“Türk epos mədəniyyəti və “Kitabi-Dədə
Qorqud” dastanı”
MƏDƏNİYYƏT VƏ İNCƏSƏNƏT UNİVERSİTETİNDƏ BU MÖVZUDA ELMİ-NƏZƏRİ KONFRANS TƏŞKİL EDİLİB
Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət
və İncəsənət
Universitetində möhtəşəm
ümumtürk abidəsi
olan “Kitabi-Dədə
Qorqud” dastanının
ilk nəşrinin 200 illik
yubileyinə həsr olunmuş “Türk epos mədəniyyəti və
“Kitabi-Dədə Qorqud”
dastanı” mövzusunda
elmi-nəzəri konfrans
keçirilib.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
cənab İlham Əliyevin 20 fevral 2015-ci il tarixli
sərəncamından irəli
gələn tədbirlər
çərçivəsində keçirilən bu konfransda Azərbaycan xalqının mədəni
sərvətlər xəzinəsində
müstəsna yer tutan və əsrlərdən
bəri milli-mənəvi
varlığın ayrılmaz
tərkib hissəsinə
çevrilən “Kitabi-Dədə
Qorqud” abidəsinin əhəmiyyətindən söhbət
açılıb.
Konfransı giriş sözü
ilə açan Universitetin rektoru professor Fərəh Əliyeva müstəqillik tariximizdə
ədəbi hadisə
olan “Kitabi-Dədə
Qorqud” eposunun 1300 illik yubuleyinin qeyd edilməsindən, ümummilli
lider Heydər Əliyevin klassik irsə münasibətindən
geniş söz açaraq bu dastanın milli-mədəni
irsin qorunub yaşadılması və
yeni nəsillərin azərbaycançılıq ruhunda
tərbiyə olunmasında
oynadığı roldan
danışıb.
Plenar iclasda AMEA-nın Nizami adına
Ədəbiyyat İnstitutunun
direktor müavini, Əməkdar elm xadimi,
professor Məhərrəm Qasımlı
çıxış edərək
deyib: “Tarix içindəki oğuz-türk
mənəvi mədəniyyətinin
ana axarlarından biri Dədə (Ata) Qorqud və onun çevrəsindəki
mifoloji və tarixi proseslərlə bağlıdır. Babalarımız
olan oğuzların mənəvi-ruhani hamisi, yol göstəricisi statusunda çıxış
edən “Qorqud”, şübhəsiz ki, yüzilliklərin dərinliklərindən
gələn müdriklik,
öncəgörməlik, ulusu-etnosu
gələcəyə doğru
istiqamətləndirmə düşüncəsinin
ortaya çıxardığı
rəmzi-mifoloji obrazdır.
Oğuz-türk tarixinin çeşidli
dönəmlərində, xüsusən
də taleyüklü
məqamlarında ulus-etnos
içərisindən çıxmış
(zühur etmiş) qeyri-adi istedad, bilici-görücü keyfiyyətlərinə
malik unikal şəxsiyyətlər sözügedən
mənəvi statusu (“qorqudluğu”) öz üzərinə götürmüş,
bu səbəbdən də “Qorqud” adı ilə çağırılmışlar. Bu baxımdan “Qorqud”
tarixi-mifoloji statusunun yüzillər boyundakı
daşıyıcılarının sayı, yəqin ki, onlarladır. Türküstan, Qafqaz və
Anadoluda müşahidə
olunan çoxsaylı
Qorqud qəbirləri də həmin tarixi gerçəkliyin ifadəsidir”.
Görkəmli folklorşünas alim,
professor Qəzənfər Paşayev
“Kitabi-Dədə Qorqud”un
ümumtürk mahiyyətini
açıqlayaraq qeyd
edib ki, oğuzların min illər
boyu yaratdığı,
ağıl və zəkanın məhsulu olan “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı şifahi xalq ədəbiyyatımızın zirvəsi, şifahi və yazılı ədəbiyyatımızın başlanğıcı və
tükənməz enerji
mənbəyidir. Dünya
Elm aləminə bəlli
olmasının 200 illiyi
Azərbaycanın bütün
bölgələrində il boyu yüksək
səviyyədə keçirilməsi
bu ölməz abidəyə və onu yaradanlara qədirşünaslıq əlaməti
olduğunu vurğulayıb.
Universitetin professoru, Dövlət
mükafatı laureatı
Nizaməddin Şəmsizadə,
M. Füzuli adına Əlyazmalar İnstitunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Paşa Kərimov, Əməkdar incəsənət xadimi, dosent Kamilə Dadaşzadə çıxış
edərək Azərbaycan
xalqının tarixi köklərinin, milli-mədəni
irsinin daha yaxşı dərk edilməsində “Kitabi-Dədə
Qorqud” dastanının
əhəmiyyətini qeyd
edib. Toplantıda filologiya elmləri
doktorları Aybəniz
Əliyeva-Kəngərli, Tərlan
Quliyev, Nailə Mustafayeva və digərləri məruzələrlə
çıxış ediblər.
“Kitabi-Dədə Qorqud” və milli musiqimiz”,
“Kitabi-Dədə Qorqud”
və müasir filoloji fikir”, “Kitabi-Dədə Qorqud” və Azərbaycanda kulturoloji düşüncə” və “Teatr və kinoda Dədə Qorqud motivləri” adlı bölmələrdən ibarət
konfransda çıxış
edən sənətşünas
alimlər tərəfindən “Kitabi-Dədə
Qorqud” dastanının
musiqi konsepsiyasına və ümumilikdə dastana Azərbaycan musiqi mədəniyyəti
konteksti bucağından
münasibət bildirilib.
Universitet tələbələrinin ifasında saz və bağlama havaları dinlənilib. Konfrans öz işini bölmə iclasları ilə davam etdirib.
Konfransda “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanına həsr olunmuş aşağıdakı elmi məruzələr səslənib: “Kitabi-Dədə Qorqud” Azərbaycan Musiqi mədəniyyəti kontekstində”, “Azərbaycan mifoloji-fəlsəfi görüşlərində qopuz aləti - həyat rəmzi kimi”, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının musiqi konseptsferasına dair”, “Dünya Qorqudşünaslığın təkamül mərhələləri”, “Müştərək türk abidələri “Kitabi-Dədə Qorqud” eposu”, “Dədə Qorqud” eposu: Mif və Antimif”, “Kitabi-Dədə Qorqud” Azərbaycan folklorunun ana abidəsi kimi”, “Dədə Qorqud məzarının ünvanı - Dəmirqapı Dərbənd”, “Kitabi-Dədə Qorqud” müasir multikulturalizmin etnokultural mənşəyi kimi”, “Kitabi-Dədə Qorqud”da dövlətçilik”, “Kitabi-Dədə Qorqud” mövzusu daim aktualdır”, “Kitabi-Dədə Qorqud” dilinin leksik-semantik özəllikləri”, “Kitabi-Dədə Qorqud” eposunda işlənən paremiyaların semantik funksiyaları”, “Kitabi-Dədə Qorqud” müqayisəli təhlillər müstəvisində”, “Azərbaycan dastanlarında etnokosmik identifikasiya: “Dədə Qorqud” və “Əsli-Kərəm”, “Əsrlərdən boylanan, dastanlaşan tariximiz, mədəniyyətimiz, məişətimiz Qorqud Dədənin dilində”, “Nizami Gəncəvinin yaradıcılığında “Kitabi-Dədə Qorqud” ənənəsi”, “Epik əsərlərin öyrənilməsinin Avropa məktəblərinin nəzəri kontekstində qorqudşünaslığın problemləri”, “Erməni mifini dağıdan ana kitabımız”, “Oğuznamələr və “Loğman oğuznaməsi” barədə”, “XVIII əsr oğuz türkləri ədəbiyyatının mövzu və janr xüsusiyyətləri barədə”, “Dədə Qorqud Kitabı”nda kulturoloji təfəkkürün təcəssümü”, “Kitabi-Dədə Qorqud” eposu ümumtürk kulturoloji fikir kontekstində”, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı və milli-mənəvi dəyər problemi”, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı dünənimizdə və bu günümüzdə”, “Kitabi-Dədə Qorqud”da fəlsəfi və teoloji diskurslar”, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanında Dədə Qorqud obrazı arxetip kimi”, “Türk epos mədəniyyəti və “Kitab-Dədə Qorqud” dastanı”, “Teatr prosesinin ilk mərhələsi: Milli teatr düşüncəsinin əski qaynaqları”, “Kitabi-Dədə Qorqud” və Nibelunqlar nəğməsi”: “su” ünsürünün dastan kreativliyi (mifdən dastana)”, “Türkün “İlliada”sı”, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı xalqımızın keçmişinin şanlı səhifələrini özündə yaşadan qəhrəmanlıq dastanıdır”.
O cümlədən, konfransda “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının tədqiqinə dair videoçarxlar və kitab sərgisi nümayiş olunub.
M.ŞÜKÜRLÜ
525-ci qəzet.- 2015.- 5 dekabr.- S21