Dünyadan DÜNYAYA səyahət

Mütləq gərək bu cümlə ilə başlayım ki, son 4-5 ilə Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin "Natəvan" klubunda bu cür izdiham görməmişdim. Başqaları bəlkə də görüb, onlarla işimiz yox. Amma həqiqətən də iynə atsaydın, yerə düşməzdi.

Dəyirmi masada yubilyarın ətrafına Azərbaycan elmi, ədəbi, mədəni həyatının ən qaymaq simaları yığışmışdı. Yubilyar da ki, hər zamankı kimi öz baməzə söhbətlərindən qalmırdı...

DÜNYA-dünya

Hər bir həqiqi yazıçı əslində yaşadığımız dünyaya paralel olan bir dünyanın daşıyıcısıdır. Onu elə yazıçı edən hansısa ixtisas vərdişləri yox, məhz belə dünyaya sahiblənməsidir. Bu cür dünyaları çox görmüsüz. Məsələn, Dostoyevski dünyası, Tolstoy dünyası, Herman Hesse, Platonov, Kafka dünyaları və s. Etiraf edək ki, o dünyalara düşəndə yaşadığımız dünyanı unutmuşuq. Amma səd heyf ki, yenidən öz "mənzil qərargahımıza" qayıdandan sonra dünyamızın o biri dünyaların yanında nə qədər cılız olmasının acısını da çox yaşamışıq...

Seyran Səxavət də müasir Azərbaycan ədəbiyyatında alternativ dünyanın daşıyıcısı olan tək-tük yazıçılardandı. Sanki özü öz dünyasını qoltuğuna vurub uzaq bir yerdə, hamıdan kənarda yaşayır. Bu dünyada yaşayır və DÜNYAnı yaşadır. Əslində "Nekroloq" dünya yox, DÜNYA üçün yazılan başsağlığı, "Yəhudi əlifbası" DÜNYAnın gizli, sakral şifrəsidir... "Qədir Rüstəmovla atüstü söhbət" də burada edilib, "Karusel" də burada fırlanıb, "Bir kisə kartof" da burada yığılıb, "Ət taxtası" da burada hamarlanıb, "İt intervyu"su da burada alınıb...

DÜNYADAN çıxaq, gedən dünyaya... Balaca dünyanın balaca Azərbaycanında balaca Yazıçılar Birliyində böyük DÜNYAlar əyləşmişdi. Əvvəlcə Xalq yazıçısı Anar danışdı. Ənənəvi reportaj üslubundan uzaq yazıya baş qoyduğumuz üçün ardıcıllığı sadalayıb, vasitəli nitqlərə çox yer verməyəcəyik. Amma bəzilərindən bir-iki sitatı ona görə çəkəcəyik ki, onlar da Seyran Səxavətdəki DÜNYAnın açımı üçün çox yaxşı işarələrdir. Məclis nə qədər zarafatyana atmacalarla, baməzə sözlərlə dolu olsa da o məclisin əsas idarəçisi İntiqam Qasımzadə yox, hansısa mübhəm bir AĞRI idi. Mən şəxsən o AĞRInı tanımadım. Görməyinə gördüm, amma salamlaşa bilmədim heç. Amma akademik Hatəm Quliyev salamlaşdı, Sabir Rüstəmxanlı ona uzaqdan əl elədi, Fazil Mustafa onun qarşısında rəsmiyyətdən kənar oldu, Flora Kərimova isə həssas qəlbi ilə dözməyib o AĞRInın qarşısında göz yaşı tökdü... Fuad Poladov yenə iradə damarını göstərib "buna da şükür" dedi... Bir sözlə Seyran Səxavətin 70 illik yubileyi Füzulidəki Yağlıvənd kəndinin AĞRI şivəsində danışırdı...

Damcı sitatlar...

"Seyran Səxavətin bir cümləsi var: "Uzaqdan baxanda Yer kürəsi çürük toxuma bənzəyirdi, yaxınlaşanda isə gördüm ki, heç toxum da yoxdu, boş, çürük idi". Siz yazıçının böyüklüyünə baxın ki, bir sözü aradan çıxarmaqla necə böyük mənanı əks etdirdi. Mənim üçün "Nekroloq" romanı təkcə o cümlədi. Yerdə qalanı isə təfsirdi" - bunu çıxışında Əlirza Xələfli dedi. Ola bilsin ki, yazıçıdan gətirdiyi sitatda hansısa yanlışlıq oldu, lakin məclisin yaratdığı təbiiliyə toxunmamaqdan ötrü ona düzəliş vermədik (Ustad Seyran Səxavət, yəqin ki, bizi bağışlayar). Amma şair simə çox yaxşı toxunmuşdu. Yuxarıda dediyimiz "DÜNYA və dünya" münasibətlərini çox yaxşı yozmuşdu. Sağ olsun...

Bakı Dövlət Universitetində müəllim işləyən və Seyran müəllimin tələbəlik yoldaşı olan bir xanımın qısa nitqi isə, yəqin ki, yazıçını keçmişə aparmaqla onun ürəyində, daxilində gizli bir yağış yağdırdı... Göz yaşı yağışı.... Amma təkcə göz yaşının yox, nə zamansa həmin xanım tərəfindən yuyulmuş köynəkdən süzülən damcılar idi... Sözlər də damcılaşa bilərmiş...

...Və damcı şəklində ən kamil aktyorlardan birinin- Fuad Poladovun dilində maddiləşərmiş: "Seyran Səxavətlə 20 il eyni binada yaşamışam. Sən demə, mən 20 il cənnətdə yaşamışammış. Seyran köçüb gedəndən sonra o binanın qədrini bilməyə başladım. Bizdə kimdən necə olduğunu soruşanda belə cavab verər: "Buna da şükür". Mən Seyran Səxavətin 50 illik yubileyində də, 60 illik yubileyində də olmuşam. İndi də 70 illik yubileyində iştirak edirəm. Deyirəm ki, buna da şükür. Seyran, sənin 75 illik yubileyin olanda mənim 73 yaşım olacaq. Arzu edirəm ki, gəlim orada iştirak edim və yenə də deyim ki, buna da şükür".

"Qapı-adamlar"

Məclisdə Xalq şairi Nəriman Həsənzadə, jurnalist İntiqam Mehdizadə, BDU-nun müəllimi Almaz xanım, deputat Fazil Mustafa da gözəl çıxış etdilər. Amma uzun müddətdir ki, Seyran müəllimin yaradıcılığını araşdıran Xəyalə Əfəndiyeva o DÜNYAya məktubu ilə çox gözəl bir yekunun müəllifi oldu:

"... Qapı müqəddəs şeydi... Seyran Səxavət belindən gəldiyi Sözə oxşadığı qədər həm də Qapıya oxşayır. Dünyanın bütün eybəcərliklərinin, yolunu azanların, özünü itirənlərin üzünə çırpılan, yaxşıların, doğruların üzünə daim açıq olan, Haqqın yolunda bütün ömrü boyu təmənnasız xidmət göstərən, həm də qucaq açdığını Qala kimi qoruyan, İşığa sarı açılan Tanrı Qapısına...

Özümü qanandan Onu elə Qala qapısı kimi görmüşəm - alınmaz, əyilməz... Bircə Sözün qabağında diz çöküb...

Dünyanın bu "qaçhaqaç"ında - "adamların düz sözdən, vicdandan, Allahdan qaçdığı, hamının yaddaşına virus düşdüyü bir vaxtda" bu Qapı ondan keçənlərin bircəciyini də unutmayıb.

Yaşatmağı bacarmaq hər kişinin işi deyil, yaşananları ağ kağızın yaddaşında əbədiləşdirmək can üstə olan adama dirilik suyu vermək kimidi. Bunu bacarmaq üçün Seyran Səxavət olmaq lazımdı.

Öz balasından ötrü bir kəsin qapısını döyməyib, bir kəsə ağız açmayıb yalnız Sözün xətrinə hər cür fədakarlığa təmənnasız qucaq açmaq üçün Seyran Səxavət olmaq lazımdı.

Üzünün nurunu sözlərinə töküb bütün yaxşılıqlara yol salmaq - Qapı açmaq üçün Seyran Səxavət olmaq lazımdı.

Qismətinə yazılan adamları Allahın verdiyi pay kimi əzizləmək üçün Seyran Səxavət olmaq lazımdı.

Sən bizim qismətimizə yazılan Tanrı payısan, Ustad!...

Nə yaxşı ki, Varsan! - deyə bildiklərimiz bizə Taleyin ən gözəl qismətidir. Dedikləri Söz isə bizə əmanətdir

Tanrının əmanəti...

Yaxşı ki, Varsan, Ustad! Yüz yaşa! Var ol!

Sözün müqəddəsliyini Bəylər dədənin, Əsgər kişinin, Zərif ananın ruhu təkin ağırlayıb-əzizlədiyin üçün Var ol!

Biz Səni anlayanda, Səndən keçib durulanda Həqiqətə çatacağıq, Ustad! - Qapılar üzümüzə açılacaq, Yolumuz Aydınlanacaq...

Yolçu yolda gərək! Qapımız bağlanmasın... Yolumuz aydın olsun! "

Nəticə...

Hərdən həmin o DÜNYAya da gedin... Seyran müəllim sizləri yaxşı qarşılayacaq... Xəyalə xanımın dediyi QAPI kimi hamının üzünə açılacaq... Amma bir şərtlə- çalışın yolun yarısında əsnəməyin... Yoxsa QAPI bağlanacaq... DÜNYAdan dünyaya düşmək isə heç də yaxşı hal deyil....

Elmin NURİ

525-ci qəzet.- 2016.- 4 may.- S.4.