"Ruhuma uymayan, ürəyimə yatmayan işlə məşğul olmuram"

"HƏR ÜÇ SAHƏ - JURNALİSTİKA, FOTO SƏNƏTİ VƏ YAZIÇILIQ ÖZÜNÜİFADƏ VASİTƏSİ KİMİ MƏNƏ ÇOX DOĞMADIR"

Tanınmış publisist, yazıçı və fotoqraf Şirməmməd Nəzərli ilə həmsöhbət olub, onun bu yaxınlarda keçirilən "Azərbaycan rəssamlarının fotoportretləri" sərgisi, Fotoqraflar Birliyinin mükafatına layiq görülməsi və başqa əlaqədar mövzular haqda danışdıq.

Şirməmməd Nəzərli ADU-nun (indiki BDU) Jurnalistika fakültəsini bitirib. "Azteleradio" dövlət şirkətində, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin İdarə Heyətində işləyib. "Vışka" qəzetinin Ukrayna üzrə xüsusi müxbiri, "İRS" beynəlxalq jurnalının təsisçisi və baş redaktoru, "Azəri Prodakşn"da baş redaktor, "Salamnews" informasiya agentliyi mədəniyyət bölməsinin redaktoru olub. Azərbaycan Jurnalistlər, Yazıçılar və Fotoqraflar Birliklərinin üzvüdür. "Humay" mükafatı laureatıdır. Bir neçə verilişi və "Tac Mahal, yaxud iki damla göz yaşı" tamaşası Azərbaycan radiosunun "Qızıl fond"unda saxlanılır. "Müctəhidin yuxusu", "Qədir-xum" (həmmüəllif), "Möcüzə" (həmmüəllif), "Yusifin qəmi" pyesləri Bakı və Sumqayıt teatrlarında tamaşaya qoyulub. Azərbaycan mətbuatında və ədəbi nəşrlərində bir neçə hekayəsi dərc edilib. "Dağların qızı Lalə" (kollektiv almanax),"Annemari və kapitan" (tərcümə) "Qismət", "Qurani-kərimdə Allah-təalanın andları, xitabları və sualları" (tərtib), "Qurani-kərimdən dualar (tərtib)" , "Günah", "Navajdeniye", "Nur sırası", "Ömrün qönçə çağında", "Çəkilməyən film" kitablarının müəllifidir. İndiyədək Ş.Nəzərlinin bir neçə foto sərgisi keçirilib.

Hazırladığın verilişləri təhvil verib gəlirsən bura!

1977-ci ildə o zaman yeganə olan Universitetin Jurnalistika fakültəsini bitirmişəm. O vaxt həm diplom müdafiəsi vardı, həm də dövlət imtahanı verməli idik. Mənim diplom rəhbərim Jurnalistlər Birliyinin o vaxtkı sədri rəhmətlik Hacı Hacıyev idi. Hacı müəllim mənə dönə-dönə tapşırmışdı ki, universitetlə xudahafizləşən kimi gəlib onun rəhbəri olduğu idarədə işləyim. Mən isə yazan jurnalist olmaq istəyirdim və Teleradio Şirkətinə getdim. Hacı müəllim bundan xəbər tutan kimi məni yanına çağırıb ərkyana-amiranə tərzdə dedi: "Hazırladığın verilişləri təhvil verib gəlirsən bura". Hiss elədim ki, gəlməsəm, ona hörmətsizlik kimi alınar, yəqin bir şey bilir ki, belə təkid edir. Beləliklə, Jurnalistlər Birliyində məsləhətçi kimi işə başladım. Eyni zamanda mətbuatda yazılarım dərc olunurdu. Jurnalistika ilə bağlı xeyli vacib təşkilati iş olduğunu görüb, Hacı müəllimin mənə etimad göstərdiyini, güvəndiyini, arxalandığını başa düşdüm. Naxçıvanda Jurnalist Təşkilatı yaratdıq, Nardaranda jurnalistlər üçün ümumittifaq istirahət evinin inşası ilə məşğul olduq, AJB nəzdində ikiillik jurnalistika kursu təşkil etdik və sairə. Hərəkat illərində, 20 Yanvar faciəsi zamanı konkret fəaliyyətlərimiz olub. Amma bu işlərdən danışmaq çox vaxt aparar. İlk baxışdan yaradıcılıq kimi görünməyən bu fəaliyyət yazılarıma əsl fakt mənbəyi kimi xidmət edirdi və mən, şükür ki, bundan bəhrələndim. Ezamiyyətlərdən həmişə irihəcmli yazılarla qayıdırdım. Monqolustan səfərindən sonra "Çingiz xanın diyarında" publisistik yazım "Azərbaycan gəncləri" qəzetində iki nömrə ardıcıl çıxdı. 1979-1989-cu illər Əfqanıstan müharibəsində həlak olmuş 208 Azərbaycan hərbçisi haqqında kitab hazırladım. Moskvada nəşr olunan "Jurnalistskiye novosti" qəzetinə ölkəmizin jurnalistika həyatından mütəmadi yazılar verirdim. Hazırda "Salamnews" informasiya agentliyində redaktor kimi çalışıram.

Mütəxəssislər fotolarıma baxıb "sən görə bilirsən" deyirdilər

Məndə foto işinə, sevgidən əvvəl, maraq yaranıb. Tələbəlik illərində "Smena-8" markalı kiçik bir fotoaparatım vardı. Sonra "Zenit" aldım. Nə görsəm, çəkirdim. Kiyevdə, Moskvada yaşadığım illərdə foto sahəsinə aid jurnallar alıb oxuyur və səriştəmi artırmağa çalışırdım. Mütəxəssislər fotolarıma baxıb "sən görə bilirsən" deyirdilər. Foto sahəsində bu, yüksək qiymətdir. Sizə bir sirr açım. Fotoaparat öz sahibini daim hərəkətdə olmağa, gəzib-dolaşmağa məcbur edir. Bu mənim üçün çox vacibdir. Beləliklə, foto işinə həvəs və daim hərəkətdə olmaq zərurəti məni fotoaparata bağladı. Maraqlısı da odur ki, ilk foto sərgim 1999-cu ildə üzvü olduğum Yazıçılar Birliyində təşkil edilib. Xarakterim belədir ki, ruhuma uymayan, ürəyimə yatmayan işlə məşğul olmuram. Bu baxımdan, hər üç sahə - jurnalistika, foto sənəti və yazıçılıq özünüifadə vasitəsi kimi mənə çox doğmadır. Foto çəkilişi üçün münasib hava olanda fotoaparat işə düşür, uzun gecələrdə bədii yazılar yaranır, hər iki halda gündüzlər peşəm olan jurnalistika məni məşğul edir. Jurnalistika həm də mənim yeganə qazanc yerimdir.

Bu yaxınlarda açılan sərgimlə bağlı deyim ki, adətən, rəssamlar emalatxanalarında fərdi yaradıcılıqla məşğul olurlar, onları birləşdirən, kütləvi ünsiyyət vasitəsi, demək olar ki, yoxdur. Rəssamlardan bir qismi yalnız öz qurumlarının qurultayında bir araya gəlirlər. Ona görə də fırça və tişə ustalarının fotoportretlərini yaratmaq ideyamı açıqlayanda bəyəndilər və mən işə başladım. Sərgi açılanda orada portretini görən rəssamlar ideyamı alqışladılar. Biləndə ki, sərgidən sonra həmin portretləri özlərinə bağışlayacağam, daha da sevindilər. Mən də sözümün üstündə durdum. Sərginin açılışına gələnlərin, rəy kitabında olan qeydlərə, digər yaradıcılıq birlikləri nümayəndələrinin "biz də istərdik" arzularına istinadla deyə bilərəm ki, işim çox bəyənilib. Sərgidə görmək istədiyim, amma görə bilmədiyim sənətkarlar çox idi. Amma onları qınamıram, yəqin obyektiv səbəblər üzündən iştirak edə bilmədilər. Amma layihəyə şübhə ilə yanaşanlardan bəziləri sərginin gedişində peşmanlıqlarını etiraf etdilər. Sərgi üçün ilk fotonu ötən il aprel ayının sonunda, sonuncunu noyabr ayında çəkmişəm.

“Ölkədə neçə fotokamera satılırsa,

bir o qədər fotoqraf var"- belə də demək olar. "Peşəkar fotoqraf" məfhumu isə iki mənada başa düşülür. Birincisi odur ki, şəxs öz işini kamil bilir, ustadır. İkincisi isə şəxs yalnız fotoqrafdır, yəni yalnız bu işlə dolanır, peşəsi təkcə budur. Əlinə fotoaparat alıb şəkil çəkən isə özünü necə tanıdır, bu öz işidir. Burada yasaq qoyulmayıb. Amma ideya, layihə reallaşdırıb ortaya iş çıxarmaq başqa söhbətdir.

Jurnalistikaya gəlişim tərəddüdlü olub

Orta məktəbin 8-ci sinfində oxuyurdum, "Azərbaycan pioneri" qəzetinə yazı göndərdim. Pionerlərin zəhmət adamlarına köməyindən yazmışdım. Bir həftədən sonra qəzetdən mənə cavab gəldi ki, məqaləmdə qeyd etdiyim insanların adlarını bütöv yox, qısaldılmış formada yazmışam. Məsələn, "A. Həsənov" və s. Bu səbəbdən yazımın dərci mümkün deyil... Mətbuatdan 3 il "küsdüm", tərəddüdə qapıldım. Amma sonralar yazılarım respublika mətbuatında müntəzəm çıxmağa başladı.

Mətbuatda araşdırma, publisistik nümunələrini və nadir halda informativ yazıları oxuyuram. Bu qəbildən olan materiallar yazılı mətbuatdan daha çox telekanallarda (ən çox da xarici) yer alır. O müəlliflərə ürəyimdə min dəfə "çox sağ ol" deyirəm, amma ad çəkmək istəməzdim.

İndi gənclərimiz də müxtəlif mövzularda qələmlərini rahatlıqla sınayırlar. Əgər bu, sınaqdırsa, artıq təqdirəlayiqdir. Deməli, yaza-yaza püxtələşmək potensialı var.

Yazıçılıq söhbəti uzun çəkər, amma qısaca bunu deyə bilərəm ki, indiyə kimi on kitabım çap olunub.

Bakı və Sumqayıt teatrlarında pyeslərim səhnə həyatı yaşayıb. Hər iki ildə bir dəfə yazıçı, jurnalist və fotoqraf kimi hesabat verirəm. Hərçənd ki, üzv olduğum yaradıcılıq təşkilatları bunu məndən tələb etmir. Amma bu hesabat tədbirləri əlavə məsuliyyətdir, insanı fəal olmağa sövq edir. 2012-ci ildə foto sərgisi ilə yanaşı, "Ömrün qönçə çağında" publisistika kitabım və "Çəkilməyən film" romanı ilə hesabat verdim. Bu il isə hekayələr kitabım Azərbaycan və rus dillərində işıq üzü gördü. Qaldı planlara, planım yoxdur, niyyətim var. Amma bilirəm, çox çətin işdir. Çünki bu istəyim tək məndən asılı deyil. İstəyim isə odur ki, indiyə kimi kino çəkilişi üçün nəzərdə tutduğum irili-xırdalı ssenarilərdən heç olmasa biri ekranlaşdırılsın.

Vəfa MƏMMƏDLİ

525-ci qəzet.- 2015.- 27 yanvar.- S.7.