Bəxtiyar Vahabzadənin arzuladığı bəxtiyar gələcək

BÖYÜK ŞAİRİN İSTİQLAL, VƏTƏN, MİLLƏT VƏ DİL UĞRUNDA MÜBARİZƏLƏRİ

Rafael HÜSEYNOV

Akademik, Milli Məclisin deputatı

O, artıq tarixin bir parçasıdır. Hərçənd, elə sağlığında da canlı tarix idi və sadəcə istedadlı söz ustası deyil, millətinin varlığı, taleyi, ruhu ilə qovuşmuş bir yurd fədaisi olmaq məsudluğu və məsuliyyəti ona cavan vaxtlarından nəsib olmuşdu.

Bəxtiyar Vahabzadə İkinci Dünya müharibəsindən sonra ədəbiyyata gələrək elə ilk addımlarından da diqqətləri cəlb etmiş, söz sərraflarını diksindirməyi bacarmış parlaq qələm sahibi idi.

60 ildən artıq bir müddətdə hərarətli qəlbi, yorulmaz qələmi, buxovsuz və hüdudsuz düşüncələri ilə millətinə xidmət etdi.

(Əvvəli ötən sayımızda)

Bəxtiyar Vahabzadə bütün yaradıcılığı və fəaliyyətləriylə millət quruculuğu ilə məşğul olan, xalqa yaxşı millət olmağın dərslərini verən Müəllim idi.

Azərbaycan Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivində 66 saylı bir fond var ki, onun 6 və 7-ci siyahılarında burada qorunan yüzlərlə məktub haqqında bilgi əksini tapıb. O məktubların hamısı Bəxtiyar Vahabzadəyə ünvanlanıb. Ermənistan qaçqınlarından, Qarabağ didərginlərindən tutmuş Azərbaycanın dörd bucağındakı insanlar, Türkiyədəki, Səudiyyə Ərəbistanındakı, Özbəkistandakı, Gürcüstandakı, Rusiya Federasiyasının ayrı-ayrı şəhərlərindəki soydaşlar, vətənpərvərlər yazıblar həmin məktubları (Bu məktub və müraciətlərin bir hissəsi ayrıca kitab şəklində nəşr də edilib).

Dərdləşirlər şairlə, ondan kömək umurlar, Vətəni xilas etməyi, milləti düz yola, ağ günə çıxarmağı ondan umurlar.

Həmin məktublar Bəxtiyar Vahabzadəyə yazılanda respublikanın rəhbərləri də vardı, nazirləri də, mötəbər dövlət qurumları da. Amma bu sadə insanlar nicatı onlardan yox, Bəxtiyardan diləyirdi.

Hansısa əmrlə, sərəncamla, fərmanla yox, xalqın iradəsi və eşqi ilə Bəxtiyar Vahabzadə Azərbaycanın vahid, mötəbər, etibarlı ağsaqqalı seçilmişdi.

Xalqın bu təhtəlşüur seçimindən, minnətsiz sevgisindən uca hansı qiymət ola bilər ki!

1991-ci ilin 15 fevralında Yardımlı rayonunun Horavar kəndindən sadə kənd adamları həyatda bircə dəfə belə canlı olaraq rastlaşmadıqları Bəxtiyar Vahabzadəyə "el ağsaqqalı, el şairi" deyərək bu cür məhəbbətlə müraciət edirdilər: "Xalqımızın səsinə səs verməyiniz, xalqın dərdini açıq deməyiniz indi bu məktubu yazdığım Horavar kənd camaatında, eləcə də ətraf kəndlərin - Əngovülün, Əvçədulanın, Vərovun, Keçələkaranın sadə zəhmət adamlarının qəlbində sabaha inam hissi oyadır. Yardımlı Rayon Səhiyyə Şöbəsinin müdiri Zeyni Adiyev zəng vurmuşdu mənə, yazıq kişi həyəcanından ağlayırdı. Rayonun Ostair kəndində yaşayan səhiyyə işçisi Xudaverdi dayını ağır infarkt vəziyyətindən Sizin çıxışınız həyata, yaşamağa qaytarmışdır.

Allah xatirinə, özünüzdən muğayat olun!

Bu kəndin adamları televiziya ekranında Sizin kişi sifətinizi öpdülər. Bəlkə də, Siz öz mərdanə səsinizi ucaltmasaydınız, anam Balabəyim Şahələng qızının ürəyi, neçə-neçə anaların mənliyi, ana qeyrəti sakitlik tapmazdı".

Xalqın bircə belə minnətdar məktubuna bir ömrü qurban verməyə dəyər!

Bəxtiyar Vahabzadəyə isə belə qədirşünas məktublardan yüzlərləsi, minlərləsi gəlib.

Bəxtiyar Vahabzadəyə yaşamı boyunca çoxlu dövlət təltifləri qismət oldu. Bunlardan ən alisi özünün də iftixar etdiyi müstəqil Azərbaycan Respublikasının "İstiqlal" ordeni idi. Lakin Bəxtiyar istiqlaldan yazanda, istiqlal uğrunda mübarizələrə başlayanda bu şirin nemətin ürəklərin dərinlərində sönməməsinə, daim közərməsinə çalışdığı onillərdə hələ azadlıq da, bağımsızlıq da bir röya qədər əlçatmaz, onun haçansa yetişəcəyi ağlasığmaz, inanılmaz idi.

Bəxtiyarsa inanırdı. Ürəkdən inanırdı və ona görə də inandırmağı bacarırdı.

Gəlirik dünyaya bir amal üçün

Gedirik...

Yaşayır bu yurd, bu torpaq!

Ölər bizim kimi Vətən də bir gün,

Vətənçün ölümə hazır olmasaq!

Neçə əsrlərə bəs edər bəzən

Vətənə hay verən bir odlu səs də.

Dünən də, bu gün də yaşayır Vətən,

Babəkin qırılan qolları üstdə.

Bəxtiyarın odlu səsi həmişə Vətənə hay verdi, ona görə də heç vaxt tək qalmadı və heç vaxt da tənha olmayacaq!

Bəxtiyar Vahabzadənin hər şeiri bir tarixçə ilə bağlı idi və onun heç bir əsəri iri, ya xırda olsun, təkansız, səbəbsiz yaranmamışdı.

Bir dəfə ürəyimdən keçmişdi ki, onunla ard-arda bir neçə gün söhbət edərək bircə-bircə hər şeirinin yaranma tarixçəsini nağıl elətdirim və öz müşahidələrimi, başqa Bəxtiyara yaxın olmuş insanlardan eşitdiyim o qəbil hekayətləri də birləşdirərək ayrıca araşdırma-yazıya çevirim.

Bəxtiyar müəllimin möhkəm yaddaşı vardı, şeirlərinin doğulma tarixçələrinin əksəri ən xırda cizgilərinədək hafizəsindəydi. O vaxt həmin niyyətimi gerçəkləşdirsəydim, bütün o əhvalatlar danışılaraq yazılaşdırılsaydı, nə qədər maraqlı bir kitab alınardı! Heyiflər ki, bir dəfə özü ilə də bölüşdüyüm bu istəyim elə niyyət olaraq qaldı. Amma bəzi şeirlərinin tarixçəsini özü yazmışdı, bəzilərini soruşmuşdum, mənə söyləmişdi, bəzi şeirlərinin törəməsinin qığılcımlarının haradan gəlmiş olmasını dostları Xudu Məmmədovdan, Nurəddin Rzayevdən, Habil Əliyevdən, Şirməmməd Hüseynovdan eşitmişdim.

Lakin başqa bir işi isə hər halda etdim və Bəxtiyar müəllimin mütəmadi lentə aldığım həmin söhbətləri ilə də haçansa yazacağım kitabınmı, ya sanballı bir esseninmi bünövrəsi yarandı.

Onunla vaxtaşırı görüşlərimizdən savayı tez-tez də telefonla danışardıq. Hər dəfə həmin söhbətləri əvvəldən sona lentə alardım. Telefon danışıqlarımız müxtəlif səbəblərdən olurdu. Ya özü mənim hansısa yazımı oxuyub, ya çıxışımı, verilişimi dinləyəndən sonra təəssüratını bölüşərdi, ya mən hansısa sualla, dəvətlə ona müraciət edərdim. Telefon danışığımızın yazıldığını o bilməsə də, mən bilirdim və ona görə də hər dəfə mühüm bir mətləblə, ya hansısa şəxsiyyətlə, hadisəylə bağlı onun münasibətini, xatirəsini sözarası soruşardım. Həmin saatlar uzunluqlu lentlər də indi ayrıca bir sərvətdir və onlar da yazılaşma növbəsini gözləyir.

Yay mövsümündə Bəxtiyar müəllim, adətən, bir neçə aylığa Şəkiyə köçər, oradakı evində yaşayardı. Şəkini çox sevirdi və bu doğma torpağa min bir tellə bağlı idi. Qəribədir ki, ekranda-efirdə, səhnələrdə, auditoriyalarda, lap elə adi insani ünsiyyətlərində Bəxtiyar müəllim həmişə təmiz, ədəbi Azərbaycan dilində danışsa da, evdəki tələffüzündə hərdən Şəki ləhcəsi açıq-aşkar sezilərdi.

Tək özü yox, elə ailə üzvləri də evdə həmin şakərdən vaz keçə bilmirdilər.

Bir dəfə bir şəkili Bəxtiyar müəllimə gileylənir ki, ata-baba yurduna bu qədər bağlı olsan da, niyə indiyəcən Şəkiyə bircə dənə də şeir həsr etməmisən?

Və həmin qəfil, haqlı sual bir qora dönərək alışmış, ustadın yeni şeirini yaratmışdı:

Bir nəğmə yazmadım hələ mən sənə,

Dağlar bunu mənə kəsir sanmasın.

Mən dedim, vurğunam Azərbaycana,

Deyirəm heç zaman xırdalanmasın.

Könlümdən ucalan bu avaz, bu səs,

Böyükdür, ucadır məsləkim mənim.

Bala anasına "sevirəm" deməz,

Mən də deməmişəm, a Şəkim mənim.

Mən sənə borcluyam öz balan kimi,

Çox da ki şeirimdə görünmür adın.

Mənim oxuduğum nəğmələrimi

Mənim qulağıma sən pıçıldadın.

...Mən həm bakılıyam, həm lənkəranlı,

Gəncəli, qubalı, həm naxçıvanlı.

Şəkili, şirvanlı, qarabağlıyam,

Bütöv Vətənimə bütöv bağlıyam.

Bunlar sadəcə şair sözü seyil, quruca bəyanat deyil. Bəxtiyar Vahabzadə ömrü boyu düşüncəsi ilə, mübarizələri ilə yalnız vətəndaşı olduğu Azərbaycan Respublikasının deyil, həm də ərazicə, əhalicə bu Azərbaycandan qat-qat böyük, çox guşələrini heç vaxt görmədiyi, lakin ilahi bir məhəbbətlə sevdiyi Cənubi Azərbaycanın şairi oldu. Səbəbsiz deyil ki, onun ömründə və yaradıcılığında həlledici yer tutan "Gülüstan" poeması da bu millətin ən ağır faciəsinə, parçalanmağımıza, ikiyə bölünməkliyimizə həsr edilmişdi.

(Ardı var)

525-ci qəzet 2017.- 1 avqust.- S.6.