Heydər Əliyev siyasətinin iki mühüm istiqaməti: vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı və hüquqi dövlət quruculuğu

“Dövlət iki şeydən sarsıla bilər: günahkar cəzasız qalanda, günahsıza cəza veriləndə”. Ulu öndər Heydər Əliyevin bu kəlamının arxasında böyük məna dayanır. Bu prinsipi əsas götürdüyü üçün Azərbaycanda müasir demokratik, hüquqi və dünyəvi dövlət quruculuğu, vətəndaş cəmiyyətinin təşəkkülü, milli-mənəvi dəyərlərə qayıdış və elmin, təhsilin, mədəniyyətin inkişafı Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ölkəmizin əsas qanunu – Konstitusiyanın qəbul edilməsi, hakimiyyətlərin bölünmə prinsipinin təsbit olunması, hüquq normalarının və qanunvericilik bazasının beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması, müasir idarəetmə üsullarının bərqərar olması və müvafiq dövlət qurumlarının formalaşdırılması Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə gerçəkləşən genişmiqyaslı quruculuq proqramının tərkib hissələrindən idi. Məhz bu prinsiplər üzərində qurulan Azərbaycan dövləti yüksək sürətlə inkişaf edərək beynəlxalq arenada özünəməxsus yer tutub.

(Əvvəli ötən sayımızda)

Müstəqilliyin ilk illərində QHT-lərlə dövlət qurumları arasında əlaqələrin qurulmasında çətinliklər var idi. Dövlət qurumları tərəfindən vətəndaş cəmiyyətinə qeyri-normal münasibətlər bəslənilirdi. Bunun nəticəsi idi ki, 1999-cu ildə QHT Forumu yarananda qurumun tədbirlərinə hansısa dövlət məmurunu dəvət etmək çox çətin olurdu. QHT Forumunun əksər təklifi dövlət strukturları tərəfindən dəstəklənmirdi. Bütün bunlarla yanaşı QHT-lərin regionlarda fəaliyyətinə heç bir şərait yaradılmır, əksinə onların fəaliyyətinə süni əngəllər yaradılırdı. Hətta o zaman bəzi məmurlar, rəsmi şəxslər üçüncü sektor təmsilçilərini hökumət, dövlət əleyhinə olan, antimilli qüvvələr kimi qəbul etməkdən belə çəkinmirdilər. Heç şübhə yox ki, bu məqamlar QHT-lərin fəaliyyətində böyük problemlər yaradırdı. Məhz bunları görən ulu öndər Heydər Əliyev 1999-cu ildə ATƏT-in İstanbul sammitində dövlət başçılarının qatıldığı görüşə QHT nümayəndələrini də dəvət etdi. Prezident Aparatında İstanbul sammitinin yekunlarına həsr olunmuş toplantıya da həmin QHT sektorunun nümayəndələri iştirak etdilər. Daha sonra bu ənənə davamlı olaraq davam etdirildi və QHT-lər mütəmadi olaraq dövlət və beynəlxalq səviyyəli tədbirlərə qatıldılar. Bu o demək idi ki, həmin dövrdə QHT sektoru bilavasitə Heydər Əliyevin dəstəyini almış oldu. Heydər Əliyev açıq şəkildə QHT-lərə dəstək verdiyini, bu institutlara böyük ehtiyac olduğunu, dövlət strukturlarının QHT-lərə dəstək verməyinin vacibliyini vurğulayırdı. Məhz bu yanaşmadan sonra vətəndaş cəmiyyəti institutları üçün yaşıl işıq yandırıldı və QHT-lər hökumət qurumları ilə çox yaxından əməkdaşlıq etməyə başladılar.

Heydər Əliyevin bu sahəyə verdiyi dəstəyin nəticəsi olaraq, birbaşa onun təşəbbüsü ilə “Qrant haqqında” qanun qəbul edildi. 2000-ci ildə “QHT-lər, ictimai birliklər və fondlar haqqında”, 2003-cü ildə isə “Hüquqi şəxslərin dövlət qeydiyyatı və dövlət reyestri haqqında” qanunların qəbulu QHT sektorunun inkişafına təkan verən addımlardan oldu.

Əlbəttə ki, ulu öndər Heydər Əliyevin vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı üçün həyata keçirdiklərini saymaqla bitməz. Amma vətəndaş cəmiyyətini institutlarının hüquqi bazasının yaradılmasında, maddi və texniki bazasının formalaşmasında, bilik və bacarıqlarının artırılmasında Ulu öndər Heydər Əliyevin xidmətləri olduqca böyükdür. Əslində bütün bunları o yaradaraq indiki QHT-lərə miras qoydu. Sözün həqiqi mənasında bu gün Azərbaycanda formalaşan vətəndaş cəmiyyəti, QHT sektoru ulu öndər Heydər Əliyevin mənəvi mirasıdır. Bu, ulu öndərin daha bir tarixi xidməti idi. Əslində Heydər Əliyev 1995-ci ildə Konstitusiyanın qəbulu ilə vətəndaş cəmiyyətinin formalaşması istiqamətində ilkin addım atıdı.

Məhz həmin dövrdən başlayaraq ölkədə sabitliyin bərqərar olması, hüquqi dövlətin qurulması istiqamətində görülən işlər vətəndaş cəmiyyətinin formalaşması üçün münbit şərait yaratmışdı.

Dövlət tərəfindən dəstəyin verilməsi, beynəlxalq əlaqələrin qurulması, BMT-yə, Avropa Şurasına, həmçinin digər beynəlxalq təşkilatlara üzv olmaq, ümumiyyətlə, beynəlxalq aləmə inteqrasiya kompleks şəkildə bugünkü nəticələrə gətirib çıxardı.

Onun ən böyük xidmətlərindən biri isə əsasını qoyduğu dövlət ənənələrinin bu gün də uğurla davam etdirilməsidir.

Təbii ki, son 10 ildə dövlət başçısı İlham Əliyev ulu öndər Heydər Əliyevin siyasətini böyük müvəffəqiyyətlə həyata keçirir. Azərbaycan BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasına üzv seçilib, öz milli peykini orbitə çıxardıb. Belə bir dövlətin vətəndaş cəmiyyəti də təbii ki, inkişaf etmiş, nümunəvi olmalıdır. Ulu öndər Heydər Əliyevin apardığı və bu gün davam etdirilən siyasətin nəticələridir ki, bu gün Azərbaycanda müstəqil, güclü, azad, peşəkar vətəndaş cəmiyyəti yaranıb və inkişaf edir.

Vətəndaş cəmiyyəti hazırda çox böyük anlam ifadə edərək, təmsil olunduğu dövlətin sosial-iqtisadi, siyasi və hüquqi təbiətini, inkişaf və yetkinlik səviyyəsini ifadə edən bir normadır. Başqa sözlə bu anlayış altında tarixi təcrübə ilə əldə edilmiş, müəyyən meyarlara cavab verən cəmiyyət başa düşülür. Vətəndaş cəmiyyəti dövlət quruculuğunda ən yüksək mərhələlərdən birini təşkil etməklə vətəndaşı, ailəni, təhsil ocaqlarını, demokratik institutları, QHT-ləri, müstəqil məhkəmələri, müstəqil KİV-ləri özündə ehtiva edir.

Prezident İlham Əliyev vətəndaşlarla görüşərkən bildirmişdi ki: “Bizim siyasətimizin mərkəzində Azərbaycan vətəndaşı, onun maraqları, təhlükəsizliyi, rifahı və sağlamlığı dayanır”. Göründüyü kimi prezident bu sözlərlə dövlətin əsas vəzifəsini ifadə edərək, bunu birbaşa vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı ilə bağlamışdı.

Ölkəmizə 10 ildir ki uğurla rəhbərlik edən, həm xarici, həm də daxili siyasətdə dövlət və millət adına böyük uğurlara imza atan İ.Əliyev bütün sahələrdə olduğu kimi xüsusi olaraq vətəndaş cəmiyyətinin dövlət daxilində bir institut kimi formalaşması üçün də çox mühüm qərarlar qəbul edib. Qeyri-hökumət təşkilatları ilə yanaşı, müstəqil mətbuatın, siyasi partiyaların da dövlət tərəfindən dəstəklənməsi bu sırada dayanan önəmli faktorlardandır. Bu təcrübəyə bir çox demokratik ölkələrdə belə təsadüf edilmir. Prezident İlham Əliyev Azərbaycanda güclü vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasına dəstək vermək üçün ilk dəfə yerli qeyri-hökumət təşkilatlarına dövlət büdcəsindən qrantlar verilməsinin əsasını qoydu. Bu addım ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti institutlarının inkişafında dönüş mərhələsi oldu. 27 iyul 2007-ci ildə Azərbaycan prezidentinin sərəncamı ilə “Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Konsepsiyası” təsdiqləndi. Bu konsepsiya ölkədə QHT sektorunun inkişafının yeni mərhələsinin başlanması üçün baza prinsiplərini müəyyənləşdirdi. Konsepsiya ilə bağlı ictimai sektorda gedən geniş müzakirələrdən sonra Prezidentin 2007-ci il tarixli Fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası müstəqil bir qurum olaraq yaradıldı. Azərbaycan cəmiyyətdə yeni münasibətlər modelinin formalaşdırılması, vətəndaş cəmiyyəti institutlarının müasirləşdirilməsi, milli maraqların qorunması sahəsində QHT-lərin fəaliyyətinin artırılması, onların sosial problemlərin həllinə cəlb olunması, dövlət və cəmiyyətin inkişafı üçün əhəmiyyət kəsb edən proqram və layihələrin maliyyələşdirilməsi kimi məsələlər əsas məqsədlər olaraq seçildi. Hər il dövlət büdcəsindən vətəndaş cəmiyyəti institutlarının layihələrinin reallaşdırılması üçün böyük məbləğdə pul vəsaitləri ayrılır. Bu vəsaitlər hesabına hər il onlarla yerli QHT həm öz təşəbbüslərini həyata keçirmək imkanı qazandı, həm müxtəlif problemlərin həlli, beynəlxalq aləmdə təbliğatın aparılması üçün zəmin yaradıldı, həm də minlərlə vətəndaşı işlə təmin edilir. Son 10 ildə Prezident İlham Əliyev yerli vətəndaş cəmiyyəti institutlarına dövlət dəstəyini formalaşdırmaqla kifayətlənməyib ilk dəfə Azərbaycanı xarici QHT-lər üçün donor ölkəyə çevirdi. 2013-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası dövlət büdcəsindən ayrılmış vəsaitlər hesabına xarici ölkə QHT-ləri üçün maliyyə yardımı müsabiqəsi elan etdi. Həmçinin ölkəmizdə gənclər təşkilatlarının inkişafını stimullaşdırmaq məqsədi ilə yaradılan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Gənclər Fondu da yerli QHT-lərlə yanaşı, xarici QHT-lər, hətta fərdi şəxslər üçün də müsabiqələr elan etdi.

Ölkəmizdə vətəndaş cəmiyyəti quruculuğundan ən önəmli iki faktor isə siyasi partiyaların maliyyələşdirilməsi və müstəqil mətbuata dövlət dəstəyi oldu.

Prezident İlham Əliyev Azərbaycanda hərtərəfli inkişafın təminatçısının dövlət olduğunu atdığı addımlarla dünyaya bəyan etdi, bununla da Azərbaycanla bağlı qərəzli hesabatlar açıqlayan bir çox beynəlxalq təşkilatların sözü bitdi.

Məhz bu ənənənin nəticəsidir ki, hazırda Azərbaycan vətəndaş cəmiyyəti institutları artıq 15 il bundan qabaqkı kimi hansısa çətinliklərlə qarşılaşmır. İndi QHT-lər dövlət qurumlarında partnyor tapmaqda aciz deyillər, əksinə onların ən güclü, ən yaxın partnyoru dövlət qurumlarıdır. Hazırda Azərbaycan dövləti vətəndaş cəmiyyəti institutlarına nəinki mənəvi və siyasi dəstək, eyni zamanda böyük məbləğlərdə maliyyə dəstəyi də verir. Bu gün bunu Prezident İlham Əliyev həyata keçirir. Dövlət başçısının qəbul etdiyi qərarlar şübhəsiz ulu öndərin siyasətinin davamıdır. Bu gün biz rahatlıqla deyə bilərik ki, həqiqətən də vətəndaş cəmiyyəti institutları çox ciddi əsaslar üzərində qurulubdur. Bu müddət ərzində Azərbaycan qürur duya biləcək, çox mühüm tarixi nailiyyətlərə imza atıblar və bunu missiyanı uğurla davam etdirirlər.

Göründüyü kimi ölkəmizə 10 il ərzində yorulmadan xidmət edən, xalqın ona olan inam və etimadını layiqincə doğruldan İ.Əliyev ölkəmizin dünyanın ən sivil dövlətlərindən birinə çevrilməsi və dünya dövlətləri arasında rəğbətlə qəbul edilməsi üçün vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına hədsiz dərəcədə böyük təkan verib və verməkdə davam edir. Bu isə gələcəkdə sözügedən sahənin daha böyük uğurlara imza atacağını labüdləşdirir.

AQİL

525-ci qəzet.- 2014.- 25 yanvar.- S.30.