Yol bəlli, məkan bəlli
ƏDƏBİYYATIN
TRABZON BAYRAMI
Ədəbiyyatın özəyində tanıtım
missiyası var. Bu missiya ədəbiyyat festivallarında daha
çox gerçəkləşir.
Ayrı-ayrı millətlərə məxsus insanlar ədəbi
tədbirlər zamanı doğmalaşır, bir-birini daha da
yaxından tanıyırlar. Hətta bir araya gəldikləri məkanla
da yaxından tanış olurlar. Ədəbiyyatın
birləşdirici gücünün nümayişinə ev sahibliyi etmək görəvi bu dəfə
Türkiyənin Trabzon şəhərinin üzərinə
düşdü.
“Yol və məkan” şüarı ilə Uluslararası
Trabzon Ədəbiyyat Festivalı (UTEF) aprel ayının 21-dən
26-na kimi davam etdi. Festivalın layihə rəhbəri Qaradəniz
Yazarlar Birliyi Dərnəyinin rəhbəri Esma Ala Türkmen
idi. Festival beynəlxalq səciyyə
daşıdığından bir neçə ölkənin
nümayəndələri və Türkiyənin müxtəlif
şəhərlərindən qələm adamları təmsil
olunurdular. İkinci dəfə həyata keçirilən
festivalda ölkəmizi Azərbaycan Yazıçılar
Birliyinin gənclərlə iş üzrə katibi Rəşad
Məcid və mən təmsil edirdik.
UTEF-2-nin açılış törəni aprelin 21-də
Trabzon hava limanında reallaşdı. Festivalın əsas
mövzusu “Yol və məkan” olduğu üçün bu
açılış mərasimi rəmzi xarakter
daşıyırdı. İlk dəfə
idi ki, ədəbiyyatla bağlı bir tədbir hava
limanında həyata keçirilirdi. “Karvan yolu fotoqraf sərgisi”nin nümayiş olunduğu məkanda gerçəkləşən
açılış mərasiminin aparıcısı Canan
Güvən Kalaycı giriş üçün sözü
layihə rəhbəri Esma xanıma verdi. Ardınca
Azərbaycan təmsilçisi Rəşad Məcid
çıxış etdi və Gəncə şəhərindən
hədiyyə olaraq apardığı Nizami Gəncəvi
xalçasını E.A.Türkmənə təqdim etdi.
Digər ölkələrin təmsilçiləri
ilə yanaşı, hava limanının müdiri Ahmet
Aydın da belə festivallara dəstəkçi olduğundan
məmnun qaldığını bildirdi. Tədbirin
yüksək səviyyədə keçməsi
üçün bir neçə gün əməyini əsirgəməyən
İlhan Küçükali də bir müəllim kimi
şagirdlərini yazarların görüşünə
aparmışdı.
Səhərisi
gün - aprelin
22-də Qaradəniz Texniki Universitetində (KTÜ) rus ədəbiyyatı
və Tolstoyun yaradıcılığına həsr
edilmiş tədbiri KTÜ-nün tələbələri və
Avrasiya Universitetinin öyrənciləri
hazırlamışdılar. KTÜ müəllimlərinin və
tələbələrinin geniş miqyaslı rus ədəbiyyatı
ilə tanışlıq proqramı ilə yanaşı Rusiyanın
Tula Universitetinin professoru Qriqori Valeriyeviç Tokarevin də
geniş məruzəsi dinlənildi, ona ünvanlanan suallara ətraflı
cavab verdi. Bununla
yanaşı. Lyudmila Petrovna Muhammad da rus ədəbiyyatı
və Tolstoy haqqında fikirlərini bölüşdü.
Tolstoyun məşhur əsərinə çəkilmiş
“Anna Karenina” filmi izlənildi.
Günün ikinci yarısında KTÜ-nün Qara dəniz
sahilində yerləşən korpusunda şairanə gəzintilər
oldu. “Ədəbiyyat yoluyla toplumsal buluşmalar”
mövzusunda çıxışlar Ortahisar bələdiyyəsi
Çox Amaclı konfrans salonunda baş tutdu. Görüşün aparıcısı Ümit
Yaşar Gözüm mənim də tərkibində olduğum
çıxışçıları səhnəyə dəvət
etdi. Mənə ünvanlanan sual müasir
Azərbaycan ədəbiyyatında qadın mövzusu idi.
Mən də dinləyicilərə həm Azərbaycan
qadın yazarları, həm də müasir dövrdə
yazıçılarımızın yaratdıqları
qadın obrazları haqqında düşüncələrimi
bölüşdüm.
Günün
şam yeməyi “Əhməd usta” adlı kafedə baş
tutdu. Həmin şam yeməyinin mənim
üçün xüsusi özəlliyi onda idi ki, bu cür
ziyalı insanlarla bir arada ad günümü qeyd edirdim. UTEF-in rəhbəri Esma xanımın təşkilatçılığı
ilə sürpriz ad günü tortunu da kəsdik.
Növbəti günün tədbirləri Ortahisarda
baş tutdu.
23 aprel Türkiyədə uşaq bayramı kimi də qeyd
edildiyi üçün proqrama yeniyetmə yazarlar da
qatılmışdı. Həmin günkü tədbirin
mövzusu “Türk ədəbiyyatı - Yunus Əmrə” idi.
Bu mövzu ətrafında Talat Ülkərin hərtərəfli
çıxışını dinlədik. Onunla yanaşı Ümit Yaşar
Gözümün, Gözde Beceriyin, Haşım Albayrakın
müxtəlif məzmunlu məruzələri oldu.
Günün ikinci yarısında silsilə tədbirlər
Hüseyn Kakaz Kültür Mərkəzində keçirildi. Bu mərkəzin
özəlliyi onda idi ki, ora əvvəllər həbsxana
olmuşdu. Burada kitab günü “Okur-yazar
buluşması” ilə yanaşı, əl işlərinin və
müxtəlif xalqların yeməklərinin də
nümayişi oldu. Çoxşaxəli
yaradıcılığa malik yazar Necip Saraçoğlu yarpaq
və şüşə üzərində
hazırladığı əl işlərindən Rəşad
müəllimə və mənə də hədiyyə etdi.
Horon xalq oyununun mahir ustası Cavid Şentürkün
ifasında oyunla yaxından tanış
olduq.
Oxucu-yazar görüşməsində Artvin, Bayburt, Girəsun,
Gümüşhanə, Ordu, Rizə, Samsun şəhərləri
ilə yanaşı, Trabzonun gəncliyə yenicə qədəm
qoyan iki qız yazarının da kitabları sərgilənirdi. Mustafa Durmuş, Mustafa
Yazıçı, Abdullah Gülay, Esin
Üçüncüoğlu, Hikmet Pala, İbrahim Hakkı
Gündoğdu, Mümin Sağlam, Murat Akyol, Ayşe
Karaçam, Nurşen Karayanız kimi yetkin imzalarla
yanaşı, on beş yaşlı Bahar Hacısalihoğlunun
“Baharın tatlı gezisi” və səkkizinci sinif şagirdi
Ayşe Zeynep Çubukcunun “Minik” kitablarının da imza
günü keçirildi. Baharla tanış
olduqda öyrəndik ki, o, dördüncü sinifdə
oxuyandan yaradıcılıqla məşğuldur. Hekayələrinin məğzini gəzinti xatirələri
təşkil edir. O həm də fikirlərini
danışaraq çatdırmaqdan daha çox, yazaraq və
ya rəsm çəkərək çatdırmağa
üstünlük verir. Ən əsas özəlliyi
ondadır ki, yazdığı əsərlərin rəsmini də
çəkir. Ayşə isə
yazıb-oxumaq öyrənəndən yaradıcılıqla məşğuldur.
Bir fənn olaraq riyazıyyatı daha çox
sevsə də, bədii yaradıcılığa çox
böyük önəm verir. Bunu onun
özünəməxsus əlyazma dəftərçəsinə
baxaraq da görmək olur. Həmin
günün tədbirləri Osmanlı Kültür evini ziyarət
və tanışlıqla yekunlaşdı.
Aprelin 24-də Vakfıkebir proqramı özünəməxsusluğu
ilə yadda qaldı. Bildiyimiz kimi, türklər öz mənsub
olduqları bölgənin tarixini sevə-sevə anlatmaqdan
xüsusi zövq alırlar. Həmin
gün bunun bir daha şahidi olduq. Vakfıkebirin
adının Sultan Səlimin anası Gülbahar xanım tərəfindən
verilməsinin şanlı tarixcəsini dönə-dönə
danışmaqla yanaşı, möhtəşəm bir səhnəcik
də hazırlamışdılar. Digər
ilçələrin rəhbərləri kimi Vakfıkebirin
kaymakamı ilə bələdiyyə başkanı Muhammet
Balta da həmin tədbirlərin mükəmməl
alınması üçün yaxından köməklik
göstərmişdilər. Kaymakam və bələdiyyə
başqanının iştirakı ilə Vakfıkebir
Fırınında oranın özəl çörəyi və
kərə yağının qonağı olduq. Həm də festival iştirakçılarına
çörəyin necə bişirilməsini də göstərdilər.
Bunun ardınca Vakfıkebir limanında
kamança ustası Bekir Çobanoğlunun müşayiəti
ilə bölgənin milli oyunu olan horon oyunu nümayiş
etdirildi.
Həmin günün əsas
mövzusu İran ədəbiyyatı və Sədi Şirazi
olduğundan bu mövzuda danışıqlar Vakfıkebir
Mesleki və Teknik Anadolu Lisesi və Uygulama otelində baş
tutdu. İlk öncə “Vakfıkebir
panoraması” adlı foto sərginin açılış mərasimi
oldu. Açılışda Rəşad Məcid
çıxış etdi. Tədbirin
aparıcısı Canan Güven Kalayacı Rəşad müəllimin
çıxışını gözəl bir şeir kimi
dinlədiyini bildirdi.
Festivalın rəsmi hissəsi də həmin məkanda
keçirildi.
Əsas məruzəçilər İrandan dəvət
olunmuş azərbaycanlılar Rahim Kuşeş və Hasan
Didbanla yanaşı, Nimet Yıldırım və Hüseyn
Albayrak idilər. Tədbirlərin yekunu
Vakfıkebirin çoxçeşidli mətbəxi ilə
yaxından tanışlıq və yeməklərinin
dadına baxmaqla yekunlaşdı.
25 aprel
Sürmene proqramı gürcü ədəbiyyatı və
Şota Rustavelli
yaradıcılığına həsr edilmişdi.
Rəsmi və tanıtım
çıxışları Sürmene Kültür Mərkəzində
gerçəkləşdi. Sürmene bələdiyyə
başqanı Rahmi Üstün də qonaqları salamlayandan
sonra Gürcüstandan dəvət olunmuş ziyalılar
Rusudan Sagınadze, Ramaz Khalvaşi, Avtandil Nikolaishvili, Pikria
Tchabukianı mövzu barəsində fikirlərini söylədilər.
Gürcü dilində tərcüməyə
yardımçı isə türk yazarı Harun Çimke
idi.
Günün ikinci yarısı Trabzon kəndlərinin yaxından tanışlığına həsr edilmişdi. Uca dağ başında yerləşən Karaca Kaya kəndindəki tarixi abidələri və Dirilik Məhəlləsindəki tarixi cameni ziyarət etdik. Günün yekunu Memişağa Konağında oldu. XIX əsrə aid olan bu tikilinin tarixi, Memişağanın həyat və fəaliyyəti barədə qonaqlara məlumat verildi. Onu da öyrəndik ki, keçən əsrin əvvəllərində Nazim Hikmətin Türkiyədən getməsinə kömək edən şəxs Memişağanın törəmələrindən olub.
Nəhayət, 26 aprel Akçaabat proqramı Azərbaycan ədəbiyyatı və Nizami Gəncəviyə həsr olunmuşdu. Akçaabat Bələdiyyəsi Kültür Müdürlüyündə həyata keçirilən tədbirdə AYB-nin katibi Rəşad Məcid Nizami Gəncəvi yaradıcılığı haqqında geniş məruzə edərək, bir neçə şeir də söylədi. Mən də çağdaş Azərbaycan ədəbi prosesi haqqında iştirakçılara məlumat verdim. Bununla yanaşı, İsmail Topalın moderatorluğu ilə “Dədə Qorqud və Buğac xan” mövzusunda müzakirələr keçirildi. Bu müzakirələrdə Trabzon Yazarlar Dərnəyi başqanı Mustafa Durmuş da iştirak edirdi.
Akçaabat bələdiyyə başqanı Şefik Türkmenlə görüşdən sonra 17 şubat Anadolu Lisesi toplantı salonunda şeir şöləni təşkil edildi. Ahmet Taş, Garip Ayata, Halit Macit, Haydar Çoruhlu, Kamuran Tuna, Keramettin Bayram, Miktat Eyüboğlu, Mustafa Mazlum, Murat Cihan, Ömer Lütfi Çoban, Sebahəttin Şentürk, Yahya Demeli kimi yazarlarla yanaşı, gənc yazar Mustafa Öztürk şeirlərini söylədilər.
Festivalın yekunu Akçaabata Kültürəl Yolculuqla tamamlandı. Əvvəlki günlərdə olduğu kimi, bu səfər zamanı da iştirakçıların sağ-salamat mənzil başına çatdırılması görəvi Murat Aydının üzərinə düşdü. Bu səfər Akçatepe adlı dağlar qoynunda bir kəndlə tanışlıqla nəticələndi. Uca dağlar başında yaradılmış müasir istirahət zonaları insanın könlünü oxşayırdı. Bu gözəl məkanda UTEF-2017-nin bağlanış mərasimi keçirilməklə möhtəşəm ədəbiyyat festivalı yekunlaşdı.
Beləcə, bir neçə ölkənin yazarları bir-biri ilə yaxından tanış olmaqla yanaşı, gözəl dostluq əlaqələri də quruldu. Bu isə gələcək ədəbiyyatın inkişafına öz töhfəsini verəcək.
Gülnar SƏMA
525-ci qəzet.- 2017.- 29 aprel.- S.17.