"And olsun qələmə!"
Akademik
Rafael Hüseynovun özünün
"Söz heykəli"nə
epiqraf seçdiyi Orxon daş kitabəsindəndir (732-ci il): "Əbədi abidə tikdim - yazı yazdım". Yazı yazmaq - tarix və mədəniyyətin
qeydə alınması,
sözlə maddiləşməsi,
bu günün və gələcəyin nəsillərinə ötürülməsidir.
Yazı ictimai məzmunda olmaqla hansı funksional üslubda, hansı janrda qələmə alınmasından
asılı olmayaraq uzaqmənzilli, uzunömürlü
söz abidəsidir.
Müəlliflik hüququ mənəvi ehtiyacdan, daxili tələbatdan irəli gəlir. Elə buna görə də qələm əhlini fitri istedadından, İlahi vergili təyinatından ayırmaq
sadə dillə desək, balığı
sudan ayırmaq
kimi bir şeydir. Balıq susuz yaşaya bilmədiyi kimi qələm əhli də yazısız keçinə bilməz, Güləmail Murad kimi:
Deyirsən: bir daha yazmayım şeir,
Sevgi nəğməsini
necə yazmayım?
Məgər eşitmirsən, könül
nə deyir:
Könlümün səsini necə yazmayım?
Və ya
Çox
olubdur dərdlərim,
Az olmayıb mərdlərim.
Saysızdır comərdlərim,
Comərd
məkanım, yaşa!
Azərbaycanım, yaşa!
Arxam, həyanım olmaz,
Tabım, tavanım olmaz.
Olmasan, canım olmaz,
Ay mənim canım, yaşa!
Azərbaycanım, yaşa!
Güləmail xanımın şeirlərini
oxuduqca onun vətənpərvər bir
Azərbaycan xanımı,
əsl Azərbaycan anası olduğu açıq-aşkar görünür.
Onun yaradıcılığında
içindən gələn
hissləri, duyğuları, vətəni
sevməyi, torpağı
sevməyi, ananı sevməyi, vətəninin
keşiyində dayanmağı,
onu göz bəbəyi kimi qorunmasını gənclərə
çatdıran bir şairə obrazı görməmək mümkünsüzdü.
Mən deyərdim ki, elə Güləmailin özü
bir Vətəndir. Şairə analıq hisslərini
"İgid əsgərim,
şəhid əsgərim"
şeirini çox gözəl qələmə
almışdır.
Yurdumuz uğrunda qanından keçən,
Neçə yol ölümün yanından keçən.
Ana vətən üçün
canından keçən
İgid
əsgərim,
Şəhid əsgərim!
Heç
kəsə gizli deyil ki, hələ
də nə sülh, nə müharibə vəziyyətində
olan ölkəmizin istənilən milli-hərbi
vətənpərvərlik mövzusuna, xalqımızın
ümummilli faciələrinin
yad edilməsinə, anılmasına, gələcək
nəsilləri ayıq-sayıqlığa
çağırmağa - sözün
tərbiyəedici, səfərbəredici
qüvvəsinə həmişə
ehtiyac olub, ehtiyac var və
gələcəkdə də
ehtiyac olacaq.
Ah! Küçələr belə
qan görməmişdi,
O gecə necə də qanlı bir gecə...
Qana yerikləyən can görməmişdi,
O gecə necə də qanlı bir gecə...
Hədəfə tutmuşdu gecədən
bəri,
Sovet Bakısını
sovet əsgəri.
Gecə
iztirabla doğdu səhəri,
O gecə necə də qanlı bir gecə...
Axı vətən
adi yox, müqəddəs məfhumdur. Vətən həm
də Allah evidir, milli-dini ocağımız,
ziyarətgahımız, Kəbəmiz,
kövnü məkanımız,
gövhəri-laməkanımız, Tanrı payımız, səcdəgahımız, namazgahımızdır.
Vətəni sevmək,
qorumaq imandandır:
Bağımın çiçəyi, laləm, süsənim,
Ruhumu oxşayan
çölüm, çəmənim.
Dağımın örpəyi, dumanım,
çənim -
Vətənim.
"Rast"ım, "Çahargah"ım,
"Şur"um, "Qatar"ım,
Nizamim, Füzulim, Hadim, Nigarım.
Səmədim, Müşfiqim, o Şəhriyarım,
Anamsan, ey mənə "bala" deyənim -
Vətənim.
Ümmana
dönsə də gözünün yaşı,
Hələ də atılır Sənə yad daşı.
Ulu tariximin ayıq yaddaşı,
Məndən sevgi görüb,
məni sevənim -
Vətənim.
Aydın
görünür ki, Əhməd Cavaddan tutmuş Ramiz Qusarçaylıyacan ədəbi
möhürlər vurulan
məşhur, tarixi üçrəngli "Azərbaycan
bayrağı"mızın - Azərbaycan sancağımızın
şərəfinə indən
belə də, gələcək illərdə
də yeni-yeni orijinal şeirlər yazılacaq. Mənə elə gəlir ki, bu Azərbaycan bayraqları içində
Güləmail xanımın
"Azərbaycan bayrağı"
qəribçiliyə düşməyəcək,
öz sadəliyi və orijinallığı
ilə ədəbi səmamızda həmişə
qürurla dalğalanacaq:
Fəxr,
qürur, ehtişam,
Güvənc, etibar, inam.
Kömək, həyan bayrağı
-
Azərbaycan bayrağı!
Tanınmısan qədimdən!
Mətin ölkə, mərd vətən.
Odlu məkan bayrağı -
Azərbaycan bayrağı!
Dözümü var, gücü
var,
Yıxılmaz, şax dayanar!
Varsa tutan bayrağı,
Azərbaycan bayrağı!
Güləmail xanım yaradıcılığında
fırtına, damlada dəniz effekti yarada bilir. Şairənin
gözündən süzülən
yaşda şəxsi yox, ictimai-milli dərdlər yüksək
poetik vüsətlə
öz əksini tapıb - həm də xüsusilə bir şah beytdə
yox, şah bənddə:
Bütöv Azərbaycan hicranı
vardır,
Yaralı Qarabağ məkanı vardır.
Şəhid oğulların fəğanı
vardır,
Gözümdən süzülən bir damla yaşda.
Və ya
Qayğısız, əzabsız illər hayanda?
Məni əzizləyən dillər
hayanda?
Saranı aparan sellər hayanda?
Atımmı özümü selə,
bilmirəm,
Yaşaya bilmirəm, ölə bilmirəm.
Deməyin bu bədbin naşı nə deyir?
Fələyin bu düşən daşı nə deyir?
Bilmirəm gözümün yaşı
nə deyir?
Ağlaya
bilmirəm, gülə
bilmirəm,
Yaşaya bilmirəm, ölə bilmirəm.
Güləmail xanımın Şanlı
Çanaqqala savaşının
100 illiyinə həsr
etdiyi "Çanaqqala"
şeiri örnək olacaq bir şeirdir.
Milyonların dodağında,
Böyük Turan ocağında.
Türkün uca bayrağında
Adın
coşar, Çanaqqala!
Min-min igid veribdi can,
Yenə
sənə can qurban!
Hər vaxt sənə Azərbaycan
Könül qoşar, Çanaqqala!
Ürəyi daima vətən eşqi ilə döyünən şairənin
yaradıcılığında Qarabağ mövzusu xüsusi yer tutur. Məsələn "Yandım ay haray, yandım" şeirində...
Qarabağa doldular,
Yandım,
ay haray, yandım!
Bizi oda saldılar,
Yandım,
ay haray, yandım!
Ağladı Sevda nənə,
Göz yaşı
dərya nənə.
Dünyada dünya nənə,
Yandım,
ay haray, yandım!
Şuşa, Laçın odlanır,
Nənə, saçın odlanır.
Şam kəndi, şamsız yanır,
Yandım,
ay haray, yandım!
Güləmail xanım da bu yapon poetik
janrına müraciət
edib, az
sözlə böyük
mətləblər ifadə
edə bilib. Hokku və ya
Hayku (yap. ??) - yapon poeziyasındakı
janrlardan biridir. Hokku 3 sətirdən ibarət olub 5-7-5 heca sisteminə əsaslanır.Üç
misralıq yapon şeiri ilkin olaraq hokku, sonra
haykay və XIX əsrin sonlarından hayku adlanır. Bu janr yaradıcı
xarakter daşıyır
və bütün mövcud qaydalardan istisnadır. On yeddi hecalı üç misralıq haykular klassik yapon beşmisralıq şeirlərdən - tanka
və ya vakadan, yaxud da daha bir
janr - renqadan törəmişdir.
Tale - tapdaqda...
Ümidlər - boynubükük.
Vətən - Nəsimi...
Şairənin nərmə-nazik bayatılarından,
daha doğrusu, ağılarından iki
yarpaq onun dərdinin əzəmətini
yüksək dillə
ifadə edir:
Qəlbi
fərağlı qaldı,
Sinəsi dağlı qaldı.
Təzəcə evlənmişdi,
Xonçası bağlı qaldı.
Qızıldanmı dan yeri?
Göyün qızaran yeri.
Ürəyimdə güllə var,
Köynəyimdə qan yeri.
Güləmail xanım aprel döyüşlərind ə qazandığımız
qələbə münasibətilə
qəhrəmanlıq göstərmiş
əsgərlərimizin uğurlarını
Laləli (Lələ)Təpə şeirində qələmə
almışdır.
Ey böyük yaradan, həmd olsun sənə
Laləli təpəni aldı əsgərim.
Bu çəmən, bu çiçək mənimdir
yenə
Laləli təpəni aldı əsgərim.
Xainlik, xəbislik düşmənə
qaldı,
Əsgərim döyüşüb qələbə
çaldı.
Lalə
mənə qaldı, gül mənə qaldı,
Laləli təpəni aldı əsgərim.
Çox da öyünməsin yağı alarıq,
Gülşəni alarıq, bağı alarıq.
Təpəni almışıq, dağı alarıq,
Laləli təpəni aldı əsgərim.
Gün gələr, yetişər zəfər çağı da,
İgid əsgər gərək ləşkər dağıda!
İnşallah alarıq Qarabağı da,
Laləli təpəni aldı əsgərim.
Güləmail xanım torpaqlarımızın doğrudan da azad olunacağına inanır və yazır:
Heç bilirsən, nələr yazmaq istərəm?
Qələbədən xəbər yazmaq istərəm.
Neçə-neçə əsər yazmaq istərəm,
Yazılmayan əsərimi yaz, qələm!
Qoy bu gözəl arzuları çin olsun şairəmizin!
Hafiz RÜSTƏM
şair-şərqşünas
525-ci qəzet.- 2017.- 14 mart.- S.8.