Zəngin ənənələrə malik sənət və təhsil ocağı
YAXUD AĞDAMIN MƏŞHUR MUSİQİ "UÇİLİŞA"SININ FƏALİYYƏT TARİXİNƏ QISA EKSKURSİYA
(Əvvəli ötən sayımızda)
"Tar ifaçılığı sənətinin
Qarabağda, xüsusən
də Ağdamda məktəbi formalaşmışdı.
Ötən əsrin 50-60-cı illərində Cəlal Əliyev, Xosrov Fərəcov tək Ağdamın deyil, həm də Qarabağın gözəl
tar ifaçıları idi.
Onlar məhz Əlipaşa Daşdəmirovun təkidi
ilə texnikumda təhsil almışdılar.
Yuxarıda adını
çəkdiyim tar ifaçıları
öz dəstələriylə
daim el şənliklərini
mükəmməl şəkildə
idarə edərdilər"
- bu fikirləri Ağdam Musiqi Texnikumunun - "uçilişa"nın ilk məzunlarından
olan dəyərli tarzənimiz Fərhad Paşayev söyləyir.
Ötən əsrdə Qurban
Pirimov və Məşədi Nərimanla
davam edən Qarabağ tar ifaçılığı
məktəbinin ənənələrini
bu gün Xalq artisti Ramiz
Quliyev, Əməkdar mədəniyyət işçiləri
Fərhad Paşayev və Rafiq Rüstəmov
uğurla yaşadırlar.
Rafiq Rüstəmovun rəhbəri olduğu Xan Şuşunski adına Ağdam
Muğam Musiqi Məktəbində bu gün onlarca tələbəyə tar ifaçılığının
incəlikləri tədris
edilir.
Xatırladaq ki, hər üç sənətkar
- Ramiz Quliyev, Fərhad Paşayev və Rafiq Rüstəmov
"uçilişa"nın
məzunudurlar.
Texnikumun
ilkin fəaliyyəti dövründə müəllim
çatışmazlığı hiss olunurdu. Xosrov Fərəcov texnikumda
oxumaqla yanaşı, həm də muğamatdan dərs deyirdi. Texnikumun fəaliyyətə başladığı
ildə Əlipaşa
Daşdəmirov ixtisas
müəllimi, Bahadur
Mehralıyev muğam müəllimi, Alim Yüzbaşıyev nəzəriyyə
(solfecio), musiqi ədəbiyyatından Məlahət
Əliyeva, fortepiano üzrə
Kira Davıdovna, Yefim Kastlevic və Vladimir Leeçkis də müəllim kimi çalışırdı.
Fəaliyyətinin üçüncü ilində texnikumun tələbə heyətinin
artması əlavə
müəllimə ehtiyac
yaradır və bu məqamda muğam ustası Şelli Məhəmmədi
texnikuma dəvət edirlər.
Texnikumun ilk buraxılışı isə
1962-ci ildə olmuşdu. Dövlət imtahanlarını tanınmış
bəstəkar Nazim və Kazım Əliverdibəyov qardaşları
qəbul edir. İlk məzunların bir çoxu həmin illərdə qonşu
rayon musiqi məktəblərinə
direktor təyin edilmişdi.
"Uçilişa"nın tələbələrinin formalaşmasında
"Şur" ansamblının
əhəmiyyətli rolu
var idi. Xalq kollektivi kimi Ağdam Mədəniyyət
Evinin nəzdində yaradılan "Şur"un məşqləri daim "uçilişa"da
keçərdi. O illərdə
Xosrov Fərəcovun təşəbbüsü ilə
yaradılan ansamblın
yetirmələri bir çox uğurlara məhz bu kollektivdə
imza atmışdılar.
Müxtəlif illərdə
Aydın Məmmədov,
Paşa Əsədov,
Barat Fərhadov, Hafiz Sədrzadə,
Sədi Məmmədov,
Şahmalı Kürdoğlu
xanəndəlik sinfində
müəllim kimi çalışmışdılar.
1963-cü ildə Əlipaşa
Daşdəmirov Sumqayıt
şəhərinə göndərildiyindən
onun yerinə Xosrov Fərəcov təyin edilir. Gözəl
tar ifaçısı olan
Xosrov Fərəcov Xalq artisti Hacı
Məmmədovla sıx
dostluq əlaqələri
var idi. Bəstəkarlıq fəaliyyətilə
də məşğul
olan X.Fərəcov
"Ağdam", "Külək
məni yaralama",
"Qəşənglərdən qəşəngsən", "Sənə inanıram mən" və digər sevilən mahnıların
müəllifi idi. Ağdam Dövlət Dram Teatrında tamaşa qoyulan "Əməllər
yaşadır", "Niyə
dirilmisən", "Vicdan"
tamaşalarının musiqisi
də X.Fərəcova
məxsusdr.
Xosrov Fərəcovun rəhbərlik
etdiyi illəri "uçilişa"nın qızıl dövrü hesab etmək olar. Məhz onun rəhbərliyi dövründə "uçilişa"nın çəkisi
bir xeyli artmışdı. Artıq respublikanın
hər yerindən texnikuma oxumağa gəlirdilər. X.Fərəcovun musiqi savadı və idarəçilik bacarığı yüksək
idi. Onun dövründə Seyid Şuşunski Ağdama dəvət edilmişdi. 1964-1966-cı illərdə Seyid Şuşinski texnikumda dərs demişdi. Xalq artist Əbülfət Əliyev
və digər tanınmış mədəniyyət
xadimləri tez-tez
"uçilişaya" gələr,
tələbələrin musiqi
savadı ilə maraqlanardılar.
O illərdə Bülbüllə
də yaddaqalan görüş keçirilmişdi.
Bülbülün səfəri 1961-ci ilin yayına təsadüf edirdi. Texnikumu ziyarət edən Bülbül sonradan Ağdam RPK-nın Lenin prospektindəki binasının
yanında olan Siyasi-Maarif Evində tələbələr üçün
konsert verir. Bu konsertdə müğənnini
tarda Xosrov Fərəcov müşaiyət
etmişdi.
1976-cı ildə Xosrov
Fərəcov vəzifəsini
tərk etməli olur. Təxminən bir
il ərzində
direktor vəzifəsini
Azadə Bədəlbəyli
icra edir. 1977-ci ildə "uçilişaya" direktor
təyin edilən Əvəz Məmmədəli
oğlu Rəhmətov
1938-ci ildə Masallı
rayonunda anadan olmuşdu. Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə
doktoru Əvəz Rəhmətov uzun illər mədəniyyət
idarəçiliyi sahəsində
müxtəlif vəzifələrdə
çalışıb. Bir neçə monoqrafiyanın,
o cümlədən, "Əhməd
Bakıxanov" monoqrafiyasının
və onlarca elmi məqalələrin müəllifi idi.
1982-ci ildə "uçilişa"dakı
vəzifəsini tərk
edən Əvəz Rəhmətov Asəf Zeynallı adına
Bakı Orta İxtisas Musiqi Texnikumunda direktor vəzifəsinə təyin
olunur. Əlavə olaraq qeyd edim ki, direktorun
kənardan göndərilməsinin
bir səbəbi də Xosrov Fərəcovun rəhbərliyə
təsirini azaltmaq və neytrallaşdırmaq
idi. 1977-ci ildən Xosrov Fərəcov Ağdam Dövlət Dram Teatrına
direktor müavini təyin edilir.
1982-ci ildən "uçilişa"ya
Əməkdar artist Mais
Salmanov direktor təyin edilir. M.Salmanov dünya
şöhrətli azərbaycanlı
neftçi-alim Fərman
Salmanovun qardaşı
idi. Bu məqam
onun idarəçiliyi
dövründə əsaslı
rol oynamışdı.
Texnikumun
həyətində əlavə
korpus məhz onun rəhbərliyi dövründə inşa
edilmişdi.
Mais Salmanovun rəhbərliyi dövründə atılan addımlardan biri "Opera studiyası"nın yaradılması oldu. "Opera studiyası"nda "Leyli və Məcnun" , "Şah İsmayıl" əsərlərindən pərdələr hazırlanmış və o dövrdə Akademik Milli Dram Teatrı ilə sıx əməkdaşlıq əlaqələri qurulmuşdu. Hətta məşqlər korifey sənətkar Arif Babayevin və Xalq artisti Qəndab Quliyevanın iştirakıyla aparılmışdı. Məcnun rolunda İlham Sadıxov, Leyli rolunda isə Leyla Bayramovanın iştirakı ilə tamaşadan hazırlanmış parçalar rayon mədəniyyət evində uğurla nümayiş etdirilmişdi.
Texnikumun fəaliyyətiylə bağlı əldə etdiyimiz digər maraqlı faktlara diqqət yetirək: 1973-cü ilədək məktəbi bitirənlərin 58 nəfəri Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında təhsili davam etdirib; respublikamızın 34 rayonunda fəaliyyət göstərən musiqi məktəblərinin direktorları ilk musiqi təhsilini məhz bu texnikumda alıb.
Göründüyü kimi, texnikum tanınmış bəstəkar və Avropa alətləri üzrə ifaçı yetişdirməsə də, bu musiqi ocağından kifayət qədər tanınmış xanəndə, tar ifaçısı və mədəni-maarif idarəçiliyi üzrə rəhbər vəzifəli şəxs pərvazlanıb...
Hazırda Ağdam Orta İxtisas Musiqi Kolleci Quzanlı qəsəbəsində fəaliyyətini davam etdirir.
1989-cu ildə seçki yolu vəzifəyə təyin edilən Laura Ağayeva bizimlə söhbətdə maraqlı məqamlara toxundu: "1993-cü ilin ağır günlərində Qərvənd və Xındırıstan kəndində qəbul imtahanlarını keçirməyimizi unuda bilmirəm... İnzibati bina axtarışı ilə bağlı Ağdaş, Ağcabədi və Bərdəni dolaşsaq da, sonda Bərdə Mədəniyyət evində məskunlaşdıq və on üç il burada fəaliyyət göstərdik...
2006-cı ildən isə indiki fəaliyyət göstərdiyimiz binaya göçdük...
Hazırda kollecdə altı şöbə fəaliyyət göstərir - fortopiano, xalq çalğı alətləri, xanəndəlik, xor-dirijorluq, skripka və nəzəriyyə..."
Laura Ağayeva maraqlı bir məqamı da söylədi ki, xanəndəlik sinfində hazırda üç nəfər təhsil alır.Və hər il bu ixtisas üzrə daxil olanların sayı azalır.
Elə bil ki, Qarabağsızlıq gözəl səsə malik insanların sayında azalmaya səbəb olub...
İşğal altında əlli beş royalın qaldığını dilə gətirən Laura Ağayeva "uçilişa"nın əvvəlki şöhrətinin qayıtması üçün var qüvvəsiylə çalışdığını dedi...
Biz, qısa şəkildə də olsa, Ağdam "uçilişa"sının fəaliyyət yoluna nəzər saldıq. Bu gün Musiqi Kolleci üçün Quzanlı qəsəbəsində yeni bina inşa edilir. İnanırıq ki, müasir üslubda inşa edilən binada "uçilişa" daha böyük uğurlara imza atacaq.
Vüqar
Tofiqli
525-ci qəzet.- 2015.- 4 fevral.- S.6.