Lu - Pis Qız...

“Dahilərin qadınları” PƏRVİNin təqdimatında

İztirabdan qorxan sevincdən də qorxur...

LU Salome

Allah qadını ilk gündən şeytanla “əlbir” yaratdı...

“...və şeytan qadına dedi: yox, ölməyəcəksiz, amma Allah bilir ki, o meyvədən yediyiniz gün gözləriniz açılacaq, Allah kimi xeyiri, şəri tanıyacaqsız...

... Əvvəlcə o qadağan olunmuş meyvəni qadın daddı, sonra kişi... İndiyə kimi təbii görünən çılpaqlıqlarından utanmağa başladılar...”

Bibliyadan gətirdiyim bu fikirlərdə qadın xarakterinin bəzi çalarlarının təməli, başlanğıcı görünür; şeytana uymaq, marağına güc gələ bilməmək, qaydalara tabe olmamaq və ən əsası Allahlıq iddiası. Bütün bunlar qadını şər hesab etməyə əsas verir. Amma qəribə bir paradoks da var: qadını Qadın edən elə bu şərdi. Görünür bütün cazibə də bundadı.

Müxtəlif məşhur kişilərin həyatlarında rol oynayan xanımların bioqrafiyalarına nəzər saldıqca, bunlar haqda bir az dərin düşündükcə məhz şərin varlığını, təsirini apaydın görmək olur. “Hamar, düzgün, səliqəli” qadın sevgi doğura bilməz. Lap hansısa hissləri oyatsa belə, bu duyğuların ömrü uzun olmaz. Belə qadını sevmək düpbədüz yolla getmək kimidi; tezliklə eynilikdən yuxu basacaq, bezəcəksən, yorulacaqsan. Ancaq! Yolun daşlı-qayalıdırsa, qəlizdirsə, hələ arabir yüngül zəlzələlərdən büdrəyirsənsə, özünü yıxılmaqdan zorla saxlayırsansa, labirintlərdən keçib çıxış axtarırsansa, xoş halına... Əlbəttə bu mövzuda konkret nəsə demək, resept vermək çətindir. Amma yenə, tarix də göstərir ki, sevgi “pis qız”ları SEVİR. Və bu şərti olaraq “pis qız” adlandırdığım qadın həmişə, hər yerdə, hamı (?!) tərəfindən sevilən, hər kəsi cəlb edən Qadındı...

Məşhur yazıçı, filosof Lu Salome belə qadın idi.

lll

Luiza 1861-ci ildə Peterburqun qərbində, köhnə Peterqofda anadan olub. Atası rus generalı Qustaf fon Salome əslən alman idi. Polşa üsyanını yatırtdığına görə çar I Nikolay ona zadəgan titulu vermişdi. Beş qardaşın sonbeşik bacısı Luiza ilıq, yumşaq bir şəraitdə böyümüşdü. Yəqin onun xasiyyətindəki kübarlıq məhz həmin zadəgan mühitindən, evdəki mehriban auradan gəlirdi. Amma sonralar Lu qardaşlarının əhatəsində böyüməyini bu cür şərh edir: “Ailəmizdəki “qardaşlıq” məhfumu mənim yaddaşıma elə möhkəm həkk olunmuşdu ki, elə o vaxtlardan dünyanın bütün kişilərinə bu cür yanaşırdım; əvvəllər, elə sonralar da qarşıma çıxan hər hansı kişiyə baxıb düşünürdüm ki, onda qardaşlarımdan biri əks olunub...”

Üç məşhur kişini - Fridrix Nitşeni, Ziqmund Freydi və Rayner Mariya Rilkeni özünə aşiq etmiş qadının; Luiza Salomenin, əfsanəvi Lunun qarşı cinsə aid “bacı-qardaş” fikirləri qəribədi, deyilmi?! Nədənsə, bu düşüncəsiylə Lu bizim qadınları xatırladır. Azərbaycan ailələrinin böyük əksəriyyətində qızlar məhz bu prinsiplə tərbiyə olunurlar; oğlanlar sənin qardaşındılar. Ona görə də müxtəlif yaşda qadınların leksikonunda yad kişiyə aid “qardaş” xitabını həmişə, hər yerdə eşidə bilərik. Və adama elə gəlir ki, hələ minillər belə də davam edəcək... XIX əsrli Lunu (XXI əsr Şərq qadınından fərqli olaraq!) potensial, mənəvi yaxud gerçək qardaşlardan “xilas edən” daxili azadlığı idi, mühitin, ailənin boğa bilmədiyi, daha doğrusu boğmaq istəmədiyi sərbəstliyi idi.

Hələ erkən yaşlarından kilsəyə getməkdən imtina edəndə, yaxud evdə təhsil alıb yalnız özünə lazım olan fənnləri - fəlsəfəni, ədəbiyyatı və tarixi - öyrənmək istədiyini bildirəndə də ailəsi onun arzularına qarşı çıxmır.Və elə bu kiçik faktlardan da gələcəyin fateh qadınının xarakterinin cizgiləri sezilir.

lll

Luizanın fərqliliklərindən biri də insanların ruh qohumluğunu hər şeydən üstün bilməsi idi. Hələ 17 yaşındaykən ona dərs deyən keşişə vurulmasının da kökündə bu prinsip dururdu.

Yaşca Luizadan böyük olan holland Henrix Qiyo dini, fəlsəfi söhbətləri ilə bu balaca qızın ağlını başından alır. Elə keşiş özü də ona vurulur və onunla evlənməkdən, birgə yaşamaqdan ötrü ailəsini, iki uşağını atmağa hazır olduğunu deyir. Amma Qiyo ilə Luizanın sevgisi ayrı-ayrı hisslərdi. Ludan ötrü sevgi səmavi gözəllikdi, ideal harmoniyadı, gözəgörünməz gücdü, dairəvi bir-birinə ötürülən enerjidi. Amma heç vəchlə birgə yaşamaq, bərabər qocalmaq üçün səbəb deyil. Ona görə Qiyo evlilik təklifinə “yox” cavabı alıb Rusiyanı tərk edir. Amma Luizaya “Lu” ləqəbini yadigar qoyur, indən sonra o, özünü hər yerdə Lu kimi təqdim edir, bu imzayla yazır.

lll

Ruhdaşı Qiyonu itirəndən sonra atasının da qəfil ölümündən sarsılan Lu yatağa düşür, uzun zaman sağalmaq bilmir. Ağ ciyərlərində ciddi xəstəlik aşkarlananda isə həkimlər iqlimi dəyişməyi məsləhət görürlər. Bu “iqlim dəyişməsi”ylə Lunun həyatı dəyişir əslində. İsveçrəyə, ordan da İtaliyaya gedir. Romada, o zamanlar məşhur olan alman yazıçısı Malvida fon Meyzenbuxun azad qadınlar üçün təşkil olunmuş kurslarına yazılır. O dövrün məşhur adamlarının - filosofların, yazıçıların, şairlərin mühazirələrini dinləyir. Və bu cür dərslərdən birində mühazirəçi, 32 yaşlı filosof Paul Re Luya eşq elan edir, onunla evlənmək istədiyini bildirir.

... Bu məqamda Lu Salome xarakterinin maraqlı bir tərəfini vurğulamaq istərdim. Məsələ burasındadır ki, Lu kişiləri cəlb etməyi, özünü sevdirməyi, hətta aşiq olmağı, eşqdən başını itirməyi çox yaxşı bacarırdı. Ona həm sevmək, həm də sevdirmək istedadı verilmişdi, amma iş evlənməyə gələndə o qorxub qaçırdı. Paul Redən də ailə qurmaq təklifi alanda o sadəcə dost kimi bir yerdə yaşaya biləcəklərini söyləyir. Və onun bu cavabına kurs yoldaşları, müəllimləri çox təəccüblənirlər. Lunun kişilərlə (əslində elə özünün də aşiq olduğu) belə “dost” münasibətləri xeyli davam edir və zənnimcə, bu, beyində ilişib qalmış “bacı-qardaş” mövzusunun fəsadlarındandır. Amma bununla belə, Lu Salome o qədər çəkici, maraqlı, sevimli, o qədər vazkeçilməz idi ki, aşiqləri hər cür şərtləri qəbul etməyə hazırdılar... Təki Lu uzaqlaşmasın, getməsin, üfüqdən itməsin... Beləliklə, Paul Re də sevgili Lunu itirməməkdən ötrü onunla dost kimi, bərabər yaşamağa razılıq verir.

Gənc Lu üçün Paulla yaşamaq maraqlı idi. Onun evindəki məclislər, dostları, qaynar müzakirələr, fəlsəfi söhbətlər - bütün bunlar hamısı Ludan ötrü xoşbəxtlikdi. Və bu xoşbəxtliyin içərisindən Lunun həyatının növbəti mərhələsinə, Fridrix Nitşe erasına keçid vardı. O zamanlar hələ heç kimin tanımadığı Nitşe ilə Lu Salomeni məhz Paul Re görüşdürür, qovuşdurur. Amma Lu ilə Nitşe münasibətləri haqda danışmazdan öncə onların hər ikisinin bəzi fikirlərinə nəzər salmaq yerinə düşər.

“Sevgini yaşamağın yeganə və sonuncu şansı” hesab edən Fridrix Nitşenin bir çox düşüncələri mübahisəli olsa da, məhəbbət mövzusunda bu dahi filosof sadəcə insan idi, kişi idi. Nitşedən ötrü iztirab və təklik özünüdərk üçün, mənəvi inkişaf üçün son dərəcə vacibdir. Hətta o qədər vacibdir ki, bir müddət sonra bunlar insan həyatının əsas hissəsinə çevrilməlidir. Bu fikirlərinə görə onu dəli sayanlar da olub. Lev Tolstoy gündəliklərində yazırdı:

“Nitşenin “Zərdüşt”ünü və bacısının onun bu əsəri necə yazması haqda qeydlərini oxudum. Əmin oldum ki, bu əsəri yazdığı müddətdə o xalis dəli imiş. Özü də məcazi mənada yox, dəqiq və birbaşa mənada dəli... Rabitəsizlik, bir fikirdən digərinə tullanma, müqayisə edilənlərin nə olduğunu göstərmədən müqayisə, sonsuz yarımçıq fikirlər...

... Əgər bu cür dəli, özü də qəzəbli dəli müəllim sayılırsa, gör cəmiyyət nə gündədi?!”

Məhz “Zərdüşt belə deyirdi” romanını, xüsusən də əsərin birinci hissəsini Nitşe Lunun təsiriylə yazıb. O Lu ilə tanışlıqlarının ilk vaxtlarında təzə dostunun xasiyyətini belə şərh edirdi: “O, qartal kimi sürətli, şir təkin güclüdü, amma bununla belə olduqca zərif uşaqdı. O çox yetkindi və mənim düşüncə tərzimə hazırdı. Bundan əlavə heç yerdə görünməmiş möhkəm xasiyyəti var və nə istədiyini dəqiq bilir ... heç kimdən məsləhət almır, ictimai fikirlə maraqlanmır”.

Nitşe heyranı olduğu bu qadına evlilik təklif edir və eyniylə Paul Renin aldığı cavabı eşidir. Evlilik olmaz, amma dostluq edə, eyni damı paylaşa bilərlər. Fridrix Paulun evinə köçür və onlar üçlükdə yaşayırlar. Bax bu, Lu üçün ikiqat xoşbəxtlik idi. İki filosofun dərin fikirləri, qeyri-adi düşüncələri içərisində itib batmış, səadət dolu günlər yaşayan Lu onların qısqanclığına, bir-birinə rəqib kimi baxmasına fikir vermirdi də heç. Nitşe haqlıydı, Lu üçün başqalarının fikirlərinin bir mənası yoxdu, o, həmişə, hər yerdə özü olmağa, özünə sadiq qalmağa çalışırdı.

Lu Salome “Sevgi problemləri haqda fikirlər” essesində yazır:

“İnsanın qarşı tərəfi olduğu kimi yox, arzuladığı kimi görməyə çalışması o qədər də təhlükəli deyil... onun öz varlığını başqa cür təqdim etməyə can atması daha təhlükəlidi. Yalnız sona kimi özü olaraq qalan, özünü qoruyan adam uzunömürlü sevgi yaşaya bilər...”

Məhz beləydi Lu... Və görünür onun əndrəbadi, qəliz xasiyyətini, ilk baxışdan məntiqsiz şərtlərini həzm etmək hətta filosoflardan ötrü çətin idi, mümkünsüz idi. Bu məqamda Sokratı necə xatırlamayasan?! Sokrat eramızdan çox-çox əvvəl demişdi bunu : Mütləq evlən, bəxtinə yaxşısı düşər xoşbəxt olarsan, pisi düşər filosof...

Lu filosofların bəxtinə düşmüş PİS idi və onları bir az daha “filosof” etməsi Paul Renin az qala intihar həddinə çatmasına, Nitşenin “Zərdüşt belə deyirdi” kimi qatma-qarışıq əsər yazmasına səbəb oldu.

Əlçatmazlıq... Lunun qadın sirlərinin əsası bu idi. Amma gözə görünərək, yaxında olaraq uzaqlıq. O, sevgi haqda essesində bunu son dərəcə dəqiq ifadə edir:

“Əbədi bir yaxınlıq, doğmalıq halında əbədi yadlaşma, soyuma - sevginin ən qədim və əzəli əlamətidir. Bu, əlçatmaz ulduzun xiffətini çəkməyə bənzəyir...”

Yazımın öncəki sətirlərində Nitşenin filosof kimi əzabı, ağrını vacib saysa da, kişi kimi başqa cür düşündüyünü yazmışdım. Görünür, bütün insanlar - səviyyəsindən, savadından, ağlından, istedadından asılı olmayaraq - sevəndə eyniləşirlər. Eyni cür zəif, eyni cür dözümsüz, təpərsiz olurlar... Çünki yaşamaq üçün sevgini (qadını!) son şans sayan filosofun - “Qadın yanına gedirsən? Özünlə qamçı götür!” - deməsini başqa nə ilə izah eləmək olar?!

Bəli, xanım Salome Nitşeni necə lazımdı özündən çıxarır. Hələ üstəlik filosofun araqarışdıran bacısı da öz işini görür, Lunu gözdən salmağa çalışır. Onda Fridrix rəqibi Pauldan da, sevdiyinin qəribəliklərindən də bezib sonuncu dəfə eşq etirafı edir, növbəti “yox” cavabını alanda Luya məktub yazır:

“Mən səni yalnız və yalnız dəhşətli xasiyyətinə görə atıram. Səni mən yaratmamışam, amma əgər mən yaratsaydım sənə bir az sağlamlıq və bundan daha vacib olan “mənə sevgi” bəxş edərdim”. Bundan sonra birdəfəlik ayrılırlar. Paul, Lu, Nitşe üçbucağı dağılır. Lu tezliklə Pauldan da uzaqlaşır. Amma hər iki kişi ömürlərinin sonuna kimi Lunu unutmurlar, onun haqda təzadlı sözlər deyirlər. Nitşe Lu Salomeni gah “mənim dahim” adlandırır, gah da “mütləq şər təcəssümü”... Heç Lunun özünün də bu cür ziddiyyətli fikirlərə etirazı yox idi, daha doğrusu onun düşüncəsinə görə qadın elə belə olmalı idi:

“...əslində qadın həmişə ziddiyyət təcəssümü olmalıdı - yüngülməcazlıq və ciddilik, səfehlik və müdriklik, narahatlıq və harmoniya, dəcəllik və dərinlik təcəssümü... Cin və Mələk!”

lll

Polyak yazıçısı Vilhelm Şevçuk Lu Salome haqda romanını belə adlandırıb: “Qəlb israfçılığı”. Lunun bioqrafiyasını gözdən keçirəndə onun “qəlb israfçılığı”nın məhz ailə qurandan sonra başladığını görmək olar. Bəli, bəli, Lu ailə qurur. “Yox” eşidəcəyi təqdirdə özünü öldürəcəyini deyən və Lunun gözü qabağında bıçaqla sinəsini yaralayan növbəti aşiqinə - damarlarında qafqazlı qanı axan, dəliqanlı alim-şərqşünas Fridrix Andreasa ərə gedir. Amma bir şərtlə; heç bir kişi-qadın yaxınlığı, intim münasibətlər olmayacaq. Xanımın tezliklə fikrini dəyişəcəyinə ümid bəsləyən Andreas razılaşır. Ancaq dəmir prinsiplərlə yaşayan Lu qırx ildən çox sürən evlilikləri müddətində şərtini pozmur. Ərinin qulluqçu ilə yaxınlığına, qulluqçunun ondan uşaq doğmasına belə razılaşır. Özü isə... O özü isə məhz bunlardan sonra “bədxərclik” edir. Ruh, cisim və qəlb bədxərcliyi. Yazıçı kimi də, qadın kimi də həyatının ən “məhsuldar” vaxtı indən sonra başlanır. Təəssüflər olsun ki, Lunun bütün əsərlərini uğurlu, dərin hesab etmək olmaz... elə sevgilərini də...

Müxtəlif adamlarla gah həzin, gah çılğın, amma əsasən qısamüddətli eşqlər yaşayan Lunun qanunlarına dözmək çətindi. Məşhur siyasətçi Qeorq Ledebur bu qadının ən mübhəm hisslərini, ehtiraslarını oyatdığı üçün özünü fateh hesab edir, ərinin əlindən alıb evlənmək istəyir onunla... Əri bunu biləndə yenə bıçağa əl atır... Lu isə cüzi bir təhlükə hiss edən kimi aradan çıxır. Bu dəfə də Parisə qaçır... Bir sözlə qəribə bir “çeviklik” var Lunun xasiyyətində...

...Qarşıdan Lu Salome həyatının həzin, sakit dövrü Rilke erası gəlir! 22 yaşlı gənc şair, əyalət uşağı - Rayner Mariya Rilke!

lll

“İcazə ver “Sən” adlanan dağa bərabər çıxaq. “Sən” dağına - hardakı yüksək ulduz var... Sən mənim hədəfim deyilsən. Sən - minlərin hədəfisən. Sən - hər şeysən!” Rilkenin Luya məktubundan gətirdiyim bu cümlələrdəki uşaq sadəlövhlüyü, yeniyetmə təlaşı adamda ilıq hisslər oyadır. Görünür, Lu da məhz bu təmənnasızlığı, iddiasızlığı və ucsuz-bucaqsız eşqi dəyərləndirdiyi üçün bütün sevdiyi, görüşdüyü kişilərdən yalnız Rilkeni öz vətəninə, uşaqlığının ölkəsinə - Rusiyaya aparır, Yasnaya Polyanada Lev Tolstoyla görüşdürür, rus dilini öyrədir. Çünki insan yalnız çox doğma, yaxın bildiyi, inandığı adamı keçmişinə, uşaqlığına buraxar, ruhuna toxunmağa icazə verər. Rilke Lunun hər iki dilində - yarıalman, yarırus dilində şeirlər yazır ona:

Sənsiz həyat yoxdu mənə dünyada,

Kar olsam da, səsin düşəcək yada.

Gözlərim kor olsa görəcəm yenə,

Ayaqsız da qalsam, çatacam sənə.

Andım - dodağımda, tutulsa dilim,

Qəlbimlə qucaram, kəsilsə əlim.

Ürəyimi qırsan - beynim döyünər,

Sənin şəfqətinlə hər an öyünər.

Bu sadə, bəlkə də uşaqsayağı şeirdə həm Lunun, həm də Rilkenin xarakteri duyulur. Rilkenin dönməzliyi, tükənməz sevgisi, Lunun əbədi bir əzabverici xasiyyəti və eyni zamanda da şəfqəti. Gözəlliyi!!! O zamanlar artıq 40 yaşına çatmış Lu yazırdı:

“Yalnız indi mən gəncəm, yalnız indi başqaları on səkkiz yaşında necə olurlarsa, eləyəm...”

...Amma bu eyforiya da çox çəkmir! Rilke nə qədər çılğın, qısqanc olsa da, romantik bir şair idi. Lu bu cür məhəbbəti “Bülbül sevgisi” adlandırırdı. Yəni kənardan baxır, gözəlliyə valeh olur, sevgidən aşıb-daşır, cəh-cəh vurur, yazıb-yaradır, vəssalam! Daha dərinlərə enməyə, gizlinləri üzə çıxarmağa gücü, ruhu, ürəyi yoxdur. Qadının isə beləsini sevməyi çox çəkməz. Lu da tezliklə bu hamar sevgidən, monoton eşqdən bezir, usanır, həyəcanı, təlaşı kənarda axtarmağa başlayır. Və bununla da Salome ömrünün Rilke dövrü də sona çatır.

lll

Lu Salome yaradıcılığına, esselərinə, ən məşhur “Erotika” əsərinə nəzər salanda qadının sirlərini daha yaxşı başa düşürsən. Sevgi, insanlıq, kişilər haqda orijinal, fərqli fikirləri olan bu Qadın insanları ilk növbədə “gizliliyi”, sirli obrazı ilə cəlb edib. Müasirləri onun istər geyimində, istərsə də davranışında son dərəcə qapalı olduğunu, həmişə hər kəsi cəlb etsə də, hamıya açılmadığını deyirdilər. Bir sözlə, Lu sözün həqiqi və məcazi mənasında “yaxasını sonadək düymələmiş” qadındı. “Erotika”da onun şəxsi həyatına aid heç bir fakt, hadisə göstərilməsə də, psixoloji nöqteyi-nəzərdən əsər kifayət qədər açıq-saçıqdır. Bəzi analitiklər Lu bioqrafiyasına aid bir çox sualların cavabını məhz bu əsərdə axtarırlar.

Lunun heyranlarından biri olan İsveç psixiatoru Paul Byer yazırdı: “Onda sevdiyi kişiyə büsbütün dalmaq, ona qapılmaq istedadı vardı. Bu fövqəladə dalğınlıq kişinin ruhunda bir ocaq alışdırırdı. Bütün ömrüm boyu məni Lu kimi tez və tam anlayan başqa birisinə rast gəlmədim. O təbiət etibariylə soyuq deyildi, amma bununla belə ən ehtiraslı anlarda belə özünü tam bəxş etmirdi...

... O öz daxili güclü “mən”indən xilas yolları axtarırdı, amma nahaq!”

Paul Byerin bu yığcam təsvir etdiyi Qadına “Erotika” əsərində müxtəlif şərhlərdə, izahlarda rast gəlinir. Bu mənada Lu elə “Erotika”dı!

Amma Paul Byerin Lu həyatında daha böyük xidməti var: Ziqmund Freyd adlı xidməti!

lll

Freyd və onun psixoanalizi Lu həyatının qəribə bir yekun nöqtəsidir. Onları Paul Byer tanış edir. Xanım Salome ömrü boyu axtardığı bir çox sualların cavabını məhz Freydlə tapır. Freyd də onun əsərlərini oxuyub “başqa yolla getsə də, oxşar nəticələrə gəlib çıxıb” - deyir. Əsas nəticə isə o idi ki, Lu feminizmin mənasız olduğunu anlayır:

“Qadın üçün kişiylə professional cəhətdən yarışa girməkdən səfeh iş yoxdur...” - deyir.

...Freyd və Lu dostlaşırlar. Və Freyd başqa kişilərdən fərqli olaraq öyrətdiklərinin, Luya sərf etdiklərinin əvəzində heç nə istəmir. Əksinə, onunla ərköyün uşaq kimi davranır, dəcəlliklərini bağışlayır. Lu sanki bütün xırdalıqlardan, mənasızlıqlardan arınıb bütövləşir, insanlara faydalı olmağa çalışır, psixoloji problemli adamlara kömək edir. Freydin qızı Anna ilə birgə uşaq psixologiyası haqda kitab yazır.

Tale onu ana olmaq səadətindən məhrum etmişdi. Bir dəfə şansı olsa da, alınmamışdı, itirmişdi uşağını... İndi hər kəs ona - “psixoanalizin anası” - deyəndə o acı bir kinayə ilə cavab verir - heç olmasa “nəyinsə anası”yam!

lll

Nasistlər hakimiyyətə gələndə Lunun həyatı yenə qəlizləşir. Nitşenin bacısı Elizabet onu “gizli yəhudilikdə” ittiham edir. Lu isə buna baxmayaraq heç hara qaçmır, Berlini tərk etmir...

Bütün bu çətin həyatın içində, onu çoxdan haqlamış qocalığa baxmayaraq Lu yenə də sevimlidi, yenə də diqqət çəkir! Naşir Ernst Pfayfer qoca Lunun aşiqidi. Və son nəfəsinəcən onu tərk eləmir. Son iki ildə bəd şişdən əziyyət çəkən, dəhşətli ağrıları olan Luya hər cür kömək etməyə hazırdır! Niyə?! Məgər, Lu dəyişmişdi? Yox! Elə həmənki Pis Qızdı! 75 yaşında da, ölümün astanasında da!!! Sevgi isə Pis Qızları SEVİR!!!

PƏRVİN

525-ci qəzet.- 2015.- 2 may.- S.20-21.