Türkiyənin mədəniyyət və turizm naziri, yazıçı Nəbi Avcı ilə görüş

Sentyabrın 27-də Mirzə Fətəli Axundzadə adına Milli Kitabxanada Türkiyənin Mədəniyyət və turizm naziri professor Nəbi Avcı ilə Azərbaycan alimləri və ədiblərinin görüşü planlaşdırılırdı.

Hər tədbirə xüsusi həssaslıqla yanaşan kitabxana direktoru Kərim müəllimin budəfəki görüşə də necə diqqətlə hazırlaşması, həm də təbii həyəcanı gözümüzdən yayınmadı. Milli Kitabxananın bu dəyirmi konfrans zalında, az qala, hər həftə müxtəlif tədbirlər, görüşlər keçirilir. İştirak etdiyim məclislərdə (həmçinin də öz kitabımın təqdimatında) müşahidə etdiyim əsas məsələ Kərim müəllim başda olmaqla kitabxana işçilərinin bu görüşlərə necə həvəslə, şövqlə yanaşmaları, məmnuniyyətlə iştirak etmələridi. Və elə bu məqamda kiçik bir haşiyəyə çıxıb qeyd etmək istəyirəm ki, Milli Kitabxananın kollektivi təkcə tədbirlərin təşkilatında, yəni göz önündə olan məsələlərdə yox, hər bir işdə bu cür peşəkarlıq göstərir. Dissertasiya üzərində işlədiyim müddətdə kitabxananın, az qala, bütün oxucu zallarından istifadə edən adam kimi bunun dəfələrlə şahidi olur və hətta tez-tez yaxşı mənada təəccüblənirdim... Amma bu, ayrıca bir yazının mövzusudu.

Budəfəki görüşün istər Milli Kitabxana, istərsə də tədbirə qatılan alimlər, yazıçılar, jurnalistlər, oxucular üçün xüsusi əhəmiyyəti var. Qardaş ölkənin Mədəniyyət naziri ilə söhbətdən gözləntilərlə, bu görüşün ölkələrimiz arasındakı mədəni əlaqələrin dərinləşməsinə kömək edəcəyinə ümidlərlə yanaşı, qonağımızın - professor, doktor Nəbi Avcının həm də bir qələm adamı olması tədbirə xüsusi rəng, ovqat qatırdı.

Tədbiri Milli Kitabxananın direktoru Kərim Tahirov açaraq qonağı salamlayır və giriş sözü üçün, düşüncələrini iştirakçılarla bölüşmək üçün sözü qonağa verir. Uzun illər Təhsil naziri, bu ildən isə Mədəniyyət və turizm naziri vəzifəsini tutan və bu yerə çətinliklə, pillə-pillə gəlib çatan Nəbi bəy qısa, lakonik çıxışında Türkiyə Azərbaycan mədəni əlaqələrində yaranan fasilənin törətdiyi fəsadlardan, ədəbiyyatlarımızın kifayət qədər təbliğ olunmamasından danışır: “Azərbaycanın Türkiyə ilə qardaşlığı mövzu deyil. Dilimizin, ədəbiyyatımızın bir olması, eyni olması heç kəs üçün sirr deyil. Lakin tarixin axarında müəyyən zaman kəsiyində bağlarımız, əlaqələrimiz qırıldığına, ayrı qaldığımıza görə bəzi problemlər yox deyildir. Təəssüf ki, Azərbaycanda Türkiyə ədəbiyyatı, Türkiyədə Azərbaycan ədəbiyyatı haqq edildiyi qədər tanınmır, oxunmur. Bu problemlərin çözülməsi üçün konkret addımlar atılmaqdadır”.

Azərbaycanda Atatürk Mərkəzinin direktoru, millət vəkili, AMEA-nın müxbir üzvü Nizami Cəfərov da çıxış edərək nazirin söylədiyi məsələlərin həlli üçün təkliflərini verir: “Ümumtürk ensiklopediyası hazırlanmalıdır. Ümumtürk tarixi, ədəbiyyatı kitabları yazılmalı və türkdilli ölkə məktəblərində tədris olunmalıdır” - söyləyir. Əslində elə Nizami müəllimin də söylədiyi kimi bu məsələ dəfələrlə deyilib və hətta illər öncə bu işə başlanılıb da, sadəcə nəticə çox da uğurlu olmadığı üçün davam etdirilməyib.

Əslində bu cür dəfələrlə həm türk, həm də azərbaycanlı ziyalıların irəli sürdüyü məsələlərin, faydalı təkliflərin bəziləri həyata keçirilməyib. Uzun illərdən bəri Azərbaycanda Türkiyə Mədəniyyət Mərkəzinin, Türkiyədə Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin yaradılması ideyası gerçəkləşməyib. Amma bununla belə son illərdə mədəni əlaqələrimizin daha da genişlənməsi, birgə ədəbi layihələrin həyata keçirilməsi də sevindiricidir. Nazirlə görüşümüzdə çıxış edərkən bunların bir qismini sadaladım: “Türkiyənin Avrasiya Yazarlar Birliyinin rəhbəri Yaqub Öməroğlunun, ümumiyyətlə, bu təşkilatın türkdilli ölkələr, həmçinin Azərbaycanla bağlı işləri, layihələri son dərəcə uğurlu nəticələr verir. Hər il keçirilən Dərgilər Konqresləri, Türk dünyasında ilin ədəbiyyat adamı ödülünün verilməsi, iki ildən bir baş tutan Mahmud Kaşğarlı hekayə yarışması, Haldun Taner pyes müsabiqəsi, bütün bunlar ədəbiyyatlarımızın inkişafına, ədəbi əlaqələrin möhkəmlənməsinə səbəb olur”. Müsabiqələrin cəmiyyətin diqqətini ədəbiyyata yönləndirməsindən danışdıqda ötən müddət ərzində Azərbaycanda Türkiyə səfirliyinin Mədəniyyət müşaviri kimi çalışmış Seyid Əhməd Arslan bəyin də təşəbbüslərini vurğulamaq yerinə düşər. Elə çıxışımda da Çanaqqala zəfərinin yüz illiyi münasibətiylə keçirilən yarışmadan danışıram: “Seyid Əhməd Arslan bəyin ideyası ilə Çanaqqala mövzusunda hekayə, şeir, esse, məqalə müsabiqəsi keçirildi, qaliblər Çanaqqalaya səyahətə göndərildi. Həmçinin Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri Anar, Mətbuat Şurasının sədri Əflatun Amaşov, “525-ci qəzet”in baş redaktoru Rəşad Məcid və başqa media mənsubları da Çanaqqalaya səfər etdilər. Heyətin tərkibində olan bir adam kimi bu layihənin son dərəcə əhəmiyyətli olmasını söyləyə bilərəm. Qısa müddətdə az qala bütün Azərbaycan mətbuatı bu mövzuda yazılar çap edir, yayımlayırdı”.

Millət vəkili Qənirə Paşayeva, yazıçı-publisist Aqil Abbas, Azərbaycanda Türk kitab evinin açılmasını təklif edir, qarşılıqlı tərcümə işinin önəmini vurğulayırlar. Bu mənada İLESAM təşkilatı ilə Azərbaycan Yazarlar Birliyi arasında imzalanan qarşılıqlı razılıq, müqavilə örnək ola bilər. Bağlanan müqaviləyə əsasən hər il iki azərbaycanlı müəllifin kitabı İLESAMın təşəbbüsü, dəstəyi ilə türk dilinə çevrilərək Türkiyədə yayımlanmalı, eyni zamanda iki türk müəllifin kitabları dilimizə çevrilərək burda, Azərbaycanda işıq üzü görməlidir. Ümumiyyətlə, İLESAMın rəhbəri Məhmət Nuri Barmaqsızın Azərbaycanla bağlı layihələrini çıxışımda vurğulamaqla yanaşı bu təcrübələrin davam etdiriləcəyinə ümidlərimi də dilə gətirir, eyni zamanda Türkiyə Azərbaycan gənc rəssamlarının, bəstəkarlarının, yazıçılarının birgə qatıla biləcəyi, təcrübə mübadilələri apara biləcəyi layihələrin vacibliyini vurğulayıram.

Nazir Nəbi Avcı kitab mağazaları, birgə layihələr, qarşılıqlı tərcümə işi, həmçinin gənc yazarlar, rəssamlar, bəstəkarlar üçün laboratoriyaların yaradılması ilə bağlı ideyalar haqqında müsbət fikirlərini bildirib, qeydlərini götürdüyünü, bu söhbətlərin, görüşün müsbət nəticə verəcəyini söyləyir. Bütün deyilən məsələləri diqqətlə dinləyən, mövzulara həssaslıqla yanaşan Nəbi bəyin yaradıcılığından, əsərlərindən danışınca isə tamam ayrı, fərqli bir reaksiya görürük. Məncə, bu, qələm adamının siyasətdən, gündəlik işlərdən, rəsmilikdən yorulmuş yazıçının ovqatıdı. Doğrusu bu ovqatı, ədəbiyyat, kitab adamı olmasını 2014-cü ildə Əskişəhərdə keçirilən Kitab Fuarının açılış mərasimində də müşahidə etmişdim. O zaman hələ Təhsil naziri olan Nəbi Avcını gənclər, məktəblilər elə böyük coşquyla, sevgiylə qarşılamışdılar ki, sadəcə heyrət etmişdim. Amma Fuarın açılışından sonra Nəbi bəy uşaqlara qoşulub sərgini gəzəndə, Mehmet Niyazinin “Çanaqqala məhşəri” əsərini şagirdlərə məsləhət görəndə, qəzetçilərin ayrı mövzuda suallarına “gündəmi kölgələməyək, fikirləri kitabdan yayındırmayaq” deməsindən çox şey aydın oldu. Kitab sevdalısı olan bu adamın məktəblilərlə, uşaqlarla yaxın olması, eyni zamanda onlar tərəfindən belə sevilməsi təbiidir. Həm də axı uzun illərdən bəri onu narahat edən məsələləri - kütlə mədəniyyətini, cəmiyyətin inkişafını, savadlı, bilikli olmasını əsərlərində, özəlliklə də “Enformatik cəhalət” əsərində önə çəkən müəllifin adamlarla ayrı cür davranması mümkünsüzdü. Və mənim istər Nəbi Avcı ilə görüşdən, istər bioqrafiyasından oxuyub öyrəndiklərimdən, eyni zamanda əsərlərindən çıxardığım nəticə budur ki, bu günki görəvi uzun illik yolun, mübarizənin davamıdır.

Çıxışlarımızdan, tədbir iştirakçılarının isti, qonaqpərvər qarşılamasından təsirlənən Nəbi bəy sonda təşəkkürlərini bildirir: “Uzun zamandı ki, özümü yazıçı hiss etməyimi unutmuşdum. Siyasətə, rəsmiyyətə başımız çox qarışır. Sayənizdə bu gün özümü yazıçı hiss etdim. Buna görə təşəkkür edirəm”.

Sonda Kərim müəllim qonağa “Qarabağ xanəndələri” albomunu, “Azərbaycan Milli Kitabxanası. Fotoalbom”u və “Azərbaycan xalçaları. İrəvan qrupu” kitablarını hədiyyə edir. Nəbi Avcı isə Azərbaycan Milli Kitabxanasına nəfis şəkildə çap olunmuş “Fatih divanı və şərhi” kitabını hədiyyə verib: “Sizə arzuladığınız kitabları göndərəcəyik, bu kitab hələlik burda ilk elçimiz olsun” - deyir.

Nəbi Avcı “Enformatik cəhalət” əsərində utopiyalara yetməyin mümkünlüyündən yazır. Yəni insan səbrlə, zamanla, zəhmətlə arzuladığı, xəyal etdiyi məqama, ədalətli cəmiyyətə yetişə, əlçatmaz saydığı nələrisə qazana bilər. Bu gün Azərbaycanın Türkiyə ilə bir olması bu fikrin sübutu ola bilər. Axı illər öncə Türkiyə də Azərbaycan üçün utopiya idi. Elə bunu düşünərək başqa utopiyalarımıza yetişmək, ayrı əlçatmazlıqlara çatmaq arzusu ilə Milli Kitabxanadan ayrılırıq.

PƏRVİN

525-ci qəzet.- 2016.- 1 oktyabr.- S.11.