Kamal Abdullayev:“Prezident multikultural təhlükəsizliyi təmin etmək məqsədilə böyük iş aparır”

Multikulturalizm həyat tərzimizdir

Azərbaycanın zəngin mədəni-mənəvi irsə, çoxəsrlik tolerantlıq ənənələrinə malik olmasını beynəlxalq aləm açıq şəkildə etiraf və qəbul edir. Ölkəmiz milli-mədəni müxtəlifliyinə və etnik-dini tolerantlığına görə dünya miqyasında çoxmillətli, çoxkonfessiyalı məkan kimi diqqət mərkəzindədir. Bu etnik, dini, mədəni palitranın qorunması üçün artıq uzun müddətdir ki, uğurlu dövlət siyasəti aparılır. Əsrlərə söykənən bu ənənələri, tarixi təcrübəni qorumaq üçün dövlət tərəfindən xüsusi proqramlar, önəmli layihələr həyata keçirilir. Dünyanın sivil ölkələrinin hələ bu yaxınlarda qəbullandığı, hazırda müasir həyatlarında kənardangəlmə dəyər kimi tətbiq və təbliğ etmək istədikləri multikulturalizm ənənələri artıq uzun əsrlərdir ki, Azərbaycan üçün doğma anlayışdır.

Multikulturalizmin qorunmasının və təbliğinin dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən olması da Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin yaradılmasını zəruri edib. Prezident İlham Əliyevin ötən il mayın 15-də imzaladığı Fərmanda da Mərkəzin yaradılmasının vacibliyi önəmli bir punktla qabardılıb: “Multikulturalizmin həyat tərzinə çevrildiyi Azərbaycanın dünyaya tolerantlıq nümunəsi olaraq daha geniş tanıdılmasının vacibliyini, eləcə də ayrı-ayrı ölkələrdəki müxtəlif multikultural modellərə xas fəlsəfi, sosial, siyasi və digər aspektlərin Azərbaycan reallığında təhlili və təşviqinin əhəmiyyətini nəzərə alaraq, Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi yaradılsın”.

Buradan anlaşıldığı kimi sözügedən Mərkəzin əsas məqsədi-azərbaycançılıq məfkurəsinə uyğun olaraq tolerantlığın və mədəni, dini, linqvistik müxtəlifliyin qorunmasını təmin etmək, həmçinin Azərbaycanı dünyada multikulturalizm mərkəzi kimi tanıtmaq və mövcud multikultural modelləri tədqiq və təşviq etməkdir.

Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi bu yöndə aparılan işlərin təbliğatı və həyata keçirilən layihələrlə ictimaiyyəti yaxından tanış etmək məqsədilə bundan sonra ayda iki dəfə “525-ci qəzet”in şənbə saylarında oxucuların görüşünə gəlməyi planlaşdırır.

Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin fəaliyyət sferası çoxprofillidir

Bu sferaya Azərbaycan gerçəkliyinin mədəni, sosial, siyasi mahiyyətini öyrənmək və təbliği mexanizmini hazırlamaq, ölkəmizdə mədəni-etnoqrafik müxtəlifliyin azərbaycançılığın inkişafına xidmət göstərməsi yollarını müəyyənləşdirib gerçəkləşdirmək, mədəni, dini müxtəlifliyin tolerant əsaslarının elmi təhlilini aparmaq və qorunub saxlanması yollarını müəyyənləşdirmək, müxtəlif bölgələrə aid mədəni irsi öyrənmək, onların müasir dövrdə ahəngdar inkişafının təmin edilməsinə, vətəndaş cəmiyyətinin potensialından istifadə edərək tarix, mədəniyyət və dini abidələrin qorunub saxlanması prosesinə dəstək vermək, multikultural həyatda müxtəlif bölgələrə aid mədəniyyətlərin bir-birinə təmas dərəcəsini öyrənmək və təşviq etmək, təhsil, mədəniyyət, elm və digər sosial sahələrdə özünü göstərən, şəxsiyyətin mənəvi bütövlüyünün həmahəng inkişafına mane olan müəyyən çatışmazlıqların sistemli şəkildə aradan qaldırılması istiqamətində layihələr gerçəkləşdirmək kimi məsələlər daxildir. Mərkəz həmçinin müxtəlif dinlərə mənsub gənc din xadimlərinin peşəkar dini, dünyəvi biliklərinin artırılması istiqamətində tədbirlər həyata keçirməyi, Azərbaycanın multikultural nailiyyətlərinin beynəlxalq mütəxəssislər tərəfindən öyrənilərək xarici ölkələrdə təbliğini təmin etməyi, şəxsiyyətin saflaşmasında, xalqlararası, dinlərarası qarşılıqlı hörmət və etimad münasibətlərinin yaranmasında xüsusi xidməti olan görkəmli yerli və xarici ölkə vətəndaşlarının qiymətləndirilməsi, təşviq edilməsi mexanizmini hazırlayıb həyata keçirməyi, multikulturalizm üzrə dünya mütəxəssislərinin, eyni zamanda keçmiş və müasir siyasi, ictimai, elm, mədəniyyət, incəsənət xadimlərinin şəxsi təcrübələrini təhlil etmək və yaymağı da nəzərdə tutur.

Mərkəz yarandığı vaxtdan etibarən böyük miqyaslı layihələrə start verib

Keçən ilin oktyabr ayında Millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri, Bakı Multikulturalizm Mərkəzinin Himayəçilik Şurasının sədri, akademik Kamal Abdullayev Şirvan şəhərində, İmişli, Saatlı, Sabirabad rayonlarında ziyalılar, dini icmaların üzvləri və milli azlıqların nümayəndələri ilə çoxsaylı görüşlər keçirib. Şəhər və rayonlarda fəaliyyət göstərən mərkəzi cümə məscidlərinə, dini sitayiş ocaqlarında aparılan müzakirələr zamanı yad dini-ideoloji təsirlərə, təfriqəçi təriqət və cərəyanlara qarşı mübarizənin zəruriliyi vurğulanıb, zəngin multikultural ənənələrin qorunub saxlanması və inkişafı, azərbaycançılıq ideologiyasının təbliği və təşviqi istiqamətində həyata keçirilən dövlət siyasətinin mahiyyəti ətraflı şəkildə izah edilib. Xüsusən gənc nəslin milli mənəvi dəyərlər və Vətənə sədaqət ruhunda tərbiyə olunmasında din xadimlərinin üzərinə düşən vəzifələrlə bağlı müzakirələr aparılıb. Saatlı rayonunun Fətəlikənd, Sabirabad rayonunun Bulaqlı kəndlərində kompakt şəkildə yaşayan Axısxa türkləri ilə görüşən dövlət müşaviri ziyalılar və dindarlarla ölkəmizdəki tolerant və multikultural mühitlə bağlı söhbət aparıb, sakinlərin fikirlərini dinləyib.

Keçirilən görüşlərlə bağlı təəssüratlarını mətbuatla bölüşən K. Abdullayev diqqətə çatdırıb ki, bu gün Prezident İlham Əliyev qətiyyətlə zəngin etnik və dini müxtəlifliyə malik olan Azərbaycanın multikultural təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədi ilə çox böyük iş aparır: “Bu, son dərəcə lazımlı və nəcib işdə etnik və dini müxtəlifliyindən asılı olmayaraq hər bir vətəndaşımız Azərbaycan Prezidentinin dəstəkçisi və dayağıdır”.

Başqa bir önəmli tədbir də bu il, yanvarın 10-da Millətlərarası, multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət müşaviri, akademik Kamal Abdullayevin rəhbərliyi ilə Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzi, Prezidenti yanında Bilik Fondu, Bakı Slavyan Universiteti, “Kultura plus” İnternet Televiziyası rəhbərliyinin iştirak etdiyi müşavirədir. Müşavirədə qərara alınıb ki, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının alman şərqşünası, diplomat Fridrix fon Dits tərəfindən tərcümə olunaraq dünyaya tanıdılması və ilk dəfə tədqiqata cəlb edilməsinin 200-cü ildönümünə həsr olunacaq ilboyu silsilə tədbirlərə “Kitabi-Dədə Qorqud” və Fridrix fon Dits – 200” Beynəlxalq Kollokvium keçirilsin. Beynəlxalq Kollokviumun xarici nümayəndə heyətinə Türk Dil Kurumunun başqanı professor Mustafa Kaçalin, Yunus Emre İnstitutunun başqanı professor Hayati Develi, Egey Universiteti Türk Dünyası Araşdırmaları İnstitutunun təsisçisi professor Fikrət Türkmən, Almaniyadan Mayns Universitetinin professoru Hendrik Boeschoten,Osvald fon Volkenştayn Cəmiyyətinin prezidenti professor Sieglinde Hartmann, İtaliyadan “Sandro Teti” Nəşriyyat Evinin rəhbəri Sandro Teti, jurnalist Mauritsio Korta, Rusiyadan Elmlər Akademiyası Dilçilik İnstitutunun əməkdaşı, professor Əli Çeçenov, incəsənət xadimi Alla Axundova, Qazaxıstan Beynəlxalq Türkoloji Mərkəzinin prezidenti professor Erden Kajıbek, Tbilisi Dövlət Universitetinin professoru David Qotsiridze, Latviya Universitetinin əməkdaşı Uldis Berzins daxil idi.

Adları çəkilən şəxslər kollokviumun üzvləri olaraq “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının hərtərəfli öyrənilməsi ilə bağlı orijinal təkliflərlə çıxış ediblər. Kollokviumda müzakirlər aparan Dədə Qorqud irsinin təbliğatçıları “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının dünyaya tanıdılmasında müstəsna rol oynayan Fridrix fon Ditsin türkoloji araşdırmalarının geniş yayılmasına böyük ehtiyac olduğunu vurğulayaraq bu istiqamətdə əqli və fiziki imkanlarını əsirgəməyəcəklərini bildiriblər.

Multikulturalizm həm də digər xalqların faciələrinə anlayışla yanaşmaqdır

Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin fəaliyyəti ən müxtəlif sahələri əhatə edir. Yanvarın 27-də, adıçəkilən Mərkəz Bakı Slavyan Universiteti ilə birlikdə Beynəlxalq Holokost qurbanlarının Anım Gününə həsr edilən dəyirmi masa da təşkil edib. Mərkəzin icraçı direktoru Azad Məmmədov çıxışında vurğulayıb ki, tədbir bəşər tarixinin ən dəhşətli faciələrindən olan Holokost soyqırımının nəticələrindan bir daha ibrət götürülməsi missiyasına xidmət edir.

Bakı Slavyan Universitetinin rektoru Asif Hacıyev isə Holokost faciəsinin Azərbaycanda müasirlərin gözü ilə müzakirə edilməsini multikulturalizm dəyərlərinin təzahürü kimi səciyyələndirib. Dəyirmi masa iştirakçıları sonda bu qənaəti bölüşüblər ki, Holokost və Xocalı faciələri nümunələrindən çıxarılan ən əhəmiyyətli dərslərdən biri çağdaş dünyada anti-semitizm, irqçilik, ksenofobiya, islamofobiya və insanlara kütləvi nifrət aşılayan digər cinayətlərin qarşısının alınmasında multikulturalizm dəyərlərinin dövlət və vətəndaş cəmiyyəti qurumları tərəfindən təşviq edilməsi mühüm əhəmiyyət daşıyır.

lll

Terrorçuluğu, vandalizmi dövlət siyasətinə çevirən Ermənistanın torpaqlarımızın 20 faizini işğal etməsi azmış kimi, dünya miqyasında Azərbaycan əleyhinə apardığı (həm də) informasiya müharibəsində əsas “silahlarından” biri də azərbaycanlılarla yanaşı yaşamağın mümkünsüzlüyü (!) yalanıdır. Və bunun nəticəsində də uzun illər Azərbaycan xalqının genetik dəyəri olan tolerantlığına, dözümlülüyünə şübhə ilə yanaşanlar olub. Lakin son illərdə dövlətimizin apardığı məqsədyönlü, ardıcıl siyasət nəticəsində dünya artıq çoxəsrlik multikultural ənənələrin daşıyıcısı olan tolerant Azərbaycanın haqq səsini eşidir və ədalətli mövqeyini dəstəkləyir. Və bu proses artıq həm dövlətlər, həm cəmiyyətlər, həm də fərdlər tərəfindən etiraf və qəbul edilir.

lll

Yazılanlara, deyilənlərə və görü(n)lənlərə sözardı: Ötən il Bakıda keçirilən III Beynəlxalq Teatr Konfransında görkəmli yazıçı Kamal Abdullanın söylədiyi çox maraqlı, ibrətamiz bir əhvalat, aradan aylar keçməsinə baxmayaraq, hələ də sözbəsöz xatirimdədir, inanıram ki, o söyləntilər tədbirdə iştirak edən çoxsaylı əcnəbi qonaqların da yaddaşında dipdiri qalıb: “Bir neçə il bundan əvvəl dini missiyasını həyata keçirmək üçün ölkəmizdəki sinaqoqlardan birinə təyinat alan ravvin öz rəhbərliyindən çox xahiş edir ki, onu başqa ölkəyə göndərsinlər, hansı ölkə olur olsun, Azərbaycan olmasın (ölkəmiz haqqında aparılan antitəbliğat işini görübmüş. – S.M.) Rəhbərlik razılaşmır və ravvin Azərbaycana gəlməli olur...Bu yaxınlarda isə həmin ravvin Azərbaycan vətəndaşı olmaq üçün dövlətimizə ərizə ilə müraciət edib...”

Çıxışını bununla yekunlaşdıran Kamal Abdullanı dünyanın dörd bir yerindən gəlmiş xarici qonaqların uzun müddət alqışladıqları da yadımdadır...Bu, var(lıq) olandan heç bir şərt irəli sürmədən, təmənna güdmədən multikulturalizmi, tolerantlığı ruhunda, canında yaşadan Azərbaycan xalqına həm də həmin əcnəbilərin timsalında dünyanın alqışı idi...

Sevinc MÜRVƏTQIZI

525-ci qəzet.- 2015.- 6 mart.- S.21.