Qəlbimizin Bəhruz nisgili
Cahangir MƏMMƏDLİ
Milyon illərdir
insan dünyaya gəlir və milyon illərdir dünyaya gələn insan bu dünyanı
tərk edir. Amma gəlimli-gedimli
bu dünyada insan itkisinə insan heç vaxt öyrəşə bilmir. Və etiraf edək
ki, insandan insana fərq olduğu kimi, yaxşı insanın, bu dünyada yaxşılıq izi qoyan insanın ölümünə heç
inanmaq olmur.
Biz bu duyğuları hər yaxşı adamın itkisində yenidən hiss edirik, ağrıyırıq, üzülürük.
Amma neyləyəsən ki, ölüm haqdır və nə qədər ağrısaq
da, nə qədər üzülsək
də, nə qədər ki, bu haqq hələ
özümüzə çatmayıb
o qədər də bu ağrı, bu üzüntü davam edəcək. Mən bu hissləri qırx gün bundan əvvəl Azərbaycan ziyalılarının,
elmi zümrənin dostu Bəhruz Axundovun ölüm günündə, onun dəfn mərasimində bir daha dərindən
yaşadım. Həm də
bu hissləri təkcə yox, mərasimə yığılan
bütün ziyalılar
yaşadı. Gül
çələnglərinə bürünmüş Bəhruz
Axundovun dəfn mərasiminə toplanmış
ziyalı insanlara baxdım və mən bir daha
Bəhruzun necə böyük insan olduğunu, Azərbaycan elmi elitasına, təhsilimizə nə qədər yaxın olduğunu, öz naşirlik fəaliyyəti
ilə kitab dünyasına doğma olan adamlara onun
göstərdiyi xidmətlərin
bir daha şahidi oldum.
Bəhruz
Axundovun bioqrafiyasını
xat
ırlatmağa ehtiyac yoxdur. Onun bioqrafiyasına bələd
olmaq üçün
iki il budan
əvvəl, özünün
sağlığında buraxılan
"Dünənki sabah"
adlı yadigar kitabında atasına-anasına,
doğmalarına həsr
etdiyi "Tanrım bərabəri" fəslinə
baxmaq kifayətdir. Bizim Bəhruzla az qala hər həftə görüşdüyümüz o günlərdə Rəşad
Məcid və mən ayrı-ayrılıqda
onun kitabına giriş sözü də yazmışdıq.
Elə o giriş sözündə mən Bəhruzun bir oğul, bir varis kimi atası
Həsən Axundova - Ağdamın nüfuzlu el
ağsaqqalı, nüfuzlu
ziyalısı Həsən
müəllimə həsr
etdiyi "Tanrım bərabəri" memuar povestinə daha çox yer ayırmışdım. Çünki
bu əsər bir oğulun bir ataya münasibəti
deyil, bütövlükdə
müqəddəs ataya,
müqəddəs ailəyə,
müqəddəslərə verilən publisistin qiymətidir, bir az da dəqiq desək, əsl Azərbaycan ailəsinin ümumiləşdirilmiş
obrazıdır.
İndi üstündən qırx
gün keçən
o yas mərasimini bir daha xatırlayıram. Və o yas
mərasimində dəvətsiz,
filansız kürsüyə
çıxıb Bəhruzu
son mənzilə yola salan ünlü ziyalılarımızin kövrək
çıxışlarını yadıma salıram.
Professor Misir Mərdanov,
akademik Vaqif Abbasov, akademik Yaqub Mahmudov, professor Qəzənfər Paşayev,
millət vəkili Əflatun Amaşov, Ağdam ziyalılarından
Səlim Əzimov,
"Təhsil" nəşriyyatının
əməkdaşları adından
yazıçı-publisist Mustafa Çəmənli və digər neçə-neçə
adam. Onların hər birinin kövrək və bu itkiyə təəssüf doğuran
nitqində Bəhruz Axundovun dörd mühüm keyfiyyəti təhlil olunurdu: Bəhruzun Vətən, millət sevgisi, Bəhruzun ev-ailə sevgisi, Bəhruzun peşə-nəşriyyatçılıq
sevgisi, Bəhruzun dost
sevgisi.
Hər çıxış
edən kəsin Bəhruz Axundov haqqında çox səmimi, ürəkdən
gələn əziz xatirələri vardı. O söhbətlərin
xatirəyə döndüyü
cəmi bir neçə saat idi. Amma Misir
Mərdanovun, Vaqif Abbasovun göz yaşları bu xatirələrin əbədiliyini
vəd edirdi.
Niyə beləydi, çıxış
edənlərin hamısını
bu qədər kövrəldən nə idi? Bəhruz Axundovun yaxşı
insan olması.
Bu yaxşı adam imkanı olmayan çoxlarının,
o cümlədən, bu
sətirlərin müəllifinin
kitabını bəzən
özündən xəbərsiz
çap edirdi. Ona görə ki, Bəhruz kitabı müqəddəs varlıq
sanırdı. Bu müqəddəs varlığa
müqəddəs hisslərlə
yanaşırdı.
Yazıçı, publisist Rəşad
Məcid Bəhruz Axundovun "Dünənki
sabah" kitabına yazdığı "Yaratmaq
şövqü" adlı
ön sözdə onun özünü və kitaba sevgisini belə təsvir edir: "Mənim tanıdığım
Bəhruz müəllim
kimdir? Nədir onu bizə bu dərəcədə bağlayan, sevdirən, hörmət və ehtiram doğuran? İlk növbədə, yəqin
ki, ən insani keyfiyyətlərin onun şəxsiyyətində
cəmləşməsidir. Həm də onun yüksək
peşəkarlığıdır, öz sənətini, peşəsini dərindən
bilməsi, həyatının
mənası hesab etməsidir. Ən müxtəlif
tədbirlərdə - özümüzünkilərin
və xaricilərin arasında - nəşr etdiyi kitabları əlinə götürüb
can-dildən, böyük
sövq və hərarətlə o kitablardan
danışmasıdır. Bəhruz müəllimin kitabı əlində tutması da fərqlidir - böyük həssaslıqla,
nəvazişlə, əzizləyə-əzizləyə,
kitab onun əlində zərif şüşə kimidir,
sanki bir az sərt, qaba
davranarsan sınıb,
çilik-çilik ola
bilər". Bəhruzun kitab
müqəddəsliyinə müqəddəs yanaşmasının
ən vacib təsviridir bu fikirlər.
Akademik Nizami Cəfərovun hansı məqaləsindənsə bir fikir yadımdadı: "... dünyaya gəlməyin fəlsəfəsi yoxdur, dünyada yaşamağın və onu tərk etməyin fəlsəfəsi isə çox zəngindir". Bəhruz Axundovun ömür yolunun və bu ömrü tərk etməyinin çox məzmunlu bir fəlsəfəsi var. Bu fəlsəfə insanlıq fəlsəfəsidir.
Onun rəhbərlik etdiyi "Təhsil" nəşriyyatı Avropanın, Asiyanın bir çox ölkələrində keçirilən nəşriyyat müsabiqələrinin ödüllərinə layiq görülüb. Bu nəşriyyatı Bəhruz Axundov elə qurub-yaradıb ki, onun hansısa ölkədə tayı-bərabəri olduguna şəxsən mən inana bilmirəm. Bu, Bəhruz Axundov bacarığıdır. O Bəhruz Axundov ki, Bakı Dövlət Universitetinin Jurnalistika fakültəsini bitirib və ömrünün sonunadək universitet bilgisini öz təcrübəsində tətbiq edib.
Bəhruz Axundovun iş bacarığı, müəssisəni təşkil etmək və ona rəhbərlik bacarığı onun həyat təcrübəsindən gəlirdi. O, lap cavan vaxtlarından vacib dövlət təşkilatlarında işləyib. Universitetdə qiyabi təhsil illərində Bəhruz Axundov artıq sayılıb-seçilən vəzifə adamı idi.
Bəhruzun ailədə atası Həsən müəllimdən aldığı tərbiyə onu bir tərəfdən Vətənə bağladı, digər tərəfdən özünü də müdrik bir ata səviyyəsinə yüksəltdi. Onun böyütdüyü övladları atalarına, babaları Həsən müəllimə çox bənzədilər. Bəhruzun xəstə olduğu müddət onun dostlarının da yaxşı yadındadır. Və günlərin bir günü əməliyyat zamanı Bəhruzun ciyərparəsi - qızı öz ciyərini atasına bağışladı. Bu cəsarəti Bəhruzun qızına ata müqəddəsliyi və əlbəttə, Tanrı sevgisi vermişdir. Akademik Vaqif Abbasov yas mərasimindəki çıxışında Bəhruzun qızının bu cəsarətini, ata sevgisini, övlad məhəbbətini Tanrı sevgisi kimi qiymətləndirdi.
Qırx gün
bundan əvvəlki o
ağır yas mərasimində iştirak edən hər kəsin qəlbində
elə o andan bir Bəhruz nisgili
yarandı. Bu ölüm
hadisəsi mənim də qəlbimi sarsıtmışdı və
mənim çıxışımda olan
ağır kədər nöqtələri bu
gün də içimdə məni
ağrıtmaqdadır. Amma Tanrı hər
dərdin bir təsəllisini də verir. Bəhruz itkisinə Tanrının verdiyi təsəlli onun
atalarına layiq övladlar
qoyub getməsidir. Mən Bəhruzun
yadigarlarından biri-oğlu Turalı lap uşaq
yaşlarından tanıyıram. Elə
atası kimi onun da sanki uşaq
çağı olmadı. Necə ki, Həsən
Axundov oğlu Bəhruzu
lap uşaq
yaşlarından əməyə alışdırdı, eləcə
də Bəhruz Axundov öz
balalarını, o cümlədən,
"Təhsil" nəşriyyatında bu
gün onu əvəz
edə biləcək Turalı zəhmətə
alışdırdı. Bəhruz el-obaya yaraşan bir ailə qoyub getdi, Bəhruz Vətən
sevgisinə, Qarabağ dərdinə bələnmiş
bir dünya qoyub getdi, Bəhruz onu həmişə qəlbində yaşadacaq dostlar qoyub getdi. Bir
də Bəhruz onun kamil
tərbiyəsində az-çox zəhməti
olmuş müəllimlərini qoyub getdi. Universitetin Jurnalistika fakültəsində
ona dərs demiş müəllimlərdən
biri də mənəm. Mən qırx gün bundan əvvəl o ağır yas günündəki çıxışımın
sonunda içimdən
gələn bir duanı bu yazıda
təkrar etmək istərdim: "Tanrı Bəhruzun yerini behişt eləsin. Mənim içdən gələn
bu duam Tanrıya
mütləq çatacaq.
Çünki müəllim duası
Tanrıya tez çatır".
525-ci qəzet 2017.- 9 avqust.- S.7.