Nağıl adam
portret-povest
(Əvvəli
ötən şənbə sayımızda)
“Yurdumuzu
gəzə-gəzə...”
YOLDAŞI
YOLDA TANI: QUZĞUNDAN DÜBRARACAN
Nə vaxtdır ki, doğma Azərbaycanımızın
bu vaxtacan gəzib dolaşdığım el-obaları, gəzməli-görməli
yerləri ilə bağlı təəssüratlarımı,
gördüklərimi-eşitdiklərimi “Yurdumuzu gəzə-gəzə...”
silsiləsində qələmə alıram. Yeri gəlmişkən,
qayım-qədim Şabran torpağında belə səfərlərdə
çox vaxt yol yoldaşım dostum Aydın olub.
Müdrik
kişilər demişkən, yoldaşı həm də yolda
tanıyarlar...
Yenə
qayıdıram dostum Aydınla qədimdən qədim bu
Şabran elinin uzaqlı-yaxınlı, dağlı-aranlı
köhnəlib soyulan, atılıb unudulan, seçilib qurulan,
qayğıyla qorunan yurd yerlərinə, obalarına,
oymaqlarına, yaddaşımızda köç salan o birgə
güzargahlarımıza...
Dostum Aydın doğma yurdun hər qarış
torpağını özünə səcdəgah bilən,
daşına baş qoyub, mamırını qucmaqla da təsəlli
tapan vətənpərvərlərdəndir.
Burasını da deyim ki, o, çox yerlər gəzib,
çox yerlər görüb, doğulub boya-başa
çatdığı, varlığını ovsunlayıb
özündən uzağa, qırağa buraxmayan, onu sevgi ilə
bağrına basan elini-obasını da sevə-sevə gəzib
dolaşıb.
Keçənlərdən üzü bəri yurdun aqillərinin,
ulularının idrakından-kamalından yoğrulan, nəsillərin
yaddaşında yaşayan zəngin fikir xəzinəsindən
həm özü bəhrələnib, həm də açar
olub o xəzinənin qıfılını açaraq dilə
gətirib, danışıb, yazılı yaddaşa
çevirib və hələ də bu müqəddəs
yoldadı.
Ancaq nə
əcəb ki, sözünü desə də, ağsaqqal-qarasaqqalını
tanıyıb sevsə də, ucqar bilib hələ gedib
çıxa bilmədiyi, nə vaxtsa yolunu salmağa, kim bilir,
bəlkə də, necə deyərlər, “ehtiyat
saxladığı” bəzi gülüstan yerlər də
vardı. Oraları ziyarət etmək, gəzib
görmək, torpağının ətrini,
gülünün-çiçəyinin qoxusunu, nanəsinin,
yarpızının, kəklikotusunun dadını, saf buz kimi
soyuq sularını içib tamını almaq, demə, elə
ikimizin birgə qismətinə qalıbmış.
Bizim bu
Şabranda başı Çıraqqalaya dirənən,
ayaqlarını isə Zöhrab kəndinin yaylaqlarından
axıb gələn, gah məcrasından çıxıb
aşıb-daşan, gah da yorulub məcrasına çəkilən
Gilgilçayın pak suları yalayan dağların belində,
yaylaqların əhatəsində yurdu köçüb
adı, bir də o ağır yurdun dam-daşının
kalovları qalan gen-geniş güney boyunca üzü Nohurlara
doğru, yaşı bilinməyən yeddi kəndimiz var.
Bax, o
Gilgilçayın quzeyində də başı, elə hər
ikimizin yazıçı dostu Sadıq Elcanlının təbirincə
desək, qədim Quzğun dənizindən iki min metr
hündürlükdəki Dubrar dağına dirənən, nə
yaxşı hələ ki, ocaqları tüstüləyib
çıraqları yanan daha altı kəndimiz də öz
yerində.
Xülasə,
bir müddət əvvəl, lap dəqiqi, 2013-cü ilin bir
sentyabr günündə dostumla sözü bir yerə qoyub
güzarımızı “Çuxurazəmi” ərazisi deyilən
o kəndlərə saldıq. Mən hələ neçə
il əvvəl bu rayona vəzifə təyinatımdan
düz iyirmi gün sonra (2007-ci ilin iyul ayının 18-də),
necə deyərlər, işimin “adını” bildiyim
üçün bu yerlərə gəlmişdim. İrili-xırdalı bütün kəndləri
bircə-bircə gəzmiş, hər evin ağsaqqalı və
başıpapaqlıları ilə də, demək olar ki, tək-tək
görüşüb hal-əhval tutmuşdum. O zamandan bəri
sonralar da artıq bir neçə dəfə də bu
dağlara yolum düşmüşdü. Camaatla
görüşlərdə, yeni tikilən məktəbin təməlini
qoyanda, açılışını edəndə və bir
sözlə “öz işimdə”... Dostum isə
rayonun bir parçası olan bu yerlərə birinci dəfə
idi gedirdi və yol boyu da bu gedişinin ilk dəfə
olduğunu dilə gətirib səbəbkar kimi mənə hey
alqış yağdırırdı.
O səfərimiz
yazıçı dostumuzu yaman tutmuşdu və hətta bir
günlük səfərin təəssüratlarından
doğan, elə bu yazımın əvvəlində bir
parçasını da iqtibas edərək
“özümünküləşdirdiyim” “Ömrümüzə
yazılan gün” adlı bir kitab da yazdı.
Mövzuya qayıdıb söhbətimin bu yerindən yenə
də sözümə davam edəcəyəm. İndi isə... Lətifəsi
yenə də bizim Aydından uzaq, yeri gəlib, qoy birini də
danışım...
Çıraqqala ayağında dediyim bu kəndlərdən
birində, Güləh kəndində Əliağa adlı
birisi varmış. Yüz il bundan əvvəl dağ kəndində
yaşayan birisinin işi-gücü nə olasıdır ki? Kişi əkinçilik, biçinçilik,
maldarlıq, rəncbərliklə məşğul ola-ola gəlir
çatır ömrünün lap ahıl
çağlarına. Qırx pilləli nərdivanı
üzü yuxarı həvəslə qalxıb, ürəyincə
olmasa da, elə o pillədə daldalı, geriyə enərək,
gəlib çatır lap aşağıdakına, yerdən
bircə qarış hündürlükdəki həddə.
Əli işdən, dizi girdən düşən
Əliağa kişi bir gün kənd meydanında əyləşib
yaşıdları ilə axşamın
sızıltısından qabaq günü “öldürməkdəykən”
Gilgilçayın quzeyindəki, gündə neçə dəfə
hay verib, haraya çağırdıqları, bizim el təbirincə,
bəlkə də, “əl uzatsan çatar” qədər məsafədə
olan Mükül kəndinə həsrətlə baxır,
baxır, sonra da bir dərin ah çəkib:
- Eh, gidi
dünya, bu qədər ömür sürdüm, illər gəlib
keçdi, qocalıq yetişdi, bu gün-sabah ölüb gedəcəm,
ancaq gedib Mükülü bir görə bilmədim ki, bilmədim,
- deyib vaysına-vaysına, damarları çıxıb qabar
bağlamış vəl əllərini bir-birinə
çırpır...
Üzü
Dəhnəyə
Yolçu yolda gərək və biz də yolumuza davam edək,
yolumuzsa uzandı. Bir ucu hər yerdən yalın beli ilə
Zöhrab kəndə qalxan, bir ucu vadisi boyu Dəhnəyə
doğru gedən Gilgilçaydakı yol ayrıcından
Çuxurazəmiyə tərəfki səmti
qabağımıza qatıb üzü yoqquşa dirəndik.
Kəndə gündüz nahar vaxtı
yetişdik. Dağların sinəsindəki
bu altı kəndin, ərazinin inzibati mərkəzində,
Çuxurazəmidə əylənib azacıq yubanası
olduq.
Kəndin-kəsəyin ağsaqqal-qarasaqqalı ilə
görüşüb hal-əhval tutduq, sözlərini-sovlarını,
necə deyərlər, ərzi-hallarını bu ucqardan rayon mərkəzinə
yetirə bilməyənləri dinlədik.
Çuxurazəmiyə bu güzarımızda bir hədəfimiz
də Dəhnə istisuyuna ulaşmaq idi. Həm də bu səfa və
şəfa yuvasına səyyahların daha çox gəl-get
etdikləri, çox yerdə şiş qayaların
çiyin-çiyinə verib sıxıb daraltdığı
Gilgilçay çayı boyunca, suyun axarı ilə yox,
dağların arasında, yamaclarda, meşə talalarında
uçqun, sel təhlükəsindən uzaq yığcam gədiklərdə
binə bağlamış kəndlərin arası ilə,
qayalardan, biçənəklərdən, mal-qara
özüsündən keçib Dəhnəyəcən
Gilgilçayın bir qolu olan, mənbəyini xaraba Zaratdan
götürən, ətrafı gah sıx meşələr,
gah da sıx kol-kosla örtülü dərin dərə ilə
daha 5-6 kilometr piyada yürüməklə...
Çuxurazəmidən Aydınla mən “Niva”
maşınına, bələdçilərimiz, səfər
yoldaşlarımız da UAZ - “Villis”ə əyləşdik.
Əvvəlcə
Gilgilçayın bir qolu olan, Dübrar dağının ətəklərindən
axıb gələn Qızılçayı, sonra isə Qəriblik
kəndinin əkin-biçin yerlərini, Yəhər
dağını, Muxarx aşırımını aşaraq,
Şirno və Təhlo dərələrini də geridə
qoyub “Xaraba Zarata” yetişdik.
Keçən əsrin yetmişinci illərinin
axırlarında başının üstündəki
dağın bir tərəfindən torpaq sürüşməsi
səbəbindən bu kəndin sakinləri pərən-pərən
düşüb, arana köç edərək Xəzər dənizinin
sahilində (Siyəzən rayonu) elə öz qayım-qədim
adları ilə yeni məskən, kənd-kəsək binə
ediblər. O
zamandan bərisə xaraba qalan, adı kimi elə özü də
qərib Zaratdayıq.
Olduğum
çox yerdə, dönə-dönə müşahidə
etmişəm; nə zamansa insan məskəni olmuş, ancaq
hazırda boş qalan yurd yerlərinin otu da, ələfi də,
elə kolu-kosu, bağı-bağatı da ilin hansı fəslində
olur olsun, o qədər hüznlü, qəmli
görünür ki...
Elə
Xaraba Zarat kimi! İnsan ayağının
sığalından uzaq düşdüyündən bu xaraba kəndin
elə bil həmişə üstündə əsən
payız havası baxdıqca bu gün-sabahda gəlməkdə
olan son payızın bozumtul mənzərəsinə ürək
dağlayan nisgilli bir hüzn qatmışdı.
İllər
əvvəl, elə buna oxşar mənzərəni görərkən,
itib-batmaqda olan başqa bir yurd yerində qələmə
aldığım duyğularımı burada da
xatırlayıb indi təzədən öz-özümə
pıçıldayıram:
Xaraba
yurd... Torpağına
möhnət, qubar əkilib,
Çeşmələrdən
su yerinə
giley, həsrət
tökülür.
Babaların
pak ruhları
burda
dara çəkilib,
Abad etsən
abad olar,
demə
güman qalmayıb!
Heç
olmasa ildə bir yol
o
yurdlara qaçmırıq,
Düyün
düşmüş cığırların
kələfini açmırıq,
Topağına
üz sürtərək,
ocaq
daşın qucmuruq,
Deyirik ki,
macal hanı,
ya da
imkan qalmayıb!
Bəlkə,
dostum, qurşaq tutan
nər
biləklər boşalıb,
At
axsayıb, qılınc qında
ya pas
atıb, korlaşıb?
Axı,
deyən, unutqanlıq
ağlımıza güc gəlib,
Ya o yurdda
biz gedəsi
bircə
ünvan qalmayıb?
Əziz
dostum, ünvan qalıb,
dur
toparlan, təpər ol,
Atını
sür, dağlara qalx,
sərt
ruzigara sipər ol,
Sızıldayan
yurd həsrətli
ümidlərə zəfər ol,
Vaxt
yetişib, hünər göstər,
daha
zaman qalmayıb!
Kəndin, uçulub sökülsə də, hələ
də keçmiş əzəmətindən xəbər verən
damını-daşını, yol-yolağını seyr etdikcə
duydum ki, bu sərt dağların, sərt yamaclarının
arasında cəsarətli, həm də qoçaq kişilər
yaşayıblar.
Qoçaq, fərasətli, fədakar, əməksevər
olublar ki, qara qayaların nəhəng qara daşlarından
hördükləri möhrələr, ötən yetmiş
ilin sərt ruzgarlarına dözüb,
aşına-aşına, uçulub tökülə-tökülə
torpağa qarışmayıb, alaq-ulaq bitirməyib.
Hayıf,
kişilik dəbdəbəsindən soraq verən o möhrələrin
yan-yörəsinə indi çoban-çoluq, ot
biçən, ələf yığanlar əl gəzdirib yay
mövsümündə sığınacaq kimi istifadə
edirlər.
Kəndin
bu qərib mənzərəsinə baxdıqca buraları yurd
edib sevə-sevə yaşayan, çoxdan bu dünyada olmayan o
kişilərə rəhmət, indi sorağının haradan
gəlməsindən asılı olmayaraq törəmələrinə
də Uca Allahdan insaf dilədim ki, əli uzunları bu kəndə
gələn uzun yolu yaxın edib babalarının yurdunda, elə
o babaların daşıyıb qurduqları kolovların
böyür-başına əl gəzdirib heç olmasa yay
evcikləri quraydılar. Övladları, elə özləri
də çox yox, cəmi bircə ay bu dağların saf
havasından alsalar, o bir ay illərinin qalan günlərinə
artıqlaması ilə, gen-bol bəs edər...
Qartalla
görüş
Nahar vaxtı gəlib çatmışdı. Kəndin ən
hündür, axar-baxarlı yerində, yarı uçuq
yarımçıq divarlarından bir zamanlar genişliyi və
rahatlığı ilə fərqləndiyi hələ indi də
duyulan bir həyətin çəpərsiz, baxımsız
olsa da, hələ xeyli meyvə ağacının
dözüb qurumadığı bir bağçada bir
neçə iri daşı köməkləşib yan-yana
düzərək üstündə süfrəmizi
açdıq.
Qonaqpərvər Çuxurazəmililər tonqal
çatıb quzunu şişləyənəcən biz də
yol üçün götürdüyümüz
barxanımızı ortalığa qoyduq. İllərdi uzaq yola
çıxanda əlinə düşən
olan-olmazımızdan boğça bağlayıb yol
çantama qoyan ev əhli bu gün də
səxavətlərini əsirgəməmiş, bolluca yeyəcəklər
qoymuşdular. Elə Aydın da evdən
hazır çıxıbmış, barxanası yenə
“babatdı”.
Mənə nə var ee, toyuğun, balığın
heç üzünə də baxmayıb əl atdım
pendir-çörəyə. Aydın da ki, sulu
xörək sevəndi, “Xaraba” Zaratda isə indi qazan asan kimdi?
Əliniyazın quzunu şaqqalayıb şişə çəkdiyi
kababın özündən qabaq ətri süfrəmizə
çatanda, Aydın da daha tablaşmayıb əl atdı zənbilinə,
bu gün səhər üzü Çuxurazəmiyə yol gələrkən
Zöhrab çayın Gilgilçaya qovuşduğu vadidə
səhləb çiçəklərini görüb ayaq
saxlayıb dayandığımız yerdə, təbiətin o
ecazkar incilərinin şərəfinə “süftə” etmək
üçün açdığı yarımçıq
şüşəni alıb qoydu ortalığa. Sağ-salamat bu yerə gəlməyimizi də beləcə
“şərəfləndirmişdi” ki, başımızın
üzərində, səmanın ənginliklərində bir
qartalın şövqlə, şahanə dövrə vuraraq,
qıyha çəkməsi hamımızı yerimizdən
oynatdı. Sanki bu qədim yurd yerinin, təəssübkeş
keşikçisiydi qartal və o ucalıqdan gələn
qıyhası ilə də bizə səslənib: - “Ehey! Kimsiniz, buralarda nə işiniz var?” - deyə xəbər tutmaq istəyirdi.
Aydının
da cavabı tutarlı oldu:
-
Tanımadın, Aydınam da, yurd sevgisi ilə yanan fədailərdənəm,
könlü yurddan qopmayanların görüşünə,
onu qoruyanların qulluğuna gəlmişəm,-deyərək
əlindəki “saf suyu” birbaşa başına çəkərək
qartalı ikiqat “şərəfləndirdi”. Elə
şövqlə “şərəfləndirdi” ki, bəlkə də
bu anda əli qartala çatsaydı, iti caynaqları sinəsinə
sancılsa belə, onu çılğıncasına qucub
dönə-dönə bağrına basardı...
Bəli,
bundan sonra Əliniyaz qonaqlarının - bizim şənimizə
candan elədiyi qumral quzudan tikə kabab yox ee, lap lülə
kabab da bişirsə, nə dəxli var...
Dəhnə
istisuyuna əsasən Gilgilçay boyunca gəl-get edirlər
və çayın təsadüfü leysan
yağışlarının sel-suları ilə
dolub-daşması bəzən insan itkisi ilə nəticələnən
hadisələrə də səbəb olub...
Ancaq bu
şəfa ocağına təhlükəsiz gediş-gəlişin
daha uyğun, münasib bir yolunun olduğunu
düşündüyümdən, Çuxurazəmiyə bu gəlişimizdə
nisbətən uzaq və dolanbac olsa da elə bu kəndlərarası
yollarla Çuxurazəmidən “Xaraba” Zarata, oradan da
üzü aşağı, Əliniyazın “Villis”
maşınıyla, sonra da İstisu dərəsi boyunca isə
piyada yolumuza davam edirik.
Araka gərmo
(tat dilində - İstisu çayı)
Maşından
düşəndən sonra İstisu çayı ilə nə
az, nə çox-üç kilometr yolu
piyada yürüyüb möcüzəli, şəfalı
suya yetişəcəyik. Dərənin içi
ilə xeyli gedəndən sonra bir atlının, həm də
elə bir piyadanın ancaq sığınacağı yol (bəlkə
cığır demək, daha düz olardı) güneyə
qalxıb yamac boyu uzanıb gedir. Darısqal
olsa da, yol etibarlıdır. Dərəyə
tərəf axın hissəsi qaya parçalarından əllə
hörülüb möhrələnib. Torpaq
axınının qarşısını almaq
üçün bu işi, indi “xaraba” qalan Zaratda Məlik
adlı kişi olub, onun inşa etdiyini
öyrəndik.
Cığırın
sağ tərəfində ovucun içi boyda daşlarla
qalaqlanmış yan-yana iki təpəcik göründü.
İxtisasca mühəndis olan, çoxlarından fərqli
olaraq aranı yaşamaq üçün asan bilib
doğulduğu, boya-başa çatdığı
dağların etibarına qıymayıb elə Çuxurazəmidə
yurd salan, yol boyu öz “UAZ” - “Villis”i ilə biz sərnişinlərə
həm sürücülük, həm də peşəkarcasına
bələdçilik edib bu bölgənin hər qarış
torpağı, dağı, yaylası, yolu, izi, az qala kolu-kosu,
otu-ələfi haqqında da yol boyu mükəmməl bilgi verən
dostumuz Əliniyaz indi də bizi bu daş təpəcikləri
dolaşmağa çağırdı.
Səbəbini soruşduq, maraqlandıq. Əliniyaz da
ötənlərdən, eşidib bildiklərindən
danışdı. Demə, bir vaxtlar,
İstisuyun təxminən iki yüz metrliyində, təpənin
arxasında, yolun kənarındakı alt üzü sərt
qaya olan darısqal meydançada günahkar bilinən iki gənc
- bir oğlanla bir qız daşqalaq ediliblərmiş. Bu
qəddar hökmün nə zaman və kim
tərəfindən, həm də dəqiqliyi, tam
dürüstlüyü ilə nə səbəbdən, nəyin
üstündə verilməsi məlum olmasa da, əsrlərdir
ki, insanlar bu yerlərdən keçəndə bu təpələri
daşlayırlar.
Mən bələdçimizə:
- Nə deyirsən, Əliniyaz, yəni daşlamadan
ötüb keçmək olmaz?-deyə soruşdum.
O isə:
- Nə bilim,- deyə bir ehtiyatlı cavab
verib, sonra bunu da əlavə etdi. - Lənətlənmiş
yerdən daşlamadan ötüb keçmək də
günahdır deyirlər,- əlavə də
etdi.
Heç Aydın daş atandı? İndi də o,
Əliniyazı suala tutdu:
- Axı
nə üstündə lənətləniblər
, günahları nə olub? - deyə
sanki bu hökmü elə Əliniyaz veribmiş kimi kişini
qısnayıb cavab gözlədi.
Əliniyaz
udqunub cavab axtararkən mən: - Yəqin, sevgi üstündə
olmuş olar, - dedim.
Aydın elə bil buna bənd idi. Coşmuşdu: - Nə? Sevgi üstündə? İlahi!
Əşşi, sevgi üstündə də adam
daşqalaq edərlər? O hökmü kim
verib, indi bəs özü hardadı?
Qəzəblənmişdi,
ovunmaq bilmirdi Aydın, birdən yerdə çömbələn
oturdu, mənə tərəf dönüb əlimdə təpəciklərə
tullamaq üçün ovcumda hazır saxladığım
daşlara işarə edib: - Müəllim, sən daş atma,
amandır, atma! Əsl günahkar səbəbi bizə naməlum,
bəlli olmayan bir “günah” üçün daş
atanlardır, - deyib, vallah, kövrəldi də.
Daşları
əlimdən yerə atası oldum, dostuma yaxınlaşıb
ərklə qolundan yapışdım:
- Qalx,
qalx gedək, bərk susamışam, bir zamanlar Səfəvi
hökmdarı Şah Abbasın su içdiyi bulaqdan biz də
su içək,- deyərək onu sakitləşdirməyə
çalışdım...
Qəribə
dünyadır, vallah, görməzdən, bilməzdən buralardan
ötüb keçən piyadalar öz yerində, atlılar
da atdan düşüb təpələri daşlayırlar...
İstisuya
lap az qalıb. Əsas məqama
yetişməkdəyik.
lll
El arasında daha çox “Xaltan istisuyu” kimi tanınsa da əslində
bu şəfa ocağı Şabran rayonunun Dəhnə kəndində
qaynayıb çıxır. Xaltan kəndinəcən isə hələ
arada Quba rayonunun Pəngidar və Çarxaçu kəndləri
də var. Gilgilçayın sərt qayalarla əhatələnmiş
bu hissəsində, yerdən 45 dərəcə istilikdə
çıxan bu müalicə suyunun sağ və sol sahillərindəki
çeşmələrinin üstündə Səfəvi
hökmdarı Şah Abbasın tikdirdiyi iki hovuz bu günəcən
gəlib çatıb, indi də o qüdrət suyunun hikmətindən
şəfa tapmaq üçün üz tutanların istifadəsindədir.
Qubada da bir hissəsi Şabrana aid olan Dəhnə
kəndi var və buna bəzən Böyük Dəhnə də
deyirlər. Ancaq o kənd şəfa suyunun
qaynadığı Şabran rayonunun Dəhnə kəndindən
beş-altı kilometr məsafədə, yan tərəfdədir...
Bu da
Tanrı möcüzələrindən biri, inanaraq, güvənib
üz tutanların şəfa ocağı Dəhnə
istisuyu! Üç tərəfdən zirvələri
görünməyən sərt sıldırım qayalarla əhatə
olunmuş yığcam talanı adlayıb cığırla
irəliləyərək üstünü buxardan duman
almış hovuza çatırıq. O nadir Tanrı nemətini
ovuclayıb üz-gözümüzə çiləyir, həvəslə,
“doydum” deyənədək içirik...
Aydınla
birlikdə Şabranın daha haralarında
olmamışıq... Əlbəttə, mən
ucqarları, “ayaqdəyməz”, “güngörməz” yerləri
nəzərdə tuturam.
Tarixi
Gilgilçay boyu ellərimizin yağının bağrına
batan incisi - Çıraqqalayadək, oradan, elə o tarixi səddin
cığırları ilə Çaraqdan, Təkyədən,
islam mütəfəkkiri, övliya Soltan babanın uyuduğu
Uqahdan tutmuş, başının üstündəki yelli gədiklərdə
addımbaşı rastına çıxan, ulu əcdadlarımızdan
qalma, indi isə yaddaş qaynağı olan qədim türbələrdən
keçib sıralanmış kurqanların
böyür-başına addayaraq istilaçı monqol hakimi
Teymurləngin qoşunlarının iki il
qışladıqları ehtimal olunan, qayaların arasında,
zümrüd meşələrin qoynundakı Şəhərgaha
qədər neçə-neçə obaları gəzib
oymaqların seyrinə dalmışıq.
Tənkəmər dağının beli ilə enib
Ağzıbir düzündən keçərək Xəzərin
sahillərinə çatıb, yaşı minilliklərdən
soraq verən İpək yolunun üstündəki qədim
Şabranın qonaqlı-qaralı
dövranından-zamanından söz açan karvansaraların
qalıqlarına tamaşa etmişik.
Hələ
məmləkətimizin görməli-gəzməli o qədər
yerləri də var ki...
Hərdən
ürəyimizdən ulu Savalana çiyin tutan Lerik
dağlarına da birlikdə gedib Zövnəni “şərəfləndirmək”,
dəniz səviyyəsindən 2496 metr hündürlükdəki
Kömürgöyədən, Ərdəbilə, Nəninə
uzaqdan, gözlə də olsa, səyahət edib bir zamanlar elə
o yerlərdən üzü bəri gələn qədim
İpək yolu boyunca Biləvərin başı üstündəki
zümrüd meşələrdən ötən yolla
Kiçik bazar, Böyük bazar yerlərində əylənib
azacıq nəfəs almaq, Yelli gədiyi, Oğlan
qalasını, Qız qalasını, Semaqonunu, Mənniyi, Xan
bulağını,Cam bulağını da görmək, o
yaylaqların da zirincinin tamını, kəklikotusunun ətrini
dadıb, buz bulaqlarının suyundan “oxqay” deyə-deyə
içmək keçir.
Zaman bizi qabaqlayır,
Yolu gah düz, gah dolanbac.
Necə gəldi varaqlayır,
Kimi nakam, kimi möhtac.
Ağrı verir, üşüyürük,
Ürəkdə “yük” daşıyırıq.
Ümidlərlə yaşayırıq,
Bir gözü tox, bir gözü ac.
Çək köçümü, götür apar,
Artıq yorulub bu çapar.
Vəfasızın min dərdi var,
Nə mən dərman, nə sən əlac.
Qəm götürür hara məni?
Dərd çalışır yora məni.
Yenə çəkdi dara məni,
Güman adlı bir ehtiyac...
Qeyrət, hünər, qüvvət, sücaət ünvanlı dağlarımıza sevgi, gözəlliklərinə məhəbbət, ucalığı, əzəməti ilə ülfət və bir də içimizdəki iffət bizi hələ çox yerlərə aparacaq.
Dostum, darıxma, hələ nə “vaxtımızdı”, gedərik, inşallah...
(Ardı var)
Novruz Nəcəfoğlu
525-ci qəzet.- 2015.- 5 dekabr.- S22-23