Ürəyin danışdığı sevgi dolu şeirlər
Əbülfət Mədətoğlunun şeirləri
ilə çoxdan tanışam. Son illər
dövrü mətbuatda
şeirləri ən çox çap olunan şairlərimizdəndir.
Şeirlərin vəzni, üslubu, məzmunu, bədii təsviri məndə belə bir təəssürat
yaratmışdı ki,
onların müəllifi
uzaqbaşı 30-35 yaşlı
gənc şairdir. Ancaq özü
ilə şəxsi tanışlıqdan sonra yetkin və təcrübəli yazı
adamı, əməkdar
jurnalist olduğunu bildim. Əbülfət müəllim həm
də tez-tez maraqlı mövzularda publisist yazılar yazır, şeir, nəsr kitablarına rəylər çap etdirir. Sayca 30-cu kitabı olan
“Ürəyim sənlə
danışır” adlı
şeir toplusunu avtoqrafla mənə verməsi minnətdarlıqla
yanaşı, ona olan marağımı da artırmış oldu. 232 səhifəlik
kitabda Əbülfətin
təxminən 200 şeiri
yer alıb. Kitabın başlıca özünəməxsusluğu
onun içindəki bütöv şeirlərdə,
bəzən isə bəndlərdə, misralardadır.
Məni də bu təəssüratları
yazıya çevirməyə
əsas səbəb də onlardakı bənzərsizlik, bəzən
“ağlı başdan
çıxaran” epitetlər,
metaforalar, mübaliğələrdir.
Ümumiyyətlə, Əbülfətin şeirləri düşündürücüdür,
onları hazırlıqsız
oxucu gec başa düşər.
Əbülfət müəllim sözün
elə uzaq mənasına arxalanır
ki, onu tapıb
yerinə qoymaq elə də asan olmur. Elə götürək kitabdakı 1-ci şeiri -
“Dərdim”i:
Qollarımı açmışam,
Dolan boynuma, dərdim!
Cani-dildən deyirəm:
- Bəlan boynuma, dərdim.
Birinci iki misra aydındı:
dərdi can-başla qəbul edir. İkinci misra artıq həddi aşır; üstəlik dərdin bəlasını da boynuna götürür; bax bu qeyri-adidir.
Sonrakı iki bənd də beləcə davam edir; dərdi çox güclü olsa, çaşar, yalan danışa bilər, dərdə icazə verir ki, yaxşını (!!) götürsün, qalanlar
(ağırlar) ona qalsın:
Üzüyola uşağam,
Arx üstəyəm,
başağam.
Çox
qısnama, çaşaram
-
Yalan boynuma, dərdim.
Min illərdi köç ötür,
Yüyrək ötür, gec
ötür;
Sən yaxşını seç
götür -
Qalan boynuma, dərdim.
Axırıncı bənddə bayatı məzmunu ilə qoşma formasının birləşdirilməsi güclü
bədiilik yarada bilmişdir.
Bədiilikdən söz düşmüşkən,
bir daha vurğulayım ki, Əbülfətin şeirlərinin
ən qabarıq cəhətləri onlardakı
yeni söz birləşməsi tipləri
(Məsələn, konkret
varlıq bildirən sözə elə epitet (təyin) qoşulur ki, buna çox az-az təsadüf edirik), adət etmədiyimiz qafiyələr,
sözün içinə
- məna dərinliyinə
baş vurmaq kimi sənət əlamətləridir. Onları oxuyanda
belə qənaətə
gəlirsən ki, Əbülfətin şeirləri
birnəfəsə, bədahətən
deyilən, üstündə
“əməliyyat” aparılmayan
misralardır. Ona
görə də onların ahəngi, bir-birinə qovuşuqluğu,
qafiyəsi, hər şeydən əvvəl,
gözlənilməz və
çox vaxt yerindəliyinə görə
heyrət doğuracaq qədər təbii olur:
Elə bil böyüyübdü
Ürəyim də sinəmdə
Gəzirsən addım-addım
Bu yerləri sən
məndə.
... Əbülfətin əksər
şeirlərində məzmundan
çox forma oxucunu “tutur”, onu “baş
bulamağa” vadar edir:
... Dedi: - daşıma dərdimi,
Burax başına dərdini!
Alıb
başıma dərdimi,
Çıxdım dağlara, dağlara.
“Alıb başıma
dərdimi”?! Qəribə qovuşuqluqdur, eləmi: “Dərdi başa almaq”?!
Müasir poeziyamızda ən çox sevgi şeirləri, məncə,
Əbülfət Mədətoğluna
məxsusdur. Onun sevgi şeirləri ürəyin pıçıltısı,
qəlbin həyəcanı,
gözün işığından
yaranır, o “sevirəm”,
“yanıram” demir, onlardan doğan duyğuları, hissləri
həzin-həzin “oxuyur”,
danışır:
Bir narın yağış yağır,
Sözlərinə bənzəyir.
Göylər yağışdan sonra
Gözlərinə bənzəyir...
Sevgilinin rəsmi onun cizgilərini sadəcə
sadalamaqla diqqətə
çatdırılmır, onun bənzəri ilə göz önünə gətirilir,
sözlər narın
yağışın səsi,
gözlər yağışdan
sonrakı göylərin
rəngindədir. Ardınca gələn misralarda deyilir ki, meh
sevdiyinin pıçıltısıdır,
üzünə düşən
şeh yanağını
yandırır (bu, xəyali bir öpüşdür!!!):
Bir əsən meh duyuram -
Pıçıltını andırır!
Üzümdə şeh duyuram -
Yanağımı yandırır!
Son bənd aşiq sədaqətinin, aşiq səbrinin, aşiq təmənnasızlığının yüksək nümunəsidir:
Bir yarpaq xışıltısı
-
Tanış addım səsidi...
“Sevirəm” pıçıltısı
Sevənlərin bəsidi!..
Sevənlər üçün bundan
gərəkli hansı
söz ola
bilər: Sevirəm!?
“Ürəyim sənlə danışır” kitabında
saf və zərif sevgi duyğularını tərənnüm
edən şeirlər
çoxdur:
... Hər gün ölüb - dirilmək
Bir sevgiyə bəs etmir;
İçimdən uzaqlara -
Məzardayam; səs getmir...
Daha çox
sevgi şeirlərinin
toplandığı bu
kitabda sənətkarlıq
baxımından oxucuya
xoş gələn cəhətlər çoxdur. Burda elə
şeirlər var ki, onlar yaddaqalan
süjetli əsər
təsiri bağışlayır.
Məsələn, “Yolları
vərəqlədim” misrası
ilə başlayan bədii parçada olduğu kimi: lirik qəhrəman yolları - həyatın sərt üzünü özünəməxsus şəkildə
“vərəqləməklə” bələd olur, həsrətə yol verməyən üsullarını,
gözlərinə köçürdüyü
tin və döngələrini,
izi ilə gələn kölgələri
öyrənir və yaddaşında yaxşıca
saxlayaraq yolların ondan özünü gizlətməsinin qarşısını
alır.
Əlbəttə, yollar şairin
incə məcazlaşdırdığı
həyat sınaqlarıdır...
Şeirdən bəzi
sətirlər:
“Yolları vərəqlədim
Düzgün dilin öyrəndim”
“Köçürdüm gözlərimə
Tinləri, döngələri”.
Nəhayət:
Yaşatdım yaddaşımda
Yolların dan üzünü...
Daha gizlədə bilməz -
Yollar məndən ö zünü.
Əbülfət Mədətoğlunun şeir yaradıcılığının müasir poeziyamızda xüsusi yeri var. Onun həm şeirlərində, həm də publisistikasında ayrıca bir “dərd”, “kədər” mövzusu hakim mövqe tutur. Bu, təkcə sevən lirik qəhrəmanın hicran, ayrılıq şikayətləri, gileyi deyil, həm də parçalanmış doğma yurd həsrətindən, köçkünlük nisgilindən doğan ümummilli kədər, ümummilli ağrıdan olan şikayətdir (Kitabda Qarabağa, Güney Azərbaycan mövzusuna, Urmiya gölünə aid şeirlər yüksək vətəndaş mövqeyini əks etdirir). Bütün bunlara görə də Əbülfətin şerlərinin xüsusi, geniş filoloji tədqiqata cəlb olunmasına ehtiyac var. Belə bir qənaətə gəlməyimə onun indiki qızğın jurnalistlik fəaliyyəti və bəzi məziyyətlərini diqqətə çatdırmaq istədiyim “Ürəyim sənlə danışır” kitabındakı şeirlər də əyani sübutdur.
Əbülfət müəllim ömrünün və yaradıcılığının çox məhsuldar, necə deyərlər, gül-çiçəkli dövrünü yaşayır. Mən ona tezliklə illərdən bəri xiffətini çəkdiyi doğma yurda qovuşmağı, yeni-yeni yaradıcılıq uğurları, bir də möhkəm cansağlığı arzulayıram.
Akif MİRİYEV
ATU-nun Azərbaycan dili kafedrasının müdiri,
dosent
525-ci qəzet.- 2016.- 16 aprel.- S.15