləşməyə dəvət eləyəndə:

–Elə eyvanda oturaq, – deyə ətrafa, kənd tərəfə işarə edib: – günün bu vaxtında evə keçməyimizi necə başa düşərlər? – deyib müəmmalı bir sual da vermişdi.

Mən də: – Nə fərqi, –demişdim, – sizi görüb hal-əhval tutmağa döndüm. Axı, çoxdandı sizi görmürdüm.

Sonra da:

–Həmişə də gəlib görüşməyi arzulayıram, ancaq sonda macal eləyə bilmirəm, – deyə bir əlavə də eləmişdim.

Yadımda deyil, kimsə gətirib qabağıma pürrəngi çay qoydu. Çaya limon da salmışdılar. Çayın ətri də, rəngi də gözəl idi. Qəfildən əlim ilişdi, stəkan nəlbəkinin içinə aşdı. Çayın yarısı dağıldı. Hayıf, yaxşı çay idi, dağıldı, çox hayıf, – deyib aşmış stəkanı qaldırdım. Stəkanın yarıdan aşağısı qalmışdı. Bəlkə də qadının cazibəsindən, içindən gülən işvəli gözlərinin qəmzəsindən əlim, qolum titrəmişdi...Qadın yerindən qımıldamadan gülümsəyərək məlahətli səslə:

–Niyə narahat olursan, çaydı da, dağıldı. İndi təzəsini süzərlər, – dedi və elə o cür də gülümsəməkdə davam elədi.

Kimsə yenidən elə həmin stəkanda gətirib qabağıma çay qoydu. Ancaq bu çay əvvəl gətirilən, aşıb dağılan çay kimi ətirli və o qədər də pürrəngi deyildi. Çayı içdim. İçə-içə də: – Əvvəl gətirdiyiniz çay daha ətirli və parlaq idi, – deyə öz fikrimi bildirməyi də unutmadım.

Qarşımda kətilin üstündə oturan, cilvəsi can alan qadına baxdıqca-baxırdım. Və eləcə xəyal da məni çox-çox uzaqlara, ötüb keçən illərə aparıb qaytarırdı...

lll

Gün günortadan ötmüşdü. İşdən erkən çıxıb kiçik şəhərciyin qonaq-qarasını öz ünvanlarına yola salan dayanacağına gəldim. Al yanaqları göz qamaşdıran, şux əndamı insanın ruhunu əlindən alan, indi kötüyün üstündə oturub üzümə dayanmadan gülümsəyən qadını da o dayanacaqda görmüşdüm. Özü yaşda başqa bir qadınla kənarda oturub maşın gözləyirdilər. Əlbəəl yaxınlaşıb salam verdim, hal-əhval tutdum, buralara nə əcəb yolları düşdüyünü soruşdum. Axı, onları əvvəldən də tanıyırdım, bir obadandıq, indi yolumuz da birdi. İş dalınca gəldiklərini dedilər.

Canıyananlıqla ac olub-olmadıqlarını xəbər aldım. Tox olduqlarını dedilər. İrəlidə, yolun kənarındakı yeməkxananı göstərib: – Elə isə gəlin gedək, bir çay içək, – deyə təklif elədim.

–Yox, ora getmək istəmirik, – deyə yaraşıqlı qadın dilləndi. Elə indiki kimi, ancaq indikindən bir az da can alan işvə ilə: – Çayı bura gətirən olsaydı, burdaca içərdik, – deyərək rəfiqəsinə baxıb xəfifcə güldü. O güldükcə sanki narın yağışdan sonra ləçəklərin üstündə gilələnmiş şeh dənələri xəfif əsən mehdən titrəyərək ətrafa səpələnir, xoş bir rayihə yaradırdı.

Yüyürüb özümü yeməkxanaya çatdırdım. Tanış çayçı da əlbəəl samovarın üstündə olan çayniki, büllur stəkanlarla billur qənddanı padnosa qoyub mənə uzatdı. Əlüstü bufetdən aldığım bahalı şirniləri də qənddanın kənarına düzüb qadınların yanına gətirdim.

Qadınlar deyib-gülə çayı içdilər. Məni də xeyli təriflədilər. (Həm də elə o vaxt da o qadınlar yaşca məndən böyük idilər)

Dayanacaqda durub bir az da gözləyəndən sonra yol gedəcəyimiz səmtə olan bir yük maşını tapıldı. Dayanıb durub yüngül maşın gözləməyə lüzum yox idi. Bundan sonra başqa maşın yəqin ki, olmayacaqdı. Çar-naçar bu iki xanım da, yolu biz gedən tərəfə olan daha on-on iki kişi də maşının yük yerinə qalxdıq. Kişilər ehtiram əlaməti olaraq qadınları irəli buraxıb kabinəyə yaxın, ön taxtanın yanında yer elədilər. Mən də tanış qadınları tək qoymayıb onlarla birlikdə irəli keçdim.

Beləcə yola düşdük, mənzil başı isə o qədər də yaxın deyildi.

Yük maşını irəliləyir, irəlilədikcə isə torpaq yolda çala-çuxura düşüb “belindəkiləri” də nehrə kimi çalxalayırdı. Məni kimi öyrəncəli olanlar üçün əlbəttə, bu, elə bir şey deyildi. Ancaq belə zərif qadınlar bu maşına, həm də, belə maşına təsadüfən minmişdilər. Maşın narahat yollarla hərəkət etdikcə, sərnişinləri də onun ahənginə uyğun sağa-sola yırğalanırdılar.

Qabağımda ön taxtadan yapışan tanış qadın çiyni üstdən mənə tərəf dönüb alışıb yanan qara gözlərini süzdürərək:

–Ay oğlan, maşında yol gedəndə mənim ürəyim bulanır. İrəli dur, məni möhkəm tut, saxla, yoxsa... – gözlərini bir də süzüb qabağa döndü. Mən bundan da irəli özümü hara verə bilərdim ki, qadının sinəsi maşının ön taxtasına, kürəyi isə mənim sinəmə söykənmişdi. O biri qadını isə deyəsən, maşın tutub eləmirdi. Maşının yük yerinin bərabəri taxtasından necə yapışıb durmuşdusa, eləcə də dirənib qalmışdı.

Köhnə yük maşını dərin bir çalaya düşüb necə yırğalandısa, üstündəkilər ləngər vurub az qala yük yeri ilə qarışıq qopub bir kənara düşəcəkdilər.

Bax, elə o məqamda qadın yıxılmasın deyə sağ əlimi onun qoltuğunun altından salıb qucaqlayaraq sinəmə sıxdım.

Maşın üzü aşağı endikcə mən qadına tərəf sığınır, dikdiri qalxdıqca o arxası üstə mənə tərəf gəlir, “bərk tut, saxla məni”, – deyə bütün vücudu ilə mənə sarılırdı.

Daha maşının ləngəri, yolun eniş-yoxuşu da vecimə deyildi və bu yolun bitməsini heç istəmirdim də.

Gəlib mənzil başına çatanda qadın sakitləşmişdi. Bəlkə də maşının belə hərəkətinə alışmağa başlamışdı, daha məni çağırıb, “tut, bərk saxla” demirdi. Bu yolçuluqdan xoşbəxt, məmnun bir haləti vardı.

Yük maşınından enib azca aralandıq. Yollarımız müxtəlif səmtəydi. Sağollaşanda sözsüz, kəlmə kəsmədən gah artıq uzaqlaşan köhnə yük maşını tərəfə, gah da mənə elə baxır, elə baxırdı ki, hələ də o baxışlar gözlərimin önündəydi, getməmişdi... Bəlkə də o baxışlarla bir də belə bir maşına minə biləcəyikmi, ya səni bir də görəcəyəmmi, demək istəyirdi. Mənimsə matım-qutum qurumuşdu, nəfəsim od püskürürdü, içimin atəşi canımı elə sarmışdı ki, hələ də sönmürdü.

lll

...Yenə elə həmin stəkanda kimsə çay süzüb qabağıma qoymuşdu.

–Çayın soyuyur, içsənə! – Bu, o idi, qarşımda, kətilin üstündə oturub gülümsəyərək elə hey davamlı üzümə baxırdı.

–İçdim, çox dadlı, yaxşı çay idi, sizi də gümrah gördüm, ancaq gərək “əvvəlki kimi çox gözəl gördüm”, deməliydim, demədim. Yubanmayım, – deyib ayağa qalxdım. O da yerindən durdu. Mənim getdiyim səmtə tərəf dönüb yanaşı yeridi. Gəlib pilləkənin başına çatmışdıq. Burada sağollaşıb ayrılmalıydıq. Mən pillələri enib maşına oturacaq, o isə geri, indicə üstündən qalxdığı kətilin yanına dönəcəkdi.

Elə bu məqamda məhəllənin bir az da aşağısından, düz biz duran evə tərəf üstü “miqalkalı”, həm də daha iki maşınla müşaiyət olunan bahalı bir maşının yan aldığını gördüm.

Tələsik çıxıb getmək istədim. O gələnlərin kimliyini bilmək istəmirdim. Heç özümü də onlara nişan vermək fikrim yox idi.

Elə yuxarıdan aşağı, pilləyə ayaq qoymaq istəyirdim ki, pilləkənin dibində iki, yox, üç, bir az da qabağa əyilib baxanda, dörd it gördüm. İtlər ağ rəngdə idilər. Yerlərindən tərpənməklərindən köpək olduqları məlum idi.

Qadına tərəf döndüm. O isə elə durduğu yerdəydi. Üzümə baxıb:

–Bu itlər hardan çıxdı, bunlar burda neynir, özünü qoruya bilərsənmi? – deyə dilləndi.

–Bəyəm əlimdə ağacımmı var? Görmürsənmi əliyalınam! – deyərək təlaşla üzünə baxdım. İtlərin yolumu kəsməsi, pilləkənin altına yığılması, deyəsən, onun vecinə də deyildi, heç haləti də pozulmamışdı.

Mən:

– İtlərə acıqlan, qoy yolumdan çəkilsinlər, keçib gedim, – dedim.

O isə:

– Bu itlər mənə qulaq asmaz, çəkilməzlər ki, – deyə itlərə acıqlanmaqdan imtina elədi.

Mən:

–Necə, sən öz həyətində qonağını itlərdən qoruya bilmirsən? – deyə əsəbi səslə soruşdum. Sonra daha da hiddətlənib: – Öz itinə də acıqlana bilmirsən? – deyə öz iradımı bildirdim.

O isə bir söz demədən arxasını mənə çevirib geri döndü, bayaq oturduğu kətilə tərəf yönəldi.

Birdən-birə itlərin sayı çoxalmışdı. Deyəsən, pilləkənin altı, zirzəmi it yuvası idi.

Deməli qadın nəyinsə hayıfını məndən alırdı. Amma nəyin-onu uzun yolda qucağımda tutub mənzil başınacan alışa-alışa gətirməyiminmi, “ya nə vaxt səni görə biləcəyəm”, ya da belə bir də maşına minəcəyikmi deyən baxışlarını oxuyub dəyərləndirə bilmədiyiminmi? Bəlkə də onun indi də bəzəyi göz qamaşdıran bu eyvanına qonaq düşəcək o gələnlərin fitnəsimi?..

Gecikmək olmazdı, itlərdən yayınıb keçib getməliydim.

Təkrar qadına tərəf səslənib:

–Bu itlər getdikcə çoxalır. Burdan, bu səmtdən düşmək mümkün olmayacaq. Gəlsənə, mən eyvanın qabaq tərəfindən keçib gedim, – dedim, – maşın da irəli gəlib mənə çatar.

Qadının:

–Nə bilim, özün bilərsən, – deməsini nəzərə almadan döndüm və eyvanın ön tərəfindən yeriyib sürətlə gəlib darvazanın ağzına çatdım.

Əlimə uzun qamçı keçmişdi.Qadının evinin eyvanından düşəndə dəhlizin ağzındakı taxçadan əl atıb götürmüşdüm.

Mən darvazaya çatanda itlər də arxadan, böyürdən özlərini yetirib üstümə atıldılar. Qamçını fırladırdım, o yekə köpəklər özlərini yan vurub sıçrayır, küçüklər isə irəli soxulurdu. Balaca olduqları üçün zərbə də onları tutmurdu. Aha, birini vurub yıxdım, o biri əlimi cırmaqladı. Bunu əlimin göynərtisindən hiss etmişdim.

Diqqətlə baxdım, çeçələ barmağımın yanındakı tənbəl barmağım qanamışdı. Bu balaca barmağa üç-dörd yerdən küçüyün dişi batmışdı.

...Qardaşım demə, gəlişimi eşidibmiş, qarşılamağa qabağıma gəlirmiş. Haray-həşiri eşidib qaçaraq özünü mənə çatdırdı. Əlində yekə bir zopa vardı.

Mən barmağımı sıxır, itin dişlərinin batdığı yerdən axan qanı sürətləndirməyə çalışırdım. Qışqıraraq qardaşıma:

–Bunlar öyrədilmiş, dişlərinə zəhər çəkilmiş itlərdilər, məni qapdılar, sən özünü qoru, yaxın gəlmə, – deyə haray çəkirdim....

Anamın səsinə ayıldım. Elə aydın çağırırdı ki, caan, bala, caan, – deyirdi...

Ukrayna, Morşin

27 avqust, 2014-cü il

Novruz Nəcəfoğlu

525-ci qəzet.- 2014.- 27 sentyabr.- S.28.