Ana yurdun pərvanəsi

Haçansa bir şair dostumun kibrit çöpləri haqqında qəribə bir bənzətməsini oxumuşdum: “Prometeyin əsgərləri”... Odu, alovu sönməyə qoymayan bu “balaca əsgərlərin” daşıdıqları missiyanın nə qədər böyük, müqəddəs olduğunun fərqinə varmışdım.

Bu yazını yazarkən xatirələr işığında o bənzətməni xatırlamağımın özü də təsadüfi deyil. Düşünürəm ki, Azərbaycan sevgisi, Azərbaycan sevdasıyla yollara çıxmış qələm dostlarımın hər biri şərəfli bir missiyanın daşıyıcılarıdır. O qələm, söz adamlarından biri də filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, gözəl alim, tədqiqatçı, yazıçı-publisist Salatın xanım Əhmədlidir. Uzun illərdən bəri tanıdığım Salatın xanımın yazılarındakı yanğı, həyat gerçəkliyi, ağrı həmişə diqqətimi çəkib. Vaxtın, zamanın fövqündə dayanmağa çalışan Salatın xanımın müxtəlif janrlı əsərlərinin hamısında doğmalara, yaralı vətənə dəlicəsinə bir sevgi var. Bu sevgi yerin-göyə sevgisi kimidir. Bu sevgi anın qədrini bilən, darıxan, bağrı çatlayan, dünyanı gözəlliklərə bürümək istəyən bir yazıçının, bir ananın, kövrək, incə duyğulu bir insanın sevgisidir.

Salatın xanım bir sıra hekayələrində ildırımötürən kimi elin-obanın dərdlərini özünə çəkən, amma heç kəsə ötürməyən, için-için ağlayan bir insanın daşlaşmış heykəli var. Dərd əkib, qəm göyərdən belə insanlardır cəmiyyəti ardınca çəkib aparan...

Salatın xanımı həm də milli təəssübkeşliyinə, böyük vətən sevgisinə, insanlıq uğrunda mücadiləsinə görə yüksək dəyərləndirirəm.

Qorxuram dünyada bir zaman gələ,

İnsanlar yaşaya, insanlıq ölə...

Hissləri, duyğuları qüdrətli şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin bu bəşəri narahatlığı ilə üst-üstə düşən Salatın Əhmədli yazıçı, publisist, alim, tədqiqatçı və ən nəhayət vətəndaş mövqeyi ilə həmişə insanlar arasındadır.

Son dərəcə səmimiliyi, canıyananlığı, simsarlığı, xeyirxahlığı ilə seçilən Salatın xanımı uşaqlar da, yaşlı nəsil də, qələm dostları da çox sevirlər. Əxlaqı, nəcibliyi, mədəniyyəti, mənəvi ucalığı ilə Azərbaycan qadınını getdiyi hər yerdə ləyaqətlə təmsil eləyən Salatın Əhmədlidə həm də Amazon qadınlarına xas olan cəsurluq, döyüşkənlik, yenilməzlik ruhu var. Nəsildən-nəcabətdən genlə, südlə, sümüklə gələn bu ruh Salatın xanımın bütün yazılarından, çıxışlarından, söhbətlərindən qırmızı xətt kimi keçir.

Qadın - ana cəmiyyətin dayağıdır, millətin genefondunun daşıyıcılarından biridir. Xasiyyəti, xarakteri ilə doğulduğu torpağa bənzəyən Salatın xanım həm də Azərbaycan qadınının himayəçisi, təəssübkeşi, sözçüsüdür. Azərbaycan qadını adına kölgə sala biləcək hər təzahürə, cəhdə anındaca reaksiya verən Salatın xanımın hiss və həyəcanlarını dəfələrlə müşahidə etmişəm. Onun bir sıra sərt yazıları, çıxışları efir dalğalarında, ekranlarda, teatr tamaşalarında zorən gülüş qoparmaq xatirinə addımbaşı qadınları aşağılayan, təhqir edən “arvadağız” aktyorlar üçün soyuq duş, şapalaq təsiri bağışlayıb.

Yəqin ki, yazıçı dostlarım mənimlə razılaşarlar, Salatın xanımın dünyanın müxtəlif ölkələrinə etdiyi səfərlərdən sonra qələmə aldığı “səfər təəssüratları” bu janrda son illərin ən gözəl nümunələrindəndir.

Bu yazılarda öncə mövzuya yaradıcı münasibət var. Yazıçı oxucuya getdiyi ölkənin təbii coğrafiyası, etnoqrafiyası, folkloru, adət-ənənəsi, tanınmış şəxsiyyətləri, dünya ölkələri arasında tutduğu yeri haqqında zəngin məlumatlar verir. Bu məlumatlar quru statistik məlumatlar deyil, yazıçı-publisist təxəyyülündən süzülüb gələn, şirin nağıla bənzəyən, sonacan maraqla oxuduğumuz, dərin bilgilər əldə etdiyimiz hekayətlərdir. Və bu hekayətlərin hər birinin cövhərində illərin o üzündə qalmış:

... Gəzməyə qərib ölkə, Ölməyə vətən yaxşı bayatısına bir düzəliş, bir üsyan var:

Yaşamağa da, qurub-yaratmağa da, ucaltmağa da, “dörd yanını su oymuş Qaya kimi” mətin dayanan, əyilməyən , sınmayan, aydın sabahlara doğru gedən Ana Vətən Azərbaycan yaxşı...

Böyük alimlik, böyük yazıçılıq, böyük insanlıq ana dilinə sayğıdan, sevgidən başlayır. Yüzlərlə çəhlimlərin, cığırların, yolların içindən Salatın Əhmədlinin bizi anamızın laylasına aparan dağ havası, bulaq suyu qədər şirin olan ana dili yoluna çəkməsi çox şeylərdən xəbər verir.

Qırx il, əlli il qabaq bu torpaqda doğulub yaşayan, ana dilində danışmağı özünə ar bilən “adamlar” var hələ də... Bu “adamların” başında ildırım kimi çaxan Salatın xanımın ana dili haqqında yazıları, bölüşdüyü hiss və duyğuları çoxlarının ürəyindən tikan çıxarır.

Onun “Heydər Əliyev və dil siyasəti”, “Dilimiz-varlığımız” kitabları əslində ana dilimizin hüdudlarını genişləndirən, çərçivələrini darmadağın edən bir insanın- Vətəndaşın ürəyinin səsi, harayıdır.

Salatın xanım Heydər Əliyev fenomenini həm də ana dilimizin gücü, qüdrəti ilə bağlayır. Həqiqətən belədir, insan öz doğma dilinə dəyər verməsə, o dili sevməsə, ucaltmasa, özü ucalarmı? Bəşəri doğmalığa qovuşarmı?

Heydər Əliyevin yüksək natiqlik qabiliyyəti, xəlqiliyi, ana dilinə göstərdiyi diqqət və qayğı, dili öyrənmək istəməyən məmurlara sərt mesajı Salatın xanımın bu əsərinin nüvəsidir.

Bu əsərin qardaş Türkiyədə də çap olunması ikiqat əhəmiyyət daşıyır. Düşünürəm ki, türkdilli xalqların “ortaq dil” axtarışları yolunda ana dili haqqında yazılmış hər kitab əhəmiyyətli rol oynayır.

“Hər kim yüz il unutmasa...” “Poylu beşiyindən məktub” kitabları dərin müşahidələrin, ağır zəhmətin məhsuludur. Əziz dostum, şair qardaşım, “Kimin sualı var?” kitabının redaktoru olduğum Xalq şairi Nəriman Həsənzadənin sözlə çəkilmiş portretinin bunca doğmalığı həm də Salatın xanımın alim-yazıçı zəhmətinin, ustalığının nəticəsidir.

Bizi söz, qələm, fikir, ruh birləşdirir. Bu birlik, bağlılıq Salatın Əhmədlinin bütün əsərlərində boy göstərir.

Ümumiyyətlə söz adamı olub, sözün təəssübünü çəkməyənlərə, biganəlik uyğusuna qapılanlara Salatın Əhmədlinin hər addımı üsyandı.

Salatın xanım həm elm adamı kimi, həm yazıçı-publisist kimi, həm də Azərbaycanı sevən böyük vətəndaş kimi hörmət, sevgi, doğmalıq qazanmış ziyalılarımızdan biridir. O, əbədiyanar Azərbaycan adlı bir şamın pərvanəsidir. Yaradıcılığının ən çağlar dövrünü yaşayan Salatın Əhmədlidən yeni-yeni əsərlər gözləyirik.

Zülfüqar ŞAHSEVƏNLİ

525-ci qəzet.- 2016.- 15 oktyabr.- S.19