Payız – hələ qış deyil... - YÜZ GÖZƏL SEVGİ ŞEİRİ

PƏRVİNin təqdimatında

Rəqəmlərin insan ovqatına təsiri qəribədi. Bəzən çox böyük rəqəmlər qorxudur adamı, təlaşlandırır, bəzən də fərəhləndirir, sevindirir. Amma hərdən də inanmaq istəmirsən rəqəmlərə. Həyat sayğacına baxırsan, gözlərin böyüyür heyrətdən... Bəlkə səni qara basır?! Bu illər nə tez ötdü, axı...

Elə bu günlərdə o musiqi məktəbinin önündən keçəndə xatırlamışdın uzun hörüklü gözəl qızı, sinif yoldaşını! Axı, nə keçib üstündən? Heç nə!

Sanki dünən idi... Yekə saatını qoluna taxıb ilk dəfə məktəbə getməyin, ananın ətəyindən yapışıb “getmə, sən də otur yanımda” – deməyin... O qızı da birinci dəfə onda görmüşdün. 45-in payızında! Dünyanın müharibədən qurtulmasından cəmisi bir neçə gün keçmişdi... Qalib ölkənin xoşbəxt uşağıydın! Radio dalğalarından eşitdiyin təntənəli sözlər indiki kimi yadındadı... Onda kino da ağ-qaraydı, hə... Elə indi də o illəri xatırladıqca hər şey kino lenti kimi keçir gözünün önündən: qabaq partada əyləşmişdi o uzunhörüklü, gözəl qız! Əlaçıydı! Yoxsa şəklini hardan tapacaqdın?! Hə, axı, əlaçılar lövhəsindəki fotosunu da sən çırpışdırmışdın... Neçə il keçib gör! Heç inanmağın gəlmir bu rəqəmlərə... Yəni bu qədər vaxta heç korşalmadımı yaddaşın?! Konservatoriyanın pillələri, zəng edib asdığın telefon avtomatının rəngi, “hə” cavabı alan kimi qaçıb getməyin, anangilin elçiliyə hazırlaşmaları, hamısı dipdiridi xatirində... Vallah, elə bil dünən idi!

Zaman həqiqi sevgiləri böyüdür, müdrikləşdirir, zənginləşdirir. Məhəbbət də yaşa dolur yəqin... İllər keçdikcə, sevginin bəzi çalarları zəifləyir, əvəzində yeniləri yaranır. Çılğınlıq itir bəlkə, daha uşaq kimi atılıb-düşmür, tez-tez küsüb barışmır, dəcəllik eləmir, qısqanmırsan... Amma əvəzində yeni, daha dərin, daha kamil bağlar yaranır sevdiyinlə öz aranda. Həyat yoldaşı, sevgili, dost, həmdəm, həyan, hamısı bir şəxsdə birləşir!

Və bir də xatirələr! Elə sayğacı da, illərin sayğacını da yalançı çıxaran xatirələr olur, məncə... Çünki hələ uşaqlıqdan sevdiyin, ailə qurduğun, illərlə bir damın altında yaşadığın adam səninlə bərabər böyüyür, bütün o xatirələri də birgə yaradırsız, bir sözlə, başın yaşamağa qarışır, zamanın fərqində də olmursan heç. Və bir gün təqvimə baxanda diksinirsən!

Anarın həyat yoldaşı Zemfira xanıma həsr etdiyi şeir də məhz bu ovqatla yazılıb. Şairliyini “hərdən-birdən tutan azar” adlandıran yazıçının bu hissini poetik yolla ifadə etməsi təəccüb doğurmur. Əlbəttə, bu mövzuda hekayə də, roman da yazmaq olardı. Amma elə duyğular var ki, onları şeirlə deməlisən, ya da bir məktubda yazmalısan. Və mənə görə, bu şeirin bir qeyri-adiliyi də məktub təsiri bağışlamasıdı! Anar sanki heç şeir yazmır, sadəcə, dərdləşir xanımı ilə! Elə-belə danışır, qırx ildə yaşananlardan, öz duyğularından – sevincindən, kədərindən, xatirələrindən, gələcəyə aid arzularından... Sakit, hay-küysüz, pafossuz, iddiasız danışır və nəticədə şeir alınır!

Real şəxsiyyətlərdən, tarixdə olmuş hadisələrdən bəhs edən əsərlər həmişə böyük maraqla qarşılanır. Bu şeirin də əsas özəlliyi qəhrəmanların hər kəsə tanış olması, məşhurluğudu... Xalq yazıçısı Anar və xanımı, musiqişünas alim, professor, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü Zemfira Səfərova... Hər ikisi tanınmış, istedadlı, qeyri-adi simalardı! Və əslində, belə məşhur adamların həm də yarım əsrdi ki, birlikdə olması, ailələrinin möhkəmliyi insanı yaxşı mənada təəccübləndirir. Mühitdən, cəmiyyətdən uzaq, bütün dedi-qodulardan, paxıllıqlardan, yalanlardan, böhtanlardan kənarda ailəni qoruyub saxlamağa, qarşılıqlı hörmət, məhəbbət bəsləməyə nə var ki?! Ən çətini məhz budu: həm insanların, millətin içindəsən, həm də hamıdan uzaq, hər kəsdən hifz etdiyin bir qalaçan var... Və sən Nazim Hikmət demiş, səhər işinə, axşam evinə sevinərək getməyin üçün çox şeyə hazırsan! Bəlkə də, bunların hamısını rəqəmlər tənzimləyir, şeirin də məhz qırx il sonra yazılması əsas şərtdi, bəlkə bütün bu qoruma təcrübəsi illərlə yaranır... Amma hər halda, indi, bu zəmanədə, “xasiyyətimiz tutmadı” bəhanələriylə dağılan birillik ailələrin fonunda şeir çox möcüzəvi, amma həm də səmimidi.

Əsərin yazıçı qələmindən çıxması da maraqlı məqamdı... Həzin, yupyumuşaq bir təhkiyə var bu şeirdə... Həm də dinamika var, həyəcanın ziqzaqvari artıb-azalması aydın görünür. Müəllif sevdiyi xanımla bərabər dünyaya bəxş etdiyi namuslu, ləyaqətli, alnıaçıq balalardan danışanda nə qədər sakit, ilıq sözlərlə danışırsa, “45-in payızında səni ilk gördüyüm gün necəydinsə – eləsən, Söylə bunun sirrini, Necə qaldın belə sən?” deyəndə beş o qədər isti, həyəcanla ifadə edir hisslərini...

Zemfira xanım “Ardı yaşanılır” adlı xatirələr kitabında yazır: “Onu deyim ki, bu yazıda mən Anar haqqında, bizim münasibətlərimiz haqqında demək olar ki, heç nə yazmamışam. Qorxuram, mənim qələmim bunun üçün çox zəif ola. Bunu Anarın özü yazmalıdı, amma yəqin ki, onun özü də yaza bilməz...”

...Əslində, hər bir yazıçı bu və ya digər şəkildə özünü, öz hisslərini yazır... fraqmentlərlə, kiçik, ya böyük detallarla həyatını köçürür kağıza! Amma hər halda, yəqin ən çətini avtobioqrafik əsər yazmaqdı. Ələlxüsus, yaşadığın həyat rəngarəng, duyğuların qeyri-adidisə... Nə yazsan, solğun, adi görünür! Allahın xoş münasibətindən istifadə edib bütün yaşananları yazmaq üçün əlavə bir həyat da istəmək keçir könlündən... Fəqət, ömür bir dəfə verilir hər kəsə, amma sən bunu bilsən də, gündə bir bəhanəylə o əsəri sonraya saxlayırsan. Elə buradaca müəllifin xanımına “Hələ də yazmadığım ən gözəl əsərimsən” (məhz yazmadığım!) sözlərindən xəfif bir narahatlıq duyulur. Və bəlkə elə bu şeir həmin o yazılacaq əsərin epiqrafı ola bilər.

... Amma məgər şeir özü bitibmi? Zemfira xanım demiş – ARDI YAŞANILIR!

ANAR: “Ən gözəl əsərimsən!!!”

Zemfirama

Zaman nə tez ötüşdü,

Lap mat qalmışam özüm.

Düz qırx il bundan qabaq

Olub toyumuz bizim.

Bu qırx il necə keçdi?

Elə bil qırx il deyil,

Qırx gün, qırx gecə keçdi.

İl illərə qalandı,

Sevgi, intizar, kədər,

Sevinc, fərəh, itkilər

Bir – birinə calandı.

Bəs bu qoca dünyada

Nələr keçib gedəndi,

Nələr hər vaxt qalandı?

Pul, sərvət toplamadıq,

Var-dövlət qazanmadıq

Həyatımız boyunca.

Ölkələri, elləri

Gəzdik, gördük doyunca.

Paxıllıqla üzləşdik,

Haqsızlıqla rastlaşdıq,

Nə beynimiz pas atdı,

Nə qəlbimiz daşlaşdı.

Haçansa, qırx il sonra

(kaş ki, belə olaydı)

dünyayla vidalaşıb,

Ömür sərhəddin aşıb,

Çəkiləndə qeybə biz

O biri dünyada da

Bir vuracaq qəlbimiz.

Burda bizdən nə qalar?

Namuslu, ləyaqətli,

alnıaçıq balalar,

şirin-şəkər nəvələr,

Ağ vərəqlər üstündə

çəkdiyimiz əzablar –

Yazdığımız kitablar,

Bir də xatirələrdə

Yaşayacaq eşqimiz –

hərarətli, pak, təmiz...

45-in payızında

səni ilk gördüyüm gün

necəydinsə – eləsən,

Söylə bunun sirrini,

Necə qaldın belə sən?

Hələ axşam düşməyib

Bu qaralan qaş deyil.

Yaz ötüb, yay bitsə də,

Payız – hələ qış deyil.

Qış gəlsə də, gəlsin qoy

Qış günü deyildimi

Hədiyyəsiz-filansız,

bizim unudulmaz toy?

Sən vəfalı sevgilim,

İlin dörd fəslində də

baharımsan, yazımsan.

Mənim alın yazımsan,

Hələ də yazmadığım

Ən gözəl əsərimsən,

Yazacağım yazımsan.

Yaxında, ya uzaqda

Səni hər zaman anar

Köhnə məktəb yoldaşın –

Həyat yoldaşın

Anar.

Pərvin

525-ci qəzet.- 2014.- 25 yanvar.- S.21.