Metamorfoz

“Mən həyatı sevmişəm və onun gözəlliyi uğrunda döyüşmüşəm”

Yulius Fuçik

(Əvvəli 22 iyul sayımızda)

“Baksovet ölkəsi”nin uşaqları

...Xatirələrin də rəngi solur, sozalır... Xatirələr də köhnəlir, bəzən lap əldən düşür. Amma xatirələrn yaddaşı dərin və iti olur. Odur ki, səndən keçən, sənə hopan xatirələr həmişə diri olur. “Baksovet” xatirələri kimi. Bu, Məzahirin yazılarında daha canlıdır, daha isti və daha şirindir. Bəlkə hamımıza doğma olduğu üçün belə gəlir. Amma yox, deyəsən axı, Məzahir bu xatirələrin munisliyindən daha səmimi danışır, daha incə və zərif tellərə toxunur... Biz hamımız “Baksovet” şinelindən çıxmışıq, hamımız bu Akademiyanın məzunlarıyıq, hamımız bu ölkənin vətəndaşlarıyıq. (Söz gəlmişkən, deyim ki, bu ifadənin, “Baksovet ölkəsi” deyiminin müəlliflik hüququ da Məzahirə məxsusdur).

Bizim hər birimiz bu ölkənin xatirələrini bu gün də yaşadırıq və bəzən, bəlkə də çox vaxt, həmin ölkənin o zaman mövcud olan qanunları ilə yaşayırıq. Gündəlik həyatımızda, insan və cəmiyyət anlaşmalarında o yazılmamış qanunlara söykənirik... Amma bəzilərimizdən fərqli olaraq, Məzahir o dövr yaşantılarımızı həm də qələmə gətirir, o günlərin adiliklərindəki qeyri-adilikləri əbədiləşdirir.

Məzahir yazılarında 60-cı illər ədəbi nəslinin ənənə və varisliyini yaşadan 70-80-ci illər ədəbi nəsli haqqında mahiyyətcə dəqiq və sərrast informasiya verə, bu nəslin ədəbi fəaliyyətinin fəlsəfi və əxlaqi-mənəvi gələnəklərindən yetərincə danışa bilir. Özü də fəxrlə, qürurla. Ramiz Rövşən, Vaqif Cəbrayılzadə, Eldar Baxış, Kamil Vəliyev (Kamil Vəli Nərimanoğlu), Camal Yusifzadə, Vidadi Məmmədov, Nadir Cabbarov, Vaqif Əlixanov, Baba Vəziroğlu, Pərviz Əliyev qarışıq, bu dəstədə az-çox onun - Məzahir Əhmədoğlunun da yeri vardı. Biz bir az sonrakı cərgədəydik. Biz gələndə Məzahir artıq bu ölkənin oturuşmuş vətəndaşlarından idi... Və bizə, bu məmləkətə təzəcə ayaq basmış yeni sakinlərə ilk sığınacaq verənlərdən biri də məhz Məzahir olmuşdu. Yəni çayxanada oturduğu stola bizi ən səmimi ərklə o dəvət etmişdi, çay puluna-filana qədər bütün ilk qayğılarımızı da o həll etmişdi. Baxmayaraq ki, Məzahir o zaman, əsasən, rayonda yaşayırdı, nə vaxt gəlirdik, onu ya “Baksovet” metrosunun böyrü ilə uzanıb gedən Həbibin uzunşüllə çayxanasında tapırdıq, ya da ilk əvvəl Zülfünün uşaq kimi Qala divarlarına qısılan çayxana - kafesində. Sanki Məzahir axşamlar Göyçaya gedir, səhər tezdən də “Baksovet”ə (Bakıya yox a, məhz “Baksovet”ə) qayıdırdı... Vidadi Məmmədov elə bil bu sözləri onunçün demişdi: “Vallah, bu xaraba çayxana Vətən kimi şeydi, adamı çəkir...” Doğrudan da “Baksovet”, çayxana bizim hər birimizçün elə vətən idi, ondan kənarda darıxırdıq, yaşaya bilmirdik, nəfəsimiz tıncıxırdı. Bura bizim üçün müqəddəs idi, ədəbi mübahisələrilə, dostluq, yoldaşlıq ülfətilə, əqidə sirdaşlığıyla, sakit, pıçıltılı, xısın-xısın antisovet söhbətlərilə, hamının birliyi, bərabərliyi statusuyla, özünəməxsus daxili saflığı və hətta KQB xofu və qorxusu ilə...

Bəli, gözəl günlər idi... Kimi istəsən, gəlib “Baksovet” metrosunun qarşısında tapardın, çox yox, beş-on dəqiqəyə ürəyin istədiklərinin hamısı bura cəm olardı. Elə bil şərtsiz, danışıqsız görüş yeri idi... Bir də görürdün, Məzahir fikirli-fikirli, onun özünəməxsus “perekos”, yəni köndələn yerişlə, deyinə-deyinə, tələsik yanından ötürdü. Sanki səni heç görmürdü. (Əvvəllər xətrimizə dəyirdi, sonradan öyrəşdik). Salam verirdik, ağızucu alırdı və tələsik, “gəlirəm” deyib ora-bura baxa-baxa uzaqlaşırdı. Sonradan bildik ki, belə məqamlarda Məzahirə kimsə yalan danışıb, ya da nəsə vədinə xilaf çıxıb. Məzahir də onu cəzalandırmaq üçün axtarır. Bir-iki belə hal bizim gözümüz önündə baş vermişdi. Sonra hər şey yoluna düşürdü və bütün dərdləri unutduran, dərdlərə məlhəm qoyan, qızğın, işgüzar çayxana söhbətləri...

Bu çayxanalara kimlər gəlmirdi?.. Elə o dövrdə də Azərbaycan ədəbiyyatının sütunları sayılan Anar, Elçin, İsi Məlikzadə, sonrakı nəsillərdən Ramiz Rövşən, Vaqif Cəbrayılzadə, Mövlud Süleymanlı, Vahid Əziz, Eldar Baxış, Malik Fərrux, Zakir Fəxri, Vaqif Bəhmənli, Ağacəfər Həsənli, kimlər... kimlər... Bizimçün bu çayxanalar əsl universitetə çevrilmişdi. Biz universitetdə (o vaxt universitet bir idi - Azərbaycan Dövlət Universiteti, indi çoxalıb) öyrənə bilmədiklərimizi burada ayrı-ayrı elm, sənət xadimlərindən əxz eləyirdik. Burda həm də isti, səmimi aura vardı. Universitetdə bizə Azərbaycan dilindən dərs deyən zabitəli, ciddi, bir az da sərt Kamil Vəliyev burada o qədər həlimləşirdi ki, bizi lap çaşdırırdı. Hətta çay pulumuzu da verirdi. Vidadi olanda, incələyib onun boynuna bir sosiska qonaqlığı da qoyurdu. Görünür, elə bu demokratik dəyərlərinə görə çayxana-universitet bizə daha doğma idi...

“Baksovet ölkəsi” uşaqlarının bir çoxunun portret cizgiləri Məzahirin əsərlərində yaradılıb. Çox yaxşı! Nə yaxşı ki, Məzahir bunları yazıb və xatirələri canlı insan obrazlarıyla təqdim edib. Ramiz Rövşən, Vaqif Cəbrayılzadə, Fəxrəddin Manafov, Aqil Abbas, Nadir Cabbarov, Şahmar Hüseynov, Sabir Adil və başqa “Baksovet uşaqları” bu yazılarda həm ədəbi obraz kimi yaşayır, həm də bizimçün əbədi doğma olan “Baksovet” xatirələrni yaşadır.

Amma... Təəssüf ki, əziz dostum Məzahir, sənin üstündə əsdiyin, kövrək bir yanğı ilə yaddaşının ən dərin qatında hifz etdiyin, qəlbinin ən gizli guşəsində qoruyub saxladığın o xatirələri, elə bizim də, tarixin də yaddaşından retuş elədilər, pozdular. Nəinki pozdular, hətta sökdülər. Sökdülər xatirələrimizi, dağıtdılar, yerlə-yeksan etdilər. Zülfünün çayxanası yığışdırıldı, Həbibin çayxanası söküldü. Qala divarlarını yonub-yontalayıb “müasirləşdirdilər”, faktura köhnəliyini qeyb etdlər. Bəlkə də yazmaq artıqdır, bunları sən məndən də yaxşı bilir, duyur, dərk edirsən. Belə olmasaydı, yazılarının birində beləcə için-için sızıldamazdın: “O hava, o işıq, o duyğular ki, var, çalın-çarpaz yollarda, göydələnlərin zirzəmilərində, qırılan-budanan bağlarda, onların üstündəki marketlərdə çoxdan dəfn olunub, bircə işartısını belə, saxlamayıb.

Bu şəhər öz koloritini, deyəsən, İçərişəhərdə də itirməyə başlayıb. Bu şəhər daha o şəhər deyil, boşuna vurnuxma, canım. Hər şey gözəlləşib, ancaq heç nə qalmayıb. Kinoteatrlardakı şüşəli kassaların arxasında, dodaqları qıpqırmızı boyanmış, biletsatan rus və yəhudi qadınları da, heç demə, bu şəhərin azacıq koloriti imiş. Peraşki, saqqız, siqaret satanlar da... Evdə, küçədə rusca danışıb, meydançada azərbaycanca oynayan “Neftçi” də.

... Adam hərdən “Gün keçdi” filminə tək-tənha baxmaq istəyir.

Bizim şəhər daha yoxdur. Xatirələr də bir-bir qopub düşür. Acısıyla, şiriniylə...”

Qarşı yaxa məmləkət...

Yaxud İstanbulda İstanbul həsrəti

Bu qaynar gözlü, qara saçlı oğlan hara baxır görən? Bəlkə sahildən sahilə, sərhəddən sərhədə, ən nəhayət, Vətəndən Vətənə getmək amacındadır?.. Baxır, baxır... Bu sahildən o sahilə... Sanki ayin icra edir, dua oxuyur... Bəlkə bu qız hörüklü dalğalardan yapışıb üzmək... üzmək... mətləbinə yetişmək istəyir?.. Bəlkə elə bu zaman böyük Nazim Hikməti dodaqaltı pıçıldayır?.. “Qarşı sahil məmləkət”... və sair. Bəlkə “Şirvan” çöllərində ədəbi məskən salmış o türk əsgərlə, o nakam şəhidlə, adı başdaşına da yazılmamış o xilaskarla söhbət edir?.. Bu, uzaq zamanların xəyali bir etüdüdür. O zamanlar ki... sevdalı Məzahir sevdalar içində çabalayırdı, sevdalı qəlbinin cazibəsilə sahildən-sahilə, ölkədən-ölkəyə, Vətəndən-Vətənə səfərlər edirdi. Bu, o vaxtlar idi. Bu qaragözlü, qaynar, özü-özünə sığışmayan Məzahirin Soçinin Qara dəniz sahillərindən qarşıya - Türkiyənin Qara dəniz yaxalığına həsrətli yaşantılarıydı. Sonralar Məzahir quş olub o tərəfə uçacaqdı, balıq olub o sahillərə toxunacaqdı, hətta İxtiandr cildində o sahillərdə Qutteranı axtaracaq və son anda onu, dünya gözəlini İstanbulun çopur, mamırlı bir daşına dəyişəcəkdi. Bütün bunlar sonralar olacaqdı. İndilikdə isə coşğun, dəlisov, sevdalarla süslənmiş bir gənc, Soçinin Qara dəniz sahillərində öz xəyallarıyla əlbəyaxadır... Zaman həmin zamandır - 1978-ci ilin yayı... Sonralar tez-tez xatırlanan General Xludov da müəllif üçün həmin dövrün xatirə yadigarlarını oyadan bir bəlgədir. General Xludov sayağı sahildən-sahilə xəyallanan bu cavan daha qaynar, daha çılğındır. Xludov ölmüş xəyallarının qoynunda susqun bir həyat yaşayır, bizim qəhrəman isə ümidli arzuların qanadındadır.

Məzahirin qələmindən çıxmış həmin o məşhur İstanbul xatirələri, əziz oxucu, heç də burdan, 1978-ci ilin bu yay ovqatından başlamamışdı. Bunun tarixi daha uzaqlara, həmin o Baksovetli günlərimizə, bəlkə ondan uzaqlara gedib çıxırdı... Məzahir o dövrün ən dotələb “pantürkist”lərindən biriydi. Vaqif Cəbrayılzadəylə birgə günlərlə Axundov Kitabxanasından çıxmırdılar. O vaxt müəyyən qadağalarla izlənən Türkiyə cəmiyyəti, onun ədəbiyyatı, mədəniyyəti, musiqisi barədə bilgiləri biz ilk dəfə onların dilindən almışdıq. Nazim Hikməti, Orxan Vəlini, Fazil Hüsnü Dağlarcanı, daha kimləri-kimləri onlar bizimlə “görüşdürmüşdülər”. Və türk sevdası elə o vaxtdan bizim başımızda dolaşmağa başladı. Uca göylərdən bayraq almış, hür doğulub hür yaşamış bu böyük türk qövmünün təəssübkeşləri, sevdalıları gündən-günə artırdı. Buna görə biz o dövrün gəncləri, tələbələri həm də Məzahirə minnətdarıq. Türkdən, böyük Turançılıqdan indi danışmağa nə var ki!.. Hünər oydu ki, onda, Sovet dövrünün “şirin” vaxtlarında belə iddialara düşəydin. Amma danışanlar danışır, deyənlər deyir, hətta yazanlar da olurdu, xəlvətcə olsa da, arxivlər üçün nəzərdə tutulsa da... KQB-nin burnunun ucunda, ayıq-sayıq, eynəkaltı iti baxışlarının bucağında bu “adi” işləri görmək indi bəlkə də miyanə görünə bilər... Bu gün bəlkə də maraq dairəsindən çıxmış bu hadisələr zaman-zaman Məzahirin qələm obyektinə də çevrilib. Eləcə İstanbul xatirələrinin bir hissəsi məhz bu məsələdən danışır. İlk baxışdan bu hissə kontekstdən kənar görünə bilər. Amma İstanbul xatirələri bununla tam görünür. Axı, Türkiyə sevgisi, İstanbul arzuları burdan qaynaqlanır.

Məzahirin yazıları bu sarıdan K.Paustovskinin yaradıcılığına oxşayır. Nəsr və publisistikanın qarışığından özəl üslubunu yaratmış K.Paustovski kimdən, nədən yazır-yazsın, onu sənə sevdirir. Adi cümlələrlə, sadə, bəzən bəsit, lakin isti, munis, ürəyə toxunan ifadələrlə öz ədəbi qəhrəmanı haqda elə maraqlı vaqeələr danışır, səni səndən alıb aparır. Mən Məzahirin yazılarında da bu şirin, ecazkar magiyanı hiss etmişəm. Məzahir yazıçı məhəbbətini yaxşı ifadə edir, səlis çatdırır. Hətta yumoristik, satirik, şarjvari üslubunda da o zərif məhəbbət duyğularını hifz edib qoruya bilir. İstanbul xatirələri bu mənada çox səciyyəvidir. Sevdiyimiz İstanbulu Məzahirin təqdimatında yenidən, özü də tamam başqa cür, Məzahirvari sevməyə başlayırıq...

1978-ci ildə Soçidə qarşı yaxaya, sahilin o tayına həsrətlə baxan o qaynar gözlər artıq İstanbulda - Boğaziçində, Gülhanədə qocafəndi nəzərlərlə İstanbulu oxşamaqdadır, baxışlarıyla onun sokaklarına, binalarına, cevizlərinə, dənizinə, Qara dənizinə məhrəmanə sığal çəkməkdədir. Bu, uzun yolun sevgisidir. Doymaq, toxtamaq bilməyən, daşıb-çağlayan, heç vaxt sönməyən, daim kükrəyən, ipə-sapa yatmayan dəli bir sevdadır, belə demək mümkünsə, Məzahir sevdasıdır... Bu məqamlarda onun ağlı, istedadı, poetik təfəkkürü yeni ampulada görünür. Sanki qələm yazmır, yazan sevdalı könüldür, mürəkkəb ürək eliksiridir. Və bütün bunların məntiqi yekunu - İstanbulda İstanbul həsrəti...

İstanbul xatirələri həm də yaxşı yaddaşdır. Məzahir iti yazıçı fəhmiylə burda elə detallara işıq tutur, elə gələnəkləri silkələyr ki, İstanbulun özündə illərlə yaşayanlar bəlkə bunun fərqində deyillər... Gülhanə parkında Məzahir yaradıcılığına və ədəbi məsləkinə uyğun olaraq böyük Nazimi xatırlayır: “Görəsən, parkdakı bu qədər insan içərisində məndən başqa o dahiyanə misraları və böyük Nazim Hikməti düşünən varmı? Bu da polis - bir qadın, iki kişi. Onlar bizim və ayrıca mənim xəyallarımın “yanından” saymazyana ötüb keçirlər. Düz 57 il bundan əvvəlki kimi...” Bəli, düz 57 il əvvəlki kimi heç kim heç kimin, heç kim heç nəyin “farkında” deyil. Elə İstanbul özü də indi ayrı havadadır, nəyin “farkında” olmalıdır ki... “Uzağı bir il çəkər iyirminci əsrdə ölüm acısi...” Bunu da böyük Nazim deyib axı... İyirmi birinci əsrdə isə bir gün, iki gün... Belə də...

İstanbul xatirələri şərh üçün, təhlil üçün canlı materiallarla zəngindir. (Təsadüfi deyil ki, bu qeydlər barədə həcmcə onun özündən böyük yazılar yazılıb). Elə faktlar, elə detallar var ki, onların hər biri ayrıca bir əsərin mövzusudur. Türkiyə, Batum həndəvərlərində qaçaqmalçılıq etmiş babası barədə qeydlər, əlcəzairli qız “əfsanəsi”... müstəqil əsərlərə mövzu ola bilər. Bir də, deyəsən, bu yazının davamı olacaq, mən də istəyərdim. Həm də onu ayrıca bir kitab kimi oxumaq istərdim.

Realizm... Romantizm...

Modernizm... Postmodernizm...

Hər bir yazar fərdi üslubu, dili, hadisələrə yanaşma tərzilə seçilməlidir. Yəni əsəri oxuyan kimi, elə ilk cümlədən onun müəllifini də sərf-nəzər etməlisən. Bu mənada Məzahir öz üslubunu tapmış, yolunu seçmiş, özünəməxsus yaradıcılıq manerasını haqq etmiş yazıçı-publisistdir. Onun sətirlərində döyünən alqoritmik dinamizm eksklüziv improvizələrlə, başqa sözlə, metomarfozalarla üzə çıxır. Bu dəyişmələr, bu çevrilmələr təkcə şəkli dəyişikliklərdə, yaxud söz çevrilmələrində təzahür etmir, metamorfostik gəlişmələr, ifadə assosiasiyaları hadisənin, həyat həqiqətlərinin məzmununu, məntiqini şərtləndirir. Elə həmin an hiss edirsən, müəllifin qabartmaq istədiyi fikir, ideya, məqsəd başqa üslubda bu dərəcədə məntiqi biçimdə dolğunluqla alınmayacaqdı. Elə şeylər var ki, onu saya, adi, yalxı, çılpaq cümlələrlə çatdırmaq olmur. Belə məqamda mütləq obrazlı təfəkkürə güvənməlisən, improvizələrə, sətiraltı gəlişmələrə söykənməlisən. Məzahir öz yazılarını məhz daha çox özünə məlum mübhəm söz çevrilmələri ilə süsləyir. Belədə o, sözlərlə, kəlmələrlə oynayır. Ancaq bu, əyləncə deyil. Bunu oyunla qarışdırmayın, xahiş edirəm.

M.Əhmədoğlu istedadlı və zəhmətkeş jurnalistdir. Bura intellekti, erudisiyanı, geniş dünyagörüşü və dünyadərkini, zəngin informasiya və savadı da əlavə etsək, nə alınar? Məzahir Əhmədoğlu yaradıcılığı. M.Əhmədoğlu yaradıcılığı bu eliksirlərdən yoğrulub. O, istedadlı yazmır, həm də savadlı yazır. Onu oxuya bilmək və başa düşməkdən ötrü oxucudan müəyyən səviyyə tələb olunur. Məzahir özünə qarşı tələbkar jurnalistdir, odur ki, oxucusundan da bunları tələb edir. Hətta yazılarında savadsız, hazırlıqsız oxucuya incə eyhamlarla sətiraltı mənalarla, özünəməxsus incə yumorla da sataşır. Belədə o, əvvəllər qeyd etdiyimiz kimi, heç vaxt kütləvi oxucunun səviyyəsinə enmir, onu öz səviyyəsinə qaldırmağa çalışır.

M.Əhmədoğlunun üslubu təkcə bədii deyil, həm də intellektual üslubdur. Əli Kərimin şeirləri kimi. Malik Həddadın eksklüziv üslublu əsərləri kimi... Böyük Əlcəzair yazıçısı, fransızdilli nasir Malik Həddadı elə-belə xatırlamadım. Bizim gənclik illərimizin yazıçıları... Kumirlərimiz... Biz onda onları oxuyurduq. Malik Həddadın “Çevrilmiş səhifə”si, Henrix Böllün “O illərin çörəyi” əsəri... Məzahirin fərqli üslubu bir az da Malik Həddaddan gəlir. Demək olar ki, bütün əsərləri Əlcəzair xalqının fransız əsarətinə qarşı mübarizəsinə həsr olunan Malik Həddadın əsərlərinin ictimai məzmunu bir yana, onların hər biri bu gün ən yeni, ritmik və dinamik ədəbiyyatın parlaq nümunələri, ədəbiyyat hadisələridir. Xüsusən, dili, üslubu, hadisəyə, predmetə yanaşma, onu dilləndirmək maneraları mükəmməldir. Əsər boyu dil idiomlar, improvizələr, metamorfozalar üzərində qurulub. Məsələn, “Səid öldü”, - demir, “Səid - (minus)” yazır. Yaxud uşaqdan söhbət gedəndə “75 santimetrlik səadət parçası”, - deyir. Bu sözlər, cümlələr saçma, seçdirmə halında, konteksdən kənarda bəlkə də bayağı görünə bilər. Təsəvvür edin, bütün roman bu üslubi çalarda ola, bu qeyri-adi düşüncə və dil metomarfozaları üzərində qurula, onda anlayış kifayət qədər dolğunlaşa bilər. Məzahirdə də bu yazıçıyla üslub doğmalığı var (Bəlkə İstanbulda əlcəzairli qıza rast gəlməsi, onun haqqında yaddaşına yazdığı əfsanə, Malik Həddadın anılması, “Cəmilə” filminin, onun qəhrəmanı əlcəzairli qızın xatırlanması da bu yaradıcı doğmalıqdan süzülüb gəlir). İstənilən qədər misal çəkmək olar, amma biri ilə kifayətlənək. Məzahir İstanbul xatirələrinin ən məhrəm epizodlarından birində - babası haqda söhbət açarkən yazır: “Təvəllüdündən 15-16 yaş cavan görünən 74 yaşlı qıvraq kişini o qısqaclı dəniz heyvanının “şərəfinə” adlandırılmış qorxunc xəstəliyin ikicə ayın içində nə günə qoyduğunu da unutmamışam. 1974-cü ildə.” Göründüyü kimi, Məzahir bir elə də “ciddi tələb olunmayan” məqamlarda, hadisə nəqlində də obrazsız, impulsiv təsvirsiz, metamorfozasız keçinə bilmir. O məlum müdhiş xəstəliyə də təmtəraqlı bənzətmə tapır. Çünki bu, artıq onun doğmalaşmış, vətəndaşlıq hüququ qazanmış üslubudur.

Belə bir dil və üslub hadisəsi onun, demək olar ki, bütün yazılarında izlənir... Bəzən bu sirli söz və ifadə çevrilmələri, hadisələrin içində yaşayan metamorfoz düşüncə bütöv bir yazını müəmmaya, tapmacaya çevirir. “Uembli arayışı”nı götürək. Elə ilk baxışdan müəmmalı və çaşdırıcıdır. Lap elə Uembli barədə məlumatı olanların da ilk əvvəl ağlına bu gəlmir. Və tələm-tələsik yazını oxumağa girişir (Deyim ki, bu da Məzahirin çevik, usta bir manevridir. Bu sirli və mübhəm vasitəylə yazını oxumağa məcbur edir, axı bağlı qapıya maraq güclü olur). Məsələ burasındadır ki, yazını oxuyandan sonra da zahirən bir mətləb hasil olmur. Bir də oxuyursan, yenə həmin su, həmin dibək... Hardan biləsən ki, futbol tarixinə ekskurs etməli, əfsanəvi Tofiq Bəhramovu xatırlamalısan... Ondan sonra bir mətləb hasil edəsən bəlkə... Beləcə, əziz oxucu, bu münvalla gərək Məzahirin bütün yazılarının açmasıyla məşğul olaq. Dəyərli dostumuz, yazıçı-publisist Aqil Abbasın M.Əhmədoğlu yaradıcılığı barədə dediyi sözlər, məncə, fikirlərimizi sərrastlıqla tamamlaya bilər: “Məzahirin publisistikasında qəribə bir özünəməxsusluq var. Bir qədər sirli-sehrli, bəzən tuta bilmədiyimiz şeylər var. Görən burda Məzahir nə demək istəyirdi? Məzahirin nə demək istədiyini bilmək istəyirsinizsə, gərək onun yazdıqlarının hamısını oxuyasınız, çünki bütün yazıları bir-biriylə bağlanır, yəni onun dediklərində nəyisə tuta bilmədinizsə, ya yazını ikinci dəfə oxuyun, ya da bir geri qayıdın, əvvəlki yazılarına da bir baxın. Gözəl bir şeir bir ağac kimidi, onun kökü var, gövdəsi var, budaqları var, yarpaqları var, çiçəkləri var. Hamısı bir yerdə gözəldi, bitib. Məzahirin publisistikası hamısı bir yerdə bir şeirdi. Gərək onun özülünü də biləsən, budaqlarını da, çiçəklərini də və axırda da meyvəsindən dadıb ondan sonra görərsən ki, Məzahir sənə dünyanın hansı tamını verib”.

Mən də eləcə bunu demirdimmi, əziz qardaşım?.. Sən dənizsən - yosunuyla, gəmisiylə, buluduyla...

P.S. Telefonda saqqızımı oğurlayıb yazının adını soruşdu. Dedim:

- “Metamorfoza” qoymaq istəyirəm.

Güldü:

- Elə “Metamorfoz”- dedi.

“Hə... - fikirləşdim. - Düzdür. Metamorfoz Məzahirin özüdür. Yazdıqları isə başdan-ayağa metamorfozadır...

P.S.S. Məzahirin avtoqrafları da orijinal və maraqlıdır. O vaxt kitabının avtoqrafında məni “Mətbuatımızın, beşdə dördü dərinliklərdə gizlənmiş aysberqi” adlandırmışdı. Xoşdur, məmnunedici və qürurvericidir. Həm də kədərlidir. Əziz dostum! Əslində mən nəinki aysberq, heç suların üzündə səllimi dolaşan, məqsədsiz-filansız vurnuxan balaca buz parçası da deyiləm. Mən, olsa-olsa, özü-özünü öz içindən yemiş ipəkqurdu kimi bir şeyəm...

Loğman RƏŞİDZADƏ

yazıçı-publisist

525-ci qəzet.- 2015.- 25 iyul.- S.18-19.