“Türk dünyası arasındakı əlaqələri
daha da gücləndirməliyik”
QÜDRƏT BÜLBÜL: “AZƏRBAYCANA HƏR SƏFƏRİMDƏ BAKINI BİR BAŞQA İNKİŞAF NÖQTƏSİNDƏ GÖRÜRƏM”
Türkiyə Baş Nazirliyi nəzdində fəaliyyət
göstərən Xaricdə Yaşayan Türklər və
Qohum Topluluqlar Başqanlığı (YTB) Türkiyənin
yeni qurumlarından biridir.
Qurum
yaranmasından az müddət keçməsinə
baxmayaraq, Azərbaycan da daxil olmaqla ortaq türk mədəniyyətinin
dünyada tanıdılması, tariximizin
araşdırılması, türkdilli xalqların bir araya gətirilməsinə
xidmət edən müxtəlif layihələr gerçəkləşdirir,
həm də önəmli tədbirlərin təşkilatçısı
kimi çıxış edir.
Müsahibimiz YTB-nin rəhbəri Qüdrət
Bülbül qurumun fəaliyyəti, qarşıdakı
planları barədə daha ətaflı danışıb.
- Qüdrət
bəy, YTB-nin türk dünyasının birliyinə töhfəsini
necə ifadə edə bilərsiniz?
- Yeni
Türkiyənin yeni qurumları var: TİKA, Yunus Əmrə
Fondu, AFAD və Türk Qızıl Ayı (Qızıl
Aypara). Məsələn, AFAD və Qızıl
Ayparadan bəhs etsək, bunlar daha çox insani yardım
qurumlarıdır. TİKA texniki, Yunus
Əmrə isə mədəni yardımlar edir. Bütün bunların arasında YTB intellektual yardım,
intellektual işbirliyi və inkişaf nöqtəsində
dayanır. Türk dünyası
baxımından da bizim bu sahədə gerçəkləşdirdiyimiz
fəaliyyətlərimiz son dərəcə əhəmiyyətlidir.
Bu ayın 23-də Ankarada türk dünyası
düşüncə quruluşlarının tədbirini
gerçəkləşdirəcəyik. Bundan başqa,
bu il Qazaxıstanda “Avrasiya yaz məktəbi”
layihəsini gerçəkləşdirdik. Sözügedən
layihənin hər il bir ölkədə
keçirilməsini istəyirik. İntellektual sərmayəni
inkişaf etdirən layihələr həyata keçiririk.
Bu mənada Türkiyə ilə türk
dünyası arasında işbirliyini nə qədər
genişləndirsək, bir o qədər yaxşıdır.
Çünki bu sahədə hələ o qədər
də irəli gedə bilməmişik. 100 il öncəyə nəzər salsaq görərik
ki, məsələn, İsmayıl Qaspıralının
Krımda çıxardığı qəzet İstanbulda
çox yaxından izlənirdi. Eyni zamanda İstanbulda
çıxan bir dərgi türk dünyasında
tanınırdı. Bu sahələri
inkişaf etdirməyimiz lazımdır. Yeni
Türkiyənin qurumları çox sahələrdə öz
fəaliyyətlərini genişləndirirlər. Ona görə ki, bu gün mən də daxil olmaqla
bütün məmurları toplayaraq, məsələn, Misirdən
bir məmur bürokrat adı deyin, soruşsaq, cavab verəcəklərindən
əmin deyiləm. Ankaradakılara
Bakıdan üç tanınmış qəzetçi
adı soruşsanız, yenə doğru cavab
alacağımıza ümid etmirəm. Dövlət
və siyasət adamlarımız arasında çox gözəl
əlaqə var. Lakin bunu daha da gücləndirmək
lazımdır. Biz də fəaliyyətimizdə
buna önəm veririk.
-
Türkdilli ölkələrin müstəqilliklərinin 25
illiyi münasibətilə Türkiyədə bir sıra
qurumlar tədbirlər keçirir. Sizin rəhbərlik
etdiyiniz qurumda bu məsələdə ön sırada
dayanır. Həmin tədbirlər barədə
nə deyə bilərsiniz?
- Öncə
deyim ki, türkdilli respublikaların müstəqilliklərinin
25-ci ildönümünü qeyd etmək çox böyük
bir xoşbəxtlikdir. Sanki hər şey dünən
olub. Hələ dünən “Bu xalqlar
öz müstəqilliklərini nə dərəcədə
qoruyub saxlaya biləcəklər” deyə düşünərkən
bu gün artıq onların 25 illik müstəqilliyindən
danışırıq. Digər tərəfdən, biz
bu 25 ili uzun onilliklər gözlədik. Bizim üçün 25-ci ilin
başlanğıcı “Gün var, əsrə bərabər”
deyiminə bənzəyir. Bu mənada
müstəqilliyə qovuşmaq son dərəcə dəyərlidir.
Bu müstəqilliyə həyatlarını həsr edən,
bunun üçün çalışan və bunu bizə ərməğan
edən hər kəsə - can qardaşlarımıza təşəkkürümüzü
bildiririk.
YTB olaraq biz də bu 25 ilə böyük önəm
veririk. Bunun da bir sıra səbəbləri var. Bizim
quruluşumuzun önəmli səbəblərindən biri də
türk dünyasıdır. Çünki
hələ 90-cı illərdə prezident Turqut Özal
türk tələbələri layihəsini başladıqda əsas
məqsədi qardaş respublikaların təhsil
potensialına töhfə vermək idi. O zaman Türkiyəyə
minlərlə tələbə gətirdik. Məsələyə
bu kontekstdən yanaşsaq, YTB-nin quruluşunun əsas məqsədlərindən
biri və ilk yola çıxış hekayəsi də
türk dünyasının təhsil potensialını
gücləndirməkdir. Bu mənada
qardaş xalqlarımızın müstəqilliyinin 25 illiyinə
böyük önəm veririk. Bu
yaxınlarda Türkmənistanın Müstəqillik
Gününü YTB-də keçirdik. Eyni
zamanda da Azərbaycanın Müstəqillik Günü ilə
bağlı keçirilən tədbirdə iştirak etdik.
Önümüzdəki günlərdə
türkdilli respublikaların Ankaradakı səfirlikləri və
türk dünyasının böyük qurumları ilə
birlikdə 25 illiklə bağlı geniş bir proqram - sərgilər,
simpoziumlardan ibarət bir neçə günlük tədbir
keçirməyi planlaşdırırıq.
-Ötən
ilin sonunda YTB olaraq yeni bir layihə ilə bu ili
“Kosova ili” elan etdiniz. Artıq il başa
çatır. Maraqlıdır, öz hədəfinizə
çata bildinizmi və bu layihə davam edəcəkmi?
- Bu suala
rahat cavab verə bilərəm. Çünki
Kosovadan yeni qayıtmışam. Bizim bir
çox dünya ölkələrinə yönəlik fəaliyyətimiz
var. Çünki ölkə xaricində 8-10 milyon vətəndaşımız
var. Vətəndaşlarımız, xaricdə yaşayan qohum
topluluqlar baxımından öz hədəflərimizi müəyyən
edir, beynəlxalq miqyaslı, bütün dünyanı əhatə
edən layihə gerçəkləşdirməyə
çalışırıq. Buna baxmayaraq,
yenə də elə vacib məsələ var ki, onun üzərində
mərkəzləşə və daha dərindən öyrənə
bilmirik. Ona görə də “Ölkə
ili” elan etmək qərarına gəldik və ilk layihəmiz
də “Kosova ili” oldu. Bununla bağlı
çox sayda müraciətlər aldıq. Məsələn,
bir ölkə ilə bağlı öz layihələrimizlə
bərabər o ölkədən aldığımız layihələr
də mövzumuza uyğun ola bilər. Bununla da daha böyük məsələlərə
toxuna bilirik. Keçən il
Türkiyədə “Balkan ölkələri düşüncə
quruluşları” layihəsini gerçəkləşdirmişdik.
İkincisini də bu yaxınlarda Kosovada
keçirdik. Kosova ilə bağlı həyata
keçirdiyimiz tədbirlərdən biri də sənədli
film oldu. Film qopuz ifaçısı Rasim
Salihin həyat və yaradıcılığından bəhs
edir. Kosovalı sənətkar Berkant Curinin müəllifi
olduğu film YTB-nin dəstəyi ilə çəkildi və
eyni zamanda İtaliyanın Milan şəhərində düzənlənən
beynəlxalq film festivalında “Ən yaxşı əcnəbi
sənədli film” və “Ən yaxşı hekayə”
mükafatlarına namizəd oldu. Bu yaxınlarda isə “Kosova
ili”nin bağlanış mərasimini
keçirəcəyik. Növbəti “Ölkə ili”ni başqa bir coğrafiyadan seçəcəyik.
Böyük ehtimalla bu, türk dünyasından
olacaq və orada da müxtəlif tədbirlər keçirəcəyik.
Beləliklə, sosial, mədəni, təhsil,
intellektual sahələrdə daha çox işlər görməyə
çalışırıq.
- Qurum hər
il eyni layihələri həyata
keçirir, yoxsa hansısa yeni proqramları da əlavə
edirsiniz?
- Bununla
bağlı iki istiqamətdə çalışırıq:
birincisi, öz layihələrimiz olur və YTB olaraq bir ölkə,
bir quruluş, bir QHT, universitet, ya da düşüncə
quruluşu ilə işbirliyi qura bilirik. İkincisi,
Avropa Birliyinin Türkiyədə həyata keçirdiyi tərzdə
bəlli bir proqram elan edir və bu çərçivədə
layihələr alırıq ki, bu da son dərəcə dəyərlidir.
Biz bir elan verdikdə bütün dünyadan
müraciətlər ala bilirik və düşünə bilmədiyimiz,
planlaşdırmadığımız bir çox layihələrə
dəstək veririk. Ötən il 19
proqramımız var idi. Buna bu il həyata
keçirdiyimiz “Türkiyə stajları” proqramı da əlavə
edildi. Avropada 3-cü, 4-cü nəsil vətəndaşlarımız
var və Türkiyədə staj keçmək istədiklərini
bildirirlər. Buna görə də,
Türkiyənin ictimai peşə təşkilatları ilə
birlikdə staj proqramları gerçəkləşdirdik.
Çox sayda gəncimiz bu proqramdan faydalandı.
İl sonunda isə bu proqramları dəyərləndirərək
hansına davam edib, etməyəcəyimizlə bağlı qərar
verəcəyik.
- Mədəniyyət
sahəsində hansı layihələrə önəm
verirsiniz?
- Mədəniyyət
bizim fəaliyyətimizin ikinci mühüm sahəsini təşkil
edir. Tarix və əlaqələrimizin dərin
olduğu bir coğrafiya və bu coğrafiyada zəngin irsimiz
var. Bizim kimliyimizə daha çox dəyər verən ortaq
keçmişimiz olub. Bu, istər
Türkiyəyə, istərsə də Azərbaycana aiddir.
Amma son yüz ildə ortaya bir unutqanlıq
çıxır. Bu sahədə ortaq mədəni dəyərləri
ortaya çıxaran, təbliğ edən layihələrimiz
var. Məsələn, bu il Giresun Universiteti tərəfindən
YTB-nin dəstəyi ilə 5-ci “Türk Dünyası
Aşıqlar Şöləni”, Ege Universiteti Türk
Dünyası Araşdırmaları İnstitutunun rəhbərliyi
ilə “Türk Dünyası Beynəlxalq Mədəniyyət
Konqresi: Dədə Qorqud və Türk Dünyası” layihəsi,
Elazığ şəhərində baş tutan 22-ci Beynəlxalq
Şeir Axşamları və s. layihələr gerçəkləşdirildi.
Bundan başqa, YTB qurulduğu gündən bəri
müxtəlif yerlərdə yaşayan türk toplumları ilə
bağlı tədbirlərə, aparılan
araşdırmalara və nəşrlərə də dəstək
verməkdədir.
- Sizcə,
Azərbaycanla əməkdaşlıq istiqamətində
hansı perspektivlər var?
- Əvvəlcə
onu demək istəyirəm ki, bəzən YTB-ni sadəcə
burs (təqaüd) verən qurum kimi də tanıyırlar.
Lakin bizim fəaliyyətimizdə üç istiqamət var:
birincisi, diaspor fəaliyyəti, ikincisi, soydaş və qohum
topluluqlarla iş, üçüncüsü, beynəlxalq
abituriyentlərə dövlət təqaüdlərinin verilməsi.
Mənim universitetdə təhsil aldığım illərdə
belə bir fikir ətrafında diskussiya gedirdi: türk dili elm
dili ola bilərmi? Bizim müəllimlər
deyirdi ki, ola bilməz. Amma bu
gün dünyanın hər tərəfindən minlərlə
insan Türkiyəyə gəlmək, təhsillərini
türk dilində almaq istəyirlər. Bizim
Avropa və Amerikadakı bir çox layihələrimizə
türk dünyası ölkələri də müraciət
edə bilir. Azərbaycan, Türkmənistan, Qazaxıstan
da müraciət edirsə, biz bunları çox müsbət
dəyərləndiririk. Azərbaycanla əlaqələrimizə
gəlincə, sosial, mədəni, intellektual işbirliyini
gücləndirmək əsas məqsədimizdir. Mən özüm işlə bağlı Azərbaycana
tez-tez gedirəm. Hər səfərimdə Bakını
bir başqa inkişaf
nöqtəsində görürəm.
PƏRVANƏ
525-ci qəzet.- 2016.- 26 noyabr.- S.7.