“Heydər Əliyev və Azərbaycan nitq mədəniyyəti”

“Nitq mədəniyyəti hər bir xalqın əsrlərlə formalaşdırıb bu günə çatdırdığı ən vacib, ən mühüm tərkib hissələrindən biridir.

Ulu öndər Heydər Əliyevin XX əsr Azərbaycan siyasi natiqliyinin, ümumiyyətlə, Azərbaycan nitq mədəniyyətinin təşəkkül tapmasında rolu birmənalı şəkildə qiymətləndirilir”. Bu fikirlər Tibb Universitetinin dosenti, tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru Nağdəli Zamanovun “Heydər Əliyev və Azərbaycan nitq mədəniyyəti” monoqrafiyasının ön sözündə yer alıb.

Kitabın ön söz müəllifi professor Nizami Cəfərov Azərbaycan nitq mədəniyyətinin inkişafında Heydər Əliyevin fəaliyyətinin öyrənilməsinə keçən əsrin 90-cı illərindən diqqət yetirildiyini, bu sahədə akademiklər Bəkir Nəbiyev, Ağamusa Axundov, professorlar Nizami Xudiyev, Məsud Mahmudov, Müseyib Məmmədov, Nizaməddin Şəmsizadə, Məhərrəm Qasımlı və digər dəyərli elm adamlarının qiymətli töhfələrini, Ulu Öndərin nitqinin kompleks şəkildə öyrənilməsinin əsasının qoyulduğunu diqqətə çatdırıb: “Nağdəli Zamanov Ulu öndərin nitqlərinin öyrənilməsinə kompleks şəkildə yanaşıb. Kitabın birinci cildindəki fəsillər ciddi elmi-tədqiqat təsiri bağışlayır.

“Heydər Əliyev Azərbaycan dilinin müdafiəsində” fəsli ilə müəllif Heydər Əliyevin Azərbaycan dilinin müdafiəsi ilə bağlı, eləcə də bu gün ölkə başçısı Prezident İlham Əliyevin dilimizin qorunması və inkişafı ilə bağlı verdiyi sərəncamları işıqlandırmaqla dil barəsində dövlət siyasətini açıqlaya, dövlət və dil dialektik vəhdətini ortaya qoya bilib. Bir sıra fəsillər -”Heydər Əliyev nitqində məntiqi ardıcıllıq”, “Heydər Əliyev nitqində fəlsəfi fikirlər”, “Heydər Əliyevin nitqində səmimiyyət”, “Heydər Əliyevin nitqində qətiyyət”, “Heydər Əliyevin nitqində poetik duyğular”, “Heydər Əliyevin nitqində üslablar” ilk dəfə olaraq müəllif tərəfindən qələmə alınıb. Araşdırmalarına novatorcasına yanaşan müəllif fikirlərini oxucuları ilə qətiyyətlə bölüşdürə bilir. Kitabın II hissəsində müəllifin qələmə aldığı Heydər Əliyevin nitqində Azərbaycan elmi, mədəniyyəti, dövlətçiliyi qarşısında görkəmli yer tutan şəxsiyyətlərin sıralanması kimi özünü göstərən “Heydər Əliyevin nitqində antroponimik sıralanmalar” fəsli heç də az maraq doğurmur. Müəllif statistik göstəricilər əsasında Ulu öndərin nitqlərinə münasibətdə ciddi elmi baxışlar formalaşdıra bilib”. N. Cəfərov ön sözdə müəllifin ciddiyyətlə qələmə aldığı iki cildlik monoqrafik tədqiqat əsərinin Heydər Əliyev nitqinin daha dərindən araşdırılması yolunda mütəxəssislər üçün mühüm vəsait olacağına inamını ifadə edib.

N. Zamanov kitabın girişindəki müəllif qeydində monoqrafiyanı Ulu öndərə olan böyük sevgi və ilhamla qələmə aldığını vurğulayıb. Müəllif mənəvi dəstəyə görə Tibb Universitetinin rəhbərliyinə, kitabxanalara, kitabla bağlı rəy bildirən ziyalılara minnətdarlığını bildirib.

Qeyd edək ki, monoqrafiyada Ulu öndərin nitqinə bütöv elmi yanaşma ortaya qoyulub. Müəllif, Heydər Əliyevin nitqində əsas və köməkçi nitq hissələri, frazeoloji birləşmələr, sinonimlər, əlavələr, təkrarlar, ritorik suallar, mürəkkəb cümlələr, neologizmlər, antroponimik sıralanmalar, müqayisələr, məntiqi ardıcıllıqlar, elmi, publisistik, məişət, dini üslubun yeri və digər məsələlərlə bağlı kompleks araşdırmalar aparıb.

“Heydər Əliyev Azərbaycan dilinin müdafiəsində” bölümündə N. Zamanov doğma dilimizin dövlət dili səviyyəsinə yüksəlməsində ciddi addımların müəllifinin məhz Heydər Əliyev olduğunu önə çəkib: “Heydər Əliyev bütün çıxış və nitqlərində olduğu kimi Azərbaycan dilinə münasibətdə də tarix fəlsəfəsinə söykənərək “həqiqətləri unutmamağı, qaralamamağı” önə çəkir. Heydər Əliyev Azərbaycan dilinin təbliğində özü şəxsi nümunə göstərməkdə birincidir. Ulu öndərin Azərbaycan dilinin qorunmasına yönələn ideyaları bu gün də ölkə rəhbərliyi tərəfindən qətiyyətlə həyata keçirilir. Elə Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı haqqında” 23 may, 2012-ci il tarixli sərəncamı və bu sərəncamın icrası istiqamətində ölkədə aparılan işlər də buna parlaq sübutdur”.

S.ABDULLAYEVA

525-ci qəzet.- 2015.- 12 dekabr.- S.15