“Əbədi ezamiyyət”dəkilərin sorağı

Yanvarın 31-də "Əbədi ezamiyyət" sənədli filminə ikinci dəfə baxdım. Azərbaycan Demokratik Cümhuriyyətinin qurucularından olan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin doğum günündə.

Həmin gün Azərbaycan İctimai Telekanalında "Əbədi ezamiyyət" sənədli filmini nümayiş ediləcəyini bilirdim.

Filmin təsirindən bir müddət çıxa bilmədim, neçə dəfə duyğulandım. Çox mükəmməl, olduqca təsirli filmdir.

Filmin quruluşu, ssenarisi, musiqisi, aktyorların oyunu - hər şey çox yüksək səviyyədədir. İzlədikcə filmdəki obrazların, deyimlərin, sifət ifadələrinin təsirindən, danışıq tərzindən çıxmaq olmur. Aktyorların tarixi personajlara uyğun seçilməsi də uğurlu alınıb. Ümumiyyətlə, filmdə seçilən atributlar tarixi reallığı özündə yüksək səviyyədə əks etdirir. Filmdə istedadlı və peşəkar insanlar çalışıblar və öz vəzifələrinin öhdəsindən layiqincə gəliblər.

Hələ yanvarın 22-də “Nizami” Kino Mərkəzində Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Bakı Media Mərkəzi tərəfindən hazırlanan “Əbədi ezamiyyət” sənədli filminin və “Qərib məzarlar” kitab-albomunun təqdimat mərasiminin keçirildiyindən də xəbərim vardı. Film haqqında öz təəssüratlarımı bölüşməyi düşündüm. Belə qənaətə gəldim ki, bu film gərək tez-tez ekrana çıxsın, Azərbaycanın bütün telekanallarında, bütün bölgələrində, məktəblərdə nümayiş etdirilsin. Hətta MDB məkanında, azərbaycanlıların məskunlaşdıqları ölkələrdə də filmin nümayiş etdirilməsi bizim xeyrimizə olardı.

"Əbədi ezamiyyət" filmi Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 1919-cu ilin yanvarında parlament sədri Əlimərdan bəy Topçubaşovun rəhbərliyi ilə Paris Sülh Konfransına ezam etdiyi nümayəndə heyəti üzvlərinin, ilk müstəqillik illərimizdə ən ağır missiyanı üzərinə götürən çətin, məşəqqətli, oğulların acı, ağır taleyinə həsr olunub. Bu film Azərbaycanın müstəqiliyinin asan başa gəlmədiyini, keşməkeşli yollardan keçdiyini,vətənpərvər oğullarımızın əzmkar mübarizəsi nəticəsində əldə edildiyini göstərir.

Bəs bu əbədi ezamiyyətə yollananlar kimlər idi? Əlimərdan bəy Topçubaşov, Məmmədhəsən Hacınski, Əkbərağa Şeyxülislamov, Məhəmməd Məhərrəmov, Miryaqub Mirmehdiyev, Ceyhun Hacıbəyov, sonralar nümayəndə heyətinə qatılan Abbas Atamalıbəyov...

Bu vətənpərvər insanlar qürbətin bütün iztirablarına sinə gərərək sevgili Azərbaycanına, doğma yurduna bu gün-sabah qovuşmaq arzusu ilə son dərəcə nisgilli bir ömür yaşamışdırlar. Müstəqil Azərbaycanı görmək onlara qismət olmadı, onların arzu və istəkləri gözlərində qaldı. Üzüntülü mühacir həyatı, əbədi ayrılıq, səbrin dəhşətli uzunluğu son ana kimi onların inamını sındıra bilmədi! Onlar öz şəxsi mənafeyi, öz şəxsi arzuları üçün yaşamadılar. Azərbaycanın milli azadlıq idealları, onların azadlıq və müstəqillik arzuları yarımçıq qalsa da, son günlərinədək qürbət həyatı onların vətən eşqini söndürə bilmədi. Zamanın, dövrün çətin sınaqlarına, ağır zərbələrinə məruz qalan, ən kiçik sevinclərdən belə məhrum olan bu insanlar bu gün doğma Azərbaycana ekranda döndülər, nəhayət, bu gün xalqımız o əbədi ezamiyyətə gedənlərdən soraq tutdu.

Filmin yaradıcı heyəti bir il yarım müddətində Bakı, Tbilisi, Moskva, Sankt-Peterburq və Paris şəhərlərindəki arxivlərdə araşdırmalar aparıb, müxtəlif insanlarla görüşərək, əldə etdikləri tarixi sənədlər, faktlar əsasında sanballı bir sənədli filmin ərsəyə gəlməsinə nail olub. Həm də müvəffəqiyyətlə. Bir saata yaxın müddətdə filmə baxan tamaşaçılar yorulmur. Filmin rejisoru Fariz Əhmədovun sözlərinə görə, Topçubaşovun yaşadığı bütün ünvanlar çəkilib, filmin üzərində 100-ə yaxın adam çalışıb, xüsusi musiqi bəstələnib.

Bəri başdan “Əbədi ezamiyyət” sənədli filminin bütün yaradıcı heyətinə - baş prodüser Arzu Əliyevaya, ideya müəllifi və baş məsləhətçi Ramiz Abutalıbova, prodüser Orman Əliyevə, quruluşçu rejissorlar, - Vüqar İslamzadəyə, Fariz Əhmədova, ssenari müəllifi Müsəllim Həsənova, quruluşçu operatorlar Rəşad Nuriyevə, Camal Atakişiyevə quruluşçu rəssam Şahin Həsənliyə, bəstəkar Orxan Bağırova, məsləhətçi Tahir Əliyevə dərin təşəkkürümü bildirirəm.

Film boyu insanı dərindən təsirləndirən şeir parçalarının ifası, möhtəşəm aktyor diqtəsi, insanı düşünməyə vadar edən monoloqlar məni heyran elədi:

Tanınmış diplomat Ramiz Adutalıbovun, tarix elmləri doktoru Solmaz Rüstəmova Tohidinin (Azərbaycan dilində), Fransa Ali İctimai Tədqiqatlar Məktəbinin doktoru Giorgi Mamuliyanın (rusca) film boyu verdikləri təhlil və kommentariyalar mühacir həyatı yaşamağa məhkum olmuş ictimai-siyasi xadimlərin həyat və fəaliyyətini açmaqla yanaşı, ilk müstəqillik dövrünün dəyişən ictimai-siyasi mənzərəsini, tarixi hadisələrin geniş təsvirini, ADR-in yaranmasını, fəaliyyətini və süqutunu, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yarandığı mürəkkəb şəraiti, dövrün real mənzərəsini yaradır. Ağır faciələrə yol açan bu unudulmaz səhifələr ürəyimizi qürur hissi ilə doldurur.

Bu səpkidə filmlərin çəkilməsi və nümayiş etdirilməsi gənclərimizin vətənpərvərlik tərbiyəsi işində onların Vətənə məhəbbət və sədaqət ruhunda böyümələrində, xalqımıza xas olan ən yaxşı mənəvi və əxlaqi keyfiyyətlərə yiyələnmələrində müsbət rol oynayır. Çünki "Əbədi ezamiyyət" sənədli filmində çox qiymətli, zəngin, maraqlı tarixi faktlara əsaslanır. Ona görə də tariximizi daha dərindən tanımaq və tanıtmaq üçün belə filmlərə xüsusi yer verilməlidir. Yeni nəslə vətənə sevgini aşılamaq, yaşadığımız acıları unutmağa qoymamaq filmin əsas qayəsidir.

Azərbaycanın müstəqilliyinin de-fakto tanınması xəbərinin Azərbaycana gəlməsi, Parlamentin qarşısındakı izdihamın M. Ə. Rəsulzadəni tələb etməsi, insanların onu qolları üstə qaldıraraq ikinci mərtəbəyə, eyvana qaldırması, Rəsulzadənin “Azərbaycan öz istiqlalını dünyaya tanıtdı” deyərək, alovlu bir çıxış etməsi səhnəsi tamaşaçını riqqətə gətirir.

Aradan onilliklər ötəndən sonra ümummilli lider Heydər Əliyevin müstəqil Azərbaycan Respublikasının Prezidenti kimi Fransaya ilk rəsmi səfəri zamanı Paris yaxınlığındakı Sen-Klu qəbiristanlığına getməsi, Əlimərdan bəy Topçubaşovun və Ceyhun Hacıbəylinin qərib məzarlarını ziyarət etməsi də filmin çox təsirli yerlərindəndir. Ümumiyyətlə hər bir cəhətinə görə “Əbədi ezamiyyət” filmi tamaşaçıda unudulmaz təəssüratlar oyadan möhtəşəm ekran əsəridir.

Moskva

Nəsib NƏBİOĞLU

525-ci qəzet.- 2016.- 9 fevral.- S.8.