İnkişaf etmiş vətəndaş cəmiyyəti hüquqi dövlət üçün etibarlı güc mənbəyidir

Azərbaycan xüsusilə son 10 ildə iqtisadi sahədə xeyli irəliləyərək dünyanın inkişaf etmiş ölkələri sırasına daxil olmaqla yanaşı, həm də vətəndaş cəmiyyətinin qurulması istiqamətində bir çox nailiyyətlər əldə edib. Məhz güclü dövləti şərtləndirən amillərdən birinin güclü vətəndaş cəmiyyəti olduğunu nəzərə alaraq Azərbaycan hökuməti bu sahənin inkişafına xüsusi diqqət ayırıb. Bunun nəticəsi olaraq ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti təsisatlarının, Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin dövlət tərəfindən dəstəklənməsinə dair konkret mexanizmlər formalaşdırılıb, insan haqlarının müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədilə Milli Fəaliyyət Proqramı qəbul edilib, siyasi partiyaların dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməsi üçün qanunvericilik sahəsində mühüm islahatlar həyata keçirilib.

Təminatlı dövlətin ən böyük ehtiyacı olan məsələlərdən biri də vətəndaş cəmiyyətini formalaşdırmaq, toplumun daxilində olan münasibətləri ən sivil formada tənzimləməkdən ibarətdir.

Vətəndaş cəmiyyəti anlayış olaraq dövlətin və cəmiyyətin inkişafının müəyyən pilləsində formalaşan insanların birliyi olub özündə bu cəmiyyətin siyasi, sosial, iqtisadi, mədəni sferalarında könüllü yaranan qeyri-hökumət təşkilatlarını birləşdirən bir strukturdur. Vətəndaş cəmiyyəti hazırda çox böyük anlam ifadə edərək, təmsil olunduğu dövlətin sosial-iqtisadi, siyasi və hüquqi təbiətini, inkişaf və yetkinlik səviyyəsini ifadə edən bir normadır. Başqa sözlə bu anlayış altında tarixi təcrübə ilə əldə edilmiş, müəyyən meyarlara cavab verən cəmiyyət başa düşülür. Sözün həqiqi mənasında vətəndaş cəmiyyəti dövlət quruculuğunda ən yüksək mərhələlərdən birini təşkil etməklə vətəndaşı, ailəni, təhsil ocaqlarını, demokratik institutları, QHT-ləri, müstəqil məhkəmələri, müstəqil KİV-ləri özündə ehtiva edir.

Cəmiyyətin təşəkkülü baxımından, həmçinin dövlətçilik ənənələri baxımından daha sistemli inkişaf edən Qərbdə vətəndaş cəmiyyəti dedikdə yuxarıda qeyd edilənlərlə yanaşı həm də azad sahibkarlıq, təşəbbüskarlıq mühiti başa düşülür. Beləliklə vətəndaş cəmiyyəti açıq, demokratik, antitotalitar, müstəqil inkişaf edən cəmiyyətdir ki, burada mərkəzi yeri insan, vətəndaş, şəxsiyyət tutur.

Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti institutlarının formalaşdırılması ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyəti dövründə başlayıb. Bu sahədə H.Əliyevin atdığı hər bir addıma xalqın dəstəyi ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti quruculuğuna müsbət təsiri oldu. Ulu öndər vətəndaş cəmiyyəti institutlarının formalaşması üçün sağlam bünövrə yaratmışdı, bu bünövrə üzərində sistemli inkişafı isə milli siyasət strategiyasının davamçısı İlham Əliyev təmin etdi.

Ölkəmizdə dövlət quruculuğu işinə ardıcıllıqla diqqət yetirsək, dövlətimizin vətəndaş cəmiyyətinin sistemli şəkildə və birbaşa dövlətin dəstəyi ilə formalaşdırılması mərhələsinin məhz son 10 ildə daha böyük inkişaf yolu qət etdiyini söyləyə bilərik.

Prezident cənab İlham Əliyev vətəndaşlarla görüşlərinin birində bunları söyləmişdi: "Bizim siyasətimizin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı, onun maraqları, təhlükəsizliyi, rifahı və sağlamlığı dayanır".

Göründüyü kimi, Prezident bu sözlərlə dövlətin əsas vəzifəsini ifadə etmiş və bunu birbaşa vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı ilə bağlamışdı.

Ölkəmizə 10 ildir ki uğurla rəhbərlik edən, həm xarici, həm də daxili siyasətdə dövlət və millət adına böyük uğurlara imza atan İ.Əliyev bütün sahələrdə olduğu kimi xüsusi olaraq vətəndaş cəmiyyətinin dövlət daxilində bir institut kimi formalaşması üçün də çox mühüm qərarlar qəbul edib.

Qeyri-hökumət təşkilatları ilə yanaşı, müstəqil mətbuatın, siyasi partiyaların da dövlət tərəfindən dəstəklənməsi bu sırada dayanan önəmli faktorlardandır. Bu təcrübəyə bir çox demokratik ölkələrdə belə təsadüf edilmir. Lakin inkişaf edən milli dövlətçiliyimizin ehtiyacından irəli gələn məsələlərin həlli üçün dövlətin dəstəyi Prezident tərəfindən vacib hesab olunur. Bunun müsbət nəticələri göz qabağındadır.

İ.Əliyev Azərbaycanda güclü vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasına dəstək vermək üçün ilk dəfə yerli qeyri-hökumət təşkilatlarına dövlət büdcəsindən qrantlar verilməsinin əsasını qoydu. Əgər desək ki, bu addım ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti institutlarının inkişafında dönüş mərhələsi oldu heç də yanılmarıq. 27 iyul 2007-ci ildə Azərbaycan prezidentinin sərəncamı ilə "Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Konsepsiyası" təsdiqləndi ki, məhz bu konsepsiya ölkədə QHT sektorunun inkişafının yeni mərhələsinin başlanması üçün baza prinsiplərini müəyyənləşdirdi. Konsepsiya ilə bağlı ictimai sektorda gedən geniş müzakirələrdən sonra Prezidentin 2007-ci il tarixli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası müstəqil bir qurum olaraq yaradıldı. Bu isə vətəndaş cəmiyyəti institutlarının daha sürətlə inkişafı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən addım oldu.

Azərbaycan cəmiyyətdə yeni münasibətlər modelinin formalaşdırılması, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının müasirləşdirilməsi, milli maraqların qorunması sahəsində QHT-lərin fəaliyyətinin artırılması, onların sosial problemlərin həllinə cəlb olunması, dövlət və cəmiyyətin inkişafı üçün əhəmiyyət kəsb edən proqram və layihələrin maliyyələşdirilməsi kimi məsələlər əsas məqsədlər olaraq seçildi.

Hər il dövlət büdcəsindən vətəndaş cəmiyyəti institutlarının layihələrinin reallaşdırılması üçün böyük məbləğdə pul vəsaitləri ayrıldı. Əgər bu miqdar 2009-cu ildə 2 milyon manat idisə 2013-cü ildə 5 milyon manat təşkil etdi.

Bu vəsaitlər hesabına hər il onlarla yerli QHT həm öz təşəbbüslərini həyata keçirmək imkanı qazandı, həm müxtəlif problemlərin həlli, beynəlxalq aləmdə təbliğatın aparılması üçün zəmin yaradıldı, həm də minlərlə vətəndaşımız işlə təmin edildi.

Son 10 ildə Prezident İlham Əliyev yerli vətəndaş cəmiyyəti institutlarına dövlət dəstəyini formalaşdırmaqla kifayətlənməyib ilk dəfə Azərbaycanı xarici QHT-lər üçün donor ölkəyə çevirdi. 2013-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası dövlət büdcəsindən ayrılmış vəsaitlər hesabına xarici ölkə QHT-ləri üçün maliyyə yardımı müsabiqəsi elan etdi. Həmçinin ölkəmizdə gənclər təşkilatlarının inkişafını stimullaşdırmaq məqsədi ilə yaradılan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Gənclər Fondu da yerli QHT-lərlə yanaşı, xarici QHT-lər, hətta fərdi şəxslər üçün də müsabiqələr elan etdi.

Ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti quruculuğundan ən önəmli iki faktor isə siyasi partiyaların maliyyələşdirilməsi və müstəqil mətbuata dövlət dəstəyi oldu.

Prezident Azərbaycanda hərtərəfli inkişafın təminatçısının dövlət olduğunu atdığı addımlarla dünyaya bəyan etdi, bununla da Azərbaycanla bağlı qərəzli hesabatlar açıqlayan bir çox beynəlxalq təşkilatların sözü bitmiş oldu.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında KİV-ə Dəstək Fondu vasitəsilə ölkəmizdə mövqeyindən və statusundan asılı olmayaraq onlarla mətbuat orqanlarına maddi vəsaitlər ayrıldı, bir çox qəzet və jurnalların dövlət müəssisələrinə olan borcları bağışlanıldı. Bu addımların hər biri ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyətinin daha sürətli şəkildə formalaşmasına səbəb oldu.

Bu 10 ildə bitib-tükənməyən islahatların davamı olaraq isə Prezident hər bir demokratik, plüralistik cəmiyyətdə olduğu kimi, Azərbaycanda da siyasi partiyaların rolunun möhkəmləndirilməsinə yönələn çox mühüm addımlar atdı. Güclü dövlət quruculuğunun istiqamətlərindən biri kimi bu institutların inkişafına dəstək verdi. Azərbaycan siyasi partiyaların dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməsinə dair inkişaf etmiş Avropa ölkələrinin təcrübəsini öyrəndi, bu sahədə ATƏT və digər beynəlxalq təşkilatlarla yaxından əməkdaşlıq edildi.

Bütün bunlarla yanaşı Azərbaycanda ilk dəfə siyasi partiyaların dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməsi üçün qanunvericilik islahatları həyata keçirildi. "Siyasi partiyalar haqqında" qanuna edilmiş düzəlişlər nəticəsində 2013-cü ildən etibarən ölkədə siyasi partiyaların dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməsi həyata keçirilməyə başladı.

Heç şübhə yox ki, siyasi partiyaların dövlət büdcəsindən maliyyələşdirilməsi mexanizminin yaradılması Azərbaycanda siyasi partiyaların fəaliyyətini stimullaşdırmaqla ölkənin siyasi sisteminin inkişafına, demokratik vətəndaş cəmiyyəti quruculuğuna böyük dəstək olacaq.

Göründüyü kimi ölkəmizə 10 il ərzində yorulmadan xidmət edən, xalqın ona olan inam və etimadını layiqincə doğruldan İ.Əliyev ölkəmizin dünyanın ən sivil dövlətlərindən birinə çevrilməsi və dünya dövlətləri arasında rəğbətlə qəbul edilməsi üçün vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına hədsiz dərəcədə böyük təkan verib. Sevindirici haldır ki, bu sahədə həyata keçirilən tədbirlər getdikcə daha da təkmilləşdirilir.

AQİL

525-ci qəzet.- 2014.- 16 yanvar.- S.6.