Unudulmaz Türküstan
görüşləri
Sentyabrın 12-dən 14-dək
Qazaxıstanın Türküstan
şəhərində Avrasiya
Yazarlar Birliyi tərəfindən "VIII Türk
dünyası ədəbiyyat
dərgiləri konqresi"
keçirildi.
11 türkdilli ölkə və topluluqdan 34 ədəbiyyat jurnallarının
nümayəndələrinin qatıldığı konqresdə
Azərbaycanı "Ulduz"
jurnalının baş
redaktor müavini Təranə Vahid və "Azərbaycan"
jurnalının baş
redaktor müavini Südabə Ağabalayeva
təmsil edirdilər.
Bugünlərdə vətənə dönən təmsilçilərimizin
Türküstan şəhəri
və konqreslə bağlı fikirlərini,
təəssüratlarını öyrəndik.
Təranə Vahid konqresin məzmunu, keçirilən
tədbirlərin əhəmiyyəti,
görüşlərin məzmunu
barədə danışarkən
bunları dedi:
- İyun ayında
"Ulduz" jurnalı
Avrasiya Yazarlar Birliyi tərəfindən
"VIII Türk dünyası
ədəbiyyat dərgiləri
konqresi"nə dəvət
olundu. Jurnalımızın baş redaktoru
Qulu Ağsəs məsləhət bildi ki, konqresdə jurnalımızı təmsil
edim. Konqres Qazaxıstanda- türkün
hikmət xəzinəsi
sayılan Xoca Əhməd Yəsəvinin
vətənində - Türküstan
şəhərində keçirilirdi.
Türküstan 2017-ci ildə
TÜRKSOY tərəfindən "Türk dünyasının
mədəniyyət paytaxtı"
elan olunmuşdu və il
boyu bu qədim
şəhər böyük
tədbirlərə, konfranslara,
festivallara ev sahibliyi etmişdi.
"VIII Türk dünyası
ədəbiyyat dərgiləri
konqresi"nin Türküstanda keçirilməsi
təsadüfi deyildi.
Azərbaycan, Altay, Başqırdıstan,
Dağıstan, Qaqauziya,
Xakasiya, Qaraçay-Malkar,
Qazaxıstan, Qırğızıstan,
Krım, Kosova, Makedoniya, İraq, İran, KKTC, Özbəkistan,
Tatarıstan, Türkiyə
və başqa toplumların nümayəndələri
konqresdə təmsil olunurdu.
Xoca Əhməd
Yəsəvi Universitetində
konqresin açılışı
oldu və yüksək səviyyədə
keçirildi. Əminliklə deyirəm ki,
konqresdə ölkəmizi
layiqincə təmsil etdik. Südabə xanımın çıxışı
konqresin ən maraqlı və ən yaddaqalan çıxışı oldu.
Mən də fürsətdən istifadə edib milli mətbuat tariximizdən, 50 illik tarixi olan jurnalımızın
dünənindən və
bugünündən danışdım,
öz fikir və düşüncələrimi
iştirakçılarla bölüşdüm.
Əslində, ədəbi jurnallar axına qarşı üzən nəşrlərdi,
ədəbiyyata açılan
pəncərədi, nəfəslikdi. Ədəbiyyata
qədəm qoymaq istəyənlər ilk dəfə
ədəbi dərgilərə
üz tutur, adətən yaradıcılığa
can atan imzalar ilk dəfə ədəbi jurnallarda tanınır. Bir sözlə, böyük ədəbiyyata gedən yol ədəbi jurnallardan keçir.
Nəzərə alaq ki, bu gün dünyamız
fərqli bir dünyadı. Virtual dünya gerçək həyatı insanlardan
"oğurlayır", belə
bir dünyada jurnallarımız da fərqli olmalıdı.
Konqresin əsas mahiyyəti türk dünyasının
ədəbiyyat jurnallarını
bir araya gətirmək, türkdilli
xalqların ədəbiyyatını,
yazıçılarını, şairlərini bu jurnallar vasitəsi ilə bir-birinə tanıtmaq, ədəbi körpülər yaratmaq idi. Ədəbi dərgilərin ən
böyük missiyasından
biri də elə budur. Jurnalımızda "Türk elləri"
rubrikası var və biz vaxtaşırı
Türk dünyası
ədəbiyyatından seçmələri
jurnalımızda dərc
edirik. 2014-cü ildə "Ulduz" jurnalının bir sayı Türk dünyası ədəbiyyatından
seçmələrə həsr
olunmuşdu. Jurnalımızın həmin sayını konqres iştirakçılarına
təqdim etdim, çox böyük maraqla qarşıladılar.
Bir jurnal olaraq üzərimizə
düşən missiyanı
yerinə yetiririk.
Dünyada ən möhkəm
körpülər mədəniyyət,
ədəbiyyat, sənət
körpüləridir. Türk xalqları olaraq bir-birimizin həyat tərzi, düşüncəsi,
arzu və istəkləri barədə
ən gerçək həqiqətləri ədəbiyyat
vasitəsi ilə bir-birimizə ötürə
bilərik. Tarix nəyisə
unuda bilər, ədəbiyyat unutmur.
Ədəbiyyatın gücü də
məncə, bundadı.
Belə böyük tədbirlərin
bir üstünlüyü
də yeni dostluqların, yeni ədəbi əlaqələrin
yaranmasıdır. Başqırdıstandan,
Krımdan, Tatarıstandan
olan, dünyanın başqa-başqa yerlərində
yaşayan həmkarlarımızla
yaradıcılıq əlaqələri
yaratdıq, fikir mübadiləsi apardıq.
Ayrı-ayrı dərgilərin nümayəndələri
Azərbaycan ədəbiyyatından
nümunələr çap
etməkdə maraqlı
olduqlarını bildirdilər.
Avrasiya Yazarlar Birliyinin başqanı sədri Yakup Öməroğlu konqresin
sonunda təklif və qərarları müzakirəyə çıxardı. Yubileyi qeyd
olunan ədəbi jurnallar müəyyənləşdirildi.
Xatırlatdım ki, bu il
"Ulduz" jurnalının
50 yaşı tamam olur. Südabə xanım yanvar
ayında "Azərbaycan"
jurnalının 95 yaşı
olacağını bildirdi.
Avrasiya Yazarlar Birliyinin sədri Yakup Öməroğlu təklifləri
bəyəndi. Qərara alındı
ki, "Ulduz",
"Azərbaycan" və
digər türkdilli ölkələrin dərgilərinin
yubileyi geniş şəkildə qeyd olunsun, digər ölkələrin ədəbi
dərgilərində onlar
haqqında yazılar dərc olunsun.
Türküstan yaddaşımda ən çox uşaqlıqdan görmək arzusunda olduğum çölləri,
düzəngahları ilə
qaldı. Türkün ayağı dəyən,
nəfəsi toxunan torpaqları, elləri, yurdları ziyarət etmək ən böyük arzularımdandı.
Uşaq vaxtı Qazaxıstanın
çöllərini görmək
istəyirdim. O zaman
nə Xoca Əhməd Yəsəvini,
nə də müasir qazax yazılı ədəbiyyatının
banisi Abay Kunanbayevi tanıyırdım.
Xoca Əhməd Yəsəvinin məqbərəsini
ziyarət eləyəndə,
dəvələr otlayan,
atlar qaçan ucsuz-bucaqsız düzəngahları,
qovun satan
qocanın bir dilim qovunu sevgiylə
mənə uzatdığını
görəndə ürəyim
titrədi. Bütün bunlar üçün
TÜRKSOY-a, Avrasiya Yazarlar
Birliyinin sədri Yaqup Öməroğluna, bu konqresin keçirilməsində
əməyi olan hər kəsə təşəkkür edirəm.
Südabə Ağabalayeva hər
il baş
redaktor İntiqam Qasımzadənin qatıldığı
tədbirdə bu il məhz İntiqam
müəllimin təklifi
ilə özünün
iştirak etməsindən
məmnunluq duyduğunu
önə çəkdi:
- Baş redaktorun təklifi mənimçün, həm də jurnalın tədqiqatçısı olaraq, ədəbi əlaqələri daha yaxından izləmək imkanı qazandırması baxımından, ikiqat maraqlı və xoş idi. Konqresdə bu dəfə də ədəbiyyat üzrə ilin adamı seçildi, ötən konqresdə özbək ədəbiyyatından Şükrüllaya bu mükafat təqdim olunmuşdu. 8-ci konqres isə tatar şairi Mansurovun namizədliyi üzərində durdu. Bu dəfə artıq jurnallarla bağlı birgə tədbirlərin keçirilməsi, yaradıcılıq mübadilələrinə diqqət artırılması yolları müzakirə olundu. Mənə çox gözəl hisslər bəxş edən məqamlardan biri də istedadlı söz adamı, "Ulduz" jurnalını konqresdə təmsil edən Təranə Vahidə Mahmud Kaşğari mükafatının təqdim olunduğu anlardı. Avrasiya Yazarlar Birliyinin başqanı hörmətli Yaqub Öməroğlunun mükafatı Təranə xanıma məhz bu konqresdə təqdim etməsinin rəmzi mənası vardı. Yeri gəlmişkən, Təranə xanım həmin mükafata "Mən toz dənəsiyəm" hekayəsinə görə layiq görülmüşdü, amma qışdakı təqdimat mərasimində iştirak edə bilməmişdi. Təranə xanımı bir daha təbrik edir, ona daha böyük uğurlar arzulayıram.
Konqresdə əsas diqqət yönəldilən bir məsələ də Qazaxıstanın latın qrafikasına keçməsi oldu. Qazaxıstan prezidenti Nursultan Nazarbayevin Mənəvi modernləşmə ilə bağlı məqaləsində türkdilli xalqların mənəvi birliyinin daha da möhkəmləndirilməsi zəruriliyi və türkdilli xalqların ədəbi irsinin təbliği məsələlərinin piar texnologiyası baxımından əhəmiyyəti vurğulanmışdı. Əlbəttə, belə tədbirlərin konkret nəticələri qədər perspektivi də maraqlı və əhəmiyyətlidir. Türküstana - türk dünyasının qızıl beşiyi adlandırılan məkana səfər parlaq təəssürat və xoş duyğularla yadda qaldı. Hər şeydən əvvəl, Azərbaycan adına böyük diqqət və ehtiramı görmək və hiss etmək çox xoşdu. Böyük türk alimi İlber Ortaylının çıxışlarında Azərbaycanın ədəbiyyatı, latın qrafikalı əlifbaya keçidlə bağlı ölkəmizin uğurları barədə yer alan yüksək fikirləri dinləyəndə çox gözəl duyğular yaşadıq. Mənəvi yaxınlığın, dostluğun yaratdığı ovqat bizi həm işgüzar görüşlərdə, həm də şəhərlə tanışlıqda etibarlı yol yoldaşı kimi müşayiət edirdi. Böyük mütəfəkkir Əhməd Yəsəvinin əbədi məqamını ziyarət isə son dərəcə qiymətli, unudulmaz anlar oldu".
Konqresin yüksək səviyyədə təşkili, TÜRKSOY-un, Avrasiya Yazarlar Birliyinin, ev sahiblərinin işgüzarlığı, qonaqpərvərliyi və hər bir iştirakçıya diqqətlə yanaşması xüsusi qeyd olunmalıdır və böyük təşəkkürə layiqdir.
Şahanə MÜŞFİQ
525-ci qəzet.- 2017.- 20 sentyabr.- S.4.