"Xoreoqrafiya Akademiyasının
xüsusi dövlət qayğısına ehtiyacı var"
Bakı
Xoreoqrafiya Akademiyasının rektoru, əməkdar elm xadimi,
professor Timuçin Əfəndiyevin "525-ci qəzet"ə
müsahibəsi
-
Timuçin müəllim, Bakı Xoreoqrafiya Akademiyası bir
ildən artıqdır ki, tam qüvvəsi ilə fəaliyyət
göstərir. Bu dövr ərzində görülən
işlər barədə nə deyə bilərsiniz?
-
Bildiyiniz kimi, Bakı Xoreoqrafiya Akademiyası Azərbaycan
prezidenti İlham Əliyevin 30 aprel 2014-cü il
tarixli 419 nömrəli Sərəncamı ilə Bakı
Xoreoqrafiya Məktəbinin bazasında yaradılıb, 26 dekabr
2014-cü il tarixli 432 nömrəli Fərmanı ilə
Akademiyanın Nizamnaməsi təsdiq olunub və Akademiya fəaliyyətə
başlayıb. Məlumdur ki, Şərq aləmində
xoreoqrafiya təhsilinin əsası da ilk dəfə Azərbaycanda
qoyulub. 1990 il davamlı fəaliyyətdən
sonra 2014-cü ildə Respublika Prezidentinin müvafiq Sərəncamı
ilə Bakı Xoreoqrafiya Məktəbinin bazasında altı təhsil
(ibtidai, ümumi orta, tam orta, orta ixtisas, bakalavriatura,
magistratura, doktorantura) pilləsini özündə birləşdirən
Bakı Xoreoqrafiya Akademiyası (təhsil kompleksi)
yaradılıb.
Ölkə başçısının təsdiq etdiyi
Nizamnamədə yeni yaradılmış Akademiya
qarşısında qoyulan vəzifələrdən biri də
Akademiyanın elmi potensialının gücləndirilməsi,
xoreoqrafiya sənətinə dair sanballı tədqiqat əsərlərinin
yazılmasıdır. Bununla əlaqədar Akademiya son bir il ərzində elmi
potensialını möhkəmləndirmək məqsədi ilə
onlarla fəlsəfə və elmlər doktoru, dosent və
professor, həmçinin xoreoqrafiya sənətinin daha da
yüksək səviyyədə tədris olunması
üçün Respublikanın məşhur səhnə
xadimləri, xalq və əməkdar artistləri, əməkdar
incəsənət xadimləri və s. təhsil müəssisəsinə
cəlb olunublar.
Akademiyanın
qısa fəaliyyəti ərzində klassik rəqs üzrə
müəllimləri Lyudmila Qutlyanskaya və Mayra Almas-zadə əməkdar
mədəniyyət işçisi adına
layiq görülüblər.
Artıq
Akademiyada Baletmeyster sənəti, Klassik rəqs, Milli rəqslər,
Azərbaycan dili və ədəbiyyatı, İctimai fənlər
kafedraları yaradılmış və ali
idarəetmə orqanı olan Elmi Şura fəaliyyət
göstərir.
Qısa vaxt ərzində Akademiyada "Sənət
Akademiyası" adlı elmi-nəzəri jurnal tərtib
edilmiş və 1-ci nömrəsi çapdan
çıxıb. Jurnalda təhsilin bütün pillələri üzrə
aktual pedaqoji və psixoloji məsələlərə, eləcə
də xoreoqrafiya və musiqi sənəti, sənətşünaslıq
və kulturologiya sahələrini əhatə edən
mövzulara həsr olunmuş elmi məqalələr, tədrisin
aktual məsələlərinə və təhsilin
metodikasına dair qabaqcıl müəllimlərin iş təcrübəsini
əks etdirən materiallar dərc edilir. Hazırda
jurnalın 2-ci nömrəsi çapa hazırlanır.
Akademiyada xoreoqrafiya sənəti üzrə müxtəlif
ixtisas və ixtisaslaşmalar üzrə tədris
başlanmış, o cümlədən, balet artisti,
baletmeyster sənəti, balet pedaqogikası və teatr sənəti
ilə bağlı bir sıra ixtisaslar açılıb.
Bununla
yanaşı, bu dövr ərzində Akademiyada respublika əhəmiyyətli
bir neçə elmi konfrans, o cümlədən,
"Böyük Vətən müharibəsi və Azərbaycan
incəsənət xadimləri", "Xoreoqrafiya sənətinin
aktual problemləri" və "Heydər Əliyev və Azərbaycan
incəsənəti" mövzusunda elmi-nəzəri və
elmi-praktik konfranslar keçirilmiş, konfrans materialları nəşr
olunub. Akademiyada çalışan
professor-müəllim heyəti tərəfindən müvafiq
tədris proqramları yenidən işlənmiş, xoreoqrafiya
sənətinin ayrı-ayrı sahələri üzrə
metodiki vəsaitlər, təlimatlar və digər materiallar tərtib
olunaraq, çap edilib.
Son aylar ərzində Akademiya respublikanın ictimai və
mədəni həyatında fəal iştirak edərək,
profilinə uyğun tədbirlər, anım mərasimləri,
yubiley və yaradıcılıq gecələri, sərgilər,
konsertlər və digər mədəni-kütləvi tədbirlər
keçirib. Böyük ustad sənətkarlar Qəmər
Almaszadə və Əlibaba Abdullayevin 100 illik yubileyləri
Akademiyada yüksək səviyyədə qeyd olunub. Akademiyanın tələbələri müntəzəm
olaraq xaricdə keçirilən müxtəlif rəqs və
balet müsabiqələrində iştirak edir, Azərbaycan
bayrağını böyük konsert salonlarında
dalğalandırırlar.
- Bakı Xoreoqrafiya Akademiyası olduqca unikal təhsil
ocağıdır. Burada elm, təhsil və sənət vəhdət
təşkil edir. Bu cür nəhəng
elm, təhsil və yaradıcılıq prosesini idarə etmək
yəqin ki, çox maraqlıdır.
- Əlbəttə, incəsənətin hər bir sahəsi
böyük maraq kəsb edir. Lakin sənət sahələrinin
tədrisi daha maraqlıdır. Çünki
sənət adamları pedaqoji fəaliyyətlə məşğul
olan zaman həm öz yaradıcılıq
axtarışları ilə məşğul olar, həm də
öz təcrübəsini tələbələrinə
öyrədə bilir. Bakı Xoreoqrafiya
Akademiyası özündə bədii-yaradıcılığı
və elmi düşüncələri cəmləşdirən
bir təhsil və sənət ocağıdır. Sənətlər arasında nəcib incəsənət
növü kimi tanınan xoreoqrafiya sənəti və onunla
bağlı bütün fəaliyyətlərlə məşğul
olmaq nəinki maraqlı, eyni dərəcədə məsuliyyətlidir.
Çünki 90 illik tarixi olan Azərbaycan
xoreoqrafiya məktəbinin zəngin ənənələri,
yüksək professionallığı və miqyaslı fəaliyyəti
artıq çoxdan beynəlxalq aləmə bəllidir.
- Timuçin
müəllim, yeri gəlmişkən, Akademiyanın beynəlxalq
əlaqələri nə vəziyyətdədir?
- Biz fəaliyyətə
başladığımız ilk gündən
çalışmışıq ki, Akademiyamızın beynəlxalq
əlaqələri genişlənsin. Akademiyanın
buna çox böyük ehtiyacı var. Bu gün təkcə
keçmiş ənənələrlə qidalanaraq sənəti
inkişaf etdirmək mümkün deyil. Bugünkü
dünyamızda hər bir sahədə olduğu kimi, sənət
sahəsində də təkamül, yeniləşmə gedir və
bugünkü tamaşaçının tələbi 30 il bundan öncəki tamaşaçının
tələbindən tam fərqlidir. Odur ki, biz
milli ənənələri qorumaqla yanaşı beynəlxalq əlaqələri
genişləndirir, dünyanın ən məşhur
xoreoqrafiya akademiyaları ilə işbirliyi qurmaq
üçün müqavilələr imzalamış və
dünya şöhrətli balet ustaları Alkademiyaya ustad dərsləri
keçmək üçün dəvət olunurlar.
Misal üçün Almaniyanın Höte İnstitutunun
müasir rəqs üzrə xoreoqrafı Sussane Graunun,
dünya şöhrətli amerikalı xoreoqraf Mark Morrisin, məşhur
xoreoqraf, Rusiya Federasiyasının Xalq artisti, xalq-səhnə
rəqsi üzrə peşəkar müəllim Dikalu
Muzakayevin, tanınmış rusiyalı quruluşçu
baletmeyster, Sankt-Peterburq Dövlət Teatr Sənəti
Akademiyasının müəllimi və Belarus Respublikası
Akademik Böyük Opera və Balet Teatrının
quruluşçu baletmeysteri Aleksandra Tixomirovanın, Litva Milli
İncəsənət Məktəbinin klassik rəqs üzrə
müəllim-xoreoqrafı Petras Skirmantasın və
Niderlandın Haaqa Kral Konservatoriyasında rəqs departamentinin
direktor müavini çalışmış, xalq səhnə
rəqsləri üzrə peşəkar müəllim-xoreoqraf
Tom Bosmanın ustad dərslərini göstərmək olar.
Bununla
yanaşı Moskva Dövlət Xoreoqrafiya Akademiyası,
Sankt-Peterburqdakı Vaqanova adına Rus Baleti Akademiyası,
Moskva Dövlət Mədəniyyət İnstitutu, Litvanın
Çurlyonis adına İncəsənət Məktəbi ilə
də əməkdaşlıq müqavilələri
imzalanmış, hazırda Qazaxıstanın Jurgenov adına
Qazax Milli İncəsənət Akademiyası ilə əməkdaşlıq
haqqında danışıqlar aparılır.
Akademiyanın
müəllimləri, əməkdar artistlər Rimma İskəndərova
və Eteri Cəfərova Çurlyonis adına İncəsənət
Məktəbinin yubiley tədbirlərində, əməkdar mədəniyyət
işçisi Lyudmila Qutlyanskay Həştərxan vilayətində,
prezident təqaüdçülü Akif Kərimli
Gürcüstanda keçirilən festivallarda, tələbələr
isə müsabiqələrdə iştirak edib.
Bundan əlavə, Akademiyada əcnəbi tələbələr
də təhsil alır. Akademiyanın unikallığını və
təcrübəsini nəzərə alaraq, burada ilbəil əcnəbi
tələbələrin sayının daha çox
olacağına əminik.
Gələcəkdə biz öz müəllimlərimizi
də dünyanın aparıcı xoreoqrafiya, rəqs və
balet akademiyalarına ixtisasartırma kurslarına göndərməyi
planlaşdırırıq. Bu Akademiyada təhsilin
yüksək keyfiyyətinə və səmərəliliyinə
xidmət edəcək.
Beynəlxalq
münasibətlərin qurulması və inkişaf etdirilməsi,
eləcə də beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsinin
bariz nümunəsi bu yaxınlarda təntənəli şəkildə
keçirdiyimiz Qəmər Almaszadə adına
Klassik və Milli Rəqs üzrə I Beynəlxalq Müsabiqə
oldu. Müsabiqə nəinki Şərq aləmində,
həm də MDB məkanında klassik və milli rəqs
istiqamətlərini əhatə edən ilk belə müsabiqədir.
Qısa müddət ərzində
Akademiyanın uğurları sırasında bu müsabiqə
xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Müsabiqənin məqsədi milli və klassik rəqs
irsinin, o cümlədən, dünya xalq rəqslərinin
qorunaraq nəsildən-nəslə ötürülməsi və
təbliği, yetişməkdə olan gənc istedadların
tanınması və bacarıqlarının nümayiş
etdirilməsi.
Milli balet və xalq rəqsləri məktəbinin
respublika və beynəlxalq arenada təbliğidir. Paytaxt və regionlarla yanaşı, müsabiqədə
ABŞ, Rusiya, Litva, Ukrayna, Qazaxıstan kimi ölkələrin
nümayəndələri də iştirak edib. 200-dən artıq rəqqas kiçik və
böyük yaş kateqoriyalarında, milli və klassik rəqs
istiqamətləri üzrə iştirak etmək
üçün müsabiqəyə qatılıblar. Üç gün davam edən müsabiqə iki
turdan ibarət idi. May ayının 19-da Azərbaycan
Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrında baş
tutmuş Qala Konsertdə müsabiqə qalibləri
mükafatlandırılıb. Müsabiqənin
əsas mükafatına, Grand Prix-yə Cəmilə Kərimova
layiq görülüb. Müsabiqənin
münsiflər heyətinə Azərbaycanın görkəmli
incəsənət xadimləri ilə yanaşı, Rusiya və
Litvadan peşəkar xoreoqraflar daxil olub.
Müsabiqə bir daha sübut etdi ki, o tam olaraq beynəlxalq
tələblərə cavab verir və bu sahədə gələcək
perspektivlərin müəyyənləşməsinə xidmət
edir. Bu ənənələrin
qorunub saxlanılması üçün Azərbaycan
Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin qərarı
ilə Qəmər Almaszadə adına
Klassik və Milli Rəqs üzrə Beynəlxalq Müsabiqə
Bakı şəhərində iki ildən bir keçiriləcək.
-
Timuçin müəllim, hazırda Akademiya
qarşısında dayanan ən ümdə məqsəd və
vəzifələr nədir?
- Hazırda Akademiya qarşısında duran ən vacib məsələ ilk növbədə xoreoqrafiya sənətinin beynəlxalq səviyyəyə qaldırılması, bunun üçün həm təhsil, həm də sənət baxımından təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsidir. Bu istiqamətdə biz öz tərəfimizdən imkanlarımız daxilində bir sıra tədbirlər həyata keçiririk. Qeyd edim ki, təkcə bu il Akademiyada məşhur əcnəbi xoreoqrafların ustad dərslərinin keçirilməsi, tədris və metodiki vəsaitlərin günümüzün tələblərinə uyğun hazırlanması, Akademiyanın spesifikasına uyğun struktur islahatlarının aparılması və nəhayət professional elmi və pedaqoji kadrların Akademiyaya cəlb olunması tədris prosesinə müsbət təsir göstərib. Artıq kafedralara tapşırıq verilib ki, milli xoreoqrafiya sənəti tarixi və xoreoqrafiya sənətinə dair dərsliklərin və metodik vasitələrin hazırlanması təmin olunsun. Akademiyanın böyük Elmi Şurasında cari məsələlərlə yanaşı sənətin bu və digər problemlərinə dair elmi məruzələr də dinlənilir. Planlaşdırmışıq ki, müəllimlərimizi və imkan olduqca tələbələrimizi müasir rəqs cərəyanlarını öyrənmək üçün xaricdə olan xoreoqrafiya akademiyalarına uzun müddətə ezam edək.
- Timuçin müəllim, milli xoreoqrafiya sənətini beynəlxalq səviyyəyə çatdırılması yolunda yəqin ki, müəyyən çətinliklərlə də üzləşirsiniz?
-
Şübhəsiz ki, problemlər də az
deyil. Əvvəla onu qeyd edim ki, maddi-texniki
bazamız Akademiya tələblərinə cavab vermir. Əlbəttə, Akademiya fəaliyyətə
başlayandan sonra keyfiyyətli təhsil və zəruri
yaradıcılıq prosesin təmin edilməsi məqsədi
ilə Akademiyanın maddi-texniki bazası cüzi də olsa
gücləndirilib, bir korpusunun auditoriyaları təmir edilib və
müəyyən standartlara uyğun olaraq təchizatla təmin
olunub.
Qeyd etməliyəm ki, ulu öndərimiz Heydər
Əliyevin tapşırığı və bilavasitə
iştirakı ilə tikilən gözəl memarlıq abidəsi
olan Akademiya və onun ayrılmaz tərkib hissəsi olan Tədris
Teatrı ötən əsrin 80-ci illərinin əvvəllərində
istifadəyə verilmişdi. O vaxtdan bəri Akademiyanın
binası bir dəfə də təmir olunmayıb. Əvəzinə Akademiyanın Tədris Teatrı
üçün inşa edilmiş müasir tələblərə
cavab verən gözəl binasını barbarcasına sökərək
yerində çoxmərtəbəli yaşayış
binası tikiblər.
Bundan başqa Akademiyanın ərazisinə düşən
sahələrdə qonşuluqda yerləşən kommersiya
şirkətləri xüsusi avtomobil dayanacaqları kimi istifadə
edir. Bu da fövqəladə vəziyyət (yanğın
və s.) yarananda onun qarşısının alınmasında
böyük təhlükələr törədə bilər.
Bakı Xoreoqrafiya Akademiyasının mütləq
tədris teatrı olmalıdır, çünki müəllimlərin
də, tələbələrin də ən əsas
yaradıcılıq laboratoriyası tədris teatrıdır.
İstər diplom, istərsə də kurs
tamaşaları, imtahanlar tədris teatrında keçirilməlidir.
Bir məsələnin də qeyd olunmasını vacib bilirəm. Məlumdur ki, ali təhsil sistemində maliyyələşmə adambaşı prinsipi ilə həyata keçirilir. Yaxşı haldır ki, rəssamlıq, heykəltəraşlıq, bəstəkarlıq, instrumental ifaçılıq və s. qabiliyyət tələb edən ixtisaslar üzrə adambaşı maliyyələşmə 5000-8000 manat arası dəyişir. Lakin qəribədir ki, qeyd olunan ixtisaslardan daha çox xərc tələb edən xoreoqrafiya ixtisası üzrə təhsil alanların adambaşı maliyyələşməsi 1300 manat təşkil edir. Halbuki xoreoqrafiya sənəti üzrə təhsil alan hər bir kəsə puanta, rəqs ayaqqabıları, kostyumlar və bu kimi digər geyim və aksessuarlar tələb olunur. Görünür ki, bu məsələyə baxılarkən xoreoqrafiya sənətinin spesifik xüsusiyyətləri nəzərə alınmayıb. Biz bu barədə artıq müəyyən təşkilatlara müraciət etmişik. Ümidvaram ki, bu məsələ də yaxınlarda öz müsbət həllini tapacaq.
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin köməyi ilə 1-ci tədris korpusunun əsaslı təmir edilməsindən sonra, digər korpuslarında tam şəkildə təmir edilməsi hazırda təxirəsalınmaz məsələdir. Bunlarsız orta, orta-ixtisas və ali təhsil pillələrində tədris prosesini lazımi səviyyədə qurmaq çətin olacaq. Buna görə Bakı Xoreoqrafiya Akademiyasının spesifik xüsusiyyətlərini nəzərə alsaq onun xüsusi dövlət qayğısına ehtiyacı var. İnanıram ki, yaxın zamanlarda bu problemlər də öz həllini tapacaq.
CEYHUN
525-ci qəzet.- 2016.- 21 iyun.- S.5.