Ölüm də Ömürmüş...

Yunan mifologiyasına görə, xalq Palıddan yaranıb. Belə deyirlər ki, Ön Asiyada Makedoniyalı İsgəndər bir Palıd ağacı əkibmiş ...

Bizim xalqın yaddaşında da Palıd müqəddəsliyi yaşayır.

Vaqif Səmədoğlu Səməd Vurğunun əkdiyi Palıd ağacıydı!

lll

Vaqif Səmədoğlu da getdi.

Allahın bir vaqifi də azaldı.

Vaqifin Allahı bir az da görünməzliyə çəkildi...

lll

“Qardaşlar bir atadan-anadan olanlar yox,bir Allahdan olanlardır!” deyirdi Vaqif Səmədoğlu.Və Haqq yerinə o, həmin bir Allahdan olanların çiynində getdi.

lll

Vaqif Səmədoğlu İnsanı Allaha, Allahı İnsana yaxınlaşdıran şairdir”. İndicə Allaha bir söz deyib gəlirəm” deyən Vaqif elə bil Allahla əl-ələşə tutmuşdu.

lll

Vaqif Səmədoğlunun bütün şeirlərində qapı var,Günəşə açılan qapı, həyata, insana, nəhayət, Allaha açılan qapı!

lll

Vaqif Səmədoğlu böyük təfəkkür və idrak sahibi olub. Mütəfəkkür sənətkarlar içində özünəməxsus yeri var.

V.Hüqo deyirdi:”Allah hər şeydə mövcuddur, lakin hər şey Allahın görünməsinə mane olur”.

V.Səmədoğlu yazırdı:

Gözüm get-gedə

qabıq bağlayır...

Xeyr!

Bu qədər insan içindən

Görünməyəcək Tanrı!

lll

Dünyanın ən böyük sənətkarları hamını heyrətləndirən düşüncə sahibi olublar.V.Səmədoğlundan bir neçə misal gətirsək, bir daha həmin düşüncə nümunələrini görə bilərik:

...Saxlayın Yer Kürəsini,

Mən düşmək istəyirəm.

...Ay işığının

sapsarı ipi

düşmüş sularına dənizin

O ipi

boynuma dolayıb

asmaq istəyirəm özümü aydan,

ayağım altından

bir kənara itələyərək

Yer kürəsini...

...Baş-başa vermiş dağları görəndə,

yanı bir dağ başı görməyən Göyəzən gəlir ağlıma.

Gördüyüm dağların ən yetimi, ən kimsəsizi.

Durur yer üzündə yalnızlıq heykəli kimi...

lll

Vaqif bir dəfə mənə belə dedi:

– Gizlənməyim gəlib, a Barat!

– Niyə ki?!

– Şeir yazmaq istəyirəm, dana!

...Vaqif ölmədi. Bu dəfə bizdən tamam gizlənmək istədi.Daha yeni böyük əsərlər yazmaq üçün!

lll

Kamal Abdulla deyir: “Ölçü hissi ən vacib keyfiyyətdir.Cümlənin uzunluğundan və qısalığından tutmuş abzasın həcminə qədər müəllifin nəzarətində olmalıdır”.

V. Səmədoğlu beləydi. Hər abzas hər söz, hətta hər hərf onun nəzarətində idi.

lll

Vaqif Səmədoğlu Azərbaycanın xalq şairiydi.

Vaqif Səmədoğlu Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi xadimiydi.

İki dəfə Milli Məclisin deputatı olmuşdu. Hər ikisində vəkillərindən biri mən olmuşam. Onunla bağlı qeydlərim olub. Həmin qeydləri və Vaqif Səmədoğlunun dilindən çıxan fikirləri, bir sıra zarafatları, söhbətləri onu sevən oxuculara təqdim etmək istədim.

...Vaqifin həyatı şeir idi.

Vaqifin ölümü də şeirdi.

Hər abzası, hər sözü, hər hərfi də!

–1-

...Hər şey yatır, bax, bundan (sağ əlini göstərir) başqa! O, heç vaxt yatmır – Qələm tutduğuna görə! (V.Səmədoğlu. 28.10.05. İncə dərəsi. Yolda)

–2-

...Mən həqiqətpərəstləri sevmirəm. Yalançıları sevirəm.

Həqiqətpərəstlərlə darıxıram.

Yalançılar darıxmağa qoymurlar məni.

Həqiqətpərəstlərdə nə isə qurtarır, sona yetir. Yalançılarda isə heç nə qurtarmaq bilmir.

Bu, çox yaxşıdı! 28.10.05.

–3-

Azərbaycan poeziyasının ən əzbər şeirini mənim babam – Səməd Vurğun yazıb. Bu, “Azərbaycan” şeiridir!

–4-

... Nizami (Torqovu) küçəsində bu yaxınlarda Zaurla (sürücü) fotoaparat satılan mağazaya girmişdim. Bilirsiz ki, 66 yaşım var mənim.

Gənc 16-17 yaşlı bir qız qəfildən içəri girdi, mənə yanaşıb dedi:

– Vaqif müəllim, salam!

– Əleykümsalam, qızım! dedim.

– Mən sizin pərəstişkarınızam!

– Çox yaxşı, çox sağ ol, qızım, minnətdaram!

– Şair olarmı bir söz də deyim?

– De ,qızım!

– “Qızım” sözünü diliniz desə də, parıldayan gözləriniz “qızım” demir axı!

Zalım qızı düz deyirdi. 29.10.05.

–5-

Mehdixan əmim də gözəllik aşiqiydi. Gözəl xəstəsiydi.

Danmırdı bunu özü də.

APİ-nin rektoru olduğu vaxtlarda bir dəfə bir gənc oğlan gəlib buna şikayətlənir ki, bəs məni filan müəllim kəsib... Kişi deyir: – Oxuyaydın, kəsməyəydi! Başqa bir vaxt bir azca çirkin bir qız da onun üstünə qaçıb kəsildiyini bildirəndə ona da belə deyir:

– Oxumaq lazımdı, oxumaq!

İş elə gətirir ki, ona bu cür şikayətlə bir gözəl də müraciət edir. Əmim qəzəblənir, nə qəzəblənir:

– Ay səni kəsənin qolu qırılsın, görüm!

Və yanına düşüb, gedib qızın qiymətini o saatca düzəltdirib!

–6-

Atamın vəsiyyətlərindən biri bu olub ki, Sazı qoruyun!

–7-

Mehdixan əmim bir dəfə zəng edib dedi ki, televizorda oxuyan Borçalı aşığına baxdınmı?

– Baxdım,- dedim.

– Ayə, bu Borçalı aşığı döyüldü, deyəsən?

– Niyə?

– Axı o tərəfin aşığı oxuyanda, “of, aman,aman!” demirlər. “Ay aman, ay aman!” deyirlər.

–8-

Hüseyn Ariflə bir dəfə qavırların arasından keçirdik. Ona yol verib dedim:

– Hüseyn qağa, keç!

Dedi:

– Ayə, mənə niyə burda yol verersən? Restorana birinci özün keçersən!

–9-

Bir dəfə yenə Hüseyn Ariflə səfərdəydim. Gecə qaldığımız yerdə o, yorğana bürünüb yatırdı. Mən oturub nəsə yazırdım.

Hər on dəqiqədən bir başını yorğanın altından çıxarıb balıq kimi nəfəs alırdı, bircə burnu görünürdü. Amma deyirdi:

–Yazırsanmı, a başı batmış! Yaz! Yaz! Tarixdi, itməsin!

Məni təəccübləndirən budur ki, qağam elə bil and içmişdi, az qala hər 10 dəqiqədən bir burnunu yorğanın altından çıxarmağa və deməyə: “Yazırsanmı, a başı batmış? Yaz! Yaz! Tarixdi, itməsin!”

–10-

Ana nənəm Ayişə heç vaxt madyan ata minməzmiş.

18 yaşında dul qalıb.

Yatanda həmişə ərinin yastığı yastığının böyründə olub. Üstündə həmişə naqan gəzdirib. Yatanda silahını başının altına qoyub yatarmış.

Qaçaqlar bir dəfə bir kəndə gəlməklərinə peşman olub, dərhal kəndi tərk ediblər. Bilirsən niyə? Çünki eşidiblər ki, Aşa arvad kənddədir.

–11-

Mehdixan əmim deyərdi:

–A Vaqif, bilirsənmi Osman qağan niyə böyük şair ola bilmədi?

“Niyə?”- deməyimi gözləmədən sözünə davam etdi:

– Onu Şıxlı soğançası, Qazax xəngəli, bir də Borçalı aşıqları qoymadı böyük şair olmağa!

–12-

Bir dəfə Vaqif Səmədoğlu bir məclisdə belə bir sağlıq dedi:

– El ağsaqqalsız, uçaska uçaskovısız olmasın!

–13-

Gözəllərə vurğun olan babalarımdan biri deyib ki, mən öləndə məni elə yerdə basdırın, ordan gəlib gedən gözəlləri görə bilim.

–14-

Qazaxda Dəmirçilər kəndində seçicilərlə görüşdən əvvəl idarənin həyətində birdən gəlib bir taksi dayandı. İçindən V. Səmədoğlunun səlahiyyətli nümayəndəsi Xanqulu müəllimin tələsik düşdüyünü görən şair dedi:

–A Barat, kişini gözləmədiyimiz üçün taksi tutub gəlib. – Güldü:- Eybi yox, belə daha maraqlıdı. Necə demişdi Səməd Vurğun? Hə, “Hücuma tanklarla keçir komsomol”. İndi belə demək olar: ”Hücuma taksiylə keçir komsomol!

–15-

Qazax seçki dairəsində, YAP-ın qərargahında səhər-səhər görüşdük. Hal-əhval tutduq.

V.Səmədoğlu gülümsəyə-gülümsəyə gözləmədiyimiz halda belə dedi:

–Kak dela?!

Mən də fikirləşmədən “Əla!” dedim.

Dedi ki, elə demə. Belə de:

–Dela əla!

Dedim, lap bu şeir oldu ki!(qafiyə baxımından deyirdim)

–Hə, doğrudan da!- şair fikrimi təsdiqlədi.

Bircə əlavə etdim:

–Şeirdi, amma qısa olduğu üçün sənin şeirlərinə oxşadı. Mən uzun şeirlər yazıram, özün bilirsən.

—16-

Dəmirçilərdə seçicilər içində 5-6 yaşlı bir uşağa baxdı, mənə belə bir sual verdi.

–Görəsən, o uşağın da seçkidə iştirak etdiyi günü görəcəyikmi?

–Əlbəttə!- dedim.

Etiraz etdi:- Yox! Yox! Allah eləməsin, o vaxta qalaq. Bu qədər mübarizəyə, oyuna, ağrıya-acıya kim dözəcək?!

Şairin fikrini ürəyimdə təsdiq etdim. Böyüklüyün faciəsinə acıdım...

P.S...Vaqif Səmədoğlu Sözün, Qələmin yaraşığıydı. Həyata yaraşıq verirdi. Ölümə də yaraşıq verməyə getdi. Deyirdi ki, 3-cü sinfə qədər Qazaxda oxumuşam. Qəhrəmanlarının Qazax ləhcəsində çox sərbəst danışmaqları bu faktla da müəyyən qədər bağlı ola bilərdi.

İndi ölümün ləhcəsini öyrənməyə getdi. Əminəm ki, ölümün ləhcəsini də tezliklə öyrənəcək!

Ancaq yenə bütün yazdıqlarını həyatın, əbədiyyətin, ölməzliyin dilində yazacaq! Göz yaşının yox, matəmin yox, təbəssümün, sevincin, zarafatın, nay hərəkətlərinin dlində yazacaq!

... Yola çıxarkən

Bir yoldaşın ayrılıq,

Biri də ölüm olsun hər zaman

onlara güvən.

Güvən, rahatlıqla get,

Getdiyin yolu!

Bu misraları yazan ölümü şəb-ərus (toy gecəsi) sayan C.Rumi ruhlu bir şairdi. “Toy- bayramdı bu dünyanın əzabı, əqli olan ona gətirər tabı” deyən Molla Pənah Vaqifin varisiydi.

“Arif ölüb, dedilər, ölümə qurban olum!” deyən Hüseyn Arifin qan qardaşıydı. Hamının Vaqifiydi, vaqifiydi hamının!

Təkcə öz yerinə ölmədi.

Çox sevdiyi Nüşabənin yerinə də öldü.

Zarafatları və şirin söhbətləri üçün ölüm də darıxdı.

Yaddaşımızın bir küncündən köhnəlmiş bir ritualın öləzimiş səsi gəlir:

“Vaqif Səmədoğlunun da qırxı çıxır”.

Yox! Min illərdi ki, beləcə təzədən ömrə dönə-dönə Ölüm yavaş-yavaş yoxa çıxır...

Barat VÜSAL

525-ci qəzet.- 2015.- 7 mart.- S 20