Dilindən düşməsin bu saf dualar...

LEYLA ƏLİYEVANIN ŞEİRLƏRİLƏ BAĞLI TƏƏSSÜRATLARIM VƏ DÜŞÜNCƏLƏRİM

Sizə də “əlvida” deyirəm, dostlar,

Getmək zamanıdır, salamat qalın!

Tezliklə geriyə qayıdacağam!

Hər şey qayıdacaq... buna inanın!

Leyla Əliyeva

Yay. Günəş yandırır, otları, yarpaqları qovurur. Gecələr dağlardan əsən külək solan çiçəklərin, qızmar daşların qoxusunu gətirir. Təpələr bozarır, çöllərdə yetişmiş buğda zəmiləri dalğalanır.

Cökə ağacının öləziyən yarpaqlarının üstündə hava min illərin həsrətiylə ilğımlanır. İlğımlardan o tərəfdə dağlar xəyal kimi görünüb yoxa çıxırlar.

Əyalətin sakitlik, dinclik havası na köklənmiş isti yay günündə cəbhə bölgəsindən iki yaşlı Zəhranın hamımızı sarsıdan xəbəri gəldi. XXI əsr... Sivilizasiya bütün inkişaf mərhələlərini keçib, ən kamil dövrünə qədəm qoyur... Erməni deyilən etnik qrup isə hələ də babalarının əməllərinə sadiq qalaraq qadınları, uşaqları, körpələri qətlə yetirir.

Təsadüfən Leyla Əliyevanın Zəhraya yazdığı şeir virtual aləmdə qarşıma çıxdı. Oxudum və sarsıldım. Faciənin ağrısı, acısı qəlbimi sıxdı. Yanğısıyla, kədəriylə düşüncələrimi alt-üst elədi. Bu mövzuda yazılan ən gözəl, saf şeirdi, məncə.

Niyə öldürdülər, de, səni axı?

O körpə canına necə qıydılar?

İki yaşlı qızın nəymiş günahı -

Aparıb soyuq bir qəbrə qoydular!

Dağları, düzləri sevirdin yəqin,

Qaçırdın otluqda ayağıyalın...

Poeziyamızda belə şeirlərə ehtiyac var. Səs güclə eşidilir, rəng tutqundur, qüssəli çalarlar bir-birini əvəzləyir; işıq solğundur, misralar həsrət, xəyal içində, ağrı, qəzəb içində ilğımlanır. Səs, rəng, işıq bir-biriylə uyuşur, şeirin təsir gücünü artırır. Şeiri oxuduqca hər misrası cökə ağacının yarpaqlarının üstündəki ilğımlanan havaya daxil olur, orda yırğalanır, yellənir, havanın özü kimi ilğımlanıb yoxa çıxırdı. Bu misranın yerini bir azdan ilğımlara qarışacaq yeni misra tuturdu.

Zərif izlərini kim sildi sənin -

O hansı cəlladdı, o hansı zalım?!

Heç mavi dənizdə çimmişdinmi sən,

Durub baxmışdınmı uçan quşlara?

Dənizdə yəqin çimməmişdi Zəhra, dənizdən uzaqda yaşayırdı. Onu öldürən tayfanın adamları illərdir Zəhranın əcdadlarının torpaqlarındakı bütün insanları öldürüb, özlərinə dənizə gedən yolu açmaq istəyirlər. Uçan quşları isə yəqin görmüşdü. Novruz bayramı öncəsi müqəddəs Azərbaycanımızın kəndləri, şəhərləri bayram tüstülərinə qərq olanda balaca əllərini gözlərinin üstünə qoyub, cənubdan uçub gələn quşlara baxmışdı. Quşlar uçaraq gəlir, onun üçün yazın gəlişi xəbərini gətirirdilər. Güllələr də uçaraq gəldilər və onun üçün ölüm gətirdilər.

Səmimi etiraf eləyim ki, Leyla Əliyevanın, - sifətində həmişə mələk təbəssümü olan bu qızın şeirləri yalnız o gündən sonra düşüncələrimi məşğul eləməyə başladı.

Bu şeirləri digərlərindən fərqləndirən cəhətlər adilik, sadəlik, böyük mətləblər və bütün bunların soyuqqanlı, sadə, amma gözəl təsviri, ifadəsidir. Əlbəttə, bunda anadan olduğu, yaşadığı, ali təhsil aldığı mühit, xarici dilləri bilməsi də mühüm rol oynayır. Yaradıcı adam üçün təkcə istedad şərt deyil. Mühit də şərtdir. Həm də əsas şərt.

Şərq poeziyası əsrlərdir öz yatağında özünə məxsus hay-küylə axır. Köhnə, yeni düşüncələri də, köhnə, yeni həsrəti, dərdi, ağrını da, köhnə üsulda təqdim eləyir. Qapılarını yeniliyə açmır. Əsrlər öncəsi necə yazıblarsa, bu gün də cüzi fərqlə elə yazırlar. Amma Qərb mədəniyyətinə, Qərb sivilizasiyasına yaxın olanlar Şərq bünövrəsi üzərində Qərb şüuruna, hisslərinə köklənəndə gözəl nümunələr yaradırlar. Leyla Əliyeva kimi.

lll

Rəssam olması onun şeirlərində özünü aydın büruzə verir. Fırça və boyalarla rəsm tablolarını çəkdiyi kimi, sözlərlə də şeir tablolarını çəkir Leyla Əliyeva. Hər şeiri bir tablodur. Hisslərin tablosu, duyğuların, kədərin tablosu, dənizin, çölün, insanlığın tablosu. Kədərin tablosunu daha yaxşı çəkir. Kədərin səsini, işığını, rəngini ustalıqla tabloya gətirə bilir.

Çərçivəyə salınıb

Bir bəzəkli kəpənək -

Qanadları çırpınmır...

Ürəyindən iynəylə

pərçimləyiblər onu

şüşəli çərçivəyə...

Ölü gözəlliyi ilə

bəzək verir divara...

Boş, yalqız bir otağa.

Gözəl tablodur. Boş kimsəsiz otaq, divardakı çərçivəyə ürəyindən iynələnərək sancılmış kəpənək. Hər sətirdən kədər yağır. Və ya:

Romada çirkli oturacaqda

Noyabrda sakitcə oturmuşam

Yanımda maskasız bomj,

Onun qəlbindən nələr keçir?

Spirtin qoxucunu hiss edirəm,

Çirkin, tütünün qoxusunu

Aramızda doğma nə var?

Deyəsən, həyat onu yorub.

Sadə, gözəl mənzərədir! Çirkli oturacağıyla, spirt və tütün qoxusu verən bomjuyla, bomjla yanaşı oturan mələk təbəssümüylə işıq saçan qızla. Qız düşünür, bomjla onun arasında doğma, oxşarlıq nə ola bilər? Düşünür və tapır, bomjun da dilində yalan yoxdur, hiyləgərcəsinə yalan danışmaq üçün səbəbi, nə tapılası, nə də itiriləsi bir şeyi, nə də riyakarlıq eləməyə ehtiyacı yoxdur.

Ayaq saxlamadan yanlarından keçdiyimiz, çoxumuzun ikrahla baxdığımız bomjlar haqda bunca düşünməmişik. Çoxunun görə bilmədiyini görmək və göstərmək. Ən əsası da şeirə gətirmək.

lll

Leyla Əliyeva Lermontova həsr elədiyi “Şair” adlı şeirində də gözəl bir tablo yaradıb. Mövzu duel səhnəsidir:

Amansız döyüşdə öldürdün onu,

Alnından vurmadın... yazığın gəldi.

Olsun ki, gözlərdə qorxular gördün

İçində qalibtək sevgi dikəldi.

Vurmadın dostunu sən dueldə də,

Ayıra bilmədin dostdan düşməni.

Düşmənə də keçdin, zəifdi deyə,

Bağışlaya bildin miskin bəndəni.

Lermontov ehtiyatda olan mayor Martınovla duelə çıxmışdı. İlk atəşi o açmalıydı. Nişan aldı və bilərəkdən Martınovun başı üzərindən atəş açdı. “Yazığı gəldi, miskin bəndəni bağışladı”, amma miskin bəndə onu bağışlamadı. Sinəsinə atəş açdı və bu atəşlə də həyatına son qoydu. Tufan və yağış olduğundan həkim hadisə yerinə gələ bilmədi, öldürülmüş şair uzun müddət yerdə, yağış sularının içində qaldı.

Dəfnində, dostlarının təkidinə baxmayaraq, kilsə ayinləri icra olunmadı. Peterburqda onun ölüm xəbərini bu sözlərlə qarşıladılar: “Onun yolu elə orayaydı”. Çar isə daha kəskin, təhqiramiz reaksiya verdi. Lakin çariçanın məzəmmətindən sonra sözünü dəyişdi: “Bizim üçün Puşkini əvəz eləyə biləcək adam ölüb”.

Lermontovun “Dağ zirvələri” şeiri var:

Yollardan toz qalxmır,

Yarpaqlar titrəşmir....

Gözlə, bir qədər,

Sən də dincələrsən.

İlahi kədərlə və ilahi sükutla yazılıb. Lermontovun həyatına və yaradıcılığına yaxşı bələd olan Leyla Əliyevanı onun faciəli ölümü, saf poeziyası təsiri altına almışdı. Bu mövzuya sonralar da müraciət eləyib:

Son da öz yerində. Gələcək o vaxt.

Allaha üz tutub yalvaracağam...

Qoy həsrət duelə çağırsın məni!

Atəş açmayacam, bağışlayacam.

Atəş açmayacam! Lermontov kimi!

Qoy məni öldürsün bu miskin həsrət!

Böyük rus şairi Yevgeni Yevtuşenko qəlb ağrısıyla yazmışdı: “Şairlər doğulur rus torpağında, doğulantək sinələrində güllə yeri”. Bu o Yevtuşenkoydu ki, Şərqi Almaniyanın rəhbərliyi Xruşşova şikayətlənəndə ki, Yevtuşenko şeirində Almaniyanın birləşəcəyini yazıb, Xruşov çiyinlərini çəkmişdi: “Mən onunla neyləyə bilərəm, Sibirə göndərim? O onsuz da orda yaşayır”.

Həyat bu. Yevtuşenko Amerikada vəfat elədi. Onun haqqında ən yaxşı şeirlərdən birini də, “Şairdimi, peyğəmbərdimi və ya adi insan?” deyə soruşan Leyla Əliyeva yazdı.

lll

Puşkinin romansı var: “Mənim səsim oxşar səni, yorar səni...”. Təbii, o, Puşkin. Qıvrım, qara saçlarıyla, zəncilərə xas qarayanız çöhrəsiylə əsrlərdir rus poeziyasının üzərindən boylanır. Dahiyanə deyib.

Poeziyamızda çatışmayan, oxucunu özünə cəlb eləməyən məhz bizi oxşayan və yoran səslərin azlığı, olmamasıdır.

Leyla xanımın şeirlərindəki səs oxucunu oxşayır, amma yormur. Ruhu dincəlir oxucunun. Bəzən sözlər o qədər rahat, yüngül, səssizcə uçub şeirdə öz yerini tapır ki, oxuduqca sözlərin səssiz və yüngül uçuşunu seyr edirsən. Sözlərin uçuşunu! Şairin gücü, istedadı, sözlərdən istifadə eləmək bacarığı, sözlərdən ayrı-ayrı tablolar çəkmək bacarığı, bu uçuşu oxucuya göstərə bilməsidir.

Çırpınır yazıq ruhum,

Qəfəsində quş kimi.

Çırpınır dənizlərdə

Batmış əzizim kimi.

Sözlər saf, yüngül, səs bir az qüssəlidir, işıq rəngləri yalnız görünə, diqqəti çəkə biləcəkləri qədər işıqlandırır.

Vaxt! Məni burda qoyma,

Hara uçursansa uç,

Götür qanadlarına

uzağa apar məni...

Az qala hər birimizin nə vaxtsa arzuladığımız, may böcəklərindən, zəncirotu ləçəklərindən istədiklərimiz: “Məni burda qoyma, hara uçursansa, uç, götür qanadlarına, uzaqlara apar məni”, arzuları şair təxəyyülündə süzgəcdən keçib, sözlərdən çəkilmiş bu tabloda öz yerlərini rahatlıqla tapır.

Mövzuları şeirlərinin rəngləri kimi müxtəlif və rəngarəngdir. Ətrafında hər nə varsa, Leyla Əliyeva üçün mövzudur. İnsanlar, dəniz, sevgi, yay, bomj, sevdiyi şairlər, müğənni, vətən, ayrılıq, tənhalıq... Kətanı molbertə taxıb, tələsmədən, fırçanı boyalara batıraraq, ara-sıra bir qədər kənara çəkilib, öz işinə baxaraq rəsm çəkərkən olduğu kimi, şeirlərini yazanda da sanki mövzuları beləcə çərçivəyə keçirib, sözləri qabağına səpələyir. Ona lazım olan sözləri diqqətlə seçərək bir-bir çərçivədə yerinə qoymağa başlayır. Arada kənara çəkilib baxır, yenidən işinə davam eləyir. Kiçik bir uyğunsuzluğu belə gözdən qaçırmır, qarşısındakı minlərlə, yüz minlərlə sözlərdən yalnız mövzuya doğma olan sözü seçir. Ən kiçik detallara belə ciddi diqqət yetirir, nəsə yerində deyilsə, narahat olur:

Tələsik yazıram bu sətirləri

Deyirlər, vaxtın var beşcə dəqiqə.

Nöqtə qoymaq bəlkə çıxır yadımdan,

Nöqtə gərəkdirmi bu sətirlərə?

Nöqtə gərəkdirmi, bunu yalnız müəllif özü bilə bilər. Amma qarşısındakı yüz minlərlə sözləri axtarıb, seçib, bircəciyini belə unutmadan mövzudakı yerinə qoyub, şeiri tamamlayıbsa, yəqin nöqtəni də unutmayb.

Bu mövzularda səs bəzən yüksəlir, haraya çevrilir. Amma yuxarıda xatırlatdığım kimi, bu haray oxucunu yormur, onu oxşayır, düşündürür.

Göy dəniz... yenə də Günəş və külək...

Göy dəniz... hər tərəf sakitdi bu gün.

Ürəyim qışqırır, ruhum çırpınır,

Çırpınır tək-tənha qalmamaq üçün.

lll

“Dünya yuxutək əriyir...” şeirlər kitabında bəzi səhifələrdə müəllifin şəkli də verilib. Dumanlı, tutqun, xəyali fon arxasından baxır oxucularına. Amma onsuz da bu şeirləri oxuyan hər kəs sətirlərin arxasından müəllifi görür, eşidir, müəllif işıq saçan təbəssümü ilə ona gülümsəyir.

“Sağ olun”, - deyirəm oxuculara,

Kim ki, xoş söz deyib - mənə güc verib.

Sağ olsun acıqlı şərh yazanlar da,

Acıqlı sözlər də çox kömək edib.

Gənc şairin oxucularına münasibəti budur, şeirləri haqda nə demələrindən, yazmalarından asılı olmayaraq, bütün oxucularına sağ ol deyir. Onlara minnətdarlığını bildirir.

Şeirlərində sətiraltı məna güclüdür, ilk baxışdan adi sözlərdən ibarət olan adi misralarda böyük mənalar, həqiqətlər gizlənir. Bu şeirləri oxuduqca dəfələrlə anidən qarşıma çıxan misralar məni hədsiz heyrətləndirirdi.

Dostlar arasında kölgəm rəqs edir

Qəlbim qəm içində can verə-verə...

Və ya

Qaranlıq küçədə yanır fənərlər,

Bu işığı, nuru unutmaq olmaz.

Onlar ürəklərə nur çilər, ancaq,

Öz sınıq qəlbləri heç vaxt ovunmaz.

Qəlblərimizə nur çiləyən, ancaq öz sınıq qəlbləri heç vaxt ovunmayan fənərlərin, bu cansız əşyaların küçələrimizə işıq səpmələrinə alışmışıq, amma onların da qəlblərinin sınıq olduğu ağlımıza gəlməyib. Bu haqda düşünməmişik.

lll

Leyla Əliyeva Vladimir Vısotskiyə həsr elədiyi şeirdə yazır:

Vladimir Vısotski, sağ ol ki, varsan,

Sağ ol ki, həmişə hər yerdəsən sən!

Vısotski, mən sənə “sağ ol” deyirəm,

Sən nəyi sevmədin, mən də sevmirəm.

İmperiya ab-havasına uyuşmayan, boğuq, xırıltılı səsiylə milyonlarla dinləyicisini ovsunlayan, üz cizgilərindən mərdlik, nəciblik yağan müğənni, aktyor, şair, rejissor Vısotski yalanı, tənhalığı sevmirdi, sovet simvollarına az qala nifrət edirdi. Rejissor Qovoruxin, hətta SSRİ-nin mədəniyyət naziri “Görüş yerini dəyişmək olmaz” filmində, nə qədər təkid eləsələr də, ona milis paltarını geyindirə bilmədilər. Yalnız bir yerdə zorla milis kitelinin əyninə ölçülməsinə razılıq vermişdi.

Leyla xanım da yalanı, tənhalığı sevmir, çərçivələrə sığmaq istəmir. Şeirlərinin çoxunda tənhalıqdan uzaqlara qaçmağa, tənhalıqdan qurtarmağa çağırış var. Təkliyi, tənhalığı elə təsvir eləyir ki, özündən asılı olmadan yaxınlaşan təkliyin ayaq səslərini eşidirsən, sonsuz qüssəsi qəlbinə çökür.

Gecə, Günəş səni tərk eləyəndə,

Bulud arxasına keçəndə Ay da,

Qəlbinə süzülən qəmi dinləyib,

Bir daha duyarsan - təksən dünyada.

Vısotskiyə də onu tənhalıqdan, təklikdən qurtardığına görə “sağ ol” deyir:

Vısotski, mən sənə “sağ ol” deyirəm,

Sağ ol, itkin ruhda yuva salmısan.

Heç nə lazım deyil bundan savayı,

Nə qədər ki, burda, lap yaxındasan.

lll

Azərbaycanımız söz adamlarıyla zəngindir. Təbii, istedadsızları az deyil, amma istedadlıları da çoxdur. Mən belə birisini tanıyıram. Ərəb səhralarından tutmuş, Rusiyanın şimalına qədər gedib çıxmışdı. Vətənə gələndə sifətində şimal torpaqlarının soyuqluğunu və isti torpaqların hənirtisini, ilğımlarını gətirmişdi. Nə oldusa, hənirti və ilğımlar sifətindən yoxa çıxdı, yalnız soyuq, şaxta qaldı. Onunla ədəbiyyat haqda çoxlu müzakirələrimiz olurdu. Bir dəfə mənə dedi: “Dünyanın yarıdan çoxunu gəzmişəm. Harda öz həmyerlilərimizə rast gəlirdimsə, onlara deyirdim, Azərbaycanımızı sevin!”

Sifətindəki soyuqluğun altından qərib ölkələrdəki həmyerlilərimizin üz-gözündə dolaşan ifadəni gördüm, Elə həsrətlə, yanğıyla dedi ki, qəhərləndim. Azərbaycanımızı sevək və sevdirək. Buna çox ehtiyacımız var.

Leyla Əliyeva uzun zaman ölkəmizdən kənarda yaşayıb, təhsilini xaricdə alıb. Amma öz ölkəsinə, vətəninə sevgisi sonsuzdur, harda olursa, vətəni üçün darıxır, həsrətlə vətəninə qovuşacağını gözləyir. Sanki sətirlərin arxasından boylanıb oxucularına deyir, Azərbaycanımızı sevin və sevdirin!

Bəzən oxucuya elə gəlir, mövzunun obyekti sevgidir, konkret şəxsdən söhbət getdiyini, qəhrəmanın ondan ötrü darıxdığını düşünərkən, müəllif gözlənilməz gedişlər eləyərək, böyük məhəbbətinin obyektini birdən açıb oxucuya göstərir və onu heyrətlər içində buraxır.

Gecə-gündüz, həmişə,

Darıxıram sənin üçün.

Burda bir müəmma yox -

Bakıyçün darıxıram

Özü də lap çox, lap çox...

Ümumiyyətlə, mövzu vətən olunca, şair sevgisi, həsrəti sərhəd tanımır, misralara sığmır. Digər mövzulardan fərqli olaraq vətən mövzusunda səs güclü, işıq bol, rənglər əlvandır. Oxucuya eşitdirdiyi yazdıqlarının səsi yox, qəlbinin səsidir, müəllifin öz səsidir.

Yuxarıda Vısotskidən söz açdıq, Vısotski də vətənini sevirdi. Vətən sevgisini özünə xas tərzdə qələmə almışdı.

Gənclik illərimdə mən vətənimi, oğul-

doğma anasını, şair-təbiəti,

Cavan oğlan nişanlısını, vətəndaş -

h əqiqəti və azadlığı,

sevən kimi sevirdim.

Vısotskinin vətən sevgisi ilə Leyla Əliyevanın vətən sevgisi arasında fərq var. Vısotski vətənini yalnız gənclik illərində belə sevdiyini deyir, qocalıq illərində isə belə sevə biləcəyini bilmir. Leyla Əliyevanın sevgisi isə qəti və birmənalıdır. Necə sevirsə, həmişə də elə sevəcək!

Qərib ölkələrdə xatırlayarkən,

Olur ki, tökürəm göz yaşı sənsiz.

Səni dərk etmədən heyran qalıram...

Əyər dərk eləsəm, dözmərəm sənsiz.

Guya öyrəşmişəm mən qəribliyə,

Belə yaşamağı sayıram hədər.

Bəlkə də, alışıb vərdiş etmişəm,

Səni sevəcəyəm, ölənə qədər.

Belə misraları gənc qələm sahibi, həm də ölkənin ən yüksək elitasından olan cavan həmkarım yazanda, qəlbim riqqətə gəlir.

lll

Çılpaq təpəliklərin üstündəki balaca kəndimizdən İkinci Dünya savaşına gedənlərdən yalnız biri geri qayıtmışdı. Barmaqlarını mərmi qırmışdı onun. Savaşdan, orda araq, spirt paylarını verərək maxorka alıb çəkməklərindən elə danışardı, mən o döyüş səhnələrini aydın görər, yaralıların iniltilərini, mərmilərin uğultusunu, çovuyan güllələrin vıyıltısını eşidər, ən qəribəsi də, heç vaxt görmədiyim maxorkanın qoxusunu duyardım. Adamda maxorkaya alışqanlıq yaranmışdı, dükandan siqaret almaz, tütün yığıb qurudar, salamat barmaqlarıyla ovub qəzetin arasına tökər, eşmə düzəldər, acı, kəsif qoxulu tüstünü saralmış bığlarının arasından çölə üfürərdi.

Söz adamı da təsvir elədiyi mövzunu, səhnəni cod saçlı, qarayanız sir-sifətli, bığlarını tənbəki saraldan o keçmiş sövet döyüşçüsü kimi dinləyicisinə, oxucusuna çatdırmalıdır. Rəngləri görməli, səsləri eşitməli, qoxuları duymalısan. Leyla Əliyeva bunu bacarır.

Qu quşunu yalnız şəkillərdə, ekranda görmüşəm. Müəllifin “Qu quşu” şeirini oxuyandan sonra qu quşunu, “Özgə həyatına qıymaqla sanki, öz həyatının heyfini alan” ovçunu gördüm, atəş səsini, “ağlayan küləy”in uğultusunu eşitdim. Qu quşunun “təmiz, kövrək hissləri qızıl qan kimi bəyaz lələklərə” çilənirdi, əzab çəkərək həsrətlə ölür, “gülləyə dönən dərd, sinəsini deşirdi”:

Cəmi bircə atəş... bir dərya kədər...

Qu uca göylərdən axdı ulduztək.

Qeyb oldu... amma öz istəklisini

Qoymadı heç zaman qəlbində ölə.

Sevgilisi - hissiz, duyğusuz bir ovçunun atəşiylə - “Göylərə çəkilib gedən” qu quşunun keçirə biləcəyi hallar gözəl təsvir olunub. Müəllif özünün gəldiyi nəticəylə də şeirə nöqtə qoyur:

Silindi yaddaşdan açılan atəş,

Hər şeyi yoluna zaman qoyacaq.

Amma insan oğlu heç vaxt dünyada

Qu quşu kimi sevməyi bacarmayacaq.

Müəllifin fırçanı və boyaları bir tərəfə qoyub hissləri, duyğularıyla çəkdiyi tablo rənglərinə, aydınlığına, gözəlliyinə görə heç də fırçayla çəkdiyi tablolardan geri qalmır. Sanki tablonun əsas cizgilərini çəkib, amma ümumi mənzərədə boşluqlar var və hər bir oxucu öz təxəyyül gücünə, xəyallarına və duyğularına görə bu boşluqları istədikləri rənglərlə boyamalıdırlar.

lll

Bu şeirləri xarakterizə eləyən ən qabarıq cəhətlər şəfqət, mərhəmət, xeyirxahlıq duyğularına köklənməkdir.

Müəllif insanları duyur, onlara həssaslıqla yanaşır, hallarına acıyır, dərdlərinə şərik olur. Hər kiçik fürsətdə belə onlara köməyə, yardıma tələsir, bir xeyir mələyi kimi onların yanında olmaq istəyir. Uşaq evinin kimsəsiz körpələrinə həsr elədiyi şeir onun bu uşaqlarla bağlı hansı hissləri keçirdiyini gözəl ifadə eləyib:

Bilirəm, axşamlar çox qəmlənirsən,

Divarlardan o yanda nələr var deyə.

Bütöv bir dünya var orda,

gözəldən gözəl...

Sənsə inanmırsan möcüzələrə.

Körpələr evi, kimsəsiz uşaq. Uzanıb yatağında, baxır, ancaq divarları görür və qüssəylə düşünür, görəsən divarlardan o yanda nə var? Bu misraları oxuduqca kədər yükünün altında əzilirsən.

İsti ev görürsən, gözünü yumub,

Eşidirsən gülüş, musiqi səsi.

Üstünə yorğan tək çəkib buludu,

Sən nəfəs alırsan, nəfəsin əsir...

Buludu üstünə yorğan tək çəkib uzanan körpə: “Gecələr düşəndə, sükut çökəndə, Köməyə səsləyir ana səsini”. Körpə ana səsinin bal daddığını bilmir, “O səs ona heç zaman cavab vermir, qəlbindəki buz parçasını əritmir”. “Çünki yalqız qalmaq üçün” doğulub.

İnsanı sarsıdan, qəlbini didən həqiqət. Bu məsum, günahsız körpənin əlindən başqa nə gələ bilər?

Kiçik əllərinlə sığal çəkirsən,

Hər an yanındakı körpə mələyə.

Acı reallıq. Böyüklər onların səsinə səs verə, onları şəfqət və mərhəmətlə əhatə eləyə bilərlər. Eləmirlər.

Körpələr isə yalnız yanlarındakı körpə mələyə kiçik əlləriylə sığal çəkər, divarlardan o yanda nələr olduğu haqda düşünərlər.

Sığal çəkir və düşünürlər.

Müəllifin çatdırmaq istədiyi, eşitdirmək istədiyi həqiqət budur. Böyüklər körpələri sevgi və mərhəmətlə əhatə eləsələr, onların qayğısına qalsalar, onları yalqız qoymasalar, körpələr hansısa soyuq divarlar arasında uzanıb, buludu üstlərinə çəkərək, divarlardan o yanda nələr olduğu haqda düşünməzlər.

Divarlardan bu tərəfdə, “gözəldən gözəl” dünyada yaşayarlar.

lll

Hər gün günortaya yaxın hardansa bir qaratoyuq uçub gəlir. Həyətdəki ardıc koluna qonur. Qara dimdiyini meyvələrə vurur, başını qaldıraraq qətran qoxuyan ləzzətli meyvələri udur, sonra uçub lap yuxarıdakı budağa qonur, şən səslə cikkildəyərək verdiyi ruziyə görə ardıc kolunamı, Tanrısınamı şükranlar eləyərək, qanadlarını çırpır, uçub gedir. Qaratoyuq gedəndən sonra sanki ardıc kolu silkinir, bir az da yaşıllaşır, bir sevinc, fərəh donuna bürünür.

Leyla xanımın şeirləri də beləcə, həm fərəhli, həm qüssəlidir, həm sevinc, həm də kədər işığına bürünüb:

Ərisin zülmətdə, qoy bütün şamlar,

Ulduzlar nur saçsın biz gedən yola.

(Ardı var)

Aslan QULİYEV

525-ci qəzet.- 2017.- 23 sentyabr.- S.16-17.