Təzə qonşu

(hekayə)

Köhnə bağ qonşumuzla mehriban yola gedirdik. Başqa millətdən olan bu qonşunun ötən illər ərzində bir dəfə də olsun yüksək tonda danışdığını eşitməmişdim.

Aramızda heç vaxt söz-söhbət olmazdı. Qonşu hamıyla sakit-sakit danışıb xoş davranardı. Xeyirdə, şərdə də əlimizdən tutardı. Buna görə də, təkcə mən yox, elə bütün qonşular ondan razı idilər.

Bir gün eşitdim ki, o, bağ sahəsinin bizə tərəf olan hissəsini satır. Yaxşı adam olduğuna görə ondan uzaqlaşmaq istəmirdik. Gedib deyə də bilməzdim ki, niyə torpağını satırsan? Bu, kişinin öz işi idi. Buna görə durub ona nə deyə bilərdim. Bağ özününkü idi, özü bilərdi. Gözləyirdik ki, görək təzə qonşularımız kim olacaq.

Çox intizarda qalmadıq. Günlərin birində onlar gəlib çıxdılar. Təzə qonşular elə də cavan deyildilər. İllər əvvəl ailə qursalar da, övlad yolunu gözləyə-gözləyə qalmışdılar. Uşaq hənirtisinə, körpə qığıltısına həsrətli idilər. Danışıqlarından hiss olunurdu ki, hələ hər şeydən əllərini üzməyib, ümidlərini qırmayıblar. Övladlarının dünyaya gəlməsi üçün gecə-gündüz Tanrıya dua edirlər. İlk baxışdan elə də pis adamlara oxşamırdılar. Ərin adı Bakir, arvadın adı Zakirə idi. Arada-bərədə söz düşəndə arvad elə hey indiyə qədər elədiyi yaxşılıq və xeyirxahlıqdan dəm vurub özünü tərifləyib göyün yeddinci qatına qədər qaldırırdı. Şəhərin mərkəzindən buraya pis qonşuların əlindən qaçıb gəldiyini söyləyirdi. Əgər dedikləri yalan deyildisə, elə bil lotereyamıza maşın düşmüşdü. Söylədikləri onların gələcəkdə yaxşı qonşu olacaqlarından xəbər verirdi. Hər ikisi də işgüzar, xeyirxah, çətinlik görən adama oxşayırdılar. Hələlik onlar haqqında təəssüratlarımız belə idi.

Köhnə qonşumun satdığı torpaq sahəsində atasından qalma taxtadan düzəldilmiş kiçik bir daxma da var idi. Təzə qonşular evlərini tikib başa çatdırana qədər burada qalacaqdılar. Onlar bu daxmaya köçəndən üç-dörd gün sonra gecənin bir aləmində səs-küyə, qışqır-bağıra yuxudan ayıldıq. Həyətə çıxanda təzə qonşuların bir-biriləri ilə mübahisə edib, az qala əlbəyaxa olduqlarını gördük. Ər arvadını, arvad da ərini dünyada olan ən pis və axırıncı söyüşlərlə söyürdü. Utandığımızdan səsimizi çıxarmayıb içəri keçdik. Kişi möhkəm hirslənmişdi. Onun dediklərini eşitdikcə fikirləşirdim ki, yəqin axşam Zakirəni öldürəcək. Sabah qonşularla köməkləşib məhəllədə yas çadırı qurmalı olacağıq. Tərs kimi hər tərəf darısqallıq olduğundan çadır qurmağa geniş yerimiz də yox idi. Yəqin sabah şaxsey-vaxsey sədaları məhəlləni başına götürəcəkdi...

Şükür, səhər ayılanda hər ikisini sağ-salamat gördük. Günortaya yaxın onlar şən musiqiyə qulaq asıb deyib-gülürdülər, yaxşı ovqatda görsənirdilər. Heç elə bil axşam bir-birlərini söyüb lənətləyən, öldürməyə hazır olan bunlar deyildilər. Bir neçə gündən sonra yenə də gecənin bir aləmi səs-küy, dava-dalaş səsinə ayıldıq. Hər şey əvvəlki kimi təkrar olunurdu. Eyni sözlər, eyni söyüşlər, eyni ton. Hiss olunurdu ki, söyüş sarıdan onların leksikonları zəngindir, korluq çəkmirlər. Elə bil maqnitofona kaset qoyub eyni mahnıya, eyni musiqiyə qulaq asırdıq. Sonrakı gecələr onların səslərini eşidəndə daha əziyyət çəkib yuxumuza haram qatmadıq. Bilirdik ki, yenə də təzə qonşularımız dalaşırlar. Günlər ötüb keçdikcə bu işə vərdiş elədik. Hələ bəzən dava-dalaşın arası bir az çox səngiyəndə darıxırdıq da. Qulaqlarımız dava-dalaş səsinə həsrət qalırdı.

Təzə qonşularımız gələndən məhəlləmizin əvvəlki sakitliyi pozulmuşdu. Onlar gah bir-birləri ilə, gah da qonşularla dalaşırdılar. Qısa müddət ərzində bütün qonşularla münasibətləri korladılar. Hətta onlara torpaq satan köhnə qonşumuzla da gülməli bir şey üstündə ağızlaşdılar.

Bizimlə də dava heç nədən oldu. Onların hasarlarına yaxın olan ağaclara hər dəfə su verəndə qırğın düşürdü. Başlarını hasardan qaldırıb deyirdilər ki, ağacları çox sulamayın. Birdən torpağın altından sızıb biz tərəfə keçər, bağımıza ziyan vurar.

Günlərin birində təzə qonşular bünövrə qazıb ev tikdirməyə başladılar. Əsl dava-dalaş, mərəkə də elə bundan sonra qopdu. Gah ər-arvad bir-birləri ilə, gah da ustalarla dalaşırdılar. Ev tikilib başa çatana qədər dörd-beş dəfə ustalarını dəyişdilər. Zakirənin cır səsi baş-beynimizi aparır, əsəblərimizi tarıma çəkib qanımıza işləyirdi. Sanki qonşular dava-dalaşsız yaşaya bilmirdilər. Dalaşmaq onların ruhlarına, qanlarına hopmuşdu.

Hiss edirdim ki, təzə qonşumuz Zakirənin başı o söz... Ağılsızın, gicbəsərin biridir. Normal adama oxşarlığı da yox idi. Ondan sonra Zakirəyə baş qoşub dediklərini də ciddi qəbul eləmədik. Sonra söhbət edəndə onun əri Bakirin də ağlının kəm olduğunu hiss etdik. Sən demə, elə bunlar ikisi də bir-birilərinin tayı imişlər. Atalar elə belələri üçün deyib ki, taylı-tayını tapmasa günü ah-vayla keçər. Köhnə qonşum torpağı onlara satdığına görə yaman peşman olmuşdu. Amma daha gec idi. Heç nəyi geri qaytarmaq mümkün deyildi. Artıq evin divarlarının çox hissəsi qalxmışdı. Elə qonşu da aldığı pulların yarıdan çoxunu xərcləmişdi.

Axır ki, təzə qonşular səs-küy qaldırıb dava sala-sala, bir-birlərini qıra-qıra evi tikib başa çatdırdılar. Əvvəlki günlərə baxanda dava bir az azaldı. Amma sakitlik də olmadı. Yenə də öz aralarındakı səs-küylü gecə davaları davam edirdi. Demək olar ki, ev hazır idi. Nədənsə təzə qonşular hələ də daxmada qalır, evə köçmək istəmirdilər. İçində yaşamasalar da tikdikləri evin üst-başına sığal, tumar çəkib qoruyurdular. Damın üstünə göyərçinlər qonan kimi Zakirə səsini başına atıb kişhakişlə onları qovurdu. Quşlara damın üstünü batırmağa imkan vermirdi. Batıranda da çıxıb yuyub təmizləyirdi. Hərdən biz həyətdə ya manqal, ya da tonqal yandıranda ər-arvad “həyəcan” siqnalı ilə ayağa qaldırılmış hərbçilər kimi evi dövrəyə alırdılar. Zakirə eyni sözləri tez-tez təkrar edirdi:

- Bakir, tez ol, evin sağ tərəfinə keç, gör oralarda divar yanmır ki? Əgər orada yanğın yoxdursa, onda sol tərəfə adla. Arxa tərəfə də baxmağı unutma, qəbul!

Bakirsə ləngimədən ona cavab verirdi:

- Yox, Zakirə, burada hər şey nəzarət altındadır, heç bir hadisə baş verməyib. Sən tərəfdə vəziyyət necədir, tez ol, məlumat ver, qəbul!

Zakirə də tələm-tələsik ona yanğının baş vermədiyini bildirirdi.

Beləcə, manqalın, tonqalın tüstüsü kəsilənə qədər ər-arvad evin ətrafında dövrə vurub divarları qoruyurdular. Onları əziyyətdən qurtarmaq üçün sonralar manqalı bağın o biri başına qoyduq ki, nə tüstüsü, nə də istisi onlara gedib çatmasın. Dəfələrlə ağacın dibini belləyəndə addım səslərindən hiss edirdim ki, Zakirə tez-tez evin ətrafına firlanıb müşahidə aparır. Göyərçin və sərçələrin dama qonmasına imkan vermir. Təzə qonşular evlərini həm havadan, həm yanlardan, həm də altdan - torpaqdan qoruyurdular. Arx açıb ağacı sulayan kimi biz tərəfi daim nəzarətdə saxlayan Zakirə hasardan başını qaldırıb deyirdi ki, qonşu, suyu tez bağla, birdən sızıb altdan zirzəmiyə dolar, evimi uçurar. Mən də onun sözünə qulaq asırdım. Qorxurdum ki, həyasızlıq edib söyüş-zad söyər.

Təzə qonşular evi tikib başa çatdırıb, otaqlardakı bütün xırım-xırda işləri görüb qurtarsalar da, daxmadan çıxıb rahat otaqlara köçmək istəmirdilər. Sanki bu evi yaşamaq üçün yox, yalnız qorumaq və bir də kənardan baxmaq üçün tikmişdilər. Son vaxtlar aralarındakı dava-dalaş bir az da artmışdı. İndi mübahisə və qırğınlar daha çox evə köçmək üstündə gedirdi. Bakir deyirdi köçək, Zakirə razılaşmayıb “Bir neçə il gözləmək lazımdır ki, döşəməyə və divarlara vurduğumuz boyaların iyi-qoxu tamam çəkilsin. Birdən köçərik, iydən, qoxudan özümüz də hiss etmədən gecənin bir aləmində boğularıq” - deyirdi. Beləcə, demək olar ki, hər axşam kiçik daxmadan böyük dava-dalaş səsləri gəlirdi. Ər-arvad heç cürə bir qərara gələ bilmirdilər. Evə köçüb-köçməmək olum və ölüm səviyyəsinə qədər yüksəlirdi. Qızğın mübahisə və müzakirələr nəticəsiz başa çatırdı. Sonda bir bir şey hasil olmadığından danışıqlar təxirə salınırdı. Günortalar isə həyətdən ətrafa şən musiqi sədaları yayılırdı.

Bir gün yuxudan ağlaşma səsinə ayıldıq. Fikirləşdik ki, yəqin əsəblərini cilovlaya bilməyən ər axır ki, arvadını öldürüb. Yazığın canı ondan qurtarıb. Darısqallıq da olsa, məhəllədə çadır qurmaq lazım gələcək. Sonra öyrəndik ki, hər şey tərsinədir. Zakirənin dava-dalaşına dözməyə səbri qalmayan Bakir ölüb. Canını özü kimi səfeh arvadından qurtarıb. Zakirə bir qiyyə çəkib ağlayırdı ki, gəl görəsən. Ərinin ünvanına elə dəyərli sözlər deyirdi ki, tanımayan olsaydı fikirləşərdi ki, yəqin dünyada onlardan mehriban ailə olmayıb. Sanki Bakir cəngəvər, igid bir adam olmuş, karvanlar basmış, başlar kəsib igidliklər göstərmişdi. Məhəllədə balaca bir yas çadırı qurduq. Qonum-qonşularla yığışıb böyük əziyyətlə tikdiyi evdən nigaran getmiş Bakiri son mənzilə yola saldıq.

Günlər, həftələr ötüb keçdi. Bakirin qırxı da, ili də çıxdı. Hələ də Zakirə köhnə daxmada qalırdı. Eləcə gün ərzində iş-gücü evin həndəvərinə fırlanıb onu quşlardan qorumaq idi. Kimdən qoruyurdu, nədən qoruyurdu? Heç bunları fikirləşmək arvadın ağlına da gəlmirdi. Həyatda nə üçün yaşadığını da bilmirdi. Amma postunda sərvaxt dayanırdı. Onun sayıqlığı sayəsində evin üstündən bir quş da uça bilmirdi.

Zakirə xeyli müddət tək qaldığından son vaxtlar öz-özüylə danışmağa başlamışdı. Hərdən sayaqlayıb ərini çağırırdı. Hiss olunurdu ki, yavaş-yavaş olub-qalan ağlını da itirir.

Budur, yenə də həyətlərindən Zakirənin səsi eşidilir. Kimisə asıb-kəsir, pis-pis söyüşlər söyür. Deyəsən, qonşuların və göyərçinlərin qarasınca deyinə-deyinə Bakirin ruhunu köməyə çağırırdı...

Vahid MƏHƏRRƏMOV

525-ci qəzet.- 2016.- 13 avqust.- S.22.