"QHT-lərin fəaliyyətinə bütün mümkün
şərait yaradılıb"
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ PREZİDENTİ YANINDA QEYRİ-HÖKUMƏT TƏŞKİLATLARINA DÖVLƏT DƏSTƏYİ ŞURASI KATİBLİYİNİN İCRAÇI DİREKTORU FƏRASƏT QURBANOVUN AZƏRBAYCANDA ATATÜRK MƏRKƏZİNİN "BÜLLETEN" DƏRGİSİNƏ MÜSAHİBƏSİ
- Fərasət müəllim,
Azərbaycanda dövlət
və vətəndaş
cəmiyyəti institutları
arasında münasibətlər
hansı prinsiplərlə,
necə tənzimlənir?
- Vətəndaş cəmiyyəti
institutlarının iştirakı
olmadan hər hansı inkişafı təsəvvür etmək
mümkün deyil. Dünyanın inkişaf etmiş
ölkələrində dövlətlə
vətəndaş cəmiyyəti
institutları arasında
xüsusi münasibətlər
mövcuddur. Bu münasibətlər
ilk növbədə dövlətçilik
ənənələrinə, prinsiplərinə söykənir.
Təcrübəyə görə,
dövlət qurumlarının QHT sektoru ilə əməkdaşlıgı
dövlət
və cəmiyyət üçün problemlərin həllinin gerçəkləşməsidir.
Avropada olan təcrübəyə nəzər
yetirir və görürük ki, vətəndaş cəmiyyəti
quruluşları ilə
dövlət qurumları
arasında sıx münasibət əsasən
iri ölkələrdə
müşahidə edilir. Burada əsas amil odur ki, dövlətin,
onun rəhbərinin
vətəndaş cəmiyyəti
institutları istiqamətində
siyasi iradəsi olsun. Sözsüz ki, Azərbaycanda
bu siyasi iradə var. Azərbaycan Prezidenti vətəndaş
cəmiyyəti quruluşlarının
inkişafı üçün
yüksək siyasi iradə nümayiş etdirir. QHT-lərin
fəaliyyətinə bütün
mümkün şərait
yaradılıb. Bu gün qeyri-hökumət-dövlət
münasibətləri yeni
bir əməkdaşlıq
müstəvisindədir.
"Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət
Dəstəyi Konsepsiyası"nda
dövlət vətəndaş
münasibətləri aydın
şəkildə əks
olunub, dövlətin vətəndaş cəmiyyəti
institutlarını dəstəklədiyi
prioritet sahələr,
əsas istiqamətlər
göstərilib. Azərbaycan Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət təşkilatlarına
Dövlət Dəstəyi
Şurasının modeli
isə əksər Avropa ölkələri üçün də nümunə ola
bilər. Biz Avropa
ölkələrində Azərbaycanda
vətəndaş cəmiyyətinin
inkişafının hazırkı
durumunu təqdim etdiyimiz zaman yaxşı mənada təəccüblə qarşılanırıq.
Bu, dövlətimizin, cənab Prezident İlham Əliyevin vətəndaş cəmiyyəti
institutlarına, QHT sektoruna
verdiyi önəmin uğurlu nəticəsidir.
-Şura vətəndaş
cəmiyyəti institutlarının
inkişafında dövlət
siyasətini həyata
keçirir. Bu fəaliyyətdə
QHT-lərin inkişafı,
cəmiyyətlə münasibətlərin tənzimlənməsi
məsələləri də
var. Hazırda QHT-lərin
təşəbbüskarlıq və fəallıq meyarları təcrübədə
özünü doğruldurmu?
- QHT sektorunun kimliyinə nəzər yetirək:
QHT-lərdə təmsil
olunan şəxslər
kimlərdir? Əlbəttə,
bunlar cəmiyyətin
içində ictimai fəallığı ilə
seçilən, könüllü
şəkildə öz
enerjisini ictimai işə sərf edən, cəmiyyət üzvləri, müxtəlif
peşə sahələrində
seçkin insanlardır.
Çalışırlar ki, cəmiyyətin
mövcud olan problemlərinin həllinə
könüllü olaraq
ictimai töhfə versinlər. Bu, QHT-lərin
fəlsəfi təsviridir
və hər zaman praktikayla uzlaşmaya, ayrı-ayrı
fərdlərin də
marağı ola bilər. Bəzən QHT-nin fəlsəfi mənadan kənara çıxaraq
bir qədər siyasətə meyl etməsinə rast gəlinir. Bu cür yanaşmaları başqa
dövlətlərdə də
görmək mümkündür.
QHT sektoru dövrün
tələbləri ilə
ayaqlaşmalıdır. Bu günün ictimai tələbi, dəstəyi
nəyi diqtə edirsə, QHT sektoru da layihə və proqramlarını həmin istiqamətə yönəldir. Burda Şuranın
üzərinə məsul
vəzifələr düşür.
Qeyri-hökumət təşkilatlarının
potensialını, imkanlarını
düzgün istiqamətləndirmək
üçün qrant
müsabiqələrinə elə
mövzular təqdim edirik ki, cəmiyyətimiz üçün aktual olsun.
Şura ölkədə yaranmış
ilk donor olaraq 14 fəaliyyət
istiqamətini dəstəkləyir. Buna sosial
məsələlər, Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinə ictimai
dəstək, müdaxilə tələb edən problemlər təsbit olunub. Buna uyğun da qrant
və müsabiqələr
elan edilir. QHT-lərin təklifləri
heç də hər zaman müsabiqə mövzuları
ilə uzlaşmır.
Təbii ki, bunların içərisindən
ən yaxşılarını,
faydalı olanları seçirik.
-Siz cəmiyyətin inkişafında və idarəsində QHT-lərin
önəmli rolunu vurğuladınız. Bizim QHT-lərin
cəmiyyətin inkişafındakı
rolunun səviyyəsini
necə dəyərləndirirsiniz?
-Azərbaycanda QHT-lərin səviyyəsini belə təsnifatlaşdırmaq olar:
inkişaf etmiş təşkilatlar, inkişafa
keçid mərhələsində
olanlar və yeni yarananlar. Cəmiyyətdə tanınan təşkilatlarımız
var. Dövlətimiz
belə QHT-lərlə əməkdaşlıq
edir. Şura təsnifatlaşdırma üzrə xüsusi proqram həyata keçirməyi nəzərdə
tutur. İnkişaf etmiş ölkələrdə
ictimai faydalı təşkilatların faizi
ayrıca təsnifatlaşdırılıb.
Bəzi ölkələrdə QHT Standarları
deyilən bir sənəd var. İnkişaf
etmiş, inkişafa keçid mərhələsində
olan və həmçinin yeni yaranmış təşkilatlara
sertifikatlar verilir.
Dövlət də, beynəlxalq təşkilatlar
da QHT-lərə münasibətdə sertifikat amilini əsas götürür.
Nüfuzlu təşkilatlara böyük qrant müsabiqələrində üstünlük
verir.
Ölkəmizdə də QHT işinin böyük tarixi olmasına baxmayaraq, bu sektora dövlət
dəstəyi 2008-ci ildən
başlayır. Ötən 7 ildə dünya səviyyəsində tanınan
bir QHT fəaliyyəti
ortaya qoymaq çətin olsa da, Avropa ölkələrinin keçdiyi
yolun çox hissəsini qət etmişik. Dünyada mövcud
olan elə bir praktika yoxdur
ki, bizdə o tətbiq olunmasın.
- Fərasət müəllim,
Şuranın türk
dünyası ölkələri
ilə əlaqələri
necədir? Həmin ölkələrdə analoji qurumlar varmı və bu təşkilatlarla əməkdaşlıq münasibətləri
hansı səviyyədədir?
Şura tərəfindən xarici ölkələrin QHT-ləri
üçün ayrılan
qrantlar hansı mövzuları əhatə
edir?
- Türk dünyasının
bir hissəsi olaraq qardaş ölkələrlə əməkdaşlığa
can atırıq. Türkiyənin
Daxili İşlər
Nazirliyinin nəzdindəki
Dərnəklər Dairə
Başkanlığı ilə
işgüzar təmaslarımız
var. Qeyri-hökumət təşkilatlarına
dövlətin verdiyi dəstəyin prinsip və mexanizmlərində
oxşar cəhətlərimiz
var. Türkiyədə müxtəlif
dərnəklər, Sivil
Toplum Kuruluşları
(STK), fondlar var ki bunların hamısı humanitar fəaliyyətlə məşğuldur.
Vaqfların forması
və fəaliyyət
dairəsi xüsusilə
fərqlidir. Vaqflar əldə etdiyi
gəliri məhz xidmət etdiyi sahəyə yönəldirlər.
Fikrimcə, cəmiyyətin inkişafı üçün
olduqca faydalı model olan bu vaqfların
təcrübəsini öyrənməliyik. TİKA ilə yaxından əməkdaşlıq edirik.
Təşkilat Bakıda QHT-lər
üçün bir təlim-resurs mərkəzinin
yaradılmasında Şuraya
dəstək olub.
Yaxınlarda isə Şura
TİKA ilə əməkdaşlıq
haqqında Memorandum imzalayıb.
Dost ölkənin
bir neçə STK-na ümumi maraqlarımızla,
xüsusilə də Dağlıq
Qarabağ problemi ilə bağlı layihələrin maliyyələşməsinə
dəstək veririk. Türkiyənin iri şəhərlərində
və Avropada Xocalı soyqırımının
dünyaya tanıdılması
istiqamətində, həmçinin
Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinə dair
bir sıra tədbirlər, sərgilər
təşkil olunub.
Digər türk ölkələri
ilə əməkdaşlıq
sahəsində də
müəyyən işlər
görülüb. Azərbaycan-Türkiyə qeyri-hökumət təşkilatları
Forumunun keçirilməsi
ideyasını irəli
sürmüşük. Bu Forumu təsis etməklə, digər türk respublikalarını da
quruma cəlb
etmək nəzərimizdədi.
Forumun ictimai əlaqələrin vasitəsi
ilə regionda sülhə və sabitliyə töhfə verəcəyini
düşünürük.
- Ölkəmizdə elə QHT- lər var ki, dövlətin QHT sektoruna böyük dəstək və qayğısı müqabilində xarici donorlara üz tuturlar. Şübhəsiz ki, bu işdə xarici donorlar da öz maraqlarını güdürlər. Onların birgə fəaliyyəti isə çox zaman cəmiyyətdə birmənalı qarşılanmır...
- Qanunvericilikdə xarici donorlara əməkdaşlığı məhdudlaşdıran heç bir müddəa yoxdur. Hökumət QHT-lərin xarici partnyorlarla əlaqələrinə qanunla hər cür şərait yaradıb. QHT və ictimai birliklərin rəhbərlərinin əsas qayəsi millətinə, Vətənə xidmət olmalıdır. Əgər bir QHT rəhbəri xarici donorun maliyyəsinə görə ölkənin milli maraqlarına zərər vurursa, deməli, o, xəstə təxəyyüllü bir insandır. İnsan heç bir maddi yardıma, qranta öz milli kimliyini, milli dövlətçilik maraqlarını qurban verməməlidir. Hansısa yerli təşkilat xarici donorla əməkdaşlıq edərək ölkəmizdə sosial vəziyyətin yaxşılaşması, uşaqlarla, ətraf mühitlə, xəstəliklərlə bağlı məsələlərə dair layihələr həyata keçirirsə, bunu alqışlayır, dəstək oluruq. Amma məqsədli şəkildə Azərbaycanın fondlarına deyil, xarici donorlara üz tutanların niyyətinin saf və xoş olmadığı ortaya çıxır. Niyyətin də xoş olmaması dövlətçiliyə, milli maraqlara zərbədir.
Xarici donorla əməkdaşlıq edən QHT onun barəsində bütün məlumatları bilməlidir: bu donorun maliyyəsi hardandır, vəsaiti hansı niyyətlə verir və s. Bu əməkdaşlığa gedən hər bir şəxs milli dövlətçilik maraqlarına sadiqlik nümayiş etdirməlidir.
-Fərasət müəllim, perspektivdə QHT sektorunu daha da inkişaf etdirmək, fəaliyyətini stimullaşdırmaq üçün nə kimi tədbirlər nəzərdə tutulub?
-Biz yeni proqramlar üzərində çalışırıq. Bunlardan biri ictimai-faydalı təşkilatların müəyyən edilməsi ilə bağlı konsepsiya sənədinin hazırlanmasıdır. Bu sənəd imkan verəcək ki, gələcəkdə QHT-lər arasında bir təsnifatlaşma aparılsın. Eyni zamanda, biznes qurumları arasında korporativ sosial məsuliyyət mədəniyyətinin formalaşması istiqamətində müəyyən işlərə başlamışıq. Hazırda biznes qurumlarının QHT sektoruna yardımı heç bir qanunla tənzimlənmir. Biznes qurumları ilə QHT-lər arasında vətənpərvərliyə əsaslanan əməkdaşlıq ideyasını təbliğ etmək fikrindəyik. QHT-lərə müxtəlif pulsuz xidmətlərin təşkili reallaşıb, Bakı Təlim-resurs mərkəzində ofis və texniki imkanı olmayan qurumlar pulsuz xidmətlərdən istifadə edə bilərlər.
Perspektivdə elektron TV
yaratmağı da nəzərdə tutmuşuq. Bu, QHT-lər üçün yeni bir tribuna olacaq. QHT-lərlə dövlət qurumlarının əməkdaşlığını
işgüzar münasibətlər
səviyyəsinə qaldırmaq
üçün sosial
sifarişlərdə QHT-lərin
iştirakını təmin
etmək yönündə
araşdırma aparırıq.
Dövlətimiz QHT sektoru ilə
əməkdaşlıqda olduqca
maraqlıdır, vətəndaş
təşəbbüskarlığını
yüksək qiymətləndirir.
Cəmiyyətimiz, dövlətimiz
də QHT-lərin
faydasını hiss etməlidir.
Söhbəti yazdı: D.Osmanlı
Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin
baş redaktoru
525-ci qəzet.- 2015.- 24 aprel.- S.7