Ədəbiyyatımızın Camal Yusifzadə itkisi
Tanınmış Azərbaycan şairi və publisisti, dəyərli ədəbiyyat
və mədəniyyət
xadimi Camal Yusifzadə vəfat edib.
Ailəsindən APA-ya verilən məlumata görə, Camal Yusifzadə yanvarın 16-da ürək
tutmasından dünyasını
dəyişib. Mərhum sənətkar bu
gün Lənkəranda
dəfn olunacaq.
Camal Yusifzadə 1941-ci il avqustun 19-da Lənkəran şəhərində
anadan olub. Orta məktəbi bitirdikdən
sonra Bakıda ADU-nun Tarix fakültəsində
təhsil alıb
(1960-1965).
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasında elmi redaktor, böyük elmi redaktor vəzifələrində
işləyib (1966-1972).
"Ədəbiyyat və
incəsənət" qəzeti
redaksiyasında teatr, kino və musiqi
şöbəsində ədəbi
işçi, sonra şöbə müdiri olub.
Televiziya və Radio Verilişləri
Şirkətində ədəbi
dram verilişləri baş
redaksiyası baş redaktorunun müavini olub (1991-1998).
1998-ci ildən Azərbaycan
Telefilm Yaradıcılıq
Birliyinin baş redaktoru vəzifəsində
çalışıb.
Şair, dramaturq, nasir Camal Yusifzadə 1978-ci ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin
üzvü, 1979-cu ildən
Azərbaycan Jurnalistlər
Birliyinin üzvü olub.
Onun
"Dağlar arxasız
olmur", "İtil
getlər", "Kim dəli,
kim ağıllı",
"Ölümü köynəkdən
keçirən oğul",
"Sabaha ömür
payı qazananlar" və başqa pyesləri tamaşaya qoyulub.
Orijinal bədii
yaradıcılığı ilə yanaşı, Camal Yusifzadə ədəbiyyat və poeziya ilə bağlı maraqlı fikirlərilə də seçilib. Son müsahibələrindən
birində də bu mövzuyla bağlı diqqətçəkən
düşüncələr bölüşüb: "Poeziya
insanın özünün-özünə
yazdığı məktublardır.
Dəfələrlə deyiblər televiziyada
şeir oxu. İstəmirəm. Məncə, televiziya şeir
üçün deyil.
Poeziya çox şəxsi, intim şeydir. Poeziya məclisində oxumaq olar, bir söz
demirəm. Amma televiziyada şairin gəlib, misal üçün, on dənə
şeir oxuması mənə çatmır...
Haqqımda film çəkilib,
özüm yetmişə
yaxın sənədli
filmin müəllifiyəm,
amma şair kimi efirdən təmtəraqlı çıxışlar
edə bilməmişəm...
Demək olar ki, bütün
dünya poeziyasını
mənimsəmişəm. İstər
Latın Amerikası poeziyası olsun, istər ispanlar olsun, istərsə də ingilislər, fransızlar... Pol Eluar, Rembo, Pablo Neruda və sair. Gəncliyimizdə poeziyaya güclü meylimiz vardı deyə hamısını
oxuyurduq. Kitabları da
var məndə.
Təkcə poeziyanı
deyil, nəsri də oxuyurduq...
Şeirə tələbəlikdə başladım. Ədəbiyyat haqqında artıq təsəvvürlərim vardı
və bilirdim ki, nə yazacam.
Ancaq sərbəst yazmağım
xüsusi bir plana uyğun olmadı. Elə düşündüm, elə yarandı və elə yazıldı. Özümü bu cür ifadə
eləmək daha asan gəldi mənə. Sərbəst şeirin qaydaları çox gizlinlərdə,
çox dərinlərdədir.
Ona görə, ənənəvi şeirin
qayda-qanunlarını bilmədən
sərbəstdə uğur
qazanmaq imkansızdır..."
Mərhum şairimizə Allahdan rəhmət diləyir, poeziyasından bir neçə nümunəni
oxucularımıza təqdim
edirik.
Mənim
yaşımda
Heç
kim məhəbbətdən
ölməyib hələ,
Mən də ölmərəm.
Ölmərəm, ancaq
Görünür yaşamaq çətin olacaq.
Mənim
yaşımda birisi yumar gözünü,
Yıxılar həsrətin daş
hasarından
Başqa birisinin qolları üstə.
Mənim
yaşımda,
zənciri qırılmış
bir dəli fəryad,
Sərsəri başına bir cüt diz tapar.
Başqa
birisi də bıçaq yerinə
Ruhunu soymağa
bir cüt göz tapar.
Nə isə,
Mənim
yaşımda
Yaşayar bu dövrü
hərə birtəhər.
Nə isə, nə isə...
Mənim
yaşımda
Heç
kim məhəbbətdən
ölməyib hələ,
Mən də ölmərəm...
1970
lll
Çözələnir sübh çağı
Civil-civil civildəyir torağay.
Heyva ətirli yaydı...
Üfüqdə havalanmış cılız
ixtiyar qoca
Cismən
xəstəxanada, ruhən
çox uzaqdaydı!
Otaq, yataq ağappaq,
Tibb bacısı - təsəlli
-
Ağ xalatda, ağ
papaq!
Qoca röyada
bəlkə? -
Ağ paltarda,
Ağ kəfəndə,
Ağ yuxu!?
Havalanmışdı ruhu.
- Xeyir ola, Əli
dayı?
Dara çəkir
yaddaşın?
Yuxun qaçıb? Dərd alıb?
O yaş deyil axı yaşın!
- Nəə, ey, ay bala,
İçimdə çözülməyən bir
ağac dərdi qalıb.
Ovxarlanır baltası,
Əsim-əsim əsir səsi
- Elə bu?
Qəm eləmə, qəm yemə!
Bu gün-sabah oğlun gələr,
Qayıdarsan evinə,
Colma-cocuq,
el-oba,
Qonum-qonşu, yurd, binə...
- Nə kənd? Nə ev?
Nə binə?
Ay ötüb ki, burdayam...
İncimərəm gəlməsə!
Ümü-küsü... nə isə!?
Səbrim
tükənib daha,
Ümid
yoxdur sabaha
İndicə bu dəqiqə, o gədəyə zəng elə.
De İblisə uymasın,
İçi içimdən keçən
o ağaca qıymasın!
Nəhəng, ulu ağacdı
-
Civil-civil
quşları, pırıl-pırıl
saçları,
İsinməyən kölgəsi,
Div ayaqlı gövdəsi.
Tanrıdan dilənmişəm; ölsəm içinə
çəksin!
Ərşə qalxan ruhumu onun kökünə əksin!
Di tez elə! Əriməyib vaxt hələ.
Yamyaşıl bu arzumu vaxt
var ikən çin elə.
Hər anın öz hökmü var: səhər vallah gec olar!..
Sabah daha gec oldu
-
Əcəl daha kəc oldu!
Qəhərlənmiş qocanı TANRI qoynuna aldı.
Taybatay havalanmış
pəncərə açıq
qaldı.
Sabah daha gec oldu
-
Balta daha kəc oldu!
Nəhəng qarağacın
Qırış-qırış kölgəsi budağında saraldı!..
Bir ixtiyar qocanın yamyaşıl dərdi qaldı...
2005
lll
Heç
nə olmur özbaşına;
Nə olum,
Nə ölüm,
Nə də ki, sevda
Allahına daş atanın
Daşı düşür öz
başına!
Nəhəng təkər - çərxi-fələk,
xəlbir - ələk
-
Yer fırlanmır
özbaşına.
Yer hərlənir -
Ay dolanır, gün yanır!
Gündüzlər gündüz gəlir,
Gecələr də hər gecə!
Ölüm sabah donunda,
Ayrılıq da eləcə.
Həsrət varmı özbaşına?
Ağrısını çəkə-çəkə.
Nəsə gərək itirəsən!
Havalanma
göz yaşına,
Ölən gündən - keçmişdən
Nəsə gərək götürəsən,
Kişilər də tənha olmur özbaşına! -
nəsə hopur yaddaşına.
"Sevda" deyib ölən yar,
Alovlanan
sevdanı,
Eşq məsəli - həyatı
Adidən
də adi edən qadın var!
Əzabı sev -
içində azmısan
daha!
Qarışqatək yükünü
Daşı-apar sabaha!
O gün ki ötüb
keçəcək,
O şey ki, bitib
keçəcək.
Salxım
söyüd,
Ağlamağa dəyməz axı!
Suyum, güldanım - gülüm,
Vaxt itirmə boşuna,
Nəkarəsən bu dünyadan
Köç edəsən özbaşına!?
Məhəl qoyma baş daşına -
yaşına,
Əzrailə, İblisə!
Hadi, hadi, hadi get -
Nə qədər ki
Məhəbbət var, ölüm
var,
Yaşa
getsin özbaşına!
2005
lll
Atamın kölgəsi evimizdə imiş.
Gün düşdü üstünə
üzünü gördüm
Sildim üz-gözünü, toz-torpağını,
Taxçada, boxçada izini gördüm.
Tanrı
qismətindən
payı var imiş;
İlahi gülüşün
gözünü gördüm!
Kölgəsi yamanca kədərli idi, -
Həm nəmdi, həm ilıq,
qırış-qırışdı.
Atamın kölgəsi qocalmamışdı.
Atamın kölgəsi evimizdə imiş, -
Baxdım kölgəsinə -
özümü gördüm,
Adana axşamı
müqəddəs gecə
Anam yemək çəkib sağına qoydu -
Sağında atamın dizini gördüm...
Ölüləri içinizdə dəfn edin! -
İçinizdə baş daşı yox, qəbir yox,
İçinizdə heç vaxt,
Heç kim itməyəcək!
Ölüləri ruhunuza dəfn edin -
Kölgələri mütləq evə gələcək!
2007
525-ci qəzet.- 2017.- 17 yanvar.- S.6.