Milli-mənəvi dəyərlərimiz və onları gənc nəslə sevdirmək zərurəti

Dünyanın bütün xalqları kimi, bizim - azərbaycanlıların da özümüzə məxsus milli dəyərlərimiz, adət-ənənəmiz, soykökə bağlılıq və uşaq tərbiyə üsullarımız var. Bu dəyərlər minilliklərin sınağından çıxaraq bugünümuzə gəlib çatıb. Sevindirici haldır ki, xalqımızın yaşatdığı milli dəyərlərdən bu gün də faydalanır, uşaq tərbiyəsində istifadə edirik. Bu bir həqiqətdir ki, xalq öz milli dəyərləri, adət-ənənələri üzərində daha yaxşı inkişaf edir. Ağsaqqal babaların, ağbirçək nənələrin xeyir-duaları, laylaları, oxşamaları, öyüd-nəsihətləri və bayatıları milli dəyərlərimizin gözəl nümunələridir.

Azərbaycan dövləti, ana dilimiz, bayrağımız, himnimiz, gerbimiz, müstəqilliyimiz, ədəbiyyatımız, folklorumuz, dünya korifeyləri ilə bir sırada dayanan dahilərimiz xalqımızın ən böyük sərvətidir. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev "Mən fəxr edirəm ki, azərbaycanlıyam" - kəlamını söyləməklə müstəqil Azərbaycanı, ana dilimizi, milli dəyərlərimizi, adət-ənənələrimizi sevməyi, yaşatmağı, dinimizə hörmətlə yanaşmağı bizə tövsiyə edib.

Xalqımızın elmi biliklərə sahib olmasında, zənginləşməsində, mənəviyyatının yüksəlməsində, soykökünə bağlılığında, mədəni həyatında kitab əvəzsiz rol oynayıb. Azərbaycan xalqının dahi şairi Nizami Gəncəvi kitaba belə qiymət verib:

Dünyada nə qədər kitab var belə,

Çalışıb, əlləşib gətirdim ələ.

Ərəbcə, dəricə, yeri düşərkən,

Buxari, Təbəri əsərlərindən

Oxudum, oxudum sonra da vardım,

Hər gizli xəznədən bir dürr çıxardım.

Şeirdən aydın olur ki, Nizami bütün həyatı boyu kitabı sevmiş, özünə qarşı tələbkar olmuş, hətta qoca yaşlarında da mütaliədən əl çəkməmiş, hər bir əsərini yazmaq istəyərkən kitab oxumuş və müxtəlif yazılı mənbələrlə tanış olmuşdur.

Göründüyü kimi, dünyanın ən ağıllı insanları kitabı özlərinə yaxın dost, qiymətli sərvət hesab ediblər.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2011-ci il 7 iyul tarixli Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş "Azərbaycan gəncliyi 2011-2015-ci illərdə" Dövlət Proqramı ölkə gənclərinin milli-mənəvi və bəşəri dəyərlərə hörmət ruhunda tərbiyə olunması üçün əlimizdə ən qiymətli sənəddir. Bu Sərəncamla bağlı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi və Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla iş üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən 15 yanvar 2015-ci il tarixdə birgə verilmiş 28 və 04 nömrəli əmrlər, həmçinin Təhsil Nazirliyinin 16 dekabr 2015-ci il tarixli, 1279 nömrəli əmri respublikamızın bütün ümumtəhsil məktəblərində olduğu kimi, Şuşa Rayon Təhsil Şöbəsində də məktəb rəhbərlərinin iştirakı ilə keçirilmiş Şura iclasında müzakirə olunaraq icra və rəhbərlik üçün qəbul edilib, Tədbirlər Planı məktəblərə göndərilib.

İlk öncədən minnətdarlıq hissi ilə bildiririk ki, Təhsil Nazirliyi və Dini Qurumlarla iş üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən hazırlanılmış "Təhsil müəssisələrində uşaq və gənclərin milli-mənəvi və bəşəri dəyərlərə hörmət ruhunda tərbiyə olunması tədbirlərinin gücləndirilməsi haqqında" Fəaliyyət Planı pedaqoji baxımdan yüksək səviyyədə, məzmunlu, milli- mənəvi və bəşəri dəyərləri özündə əks etdirən gözəl bir sənəddir.

Müsbət hal kimi onu da qeyd etməliyik ki, uşaq və gənclərin milli-mənəvi dəyərlərə yiyələnmələri məsələsi daim Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin diqqətində saxlanılır. Bu baxımdan nazirlik tərəfindən ibtidai və yuxarı sinif şagirdləri üçün nəşr olunmuş "Azərbaycan dili", "Ədəbiyyat" və "Tarix" dərsliklərində, həmçinin "Azərbaycan məktəbi (elmi-nəzəri, pedaqoji jurnal), "Kurikulum" (elmi-metodik jurnal), "Təhsil xəbərləri" (məlumat-informasiya məcmuəsi) və digər vəsaitlərində milli dəyərlərlə bağlı xeyli bölmələr və mövzular vardır. Arzulayardıq ki, müəllimlər belə mövzulara daha da məsuliyyətlə yanaşsınlar.

Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, millət vəkili Mehriban xanım Əliyevanın Azərbaycanın mədəni irsini, o cümlədən, tarixi abidələrinin, xalq sənəti nümunələrinin, muğamlarımızın mühafizəsi, təbliği, inkişaf etdirilməsi sahəsindəki xidmətlərinin nəticəsidir ki, muğam və saz sənəti YUNESKO-nın mədəni irs siyahısına daxil edilib, Azərbaycan bir daha dünyaya tanıdılıb.

Yeraltı və yerüstü sərvətlərlə zəngin Azərbaycanın tarix və memarlıq abidələri, sənətkar babaların ürəklərinin hərarətindən yaranmış sənət əsərləri: möhtəşəm qalalar, çox qədim tarixi olan Novruz bayramının atributları, Qobustan qayaları, Azıx mağarası, Şəki Xan sarayı, Qız qalası, Şirvanşahlar sarayı, Örənqala, Çıraqqala, Xudafərin körpüsü, Mömünəxatun türbəsi, Şuşa, Şahbulaq, Əsgəran qalaları, möhtəşəm məscidlər, minarələr, başı qarlı zirvələr, bərəkətli çöllər, ceyranlı-cüyürlü meşələr, durna gözlü bulaqlar, sazlı-sözlü məclislər Azərbaycan torpağına ilk dəfə qədəm qoyan hər kəsi yüzillər boyu heyrətləndirib.

Azərbaycanlılara xas olan keyfiyyətlərdən biri də kişinin verdiyi sözün üstündə durmasıdır. Körpü tikmək, yol çəkmək, xeyriyyəçilik göstərmək kimi dəyərlərimiz də böyük mənəvi sərvət sayılıb.

Məktəblərimiz tərəfindən şagirdlərin Heydər Əliyev Muzeyinə, "Bayraq Meydanı"na, "Tarix və Diyarşünaslıq Muzeyi"nə, Milli Kitabxanaya, "Muğam mərkəzi"nə, Xocalı abidəsinə, "Quba Memorial muzeyi"nə, "Şəhidlər Xiyabanı"na, hərbi hissələrə, elm və təhsil ocaqlarına, o cümlədən, "Vətənimizi tanıyaq" devizi ilə rayon və şəhərlərimizə ekskursiyaları təşkil edilib, məktəb kitabxanaları xətti ilə kitab müzakirələri, qiraət saatları", inşa yazı, rəsm,musiqi, şeir müsabiqələri, eyni zamanda elm və mədəniyyət xadimləri, şəhid və kimsəsiz ailələrin üzvləri ilə görüşlər keçirilib.

Məlum həqiqətdir ki, dünyanın qloballaşdığı, elmi-texniki tərəqqinin sürətli inkişafı ilə əlaqədar insanların kitabdan çox internetə maraqları artıb. Etiraf etməliyik ki, internet şəbəkələrindəki uşaq psixologiyasına və yaşına uyğun olmayan bir sıra proqramlar, televiziya kanallarındakı teleseriallar bəzən diqqətdən kənarda qalmış uşaqlar üçün sanki bir əyləncə mərkəzinə çevrilir. Bir sıra ailələrdəki münaqişələr, maddi çətinliklər və digər səbəblər də uşaq tərbiyəsinə öz mənfi təsirini göstərir. Belə hallar dünyanın bütün ölkələrində mövcuddur. Bu kimi hallar uşaqları kitab oxumaqdan az da olsa uzaqlaşdırır.

Unutmaq olmaz ki, heç bir qiymətli sərvət itirilmiş insanı, itirilmiş milli mental dəyəri əvəz edə bilməz. Düzgün dəyərlərə sahib olmayan insan cəmiyyət üçün qorxulu bəlaya çevrilə bilər. Bu baxımdan mahir pedaqoqlar insan tərbiyəsinə daima daha çox üstünlük veriblər, xalqların milli-mənəvi dəyərlərinə həssaslıqla yanaşıblar. Dünyadan təcrid olunmaq olmaz. Odur ki, uşaqlar dünya xalqları yazıçılarının əsərlərini, Nobel mükafatçılarını, dünya mədəniyyətinin gözəl nümunələrini insan aləminin zənginləşməsində əvəzsiz rol oynayan kitabı daha çox qiymətləndirməlidirlər. Biz xalqımızın qəhrəmanlıqlarla dolu tarixini əsasən kitablar vasitəsilə öyrənirik. Heç şübhəsiz ki, burada musiqi, rəsm əsərləri və kinofilmlər də müsbət rol oynayır.

Uşaqlara dilimizin saflığını qorumağı, vətənimiz Azərbaycan uğrunda vuruşmağı, bəşəri dəyərlərə yiyələnməyi öyrətməliyik.

Sonda belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, milli dəyərlərlə tərbiyələnən, böyüyən uşaq və gənclər vətənpərvər, qorxmaz, savadlı, zəhmətkeş, təvazökar, ləyaqətli, mənən zəngin, bütün insanlara, ən əsası öz valideynlərinə qarşı diqqətli olurlar. Onlar özlərini həyatda Cavanşirə, Babəkə, Qazan xana, Beyrəyə, Nizami Gəncəviyə, Nəsimiyə, Şah İsmayıl Xətaiyə, Aşıq Ələsgərə, Üzeyir Hacıbəyliyə, Əhməd Cavada, Hüseyn Cavidə, Mir Cəlal Paşayevə, Xudu Məmmədova, Yusif Məmmədliyevə, Firudin bəy Köçərliyə, Fikrət Əmirova, Lütfi Zadəyə (Lütfi Rəhim oğlu Ələsgərzadə), Həzi Aslanova, Mehdi Hüseynzadəyə, Mübariz İbrahimova və digər görkəmli şəxsiyyətlərə oxşatmağa çalışırlar.

Uşaqları mütaliə vərdişlərinə alışdırmaq hər birimizin mənəvi borcudur. Kitabın insana bəxş etdiyi mənəvi ləzzəti, mənəvi dəyəri heç nə əvəz edə bilməz. Çünki kitab dünyaya açılan pəncərə və dəyərlər xəzinəsidir.

Əyyub ƏBDÜLƏZİMOV,

Şuşa Rayon Təhsil Şöbəsinin aparıcı məsləhətçisi, Əməkdar müəllim

525-ci qəzet.- 2015.- 13 mart.- S .8.