Bir verilişin tarixçəsi

Üçüncü yazı

Hələ uşaqlıq çağımdan müəllim babamın, eləcə də el-obamızın yaşlı adamlarının dilindən eşitdiyim xoş sözlər ürəyimdə Azərbaycanın görkəmli yazıçısı Mir Cəlal Paşayevin şəxsiyyətinə, yaradıcılığına böyük rəğbət yaradıb. Ali məktəbdə təhsil aldığım illərdə kitabxanalardan birinci Mir Cəlal müəllimin əsərlərini soruşurdum. Bir dəfə "Bir gəncin manifesti" əsərini istəyəndə:

- Kitab oxuculardadır, - dedilər, - bir neçə gündən sonra qaytaracaqlar.

Aradan günlər keçdi və "Bir gəncin manifesti"ni əlimə götürəndə çox sevindim. Evə qayıdan kimi başladım oxumağa, qurtarana kimi kitabı əlimdən yerə qoymadım. Əsər məni sehrləmişdi, onun qəhrəmanları düşüncəmə hakim kəsilmişdi, xəyalımdan getmirdi. Bütün varlığımla Baharın dərdinə, kədərinə acıyır, Mərdanla bir nəfəs alırdım. Sonrakı illərdə Mir Cəlal müəllimin bütün əsərlərini oxudum, böyük yazıçının yaradıcılığına dərindən bələd oldum.

Günlərin birində həmyerlimiz, şair İlyas Tapdığın "Əziz bir insanı xatırlayıram" adlı xatirələr kitabı əlimə keçdi. Maraqla oxudum. Şair uzun illər qonşu olduğu unudulmaz yazıçımızın həyat yolu, zəngin yaradıcılığı, onunla ayrı-ayrı vaxtlarda görüşləri barədə geniş söhbət açır, sənətkarın sadə, səmimi bir insan, istedadlı qələm ustası olmasından məhəbbətlə danışırdı.

İlyas Tapdıqla növbəti görüşümüzdə o, məndən soruşdu:

- Rauf, Mir Cəlal müəllimin Gədəbəydə açılan muzeyində olmusan?

Düzünü deyim ki, nə cavab verəcəyimi bilmədim. Çünki son vaxtlar rayona yolum düşməmişdi.

İş elə gətirdi ki, bir gün İlyas müəllimlə yolumuzu oradan saldıq. Muzeydəki kitablara, şəkillərə baxandan sonra böyük ədib haqqında məlumatım daha da zənginləşdi. Öz-özümə dedim: "Nə üçün bu muzey haqqında veriliş hazırlamayım?!" Arzumu tələbəlik illərindən yaxşı tanıdığım, hazırda İctimai Televiziyada çalışan yazıçı-publisist Rafiq Səməndərə bildirdim.

Rafiqin məsləhəti belə oldu:

- Ssenarini yaz, gətir.

Həmin ərəfədə Mir Cəlal Paşayevin yaxın qohumu Cümşüd müəllimlə tanış oldum. O, biləndə ki, mən gədəbəyliyəm, özüm də Mir Cəlal müəllim haqqında veriliş hazırlamaq istəyirəm, çox sevindi. Söhbət əsnasında Mir Cəlal müəllim barədə yadında qalan xatirələrini də danışdı. Sonra məndən soruşdu: "Görəsən Mir Cəlal müəllimin vaxtilə Gədəbəydə dərs dediyi şagirdlərdən qalanı varmı?" Dedim bilmirəm, öyrənərəm.

Yenə də İlyas Tapdığa müraciət etdim. İlyas müəllim dedi ki, onun yeganə sağ qalan şagirdi Əmiraslan Nuriyev 90 yaşındadır, rayon mərkəzində yaşayır.

Bu xəbər məni çox sevindirdi. Bunu Rafiq Səməndərə deyəndə qayıtdı ki, çox gözəl faktdır. Ancaq yaxşı olar ki, verilişə Mir Cəlal müəllimin universitetdə dərs dediyi tələbələrdən də dəvət edəsən.

Bundan sonra birinci növbədə unudulmaz yazıçımız Abdulla Şaiqin oğlu, hörmətli akademikimiz Kamal Talıbzadə ilə görüşdüm. O, öz ustadı barədə olduqca xoş, unudulmaz xatirələr danışdı! Sözünün axırında dedi ki, Mir Cəlal müəllim böyük yazıçı, alim-pedaqoq olmaqla yanaşı, həm də çox sadə, pambıq kimi yumşaq təbiətli, heç kəsin qəlbinə dəyməyən bir insan idi. Amma onun sadəliyində böyük əzəmət, xeyirxahlıq, nəciblik vardı.

Bunun ardınca professorlardan Təhsin Mütəllibovun, Qara Namazovun, Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin, yaxın dostum İlyas Tapdığın xatirələrini lentə yazdırdım. Qalırdı bircə Əmiraslan müəllim. Yolun uzaqlığı, yaşının çoxluğu onu Bakıya dəvət etməyə imkan vermirdi. Çəkiliş qrupu ilə Gədəbəyə, onun görüşünə getdik. Birlikdə Mir Cəlal müəllimin muzeyində olduq. O, bizə sevimli müəlliminin kitablarını göstərir, onun Gədəbəylə bağlı hekayələri barədə həvəslə danışırdı. "Yalnız barmaqlar" hekayəsini isə xüsusi olaraq qeyd etdi.

Mir Cəlal müəllimin keçmiş şagirdi ustadının yolu ilə getmiş, taleyini qələmə bağlamışdı. Uzun illər pedaqoji fəaliyyətlə bərabər, rayon qəzetinin redaktoru işləmişdir. Söhbət zamanı iftixarla dedi: "Mən fəxr edirəm ki, Mir Cəlal müəllim kimi böyük sənətkarın şagirdi olmuşam. O, bütün Gədəbəy camaatının hörmətini qazanmışdı. Rayonumuzda dərs dediyi illərdə Mirzə Teymur, Əli Rəsulov və bir sıra başqa tanınmış ziyalılarla yaxından dostluq edirdi. Bu barədə onların övladları, nəvə-nəticələri həmişə ürəkdolusu, həm də fəxarətlə danışırlar".

İctimai Televiziyada bir neçə dəfə nümayiş etdirilən "Mir Cəlal xatirələrdə" verilişi geniş əks-səda doğurdu. Redaksiyaya, eləcə də müəllif kimi mənə çoxlu zənglər oldu. Təbii ki, bu, ilk növbədə hörmətli yazıçımızın adı ilə bağlıdır.

Unudulmaz sənətkar, bacarıqlı pedaqoq, adı böyük hərflərlə yazılan insan Mir Cəlal Paşayevlə bağlı üçüncü yazımı şair İlyas Tapdığın verilişdə səslənən misraları ilə yekunlaşdırmaq istərdim:

Yaxın dostlarıydı tələbələri,

Neçə gənc alimə qanad verirdi.

Vətəndaş şairi, üsyankar şeiri,

Mübariz adamı tərifləyirdi...

Rauf VƏLİYEV

Mir Cəlal Paşayev ədəbi irsinin tədqiqatçısı

525-ci qəzet.- 2015.- 30 aprel.- S.7.